Με μια όμορφη εκδήλωση, γεμάτη συγκίνηση, αγάπη και σεβασμό, το ΚΚΕ τίμησε χθες στον Περισσό την σπουδαία λογοτέχνιδα Ιωάννα Καρατζαφέρη. Την ξεχωριστή δημιουργό με το πηγαίο ταλέντο, η οποία χρησιμοποίησε την πένα της ως όπλο στην ιδεολογική και πολιτική πάλη στο πέρασμα των χρόνων. Τον πάντα παρόντα άνθρωπο με την ευαίσθητη συνείδηση και την πλούσια κοινωνική και πολιτική δράση.

Στην εκδήλωση, την οποία διοργάνωσε το Τμήμα Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ, παρευρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ με επικεφαλής τον ΓΓ Δημήτρη Κουτσούμπα.

Στην έναρξη της εκδήλωσης προβλήθηκε βίντεο με συνεντεύξεις της δημιουργού σε ντοκιμαντέρ που έχει επιμεληθεί ο σκηνοθέτης Γιάννης Κατωμερής. Οι διηγήσεις εστίαζαν στην πλούσια αντιδικτατορική δράση που η Ιωάννα Καρατζαφέρη είχε αναπτύξει στις ΗΠΑ, καθώς επίσης στο πώς έγινε συγγραφέας και στην αντίληψή της για την Τέχνη. «Εγινα έτσι γράφοντας. Το γράψιμο σε πάει όλο και πιο πέρα... Να νοιάζεσαι για τον άνθρωπο...».

Για το έργο της Ι. Καρατζαφέρη μίλησαν τα μέλη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ Γιώργος Μηλιώνης και Νίκη Κυριαζή. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Φώντας Λάδης, ο οποίος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι τέτοιους ανθρώπους, τέτοιους δημιουργούς «θέλουμε πάντα να έχουμε δίπλα μας», ενώ ο εκπαιδευτικός Θανάσης Καραμπέτσος αναφέρθηκε στη γνωριμία και φιλία που είχε με την Ι. Καρατζαφέρη στα μαύρα χρόνια της δικτατορίας, στον αγώνα που έδιναν οι Ελληνες μετανάστες στην Αμερική. «Αν δεν έχουμε κοινωνική δικαιοσύνη δεν έχουμε και δημοκρατία», είπε, θυμούμενος μια φράση της Ι. Καρατζαφέρη από μια ομιλία της εκείνα τα χρόνια. Με τον δικό της τρόπο μίλησε για την αγαπημένη της φίλη και η Γιώτα Βέη.«Είναι μια προσωπικότητα που παρακινεί, που με νεανικό ενθουσιασμό ανοίγει συνεχώς νέους ορίζοντες». Ακόμα, ερμήνευσε δύο αγαπημένα τραγούδα της Ι. Καρατζαφέρη. Δυο λόγια από καρδιάς είπε και ο Κώστας Κίνης, ο οποίος ήταν γραμματέας της νεολαιίστικης αντιχουντικής οργάνωσης που είχε έδρα τη Νέα Υόρκη. Αποσπάσματα από βιβλία της διάβασαν οι ηθοποιοί Ελένη Γερασιμίδου και Γιώργος Κιμούλης.

«Ενα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Ιωάννας Καρατζαφέρη είναι ότι παραμένει ένα παιδί που διαρκώς απορεί, θέλει να γνωρίσει τον κόσμο στην ολότητά του, τις σχέσεις που τον διέπουν, και ως "παιδί" θέτει με απλό τρόπο πολύ δύσκολα ερωτήματα, βαθιά, πρώτα - πρώτα στον εαυτό της και στη συνέχεια στον αναγνώστη, ο οποίος σαστίζει αλλά και κινητοποιείται να ψάξει βαθύτερα, ή μάλλον κυρίως να αποφασίσει», σημείωσε στην ομιλία του ο Γ. Μηλιώνης.

Για αυτά δε που χαρακτηρίζουν την δημιουργό Ι. Καρατζαφέρη, ανέφερε: «Πρώτα - πρώτα στα γραπτά της βλέπουμε έναν άνθρωπο που αγαπά τους ανθρώπους - γεγονός καθόλου αυτονόητο. Αγαπά λοιπόν τους ανθρώπους και νοιάζεται γι' αυτούς (...).

Βλέπουμε έναν χαρακτήρα ατίθασο, απελευθερωμένο ως γυναίκα, μια επαναστάτρια και στην προσωπική της ζωή, ανεξάρτητη και τολμηρή.

Η Ιωάννα Καρατζαφέρη πάνω απ' όλα ανέδειξε γυναικεία θέματα σε μια εποχή που το γυναικείο ζήτημα δεν συζητιόταν πλατιά. Σε όλα της τα βιβλία οι πρωταγωνιστές είναι γυναίκες, που παλεύουν με μύριες δυσκολίες να ανοίξουν έναν δρόμο για να ανασάνουν. Μαζί τους και η Ιωάννα να τις κρατά από το χέρι, να τους δείχνει πως αυτό το "απλό" που καταφέρνουν κάθε μέρα είναι ένας πραγματικά αξιοθαύμαστος άθλος, να τους δείχνει να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, να τους δείχνει πως έχουν τη δύναμη να βάλουν πρώτα - πρώτα εμπόδια στην καθημερινή ταπείνωση, στην εκμετάλλευση, στην καταπίεση που υφίστανται. Να τους δείχνει πως έχουν τη δύναμη να ανοίξουν δρόμους μέσα από τη συμμετοχή στους αγώνες. Ζωντανό παράδειγμα η ίδια, που από μικρή συμμετέχει διαχρονικά σε μικρούς και μεγάλους αγώνες (...).

Σιχαίνεται την γκρίνια και τη μεμψιμοιρία, την άγνοια - όχι με την έννοια ότι κάποιος δεν γνωρίζει κάτι, αλλά με την έννοια ότι δεν ενδιαφέρεται να ανοίξει τους ορίζοντες της σκέψης του. Αγαπά την ακρίβεια και τη σαφήνεια στην έκφραση. Γι' αυτό προτιμά τον αφτιασίδωτο εσωτερικό κόσμο των ηρώων των έργων της, ιδιαίτερα των λαϊκών, οι οποίοι, όταν αποφασίσουν να μιλήσουν, και τις λέξεις βρίσκουν και μπορούν με απλό τρόπο να εκφράσουν όλα όσα είναι κρυμμένα βαθιά μέσα τους (...).

Την ίδια στιγμή που αφηγείται ιστορίες απλών ανθρώπων, που επηρεάζονται από τις σχέσεις του άμεσου περιβάλλοντός τους, όπως είναι φυσικό η Ιωάννα Καρατζαφέρη μάς δείχνει και τη μεγάλη εικόνα των ουσιωδών ζητημάτων της εποχής που έγραφε το κάθε βιβλίο της (...). Αν ο συγγραφέας επιλέξει να μην έχει καμία αναφορά σε αυτό, οι ήρωες του μυθιστορήματος μπορεί να είναι "ζωντανοί", όμως το μυθιστόρημα μετατρέπεται σε ένα άθροισμα προσώπων που περιφέρονται κρατώντας καθρέφτες στους οποίους ο καθένας βλέπει τον αντικατοπτρισμό του εαυτού του.

Η Ιωάννα Καρατζαφέρη το αποφεύγει αυτό. Η "θέα" των μυθιστορηματικών "δωματίων" της είναι καθολική - "Επιπλωμένα δωμάτια" είναι ο τίτλος του πρώτου βιβλίου της, το 1962, που βραβεύθηκε με το Β' Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Στο "παράθυρο" μπορεί να είναι η Ιωάννα ή οι χάρτινοι ήρωές της, όμως πίσω είναι ο απέραντος κόσμος με την πολυπλοκότητά του και τις αντιθέσεις του, τον οποίο μπορούμε να γνωρίσουμε και να αλλάξουμε.

Στο έργο της, βαθιά μέσα σε "καθημερινούς" φόβους και ανησυχίες, "μικρά" όνειρα ή "συνηθισμένες" απογοητεύσεις, υπάρχει η αθέατη ρίζα μιας κραυγής για μια καλύτερη ζωή, για την εξανθρώπιση του ανθρώπου».

Στη συνέχεια ο ομιλητής στάθηκε αναλυτικά στο πλούσιο συγγραφικό έργο της Ι. Καρατζαφέρη, διανθίζοντάς το και με στιγμές από τη ζωή της. Γεννήθηκε στην Καλαμάτα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Τα παιδικά της χρόνια σημαδεύονται από τις μάχες του Δεκέμβρη του '44. Στα τέλη της δεκαετίας του '50 φεύγει από την Ελλάδα για τις ΗΠΑ. «Στην πρώτη περίοδο της δημιουργίας της, έως το 1967, βαθιά ριζωμένη μέσα της ήταν η εξέγερση ενάντια στην αδικία, στην καταπίεση, που μαζί με μια απέραντη αγάπη για την ελευθερία, την εντιμότητα και το ανυπότακτο του χαρακτήρα της δημιουργούσαν ένα εκρηκτικό μείγμα ανθρώπου που "δεν τα δίπλωνε" και δεν υποχωρούσε», είπε χαρακτηριστικά ο Γ. Μηλιώνης.

Στα χρόνια της χούντας η Ι. Καρατζαφέρη συμβάλλει ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα, ως επιφυλλιδογράφος στον «Ελληνικό Ταχυδρόμο» στο Μόντρεαλ και ως μαχητικό μέλος των Αντιδικτατορικών Επιτροπών Αμερικής και Καναδά. Για τη δράση της μπήκε στο στόχαστρο και της χούντας και του FBI. Απολύθηκε από την «Ολυμπιακή», ενώ οι παρακολουθήσεις της ήταν καθημερινό γεγονός. Το 1971 εγκαταστάθηκε στη Σουηδία, όπου έγινε δεκτή στην Πανεπιστημιακή Σχολή Φιλολογίας, Θεατρολογίας και Κινηματογράφου. Το 1974 επέστρεψε στην Ελλάδα και συνέχισε το δημιουργικό της έργο. Επέλεξε με εντιμότητα, θάρρος και συνέπεια τον δρόμο του αγώνα. Πάντα στο πλευρό του ΚΚΕ και του «Ριζοσπάστη», όπου αρθρογραφούσε τακτικά.

Καταλήγοντας ο Γ. Μηλιώνης σημείωσε ότι «το συγγραφικό της έργο είναι διαχρονικό και αξίζει να διαβαστεί και κυρίως να ανακαλυφθεί, ιδιαίτερα από τη νέα γενιά. Τι πιο απολαυστικό και δημιουργικό από το να ξαφνιάζεσαι ευχάριστα και να μπαίνεις στη διαδικασία να σκεφτείς διαφορετικά;».

Η Ν. Κυριαζή στάθηκε στο τελευταίο βιβλίο της Ι. Καρατζαφέρη, «Λευκά στην Κορυφή», που εκδόθηκε το 2015 από τις εκδόσεις «Εστία».

Οπως ανέφερε ανάμεσα σε άλλα: «Τα διηγήματα καταγράφουν αναμνήσεις από μια ζωή που μοιράζεται ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αμερική, φτιαγμένες με τρόπο που όλοι μας μπορούμε να ταυτιστούμε με τους ήρωες, με τις εμπειρίες τους. Εμπειρίες που άλλοι νοσταλγούμε, άλλοι φοβόμαστε, άλλοι λαχταρούμε να ζήσουμε (...).

Χωρίς καθόλου μυστικοπάθεια, χωρίς κανένα καμουφλάζ, μέσα σε κάθε ιστορία η Ιωάννα Καρατζαφέρη αποτυπώνει τη βία της ζωής. Η βιασύνη του χρόνου, που βιάζει στη λήθη κάθε παρούσα στιγμή και τη μετατρέπει σε παρελθόν. Αυτή η αγωνία, ο φόβος της λήθης φαίνεται να καταβάλλει τους ήρωες περισσότερο από την απώλεια. Και είναι το συμπέρασμα αβίαστο: Ολα περνάνε, μα τίποτα δεν λησμονιέται. Οι αξίες, οι ενοχές, οι δεσμοί, οι κανόνες, τα πάθη και τα παθήματα είναι το παρόν και το μέλλον που υπερβαίνει το άτομο, αποκτά συλλογικά χαρακτηριστικά, είναι η πορεία του ανθρώπου στον χρόνο, με τα μπρος και τα πίσω της, κυρίως τα πίσω της, αλλά πάντα τα μπρος της.

Παραμένει αδιάφορο το αν οι ιστορίες είναι αληθινές ή αληθοφανείς, ρεαλιστικές ή μυθοπλαστικές. Οπως κι αν τις χαρακτηρίσουμε, είναι αναμφισβήτητα αυθεντικές ιστορίες. Περνάνε αβίαστα τα πολιτικά γεγονότα που καθορίζουν τους όρους ζωής και θανάτου των ηρώων. Η Κατοχή και οι δεκαετίες που έπονται, ο ρατσισμός, το σωφρονιστικό σύστημα, ο εθνικισμός, η δικαιοσύνη, η εγκληματικότητα, η Ελλάδα και η Αμερική, η ελληνική επαρχία, η αθάνατη ελληνική οικογένεια που στηρίζει μέχρι θανάτου τη μοίρα των ηρώων. Βαρβαρότητα, κυνισμός, τρυφερότητα και ευαισθησία. Ολα μαζί σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε μια αέναη κίνηση (...).

Το τελευταίο βιβλίο της Ιωάννας Καρατζαφέρη αναδεικνύει την ωριμότητα στη σκέψη και στη γραφή της. Η ευαίσθητη συνείδησή της, η κοινωνική και πολιτική δράση της διαπερνά κάθε σελίδα αβίαστα. Τα δεδομένα της εποχής τρομάζουν, φοβίζουν και ερεθίζουν το συναίσθημα της Ιωάννας Καρατζαφέρη. Προκαλούν την αντίδραση και γεννούν στους αναγνώστες την ανάγκη της αντίστασης. Κάθε φυσικό και τεχνητό εμπόδιο στην πορεία της ζωής μπαίνει υπό αμφισβήτηση, η υπερπήδησή του γίνεται το πραγματικό τέλος, ο σκοπός της ζωής, που δεν ολοκληρώνεται πάντα με τον ατομικό θάνατο».