Το σοβιετικό σύστημα εκπαίδευσης καλούνταν να υλοποιήσει την κύρια θέση των κομμουνιστών: Την ελεύθερη ανάπτυξη του καθένα, ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση και το ...κομπόδεμα των γονιών του

Στην ταξική κοινωνία, όλοι οι τομείς της οργανωμένης ζωής βρίσκονται στην υπηρεσία των συμφερόντων της κυρίαρχης τάξης. Και η κυρίαρχη τάξη φροντίζει, ώστε το σύστημα της εκπαίδευσης, ως ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ζωής, να είναι στα μέτρα της και να το ελέγχει απόλυτα. Στην τσαρική Ρωσία, υπήρχαν τα γυμνάσια για τα βλαστάρια των αστών και οι σχολές για τα παιδιά του λαού. Η σοβιετική εξουσία κατάργησε αυτούς τους ταξικούς διαχωρισμούς των νεαρών πολιτών κι όλοι τους παρακολουθούσαν το ενιαίο σχολείο.

Σήμερα, στις πόρτες των σχολικών κτιρίων και πάλι εμφανίζονται ταμπέλες: «Γυμνάσιο». Σιγά το πράγμα, μπορεί κανένας να σκεφτεί, αλλάξανε το όνομα, μα η ουσία μένει, ποια η διαφορά; Κι όμως, υπάρχει διαφορά! Στην εξουσία, έχει επιστρέψει η τάξη των εκμεταλλευτών και τα νέα αφεντικά φροντίζουν, ώστε τα παιδάκια τους να μη φοιτούν μαζί με το λαό. Και, μάλιστα, απαιτεί και το πρόγραμμα των σπουδών να είναι διαφορετικό: Οι αυριανοί «κύριοι» να κατέχουν τις κύριες επιστήμες, ενώ τα παιδιά των αυριανών δούλων να ξέρουν να γράφουν, να διαβάζουν, ν' αποκτήσουν και μια στενή ειδίκευση και φτάνει, κι από κει και πέρα να πάνε δουλέψουν για τ' αφεντικό.

Τι ήταν το ενιαίο εργασιακό σοβιετικό σχολείο, το γνωρίζουν αρκετές γενεές πολιτών της Σοβιετικής Ενωσης. Απ' αυτό έχουν αποφοιτήσει επιφανείς επιστήμονες, καθοδηγητικά στελέχη της παραγωγής, παράγοντες του πολιτισμού κι εκατομμύρια υψηλά ειδικευμένοι εργάτες και τεχνίτες.

Το σοβιετικό σύστημα εκπαίδευσης καλούνταν να υλοποιήσει την κύρια θέση των κομμουνιστών: Την ελεύθερη ανάπτυξη του καθένα. Του καθένα, ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση και το ...κομπόδεμα των γονιών του. Το σοβιετικό κράτος, από οικονομικής πλευρά, εγγυούνταν την προσέγγιση προς αυτήν, τη διακηρυγμένη από τους κομμουνιστές, αρχή. Τα αναγνωστικά και εγχειρίδια ήταν για όλους, τα δωρεάν πρωινά γεύματα για όλους και η ξεκούραση στις κατασκηνώσεις των πιονέρων ήταν εφικτή για όλους. Δεν είναι αλήθεια οι ισχυρισμοί ότι αυτή η ισότιμη μεταχείριση έδινε περισσότερα στους προνομιούχους. Οχι! Επέτρεπε σ' όλους να είναι μέσα στο σχολείο ισότιμοι.

Ας σκεφτούμε τη σημερινή εξευτελιστική πρακτική, όπου το παιδί καλείται να αποδείξει ότι οι γονείς του είναι φτωχοί, για να πάρει το δωρεάν πρωινό ή τα αναγνωστικά του. Δηλαδή, στη σχολική ζωή, εισάγεται η ανισοτιμία, ενώ στη συνείδηση του παιδιού τού «καρφώνουν» ότι «εσύ είσαι φτωχός, είσαι άνθρωπος δεύτερης κατηγορίας, οι γονείς σου είναι αποτυχημένοι»...

Μεγάλη κριτική στο σοβιετικό σχολείο γινόταν για την υποχρεωτική σχολική φόρμα. Για «ισοπέδωση της προσωπικότητας» και για «σχολείο - στρατόπεδο», κατηγορούσαν τότε το σοβιετικό σχολείο οι οπαδοί της «ατομικής ελευθερίας». Είναι αλήθεια πως η σχολική φόρμα έκανε όλους το ίδιο. Καταπίεζε το μικροαστικό αίσθημα και την τάση να κρίνεις τους άλλους «από τα ρούχα», τη μικρο-ματαιοδοξία, την επιδίωξη να ξεχωρίζεις με τη βοήθεια ακριβών αντικειμένων (που, ίσως, και να μη σου ανήκουν δικαιωματικά). Να λοιπόν, που σήμερα, με την κατάργηση της ενιαίας φόρμας στο σχολείο, μπήκε για τα καλά η κοινωνική διαστρωμάτωση, το αίσθημα της υπεροχής για τους μεν και τα κόμπλεξ της κατωτερότητας για άλλους.

Κι όταν ο Σοβιετικός άνθρωπος πρώτος πέταξε στο Διάστημα, οι αρχές των ΗΠΑ, που επιδίωκαν την πρωτοκαθεδρία στον κόσμο, βρέθηκαν σε πανικό. Οι ειδικοί τους διέγνωσαν αντικειμενικά την αιτία της καθυστέρησης της «υπερδύναμης»: Το σοβιετικό σχολείο. Στις αρμόδιες υπηρεσίες δόθηκε σαφής εντολή να διευκρινίσουν: «Τι είναι αυτό που γνωρίζει ο Ιβάν και δεν το γνωρίζει ο Τζόνι;» και εξαιτίας ποιας «απροσεξίας» ο Ιβάν ξεπέρασε τον Τζόνι στον Μαραθώνιο της παγκόσμιας προόδου;

Στο «κάστρο της δημοκρατίας», για πρώτη φορά, διοργανώθηκε έκθεση για το «απολυταρχικό» σοβιετικό σχολείο. Η έκθεση αυτή είχε τεράστια επιτυχία. Ανάμεσα σ' εκείνους που συνόδευαν την έκθεση αυτή, ήταν και η δημοσιογράφος και παιδαγωγός Αριάδνη Ζούκοβα, η οποία συζητούσε με τους απλούς Αμερικάνους, παιδαγωγούς και επισκέφτηκε τα ντόπια (αμερικάνικα) σχολεία. Με τα υλικά που μάζεψε, έγραψε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Το πορτοκαλί λιοντάρι». Το βιβλίο μπορεί κανείς και σήμερα να το βρει στις βιβλιοθήκες μας, εκεί, βέβαια, όπου οι βιβλιοθηκάριοι δε βιάστηκαν να υλοποιήσουν την κοινωνική προσταγή της αστικής τάξης και δεν κατέστρεψαν τις σοβιετικές εκδόσεις, ιδιαίτερα εκείνες που έλεγαν την αλήθεια για τις «δυτικές αξίες». Σ' αυτό το βιβλίο, αναφέρεται η αλήθεια για το αμερικανικό σύστημα εκπαίδευσης, τον κοινωνικό και ταξικό του χαρακτήρα. Η Α. Ζούκοβα διηγείται το πώς οι Αμερικάνοι με έκπληξη τη ρώταγαν: «Ολα τα παιδιά σε σας παρακολουθούν στο σχολείο το ίδιο πρόγραμμα; Μα, σε μας υπάρχουν εκατοντάδες μαθήματα κι ο μαθητής μόνος του φτιάχνει το πρόγραμμά του!».

Ναι, ο Σοβιετικός Ιβάν σπούδαζε με ένα ενιαίο, επικυρωμένο από το κράτος, σχολικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα αυτό στόχευε στην αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας και σ' αυτό υπήρχε αρκετός αριθμός ωρών, αφιερωμένων στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Και, φυσικά, παιρνόταν υπόψη ότι αυτή η προσωπικότητα θα εργαστεί στη λαϊκή οικονομία. Γι' αυτό και το πρόγραμμα προέβλεπε την απαραίτητη βάση και των φυσικών επιστημών, έτσι ώστε στην πορεία το παιδί να μπορεί να επιλέξει με τι θα ασχοληθεί περισσότερο: Με την επιστήμη, την τέχνη, ή κάποια ειδίκευση;

Αυτή ήταν η επιλογή του Ιβάν. Αλλά ποια ήταν η «ελεύθερη επιλογή» του Τζόνι; «Μα καλά, εσείς δε διαχωρίζετε τους δυνατούς από τους αδύνατους μαθητές;», προσπαθούσαν να εκμαιεύσουν από τη Σοβιετική δασκάλα οι «μέσοι Αμερικάνοι». «Μα, πρόκειται για χαμένο χρόνο για τους δυνατούς μαθητές», ισχυρίζονταν οι Αμερικάνοι.

Πώς, όμως, γινόταν στην Αμερική αυτή η διαλογή των «δυνατών» από τους «αδύνατους»; Να πώς: Με το που περνά το κατώφλι του σχολείου, ο εξάχρονος Αμερικάνος περνά από τεστ καθορισμού της διανοητικής χαρισματικότητάς του, του δείκτη IQ. Σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη, ήδη, διαχωρίζουν τα παιδιά σε διάφορες ομάδες και οι δρόμοι τους χωρίζονται για πάντα. Ετσι, τα λιγότερο «χαρισματικά παιδιά» σπουδάζουν με πιο «ελαφρύ» πρόγραμμα και ποτέ πια δε θα καταφέρουν να προσεγγίσουν τους συμμαθητές τους, που είχαν μεγαλύτερο IQ. Η αλήθεια είναι πως μερικές φορές ακόμη στη διάρκεια των επόμενων 12 χρόνων θα τους δοθεί η ευκαιρία να «επανεξεταστούν» και να διορθώσουν το IQ τους. Σε ποιον, άλλωστε, στη χώρα μας δεν είναι γνωστές περιπτώσεις, στις οποίες κάποιο παιδί, που αρχικά δεν προλαβαίνει τους συμμαθητές του, στη συνέχεια, τους φτάνει και τους ξεπερνά;

Στον μαθητή εμφυσούσαν πως μπορεί να τα πάει καλύτερα! Κι ο δάσκαλος έπρεπε να δώσει τη «μάχη» του για τον κάθε μαθητή ξεχωριστά! Γι' αυτό και το σοβιετικό σχολείο περιέκλειε μια κατεύθυνση ανθρωπισμού κι αισιοδοξίας. Αντίθετα, η αντίληψη της αμερικάνικης εκπαίδευσης είναι πεσιμιστική. Οι ψυχολόγοι τους διαβεβαιώνουν πως το IQ δεν αυξάνει, ενώ μπορεί να πέσει. Και στον δάσκαλο συστήνουν να μην «παιδεύεται» με όσους «καθυστερούν», όπως γινόταν στο σοβιετικό σχολείο. Αντίθετα, του προτείνουν να στέλνει τον μαθητή που δεν προφταίνει σε ομάδα με χαμηλότερο IQ.

Αλλά τι είναι, τελικά, αυτό το IQ; Και πράγματι, πρόκειται για δείκτη χαρισματικότητας; Η Α. Ζούκοβα αναφέρει στο βιβλίο της στοιχεία της έρευνας της Αμερικανίδας κοινωνιολόγου Πατρίσια Σέκστον, η οποία μελέτησε τις ομάδες των παιδιών σε σχολεία διαφορετικών αμερικανικών Πολιτειών. Από την έρευνά της, βγήκε η εξής ενδιαφέρουσα εικόνα: Τα παιδιά από οικογένειες με εισόδημα έως 5.000 δολάρια είχαν IQ 70, τα παιδιά από οικογένειες με εισόδημα από 5.000 έως 7.000 δολάρια είχαν IQ 83, τα παιδιά από οικογένειες με εισόδημα από 7.000 έως 8.000 δολάρια είχαν IQ 114, τα παιδιά από οικογένειες με εισόδημα από 9.000 δολάρια και πάνω είχαν IQ 127. Τη στιγμή που ως μέσος όρος θεωρούνταν το IQ 100. Οπως βλέπουμε, το επίπεδο του IQ είναι απόδειξη, όχι της χαρισματικότητας του παιδιού, αλλά της ανάπτυξής του. Κι όσο πιο πλούσιοι ήταν οι γονείς, τόσο περισσότερες ήταν και οι δυνατότητες ανάπτυξης. Γι' αυτό και το παιδί του προλετάριου δεν παίρνει ποτέ ολοκληρωμένη εκπαίδευση.

Το αμερικανικό σύστημα εκπαίδευσης είναι ένα εργαλείο ταξικής «διαλογής», μια μέθοδος διαχωρισμού των παιδιών της ελίτ από τα παιδιά των εργατών, των ανέργων. Στον μικρούλη Αμερικάνο κολλούν μια ταμπέλα: IQ 70, δηλαδή διανοητικά καθυστερημένος. Κι ο ίδιος καλείται να αποδεχτεί τη μοίρα του, να μην κατηγορήσει τις αρχές, το κράτος. Και μην δώσει ο ...Θεός να καταλάβει πως οι πλούσιοι, οι οποίοι έχουν εξασφαλίσει την αναγκαία μόρφωση στα παιδιά τους, κλέβουν τους γονείς του κι ως αποτέλεσμα και ο ίδιος δεν μπορεί να μορφωθεί. Είναι έτσι πολύ συμφέρον για την αστική τάξη να συμβιβαστείς, ώστε να μην υπάρξει καμία αντίσταση, καμία διαμαρτυρία, καμία επανάσταση. Και για να μην μπορούν οι άνθρωποι να ενωθούν σ' έναν κοινό αγώνα, στον μικρό Αμερικάνο, από τα σχολικά του χρόνια, τού εμφυτεύουν τον ατομικισμό.

Το νούμερο του IQ χωρίζει τους πλούσιους από τους φτωχούς, τους λευκούς από τους «έγχρωμους», χωρίζει τα παιδιά των διαφόρων εθνικοτήτων. Το μόνο που κάνει είναι να μην ενώνει! Καμία αλληλεγγύη, ο καθένας να κοιτά τον εαυτό του. Η Α. Ζούκοβα αναφέρει μια χαρακτηριστική ερώτηση του «μέσου Αμερικάνου»: «Σ' εσάς οι δυνατοί βοηθούν τους αδύνατους; Μα, έτσι εσείς τραβάτε αυτά τα παιδιά προς τα πίσω! Σ' εμάς κανένας γονιός δε θα συμφωνούσε με κάτι τέτοιο!». Ακόμη, δηλαδή, κι αν είσαι σε θέση να βοηθήσεις τον συμμαθητή σου, σου λένε ότι αυτός έχει IQ 80, κοίτα εσύ με το δικό σου IQ να πας μπροστά, μην καθυστερείς.

Ο μέσος Αμερικάνος, από τα σχολικά του προγράμματα, μαθαίνει τον αντικομμουνισμό κι ότι στον «απολυταρχικό» σοσιαλισμό όλη η εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια του κράτους και το κακόμοιρο το «άτομο» κι όλες του οι πράξεις βρίσκονται κάτω από το άγρυπνο έλεγχο αυτού του κράτους. Ο μέσος Αμερικάνος ειλικρινά πιστεύει πως στη χώρα του υπάρχει η πραγματική δημοκρατία και πως ο ίδιος είναι «ελεύθερο άτομο», το οποίο κάνει την «ελεύθερη επιλογή» του, μεταξύ των άλλων, και στον τομέα της εκπαίδευσης. Και δεν καταλαβαίνει, αποχαυνωμένος από την πιο ολοκληρωμένη στον κόσμο μαζική προπαγάνδα, πως η «ελεύθερη επιλογή» του κινείται μόνο μέσα στα πλαίσια του IQ του, που είναι ένα μέγεθος παράγωγο από το βαλάντιό του.

Το σοβιετικό σχολείο ήταν τμήμα το σοβιετικού συστήματος και δεν μπορεί να υπάρξει έξω απ' αυτό. Μόλις καταστράφηκε αυτό το σύστημα, διαλύθηκε το σχολείο του. Δεν είναι σήμερα λίγοι εκείνοι οι απόφοιτοι των σοβιετικών παιδαγωγικών σχολών, που προσπαθούν να διατηρήσουν της παραδόσεις του σοβιετικού σχολείου, όμως η γενική, υποχρεωτική κι ολοκληρωμένη λαϊκή εκπαίδευση ήδη δεν υπάρχει.

Η μεταρρύθμιση που υλοποιείται αποτελεί αντιγραφή από το εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ. Το τέρας του IQ, ήδη, διολίσθησε και στο ρωσικό σχολείο και κατέλαβε κυρίαρχη θέση σ' αυτό. Προς το παρόν, για να μην τρομάξουν τους γονείς, αποκαλούν «συνομιλία» την εισαγωγή των τεστ στα παιδιά της πρώτης δημοτικού, αλλά σταδιακά προβλέπεται η εισαγωγή ενός ολόκληρου συστήματος διαστρωμάτωσης, με την εισαγωγή πολλαπλών εξετάσεων, το διαχωρισμό των παιδιών σε τάξεις «γυμνασιακές», «οικονομικές», «ανθρωπιστικές», «κανονικές» κλπ.

Η μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, λοιπόν, προχωρά. Κι είναι αυτή που καλείται να νομιμοποιήσει τον ταξικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος. Ομως, γιατί χρειάζεται να δανειστούμε ένα άλλο εκπαιδευτικό σύστημα; Για το ζήτημα αυτό, η εξουσία δε ρωτά το λαό. Αυτή είναι η δημοκρατία τους!