Ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την περικοπή των ροών ρωσικού αερίου, επιδεινώνει την ήδη άσχημη κατάσταση των λαϊκών στρωμάτων στην ΕΕ

Στο φόντο αυτών των εξελίξεων, η ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων εδώ και λίγες μέρες έχει αρχίσει να αλλάζει προς το χειρότερο. Σαν να μην έφτανε το «θεριό» του πληθωρισμού και της ακρίβειας που τροφοδοτούν οι ανταγωνισμοί των μονοπωλίων, ήρθαν να προστεθούν και τα λεγόμενα «μέτρα εξοικονόμησης Ενέργειας» που ενέκριναν τον περασμένο Ιούλη οι υπουργοί Ενέργειας.

Τα μέτρα αυτά άρχισαν να τίθενται σε ισχύ πριν λίγες μέρες και θα ενταθούν μέχρι τις 31 Μάρτη 2023, σε μια προσπάθεια να γίνει σχετικά «διαχειρίσιμη» η αναμενόμενη ενεργειακή κρίση τον προσεχή χειμώνα, σε περίπτωση που σταματήσουν πλήρως οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Η έναρξη της υποτίθεται «εθελοντικής» εφαρμογής μέτρων «εξοικονόμησης», συνολικά 45 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου στις 27 χώρες της ΕΕ, συνιστά το πρώτο σκέλος «προθέρμανσης» εκατομμυρίων νοικοκυριών ενόψει της «σκληρής προπόνησης» που τους περιμένει τον δύσκολο - από πολλές απόψεις - χειμώνα.

Στην ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης, τη Γερμανία, έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή ενεργειακό σχέδιο «έκτακτης ανάγκης» που περιλαμβάνει ευρεία γκάμα μέτρων, όπως διακοπή του δημόσιου ηλεκτροφωτισμού σε μνημεία, δρόμους και κτίρια, αντικατάσταση λαμπτήρων με λιγότερο ενεργοβόρους σε δημόσια κτίρια και δρόμους, εγκατάσταση αισθητήρων για τον δημόσιο ηλεκτροφωτισμό, βελτίωση της «ενεργειακής απόδοσης» των κτιρίων με επιδότηση αλλαγής κουφωμάτων νέας τεχνολογίας και κίνητρα για την αλλαγή συστημάτων θέρμανσης με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Προβλέπονται επίσης μέτρα για κρύα μπάνια σε δημόσια και ιδιωτικά κολυμβητήρια και πισίνες, μείωση της θερμοκρασίας εσωτερικών χώρων με την επιβολή λειτουργίας θερμοστάτη, τηλεργασία στον δημόσιο τομέα ώστε να εξοικονομηθούν κόστη λειτουργίας δημοσίων κτιρίων κ.λπ.

Τα μέτρα αυτά όμως στην πραγματικότητα δεν είναι αρκετά για να λυθούν τα πιθανώς σοβαρότερα προβλήματα της γερμανικής οικονομίας, αν επιδεινωθεί περαιτέρω η ενεργειακή κρίση. Μελέτη του «Ιδρύματος Ερευνας της Απασχόλησης» που δημοσιοποιήθηκε στις 9 Αυγούστου προβλέπει ότι η γερμανική οικονομία θα χάσει τουλάχιστον 260 δισ. ευρώ προστιθέμενης αξίας μέχρι το 2030, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και των υψηλών διεθνών τιμών Ενέργειας, με δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά εργασίας (αύξηση ανεργίας). Προβλέπει έτσι ότι το 2023 το ΑΕΠ της Γερμανίας θα είναι μικρότερο κατά 1,7%...

Ανάλογα μέτρα έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται και στη Γαλλία, μολονότι η αποθήκευση φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του μήνα αναμένεται να φτάσει στο 80% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Η κυβέρνηση του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν έχει διετές πλάνο «εξοικονόμησης» Ενέργειας κατά 10%, κάτι που σκοπεύει να πετύχει με αύξηση της παραγωγής ηλεκτρισμού από αιολικά πάρκα και άλλες μορφές ΑΠΕ, χρήση φωτισμού δημόσιων χώρων με LED πολύ χαμηλής κατανάλωσης Ενέργειας, κίνητρα και μέτρα για αύξηση της θερμομόνωσης σε κτίρια, ενθάρρυνση της χρήσης των μέσων συγκοινωνίας για εξοικονόμηση καυσίμων, επαναφορά της τηλεργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα (όπου αυτό είναι εφικτό), χρήση κλιματιστικού με τον θερμοστάτη «κολλημένο» στους 26 βαθμούς το καλοκαίρι και στους 19 τον χειμώνα, παροτρύνσεις για αποσύνδεση του WiFi τις ώρες απουσίας από το σπίτι και στις διακοπές, μείωση «μη απαραίτητου» φωτισμού σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, υψηλά πρόστιμα σε χώρους Εστίασης, πολυκαταστήματα και σούπερ μάρκετ που διατηρούν τις πόρτες ανοιχτές, σβήσιμο φωτεινών πινακίδων, περιορισμό εξαερισμού και φωτισμού τις νυχτερινές ώρες κ.ο.κ.

Στη Βρετανία καταρτίζονται ανάλογα σχέδια, για οργανωμένες διακοπές της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στη βιομηχανία και στα νοικοκυριά στη διάρκεια του χειμώνα. Το αμερικανικό δίκτυο «Bloomberg» μετέδωσε - χωρίς να διαψευστεί - ότι οι αρμόδιες βρετανικές αρχές καταρτίζουν σχέδια για οργανωμένες διακοπές παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στη βιομηχανία και στα νοικοκυριά στη διάρκεια του χειμώνα, όταν οι χαμηλές θερμοκρασίες συμπέσουν με τις ελλείψεις στο φυσικό αέριο. Τέτοια μέτρα είναι βέβαιο πως θα αυξήσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια, δεδομένου ότι το τελευταίο διάστημα καταγράφεται έντονη ανησυχία των Βρετανών για τον ερχόμενο χειμώνα, ενόψει των νέων τεράστιων αυξήσεων που έχει προγραμματιστεί να επιβληθούν στα τιμολόγια ρεύματος από Οκτώβρη.

Ειδικότερα, η μέση επιβάρυνση που πληρώνει κάθε χρόνο ένα μέσο βρετανικό νοικοκυριό για ηλεκτρικό ρεύμα θα εκτιναχθεί από Οκτώβρη στις 3.358 στερλίνες (κοντά στα 4.000 ευρώ), από 1.971 στερλίνες (2.330 ευρώ) που ήταν τον περασμένο Απρίλη. Και να σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της «Uswitch», ήδη σήμερα στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου έξι εκατομμύρια νοικοκυριά έχουν απλήρωτους λογαριασμούς ρεύματος εδώ και μήνες. Αυτά εξηγούν γιατί αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα στη Βρετανία κίνημα «δεν πληρώνω». Ηδη περίπου 80.000 Βρετανοί συμμετέχουν σε εκστρατείες για «πάγωμα» της πληρωμής λογαριασμών ρεύματος από 1η Οκτώβρη, αν η κυβέρνηση δεν φροντίσει να μειωθούν οι νέες τεράστιες χρεώσεις.

Στην Ισπανία μπήκαν επίσης σε εφαρμογή τα πρώτα μέτρα «εξοικονόμησης» Ενέργειας, με την υπογραφή της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης του Πέδρο Σάντσεθ. Μεταξύ άλλων περιορίστηκε η χρήση των κλιματιστικών σε δημόσιους χώρους και ξενοδοχεία, ενώ κυβερνητικό διάταγμα περιορίζει τον κλιματισμό στους 27 βαθμούς στα περισσότερα εμπορικά καταστήματα, στους χώρους πολιτισμού (κινηματογράφους και θέατρα) και στις υποδομές μεταφορών, όπως αεροδρόμια ή σιδηροδρομικοί σταθμοί. Στη διάρκεια του χειμώνα οι χώροι αυτοί θα πρέπει να περιορίσουν τη θέρμανση στους 19 βαθμούς το πολύ. Τα μέτρα αυτά προκαλούν αντιδράσεις, πρώτα απ' όλα από τον δήμο της Μαδρίτης, ο οποίος καταθέτει προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο για 10 σημεία του κυβερνητικού διατάγματος μέτρων «εξοικονόμησης» τα οποία θεωρεί αντισυνταγματικά.

Στην Ολλανδία, η κυβέρνηση του Μαρκ Ρούτε ξεκίνησε εκστρατεία προώθησης μέτρων «εξοικονόμησης» Ενέργειας με σύνθημα «Γυρίστε τον διακόπτη». Ενθαρρύνει έτσι μια σειρά μέτρων όπως: Περιορισμός του φωτισμού τις νυχτερινές ώρες σε δημόσιους χώρους, κλείσιμο υπολογιστών και ηλεκτρικών συσκευών σε επιχειρήσεις και γραφεία μετά το πέρας του ωραρίου λειτουργίας, μέγιστη θερμοκρασία 19 βαθμοί τον χειμώνα, εκτεταμένη χρήση οικολογικών προγραμμάτων σε οικιακές συσκευές μαγειρέματος, ψύξης και πλυσίματος, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις οροφές κατοικιών και γραφείων, περιορισμός της χρήσης ΙΧ αυτοκινήτων και ενθάρρυνση της χρήσης ποδηλάτων και Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.

Παρόμοια μέτρα έχει δρομολογήσει και η κυβέρνηση στο Βέλγιο, ενώ αντίστοιχες παρεμβάσεις σχεδιάζουν και στην Αυστρία.

Την ίδια ώρα, τα λαϊκά νοικοκυριά βρίσκονται σε αναμμένα κάρβουνα, αφού περιμένουν τους λογαριασμούς ρεύματος με βάση τη νέα τιμολόγηση με τη ρήτρα αναπροσαρμογής ενσωματωμένη στις χρεώσεις και την τιμή της κιλοβατώρας αυξημένη ακόμα και σε ποσοστό 900%.

Η κυβέρνηση με τις περιβόητες «κρατικές επιδοτήσεις» στο ρεύμα (0,377 ευρώ η κιλοβατώρα), που υποτίθεται ότι δίνονται για τη στήριξη των νοικοκυριών, στην πραγματικότητα ενισχύει τους προμηθευτές στη σημερινή συγκυρία, από την αδυναμία των λαϊκών οικογενειών να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς τους, είτε με ρήτρα αναπροσαρμογής είτε χωρίς αυτήν.

Χρήματα βέβαια που είναι του λαού, αφού δίνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά και από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), όπου και πάλι έχουν πληρωθεί μέσω των λογαριασμών ρεύματος από τους καταναλωτές. Σύμφωνα με στοιχεία που έχει συλλέξει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), οι ληξιπρόθεσμες οφειλές καταναλωτών προς τους προμηθευτές ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ.

Θυμίζουμε ότι στις 29 Ιούλη ο «Ριζοσπάστης» είχε δημοσιεύσει ρεπορτάζ για την τροπολογία της κυβέρνησης που κατατέθηκε σε νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία δίνονταν προκαταβολές στους παρόχους για τη χορήγηση των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος των τελικών καταναλωτών. Πρόσφατα, η ΡΑΕ με επιστολή της υπογραμμίζει τη σκοπιμότητα άμεσης λήψης μέτρων για την ενίσχυση της ρευστότητας των προμηθευτών.

Η ΡΑΕ θεωρεί ότι η προκαταβολή του μεγαλύτερου δυνατού ποσού (75%) εκ της επιδότησης ΤΕΜ του επόμενου μήνα είναι ιδιαιτέρως κρίσιμη για να διασφαλιστεί ότι δεν θα ανακύψουν περαιτέρω επιβαρύνσεις της ταμειακής ρευστότητας και επισφάλειες ως προς τη χρηματοοικονομική σταθερότητα των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας.

Αντίστοιχα, τονίζει ότι δύναται «να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ρευστότητας των προμηθευτών μέσω της παροχής κρατικών εγγυήσεων, ώστε να διευκολυνθεί ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός τους από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα».

Αυτές οι προτάσεις απηχούν απολύτως τα αιτήματα των εταιρειών, όπως διατυπώθηκαν σε επιστολή τους προς τη ΡΑΕ, λίγες μέρες πριν.

Εξάλλου, νέα άνοδο 5% σημείωσε η τιμή ηλεκτρισμού στην αγορά επόμενης μέρας για την Παρασκευή 12 Αυγούστου, φτάνοντας τα 394 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Η μέγιστη τιμή είναι 489 ευρώ και η ελάχιστη 320 ευρώ, με τη ζήτηση μειωμένη στις 175 γιγαβατώρες.