Κινηματογραφική βδομάδα στον απόηχο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και σε αναμονή της τελετής των Οσκαρ στις 28 Μάρτη, με τέσσερις προτάσεις για τις αίθουσες και μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση της ΚΟΒ Οπτικοακουστικού του ΚΚΕ: «Με τις κάμερες στραμμένες στη μάχη: Κινηματογραφικά συνεργεία ΕΛΑΣ - ΔΣΕ». Θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 28 Μάρτη στο βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Εποχή» (Μαυροκορδάτου 3, Αθήνα) στις 19.00, με ομιλητές τους Στρατή Δουνιά, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, και Κώστα Σταματόπουλο, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού και της Επιτροπής Ιστορικού Αρχείου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Παρίσι, 1941. Ο Φρανσουά Μερσιέ εργάζεται για τον κύριο Χάφμαν, έναν ταλαντούχο Εβραίο κοσμηματοπώλη. Ο Φρανσουά έχει μόνο στόχο της ζωής του τη δημιουργία οικογένειας με την αγαπημένη του, Μπλανς...

Ο κύριος Χάφμαν φυγαδεύει την οικογένειά του και αποφασίζει να πουλήσει εικονικά το κοσμηματοπωλείο του στον Φρανσουά, με τη συμφωνία, μετά το τέλος του πολέμου, να επιστρέψει στα χέρια του. Ο Φρανσουά όμως, μόλις πάρει τη θέση του κοσμηματοπώλη, αλλάζει άρδην ως άνθρωπος. Συνεργάζεται ξεδιάντροπα με τους Γερμανούς, έχει διαφορετική συμπεριφορά απέναντι στη γυναίκα που αγαπά, εκβιάζει και εκμεταλλεύεται με χυδαίο τρόπο τον Εβραίο κοσμηματοπώλη, που βρίσκεται σε αδύναμη θέση, αφού τελικά δεν καταφέρνει να ξεφύγει και βρίσκεται εγκλωβισμένος στο υπόγειο του κοσμηματοπωλείου... Μια δυνατή ιστορία που μέσα από αλυσιδωτές σεναριακές κορυφώσεις ακτινογραφεί με λεπτομέρεια τους χαρακτήρες και το πώς αλλάζουν μέσα στις συνθήκες του πολέμου. Ο Φρανσουά κερδίζει δύναμη και μετατρέπεται σε τέρας, ενώ η Μπλανς γίνεται δικαιότερος άνθρωπος και παίζει τελικά τον πιο καθοριστικό ρόλο στην έκβαση της ιστορίας. Υπέροχες ερμηνείες από τους Ντανιέλ Οτέιγ, Ζιλ Λελούς και Σαρά Ζιραντό, στιβαρή φωτογραφία από τον Ντενί Ρουντέν η οποία αναδεικνύει μοναδικά την ατμόσφαιρα και τη σκηνοθεσία του Φρεντ Καβαγιέ. Μια ταινία που αξίζει να δει κανείς για τις αντιδιαστολές της, την αγωνιώδη αφήγησή της και την καθαρή ματιά της.

Μια ταινία για τον χρόνο, τη μνήμη, τη νοσταλγία. Μια ταινία για τη γοητεία της αρχαιολογίας και της ανασκαφής, μέσα από το post mortem πορτρέτο του αρχαιολόγου Γιάννη Σακελλαράκη...

Οκτώ αρχαιολογικοί χώροι, τέσσερα χρόνια γυρισμάτων και τρία στο μοντάζ συνθέτουν το πολυεπίπεδο, συλλογικό και συνάμα προσωπικό ταξίδι - ανασκαφή της προσωπικότητας του σπουδαίου αρχαιολόγου, μέσα από την κινηματογραφική σκαπάνη της Διονυσίας Κοπανά. Αν επιχειρούσε κανείς να συνοψίσει τη ματιά της - που ουσιαστικά συνθέτει ένα απλοϊκό φιλοσοφικό δοκίμιο για την ιστορική μνήμη, τον αιώνιο χρόνο, τη φύση, τα θραύσματα και τα ίχνη που συνθέτουν τελικά όσα γνωρίζουμε για τους ανθρώπους και το έργο τους - με μια φράση, αυτή θα ήταν η φράση του ίδιου του Σακελλαράκη: «Τι κάνουμε όλοι μας; Ψάχνουμε να βρούμε τον εαυτό μας. Η μέθοδος δεν μπορεί να είναι άλλη από την ανασκαφική μέθοδο. Ενδον σκάπτε. Ο αρχαιολόγος είναι τυχερός, γιατί καταφέρνει να σκάπτει και άλλους ανθρώπους. Και σε αυτούς βλέπει τα δικά του κομμάτια». Πώς αντιμετώπιζε ο ίδιος τη δουλειά του και πώς φερόταν στους συνεργάτες του; «Η μεγαλύτερη ανακάλυψη σε μια ανασκαφή είναι αυτός που σκάβει», ακούγεται να μας απαντά. «Οι Κρητικοί βοσκοί συναντούν τους Μινωίτες προγόνους τους στη σκιά των ίδιων βουνών. Αναπνέουν τον ίδιο αέρα, ακούν το ίδιο θρόισμα των φύλλων, βλέπουν τη γη τους να ανθίζει ξανά και ξανά. Καθόλου τυχαία, οι ίδιοι είναι και οι εργάτες των ανασκαφών, πολύτιμοι φύλακες της Ιστορίας, που επιμένει να ανασαίνει στα πέτρινα καλύβια τους, φτιαγμένα με την ίδια αρχαία τεχνική των θολωτών τάφων», μας αφηγείται η Κοπανά... Αραγε ένα ντοκιμαντέρ είναι μια στείρα παράθεση στοιχείων, ή μας δίνει το έναυσμα να αναρωτηθούμε πολύπλευρα πίσω από τα γεγονότα; Ενα βαθιά ανθρώπινο, τρυφερό και ποιητικό σινεμά, που μας λείπει, και ένα πορτρέτο που δεν πρέπει να χάσετε.

«Ενα ντοκιμαντέρ για τον Καζαντζάκη της δεκαετίας του '30 αποτελεί από μόνο του μια ωρολογιακή βόμβα, η οποία κανένας δεν θέλει να σκάσει στα χέρια του. Πώς να παρουσιάσεις έναν άνθρωπο που τότε δήλωνε "γοητευμένος από το πρόσωπο του Φράνκο" και σημείωνε πως "ο Μουσολίνι είναι, ίσως, πολύ μεγαλύτερος απ' ό,τι ως τώρα συνηθίσαμε να θαρρούμε". Τον ίδιο, όμως, άνθρωπο που θα γράψει πως τέσσερα στάθηκαν τα αποφασιστικά σκαλοπάτια στο ανηφόρισμά του: "Χριστός, Βούδας, Λένιν, Οδυσσέας". Ισως ο καλύτερος τρόπος είναι να τον αφήσεις να διηγηθεί μόνος του την ιστορία του. Να "εκτεθεί" πολιτικά αλλά και να εκθέσει, όχι μόνο τη μυθοπλαστική ιδιοφυΐα του, αλλά και τις δημοσιογραφικές ικανότητές του. Το ντοκιμαντέρ αυτό, στηριγμένο στο βιβλίο του "Ταξιδεύοντας: Ιαπωνία, Κίνα", ισορροπεί σε αυτήν ακριβώς τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στον μύθο και το ρεπορτάζ. Για περίπου έναν χρόνο ακολουθήσαμε τα βήματά του στα δύο μεγάλα ταξίδια του στην Ιαπωνία, το 1935 και το 1957. Καταγράψαμε τα μνημεία που γνώρισε και έμειναν αναλλοίωτα στον χρόνο και στον πόλεμο, αλλά και τις πόλεις και τις γειτονιές που άλλαξαν με θεαματικό τρόπο».

Είναι λίγες οι φορές που ένα απόσπασμα από το σκηνοθετικό σημείωμα συνοψίζει τόσο καλά την ουσία του έργου. Ο Καζαντζάκης πέθανε το 1957 από ασιατική γρίπη, μετά το δεύτερο ταξίδι του στην Ιαπωνία. Ο Χατζηστεφάνου έκανε τη σκέψη να ντύσει την αφήγηση του συγγραφέα με εικόνες από τη σύγχρονη Ιαπωνία, και έτσι κατάφερε να συγκεράσει το χτες με το σήμερα, με μοναδικό τρόπο. Συχνά κατά τη διάρκεια της αφήγησης αυτή η αντιδιαστολή του κειμένου με τη σημερινή εικόνα μοιάζει ειρωνική και επικριτική, άλλες φορές όμως το κείμενο «υπαγορεύει» τις εικόνες. Πάντως, αν και σε διαφορετικό χρόνο, η ουσία, το σαθρό κουφάρι του ιμπεριαλισμού, παραμένει. Σκηνοθετικά είναι μια άρτια δουλειά, μια διαφορετική ματιά στο σήμερα.

Η Μπλέρτα Μπασόλι στηρίζεται στην αληθινή ιστορία της Φαρίγε, που έχει χάσει τον άντρα της στον πόλεμο, αντιμετωπίζει πολλές οικονομικές δυσκολίες και ξεκινά μια μικρή αγροτική επιχείρηση μαζί με μια ομάδα γυναικών σε ένα χωριό του Κοσόβου, ώστε να μπορέσει να εξασφαλίσει την οικογένειά της. Η μικρή κοινωνία όπου ζει, κυρίως ο ανδρικός πληθυσμός του χωριού, αντιμετωπίζει υποτιμητικά την Φαρίγε και τις άλλες γυναίκες και πολεμάει το εγχείρημά τους... Η Φαρίγε καταφέρνει να μείνει αλώβητη από την «κοινωνική κριτική» και να προχωρήσει μπροστά. Το ζήτημα του πολέμου εδώ δεν είναι το κυρίαρχο, αφού ουσιαστικά ο πόλεμος παρουσιάζεται μέσω ορισμένων συνεπειών του και συγκεκριμένα μέσα από τους αγνοούμενους πολέμου, και αποτελεί την αφορμή για να ξετυλιχτεί η ιστορία επιβίωσης της Φαρίγε. Τα τραύματα του πολέμου είναι ανοιχτά στις βαλκανικές ταινίες των τελευταίων ετών, αλλά συχνά ο κάθε σκηνοθέτης εμμένει στο δικό του «αφήγημα» και έτσι χάνεται από το κάδρο η ιμπεριαλιστική επέμβαση που οδήγησε στον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας...