Καθώς οι άνθρωποι κινούνται σε ένα δωμάτιο, τα σώματά τους μπλοκάρουν μέρος του φωτός από την όποια τοπική φωτεινή πηγή, δημιουργώντας ανεπαίσθητες και αφανείς, «απαλές» σκιές στους τοίχους. Τα ρούχα με έντονο χρώμα μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και μια αμυδρή χρωματική αντανάκλαση. Αλλά όλα αυτά τα φωτεινά σήματα συνήθως πνίγονται από την κύρια πηγή του διάχυτου φωτός. Αν μπορούσε να αφαιρεθεί αυτό το στοιχείο του διάχυτου φωτός, τότε θα απέμενε μόνο ο οπτικός θόρυβος από τον αισθητήρα της κάμερας και το σήμα (η πληροφορία για τις κινήσεις των ανθρώπων). Αυτό ακριβώς έκαναν ερευνητές στο MIT (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης), σε βίντεο που δημιούργησαν καταγράφοντας την εικόνα του τοίχου ενός δωματίου, μέσα στο οποίο κινούνταν άτομα. Αφαιρώντας τις οπτικές μεταβολές στην εικόνα του τοίχου, που προκαλούνταν από τις κινήσεις των ανθρώπων, απέμειναν μόνο το διάχυτο φως και οι σκιές από τα έπιπλα και άλλα σταθερά αντικείμενα. Στη συνέχεια οι ερευνητές αφαίρεσαν αυτό το φως από κάθε καρέ του αρχικού βίντεο, με αποτέλεσμα να αποκαλυφθούν οι κινούμενες σκιές στον τοίχο.

Στη συνέχεια επέκτειναν τις παρατηρήσεις, βάζοντας ανθρώπους σε διάφορα δωμάτια να κάνουν συγκεκριμένες κινήσεις σε σημεία που δεν τους έβλεπε η κάμερα. Μετά τροφοδότησαν τα βίντεο από την παρατήρηση ενός από τους τοίχους του δωματίου σε σύστημα μηχανικής μάθησης (είδος Τεχνητής Νοημοσύνης) και το εκπαίδευσαν ώστε να μπορεί να συνδέει μοτίβα σκιών με συγκεκριμένες κινήσεις και συμπεριφορές. Το αποτέλεσμα ήταν ένα σύστημα που μπορεί να αναλύει σε πραγματικό χρόνο βίντεο καταγραφής της εικόνας ενός άδειου τοίχου δωματίου, να προσδιορίζει τον αριθμό των ατόμων που βρίσκονται μέσα στο δωμάτιο χωρίς να είναι απευθείας ορατά και τις κινήσεις τους μέσα στον χώρο.

Το σύστημα μπορεί να λειτουργήσει απευθείας, χωρίς ρύθμιση, αλλά δεν αποδίδει καλά όταν ο χώρος δεν είναι αρκετά έντονα φωτισμένος ή υπάρχει στο δωμάτιο μια πηγή με έντονες αλλαγές φωτεινότητας, όπως μια αναμμένη τηλεόραση. Μπορεί να αναγνωρίσει μόνο το πλήθος των ατόμων και τις δραστηριότητες για τις οποίες έχει εκπαιδευτεί, ενώ επιπλέον απαιτεί κάμερα υψηλής ανάλυσης (οι συνήθεις ψηφιακές κάμερες και πολύ περισσότερο οι κάμερες των κινητών τηλεφώνων δεν δίνουν καλά αποτελέσματα). Παρά τους περιορισμούς της, η μέθοδος δείχνει πώς οι τεχνολογίες ανάλυσης εικόνας και μηχανικής μάθησης μπορούν να μετατρέψουν ανεπαίσθητους δείκτες σε τρόπους παρακολούθησης.

Ουσιαστικά πρόκειται για μια ακόμη μορφή παρακολούθησης με πλάγιο τρόπο, που αξιοποιεί πηγές πληροφόρησης απ' αυτές που δεν το περιμένει κανείς. Αλλη έρευνα, που έγινε το 2020, έδειξε ότι οι αντανακλάσεις σε γυαλιστερά αντικείμενα, όπως μια συσκευασία τσιπς ή - ακόμη περισσότερο - μια γυαλιστερή μπάλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, μπορούν να επιτρέψουν την ανακατασκευή της εικόνας του δωματίου μέσα στο οποίο βρίσκονται.

Ο ήχος και άλλες δονήσεις μπορούν επίσης να δώσουν πολλές έμμεσες πληροφορίες. Για παράδειγμα, ηχητική καταγραφή ενός ανθρώπου που πληκτρολογεί σε έναν υπολογιστή, μπορεί να αποκαλύψει τις λέξεις που γράφει. Ο ίδιος ο υπολογιστής μπορεί να λειτουργήσει ως μικρόφωνο, καθώς αποδείχτηκε ότι οι ήχοι προκαλούν επαρκή ταλάντωση της κεφαλής ενός σκληρού δίσκου πάνω από τη μαγνητική επιφάνειά του, που αφήνει αποτύπωμα στην καταγραφή ικανό να αποκαλύψει τις συζητήσεις που έγιναν δίπλα στον υπολογιστή (αφού εξαχθεί ο σκληρός δίσκος και αναλυθεί το μαγνητικό αποτύπωμα σε ειδικά μηχανήματα). Επιστήμονες έχουν αναπτύξει αισθητήρες ικανούς να ανιχνεύουν δονήσεις από τον βηματισμό ατόμων, αναγνωρίζοντας την ταυτότητά τους (με βάση τα χαρακτηριστικά του βαδίσματος καθενός), εντοπίζοντας ακόμη και συγκεκριμένα ανατομικά προβλήματα των ανθρώπων. Οι περισσότερες από τις τεχνικές αυτές στηρίζονται στη μηχανική μάθηση για την ανίχνευση μοτίβων, που το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να εντοπίσει. Με υψηλής ανάλυσης οπτικοακουστικές καταγραφές και την τεράστια υπολογιστική ισχύ, που είναι σήμερα διαθέσιμη με μικρό κόστος, οι ερευνητές μπορούν να εκπαιδεύσουν συστήματα, ώστε να αξιοποιούν πληροφορίες από πηγές που στο παρελθόν έμεναν αναξιοποίητες.

Πρέπει να νιώθει κανείς ότι μ' αυτά και μ' αυτά είναι αδύνατο να μην παρακολουθείται; Οτι η απαίτηση για προστασία της ιδιωτικότητας είναι χαμένη υπόθεση; Κάθε άλλο. Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνικές είναι έξυπνα κόλπα που εφηύραν ακαδημαϊκά μυαλά και απέχουν πολύ από το να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην καθημερινότητα από τις αρχές ασφαλείας, με εξαίρεση ίσως κάποιες περιστάσεις στοχευμένης κατασκοπείας ή αντικατασκοπείας από τις κρατικές υπηρεσίες. Σήμερα σχεδόν κάθε άνθρωπος φέρει πάνω του ή στην τσάντα του ένα «έξυπνο» κινητό τηλέφωνο. Οταν αυτό είναι σε λειτουργία, η θέση του σε κάποιον γεωγραφικό τομέα της πόλης μπορεί να εντοπιστεί με τριγωνισμό με βάση τις κοντινότερες κεραίες κινητής τηλεφωνίας ή με μεγαλύτερη ακρίβεια αν έχει ενεργό το GPS. Σαν να μην έφτανε αυτό, έχει κατεβάσει κάθε λογής εφαρμογές, που συλλέγουν και στέλνουν στους κατασκευαστές τους και ίσως όχι μόνο σε αυτούς διάφορες πληροφορίες από το τι λέει, τι πληκτρολογεί και τι κάνει. Πολλοί χρησιμοποιούν στα σπίτια τους «έξυπνα» ηχεία, που επικοινωνούν με - κατά βάση αμερικανικά - μονοπώλια, δίνοντάς τους ηχητικές καταγραφές από την καθημερινότητα της οικογένειας. Αλλοι έχουν αυτοκίνητα συνδεδεμένα με το ίντερνετ. Πάρα πολλοί δίνουν απίστευτο πλούτο πληροφοριών μέσα από τις αναρτήσεις και τις δραστηριότητές τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις δεν χρειάζεται συνήθως να καταφύγουν στην παρατήρηση άδειων τοίχων, ώστε να συλλέξουν τις πληροφορίες που θέλουν, είτε σε γενικό επίπεδο, είτε στοχευμένα.

Οι πλάγιες μέθοδοι παρακολούθησης ίσως στο μέλλον βρουν εφαρμογές στην καθημερινότητα. Οι υπηρεσίες πληροφοριών και ο στρατός πάντα έχουν ανάγκη για όσο γίνεται περισσότερες πληροφορίες, απ' όπου κι αν αυτές προέρχονται. Βεβαίως θα μπορούσαν να υπάρξουν και αβλαβείς εφαρμογές, όπως η δυνατότητα ενός οχήματος να ανιχνεύει τοίχους για σκιές ανθρώπων, ως μέρος ενός συστήματος αποφυγής ατυχημάτων με πεζούς, π.χ. σε πάρκινγκ ή γκαράζ, όπου η ορατότητα δεν είναι καλή. `Η για την ανίχνευση πτώσεων ηλικιωμένων ανθρώπων μέσα στο σπίτι τους. Εφαρμογές σαν αυτές, που δεν θα ήταν άχρηστες σε έναν κόσμο ο οποίος θα ενδιαφέρεται για τέτοιες λεπτομέρειες προστασίας της ζωής και της υγείας, αναφέρονται σήμερα περισσότερο ως ευσεβείς πόθοι κάποιων ερευνητών, ή για να δικαιολογηθεί η σχετική έρευνα, είτε αυτή γίνεται με απευθείας χρηματοδότηση από κρατικά κονδύλια, είτε με έμμεση αξιοποίηση ακαδημαϊκών πόρων για σκοπούς που δεν έχουν να κάνουν με το καλό των ανθρώπων. Στον κόσμο που ζούμε σήμερα, τον καπιταλιστικό, ακόμη και μέσα στη δίχρονη ήδη φονική πανδημία, δεν δίνεται φράγκο για να αυξηθεί ο αριθμός των μέσων μεταφοράς, των τάξεων στα σχολεία, των νοσοκομείων και των κέντρων Πρωτοβάθμιας Υγείας. Δίνεται μόνο ό,τι χρειάζεται για να μπορεί να συνεχιστεί η παραγωγή και άρα η κερδοφορία για τους κεφαλαιοκράτες. Και όλες οι μέθοδοι παρακολούθησης χρησιμοποιούνται για τη χειραγώγηση του λαού, ώστε να διατηρηθεί το εκμεταλλευτικό σύστημα που σαπίζει. Στη σαπίλα του μέσα, είναι μάλλον σίγουρο ότι θα αξιοποιεί όλο και περισσότερο και τις πλάγιες μεθόδους.