Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει τα ρεπορτάζ στις φοιτητικές εστίες των πανεπιστημίων της χώρας, αναδεικνύοντας την εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί σε αυτές ως αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και της πολιτικής υποβάθμισης που τη συνοδεύει, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την παραπέρα είσοδο ιδιωτών στον τομέα της φοιτητικής μέριμνας.

Επόμενο «σταθμό» του ρεπορτάζ αποτέλεσαν οι φοιτητικές εστίες των ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης, όπου μιλήσαμε με φοιτητές που διαμένουν στις εστίες του ΑΠΘ, του ΠΑΜΑΚ και του ΔΙΠΑΕ στην πανεπιστημιούπολη της Σίνδου.

Στο Αριστοτέλειο, ένα πανεπιστήμιο με περίπου 75.000 φοιτητές, το πρώτο - από τα πολλά - εμπόδιο που συναντούν οι φοιτητές είναι η εξασφάλιση μίας από τις περίπου 1.500 κλίνες που διαθέτουν οι εστίες. Το ίδιο το γεγονός ότι οι κλίνες αντιστοιχούν περίπου στο 2% των φοιτητών λειτουργεί αποτρεπτικά για εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες φοιτητές να «μπουν στον κόπο» να αιτηθούν ένα δωμάτιο στις εστίες.

Φέτος, μετά από μία χρονιά που δεν πραγματοποιήθηκαν εισδοχές, μόλις 270 φοιτητές κλήθηκαν να πάρουν ένα κλειδί στις εστίες, ενώ από τις αιτήσεις που κατατέθηκαν, περίπου 600 φοιτητές πληρούσαν τα κριτήρια. Υπάρχουν περιπτώσεις φοιτητών που πληρούσαν τα κριτήρια, ωστόσο περίμεναν μέχρι και 3 χρόνια για ένα δωμάτιο. Οπως μας μετέφεραν οι φοιτητές, όσο περισσότερο περιμένει κανείς, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες, καθώς δίνεται προτεραιότητα σε πρωτοετείς.

Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι ο Τάσος, φοιτητής στο 3ο έτος του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, που πέρασε δύο χρόνια περιμένοντας για ένα δωμάτιο. Ο ίδιος, μέλος μονογονεϊκής οικογένειας που πληρούσε και τα εισοδηματικά κριτήρια, αναγκάστηκε για ένα ολόκληρο εξάμηνο - στη συνέχεια ξέσπασε η πανδημία - να ξεκινά με το δρομολόγιο των 6 το πρωί από τα Γιαννιτσά προκειμένου να παρακολουθήσει τα μαθήματά του. Εκατό χιλιόμετρα δηλαδή κάθε μέρα, και κόστος περίπου 100 ευρώ τον μήνα μόνο για τη μετακίνηση...

«Τότε δεν γνώριζα ακόμη ότι μπορώ να απευθυνθώ στον Σύλλογο Οικοτρόφων», είπε, «οπότε πήγα μόνος μου στον διευθυντή των εστιών και του εξήγησα την κατάσταση, ο οποίος με διαβεβαίωσε πως θα λάβω δωμάτιο στην εισδοχή του Δεκέμβρη του 2019». Τελικά ο Τάσος κλήθηκε να πάρει το κλειδί του τον Νοέμβρη του 2021. Ωστόσο, συνάντησε το επόμενο εμπόδιο. Ο ίδιος δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να καταβάλει το ποσό που του ζητήθηκε για εγγύηση στο δωμάτιο, όπως και άλλοι συμφοιτητές του. Οπως μας εξήγησε, το ποσό που μπορεί να κληθεί να προκαταβάλει ο φοιτητής μπορεί να φτάσει και τα 100 ευρώ. «Εγώ και άλλοι 5 φοιτητές δεν είχαμε αυτά τα χρήματα. Μετά από κινητοποιήσεις, στην πρυτανεία, στη διεύθυνση των εστιών και στα γραφεία του Ιδρύματος Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ) καταφέραμε, μέσα από τη συλλογική διεκδίκηση, μαζί με τους συμφοιτητές μας στον Σύλλογο Οικότροφων Φοιτητικών Εστιών Θεσσαλονίκης (ΣΟΦΕΘ) και στους Φοιτητικούς Συλλόγους των τμημάτων μας, να πάρουμε επιτέλους το κλειδί από το δωμάτιο των εστιών».

Από εκεί και πέρα, ξεκινούν τα προβλήματα που αφορούν την ποιότητα διαβίωσης. Στις εστίες του ΑΠΘ, το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει μερικά μερεμέτια, που αφορούν κυρίως γρήγορες και σχετικά φθηνές παρεμβάσεις, όπως σοβάτισμα των τοίχων και μικροεπιδιορθώσεις στις τουαλέτες. Παρ' όλα αυτά, παραμένουν προβλήματα, όπως ότι τα δωμάτια ενός ολόκληρου ορόφου στο κτίριο Β' δεν έχουν ζεστό νερό, ενώ στο κτίριο Δ' το ζεστό νερό είναι διαθέσιμο για συγκεκριμένες ώρες.

Από τα πρώτα που ανέφεραν οι φοιτητές στις συζητήσεις, ήταν η κακή ποιότητα του φαγητού στη λέσχη των εστιών, στις οποίες μάλιστα πρόσφατα επιβλήθηκε αντίτιμο για τους φοιτητές του εξωτερικού, όσους έχουν ξεπεράσει το ν+2 και τους ακαδημαϊκούς υποτρόφους της τάξης των 3,5 ευρώ/μέρα. Επίσης, στο κτίριο Δ', που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, οι φοιτητές λαμβάνουν πλέον το πρωινό τους από το ...απόγευμα της προηγούμενης μέρας, μαζί με το δείπνο τους, καθώς ο εργολάβος προχώρησε σε περικοπές του προσωπικού.

Μέσα στην περίοδο της πανδημίας, της τηλεκπαίδευσης και των ψηφιακών εξεταστικών, οι οικότροφοι των εστιών είχαν να αντιμετωπίσουν και το πρόβλημα της σύνδεσης με το ίντερνετ. Πολλά δωμάτια στις εστίες του ΑΠΘ δεν έχουν καθόλου σήμα wi-fi, πρόβλημα ωστόσο που προϋπήρχε και συνεχίζεται.

Ο Κώστας Χρυσάφης, πρόεδρος του ΣΟΦΕΘ, μίλησε μαζί μας για τους αγώνες που συνεχίζουν να δίνουν οι εστιακοί φοιτητές για τη διεκδίκηση μέτρων προστασίας της υγείας και βελτίωσης της διαβίωσής τους.

«Ολο το προηγούμενο διάστημα ο ΣΟΦΕΘ μπροστά στα διαχρονικά αλλά και νέα και οξυμένα προβλήματα στις εστίες, βγήκε μπροστά να οργανώσει την πάλη των φοιτητών, ακόμα και για τα αυτονόητα. Εχουμε βιώσει, συνεχώς, στην προσπάθειά μας αυτή να γινόμαστε "μπαλάκι" ανάμεσα στους υπεύθυνους των διαφόρων λειτουργιών της εστίας. Το ΙΝΕΔΙΒΙΜ μάς παραπέμπει στον διευθυντή των εστιών, στον αντιπρύτανη Φοιτητικής Μέριμνας και το αντίθετο. Πλέον η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο μιας και πάνω από έναν χρόνο, μέσα στην πανδημία και με διάφορες προφάσεις, δεν υπάρχει καν διευθυντής.

Παρ' όλα τα εμπόδια, παρά το γεγονός ότι η υγεία μας και οι συνθήκες διαβίωσης αντιμετωπίζονται ως κόστος από τις διοικήσεις και την κυβέρνηση, οι εστιακοί φοιτητές συνεχίζουμε να δίνουμε τον αγώνα μας, για το πιο μικρό έως και το πιο μεγάλο πρόβλημα. Καταφέραμε να παραμείνουν ανοιχτές οι εστίες όλο το διάστημα της πανδημίας, να μην εκδιωχτεί κανένας φοιτητής από το δωμάτιό του, να μη σταματήσει η σίτιση. Με τον αγώνα μας και τις διεκδικήσεις μας μπορούμε να καταφέρουμε να βελτιώσουμε την κατάσταση. Ομως, μόνο αν υλοποιηθούν τα μόνιμα αιτήματα του ΣΟΦΕΘ για ανέγερση νέων εστιών, καθώς υπάρχει διαθέσιμο κτίριο και μέσα στην πανεπιστημιούπολη, για αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης, θα μπορέσουν να λυθούν τα μεγάλα προβλήματα. Και έχουμε πείρα πως μόνο μέσα από τη συλλογική και οργανωμένη πάλη μπορούμε να το καταφέρουμε».

Οι εστίες του ΠΑΜΑΚ βρίσκονται μακριά από το Πανεπιστήμιο, στη Νέα Κρήνη της Καλαμαριάς, χωρίς να διαθέτουν λέσχη.

Για τους περίπου 20.000 φοιτητές του Πανεπιστημίου, υπάρχουν μόλις 202 κλίνες. Το τι σημαίνει αυτό για τις ανάγκες των φοιτητών αναφέρει με καλύτερο τρόπο ο ίδιος ο κανονισμός λειτουργίας της φοιτητικής εστίας, που δημοσιεύτηκε το 2012: «Ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι οι ανάγκες για στέγαση ξεπερνούν κατά πολύ τον αριθμό των διαθέσιμων δωματίων, ο παρών κανονισμός διέπεται από δύο αρχές. Η πρώτη συνίσταται στην παραχώρηση των δωματίων στους έχοντες οικονομικά και κοινωνικά τη μεγαλύτερη ανάγκη. Η δεύτερη στο ότι ανάμεσα σε φοιτητές με ίσης σοβαρότητας ανάγκες είναι προτιμότερο το προνόμιο της στέγασης να προσφερθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερους για μικρότερο χρονικό διάστημα, παρά σε λίγους "τυχερούς" για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών τους».

Οι παραπάνω αρχές είναι και ο βασικός «βραχνάς» των φοιτητών που διαμένουν στις εστίες. Ακόμα και αν κάποιος εξασφαλίσει ένα δωμάτιο, αυτό γίνεται μονάχα για τη διάρκεια του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους. Προκειμένου να ανανεώσει την παραμονή του, πρέπει να υποβάλει νέα αίτηση, η οποία εξετάζεται εξαρχής μαζί με τις υπόλοιπες. Μάλιστα, για να έχει το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση ο φοιτητής, πρέπει «να έχει επιτύχει κατά τη στιγμή που κρίνεται η αίτηση σε αριθμό μαθημάτων ίσο ή μεγαλύτερο του 50% των μαθημάτων των προηγούμενων ετών του προγράμματος που παρακολουθεί».

Οι φοιτητικές εστίες του ΔΙΠΑΕ στην «Αλεξάνδρεια» Πανεπιστημιούπολη στη Σίνδο αντανακλούν τη συνολικότερη κατάσταση εγκατάλειψης και παρακμής που εμφανίζει το ΔΙΠΑΕ, ως αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης και κρίσιμης υποστελέχωσής του.

Στις περίπου 200 κλίνες που υπάρχουν για έναν αριθμό φοιτητών που ξεπερνά τους 15.000 στη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν αυτήν τη στιγμή ορισμένα ελεύθερα δωμάτια. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα, μήνες μετά τη διά ζώσης επαναλειτουργία του ιδρύματος, δεν έχουν πραγματοποιηθεί εισδοχές. Σε ένα ίδρυμα που οι ελλείψεις προσωπικού είναι τόσο μεγάλες, που φτάνουν στο σημείο να υπάρχουν τμήματα που δεν μπορούν να εκδώσουν πτυχία και βεβαιώσεις σπουδών, το παραπάνω δεν είναι μεμονωμένο στοιχείο υπολειτουργίας.

Οι τελευταίες εισδοχές πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Μάρτη, για τους μετεγγραφέντες του ακαδημαϊκού έτους 2020 - 2021. Πρόκειται για μια χαρακτηριστική εικόνα από το «Πανεπιστήμιο ΑΕ» που έχουν προωθήσει συστηματικά όλες οι αστικές κυβερνήσεις, που συνυπάρχει, για παράδειγμα, με τα 95 μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρει με δίδακτρα το ΔΙΠΑΕ, που πέρσι αντιστοιχούσαν σε έσοδα που άγγιξαν τα 4,2 εκατ. ευρώ.