ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΛΑΖΑΡΕΤΟ

Γύρισαν πίσω, ζουν σε όλες τις καρδιές, σ' όλη τη ζωή, σ' όλα τα μάτια!

Σε πήρανε για το στρατοδικείο κι από κει για το θάνατο, σύντροφε/ κι από κει για να γυρίσεις πίσω σε όλες τις καρδιές, σ' όλη τη ζωή, σ' όλα τα μάτια, σ' όλα τα δέντρα, σύντροφε» (Γ. Ρίτσος)

Λαζαρέτο. Τόπος μαρτυρίου, νησί των μελλοθανάτων. Μία κουκίδα βαλμένη στον χάρτη, 3 περίπου ναυτικά μίλια βορειοδυτικά του λιμανιού της Κέρκυρας, φάρος φωτεινός στον αγώνα ενάντια στον φασισμό και για την οικοδόμηση μιας δίκαιης κοινωνίας.

Σε αυτόν τον ιερό τόπο, σύμβολο των αγώνων του λαού της Κέρκυρας, της Επτανήσου και ολάκερης της Ελλάδας, βρέθηκαν εκατοντάδες μέλη και φίλοι του ΚΚΕ την Κυριακή, στην εκδήλωση τιμής και μνήμης της Τομεακής Επιτροπής Κέρκυρας του Κόμματος για τους εκατοντάδες εκτελεσθέντες κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές που στάθηκαν αταλάντευτοι στον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση από την ταξική σκλαβιά, ακόμα και μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Πλήθος κόσμου όλων των ηλικιών από την Κέρκυρα, τους Παξούς και την Ηπειρο με ενθουσιασμό επιβιβάζονται σε πλοίο που ναυλώθηκε αποκλειστικά για τη μετάβασή τους. Τιμητική φρουρά νέων κομμουνιστών ορθώνεται δεξιά και αριστερά της πλώρης του πλοίου, ανεμίζοντας ψηλά τις κόκκινες σημαίες. Στην απέναντι πλευρά, στο Λαζαρέτο, δίπλα από τη μικρή προβλήτα δεσπόζει ένα κατακόκκινο πανό που αναγράφει «Να στέκεσαι ολόρθος στον αγώνα».

Με το σύνθημα «Ενας αιώνας αγώνας και θυσία, το ΚΚΕ στην πρωτοπορία» χαιρετίζει το πλήθος ομάδα νεολαίων στην προβλήτα για να τους προϋπαντήσουν, και αυτοί με τη σειρά τους αντιφωνούν «Ούτε σε ξερονήσια ούτε σε φυλακές, ποτέ τους δεν λυγίσανε οι κομμουνιστές».

Με το κατέβασμα της μπουκαπόρτας του καραβιού, μια μεγάλη πομπή ξεκινά με κεφαλή την κόκκινη σημαία του ΚΚΕ. Επεται το πανό της Οργάνωσης Περιοχής Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας της ΚΝΕ. Βαδίζουν σε στενό δρομάκι που τους οδηγεί στα 118 κενοτάφια εκτελεσθέντων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, ενώ πάνω σε κάθε σταυρό δεσπόζει ένα γαρίφαλο. Μέρος του ανθού της εργατικής τάξης και του ελληνικού λαού, 118 ονόματα ηρώων δεσπόζουν αναλλοίωτα, όσα έχουν διασωθεί για να θυμίζουν πως στάθηκαν αλύγιστοι απέναντι στην ωμή βία του αστικού κράτους.

Οι επισκέπτες ξεχύνονται στον χώρο. Μαγνήτης ο τοίχος των εκτελεσθέντων, απομεινάρι ενετικού ερειπωμένου κτίσματος. Μικροί - μεγάλοι αναζητούν τα σημάδια. Μικρές οπές στον τοίχο μέσα στις οποίες ήταν καρφωμένα τα «κρικέλια» πάνω στα οποία έδεναν με χειροπέδες τους μελλοθάνατους.

Απέναντι στέκει το εγκαταλελειμμένο διώροφο κτίσμα του λοιμοκαθαρτηρίου, που με μεράκι και εθελοντική δουλειά των κομμουνιστών μετατρέπεται άτυπα σε μουσείο - μια μετατροπή που επίσημα δεν έχει γίνει πράξη ακόμα, παρά τη σχετική δέσμευση των κρατικών αρχών. Εκεί εκτίθενται πρωτότυπα έργα των Κερκυραίων ζωγράφων Αγγελου Γερακάρη και Γιώργου Μικάλεφ, καθώς και της οικογένειας Τζίνου Δημητράτου, έργα εμπνευσμένα και αφιερωμένα στο Λαζαρέτο και τη μαρτυρική του Ιστορία. Στον χώρο φιλοξενείται και το σπαθί του ταγματάρχη του ΔΣΕ Αλέκου Πρίφτη από τη Σχολή Ευελπίδων, το οποίο παρέδωσε για τις ανάγκες της εκδήλωσης η οικογένειά του.

Η εκδήλωση ανοίγει με τη Συμφωνική Ορχήστρα Κέρκυρας «Μίκης Θεοδωράκης», που παίζει τον «Λεβέντη». Στη συνέχεια ο Σπύρος Κονταρέλης, μέλος της ΤΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ, καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους και διάβασε δύο χαιρετιστήρια μηνύματα που απέστειλαν για την εκδήλωση συγγενείς Επτανήσιων ηρώων, λαϊκών αγωνιστών.

Στο μήνυμά της η Ασπα Μανδηλαρά - Καλοδίκη, σύζυγος του δολοφονημένου από τη χούντα το 1967, αγωνιστή της δημοκρατίας Νικηφόρου Μανδηλαρά, κόρη του πρωτοπόρου Κερκυραίου επαναστάτη, εκπαιδευτικού Περικλή Καλοδίκη, και ανιψιά του αγωνιστή λοχαγού του ΕΛΑΣ Κέρκυρας, Κίμωνα Καλοδίκη, και του δολοφονημένου το 1947 στη Λάρισα ήρωα του εργατικού κομμουνιστικού κινήματος, Σπύρου Καλοδίκη, σημείωσε:

«Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες,

Χαιρετίζω τη σημερινή εκδήλωση τιμής και μνήμης για τους 200 εκτελεσμένους κομμουνιστές, που διοργανώνει η TE Κέρκυρας του ΚΚΕ στο Λαζαρέτο, το "Σκοπευτήριο της Καισαριανής" των Επτανήσων.

Αγαπητοί συμπατριώτες, νιώθω μεγάλη υπερηφάνεια που οι πατρογονικές μου ρίζες είναι εδώ, στα νησιά του Ιονίου, και ακόμα αισθάνομαι υπέρτατη τιμή γιατί τα Επτάνησα γέννησαν λαϊκούς αγωνιστές που ήταν στην πρωτοπορία των αγώνων του λαού μας, στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ενάντια στον ξένο κατακτητή, του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού. Αγωνιστές που φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν στο κολαστήριο των φυλακών Κέρκυρας και όχι μόνο, και εκτελέστηκαν, γιατί πίστεψαν στα μεγάλα, πανανθρώπινα ιδανικά της ελευθερίας και του σοσιαλισμού.

Το ΚΚΕ δεν ξεχνά και τιμά τους ήρωές του, που έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους. Η θυσία τους εμπνέει τους αγώνες μας μέχρι και σήμερα».

Ο Γιώργος Ρούσης, πανεπιστημιακός, γιος του Τηλέμαχου Ρούση, που την περίοδο της Κατοχής είχε φυλακιστεί στο Λαζαρέτο από τους Ιταλούς, τόνισε: «Η καρδιά μας σήμερα χτυπάει από δω, την Αθήνα, στο Λαζαρέτο. Οι λαϊκοί αγωνιστές που υπέφεραν εκεί στην Κατοχή, μεταξύ των οποίων και ο ακατάβλητος μέχρι τη δύση του Μάχος Ρούσης, όλοι και ακόμη περισσότερο όσοι αντιμετώπισαν εκεί μετά την Κατοχή το εκτελεστικό απόσπασμα, βροντοφωνάζοντας υπέρ του ελληνικού λαού και του Κόμματος της Αντίστασης, δεν ξεχνιούνται. Η αγωνιστική συμπόρευσή τους με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας δείχνει σε όλους μας τον δρόμο για το καλό του λαού».

«Είμαστε εδώ για να δώσουμε υπόσχεση σε όσους έδωσαν τη ζωή τους για τα μεγάλα μας ιδανικά. Να τους πούμε ότι η θυσία τους δεν πήγε χαμένη», τονίζει στον χαιρετισμό του ο Γιάννης Μπορμπότης, Γραμματέας της ΤΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ, για να επισημάνει στην συνέχεια ότι «ο καλύτερος τρόπος για να τους τιμήσουμε είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα που έδωσαν και οι ίδιοι, για την ανατροπή του συστήματος που γεννά κρίσεις, πολέμους, φτώχεια και προσφυγιά, για να ανοίξουν οι δρόμοι για το χτίσιμο μίας νέας κοινωνίας, για τον σοσιαλισμό».

Μετά την ομιλία του ΓΓ της ΚΕ πραγματοποιήθηκε μουσικοαφηγηματικό αφιέρωμα από μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, που χάρισαν μοναδικά, συγκινητικά στιγμιότυπα, μπροστά στον τοίχο των εκτελεσμένων. Η Συμφωνική Ορχήστρα σε ημικυκλική διάταξη στήνει τον δικό της «χορό», σκορπίζοντας μελωδίες ταυτισμένες με τους αγώνες, τα μεγάλα μεγέθη του λαού μας. Από τα μεγάφωνα στον δεύτερο όροφο του λοιμοκαθαρτηρίου αντηχούν ξανά οι φωνές των πολιτικών κρατουμένων στη φυλακή της Κέρκυρας, που καλούν τον λαό της πόλης να ορθώσει ανάστημα στα εγκλήματα που διαπράττουν οι δήμιοί του. Κόμπο στον λαιμό και δάκρυα στα μάτια φέρνουν στις οικογένειες τα γράμματα - μαρτυρίες των εκτελεσθέντων. Μέσα σε λίγες αράδες φωτίζουν το μεγαλείο του αγώνα τους, την άσβεστη αγάπη τους για τον ελληνικό λαό, τις αξίες και τα ιδανικά του ΚΚΕ.

Τιμητική φρουρά των μελών της ΚΝΕ συνοδεύει την ανάγνωση των ονομάτων όσων έχουν διασωθεί από τους εκτελεσθέντες, υπενθύμιση ότι το παράδειγμά τους καθοδηγεί τους συγχρόνους αγώνες του ΚΚΕ. 118 «παρών» σκίζουν τον αέρα.

Ακολουθεί κατάθεση στεφάνων από τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα και τον Γιώργο Δαρδαμάνη, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ και Γραμματέα της ΟΠ Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας της ΚΝΕ. Αμέσως μετά κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των εκτελεσθέντων αγωνιστών, με τους συγκεντρωμένους στο τέλος να φωνάζουν «Αθάνατοι», να τραγουδούν το «Επέσατε θύματα» και η εκδήλωση να ολοκληρώνεται με την ανάκρουση της «Διεθνούς».

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν κλιμάκιο του ΚΚΕ αποτελούμενο από την Λουίζα Ράζου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ, και τον Νεκτάριο Τριάντη, μέλος της ΚΕ και Γραμματέα της ΕΠ Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας, καθώς επίσης περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι της «Λαϊκής Συσπείρωσης». Παρευρέθηκε ακόμα ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Κέρκυρας Σταμάτης Πελάης και άλλοι εκπρόσωποι σωματείων και φορέων του νησιού. Επίσης η Μερόπη Υδραίου, δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας, και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου.

Μοναδικά στιγμιότυπα σε κάθε βήμα

Ο Π. Κουρσάρης έδωσε στον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αντίγραφο της «Εφημερίδας της Κυβερνήσεως», όπου ανακοινώνεται η εκτέλεση «διά τυφεκισμού» του Δημητρίου Μάντζου - Ζώη στο Λαζαρέτο

Σε κλίμα αγωνιστικής ανάτασης πλήθος κόσμου όλων των ηλικιών, με ενθουσιασμό και κρατώντας κόκκινες σημαίες, επιβιβάστηκαν στο πλοίο για να συμμετάσχουν στην εκδήλωση, ενώ με χειροκροτήματα έγινε δεκτός - όταν έφθασε στο λιμάνι - ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή ήταν όταν ο Παύλος Κουρσάρης έδωσε, εν πλω, στον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αντίγραφο της «Εφημερίδας της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδας», της 10ης Δεκέμβρη 1947, όπου ανακοινώνεται η εκτέλεση «διά τυφεκισμού» του Δημητρίου Μάντζου - Ζώη στο Λαζαρέτο, ο οποίος ήταν κάτοικος Κοκκινοχώματος Καβάλας.

***

Ο Δ. Κουτσούμπας στο Λαζαρέτο ανηφορίζοντας προς τον τόπο των εκτελέσεων, πέρασε μέσα από τους σταυρούς και απόθεσε ένα γαρίφαλο στον σταυρό του Νίκου Γόδα, παίκτη του Ολυμπιακού και λοχαγού του ΕΛΑΣ την περίοδο της Αντίστασης, και στη συνέχεια περιηγήθηκε στον χώρο, στον τοίχο των εκτελέσεων, διάτρητος από τα βόλια που αφαιρούσαν τις ζωές των αγωνιστών.

Στη συνέχεια επισκέφθηκε το διώροφο κτίριο που άλλοτε φιλοξενούσε το λοιμοκαθαρτήριο και τώρα στο ισόγειο εκτίθενται πρότυπα έργα των Κερκυραίων ζωγράφων Αγγελου Γερακάρη και Γιώργου Μικάλεφ καθώς και της οικογένειας Τζίνου Δημητράτου, έργα εμπνευσμένα και αφιερωμένα από τη μαρτυρική ιστορία του Λαζαρέτου. Αργότερα στον ίδιο χώρο αντάλλαξε χαιρετισμό με τον ζωγράφο Α. Γερακάρη.

***

Το διάταγμα της τότε Κυβέρνησης του Βουνού, που χαρακτήρισε τον Αλ. Πρίφτη ταγματάρχη του ΔΣΕ, ως τιμημένο νεκρό

Στον χώρο των εκθεμάτων ξεχώριζε το σπαθί του αξιωματικού Αλέκου Πρίφτη από τη Σχολή Ευελπίδων, μαζί με τη φωτογραφία και το βιογραφικό του μεγάλου Κερκυραίου συντρόφου. Εκεί ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ συναντήθηκε με τον γαμπρό του Γ. Λογαρά σε μια στιγμή μεγάλης συγκινησιακής φόρτισης. Εκ μέρους του ΚΚΕ τού πρόσφερε από το Αρχείο του Κόμματος το διάταγμα της τότε Κυβέρνησης του Βουνού, που χαρακτήρισε τον Αλ. Πρίφτη ταγματάρχη του Δημοκρατικού Στρατού ως τιμημένο νεκρό του λαού.

Ο Δ. Κουτσούμπας μίλησε για μια «πραγματικά πολύ συγκινητική στιγμή», ενώ από την πλευρά του, ο Γ. Λογαράς, συγκινημένος, ευχαρίστησε τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για την τιμή που έκανε στην οικογένεια να δωρίσει αυτό το πολύτιμο έγγραφο.

Στον τάφο του Ν. Γόδα

Με τον γαμπρό του Αλ. Πρίφτη