Με φόντο την ολομέτωπη όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις εκτιμήσεις για νέα οικονομική ύφεση, από τις 16 έως τις 20 του μήνα πραγματοποιήθηκε στο Νταβός της Ελβετίας το ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ με θέμα... «Συνεργασία σε έναν κατακερματισμένο κόσμο».

Στο φόρουμ συμμετείχαν περίπου 1.500 διευθύνοντες σύμβουλοι από μονοπωλιακούς ομίλους, κερδοσκοπικά ταμεία κ.ο.κ., καθώς και κυβερνητικοί αξιωματούχοι από 130 χώρες, ενώ είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι στο επίκεντρο των συζητήσεων δεν βρέθηκαν μόνο οι οξυμένοι ανταγωνισμοί μεταξύ των «στρατηγικών αντιπάλων» (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία κ.ά.), αλλά και οι εντεινόμενες αντιθέσεις εντός του ευρωατλαντικού μπλοκ, μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, για τη στήριξη των μονοπωλίων τους.

Σε ένα τέτοιο φόντο, εξάλλου, το ΔΝΤ προειδοποίησε με έκθεσή του ενόψει του Φόρουμ του Νταβός ότι η παραπέρα προώθηση ενός «κατακερματισμού» της διεθνούς οικονομίας - τάση που επιταχύνει ακριβώς η μεγάλη όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών - θα μπορούσε να μειώσει έως και 7% από τη διεθνή οικονομική παραγωγή, στο έδαφος μάλιστα των διαταράξεων στην παραγωγή και στις εφοδιαστικές αλυσίδες που έχουν επιφέρει η περίοδος της πανδημίας και η ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία.

Καθώς τα ισχυρότερα καπιταλιστικά κέντρα παίρνουν μέτρα «προστασίας» των μονοπωλίων τους, διασφάλισης μιας ορισμένης «αυτάρκειας» έναντι των ανταγωνιστών τους, κι ενώ αυξάνονται οι κυρώσεις και τα αντίμετρα, το ΔΝΤ τονίζει ότι όσο βαθύτερος είναι ο «κατακερματισμός» τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος για τη διεθνή καπιταλιστική οικονομία.

Οι τοποθετήσεις των αξιωματούχων της ΕΕ και των ισχυρότερων ευρωπαϊκών καπιταλιστικών κρατών στο Νταβός αποτύπωσαν ανάγλυφα τους εντεινόμενους ανταγωνισμούς με τις ΗΠΑ, για τους όρους στήριξης των μονοπωλίων τους και την εξασφάλιση μεγαλύτερου μεριδίου από τις μπίζνες της «πράσινης ανάπτυξης».

Οπως αναμενόταν, στο επίκεντρο της κριτικής από την ευρωπαϊκή πλευρά βρέθηκε το σχετικό τεράστιο κρατικό πακέτο που προώθησε η κυβέρνηση Μπάιντεν με τον νόμο «για την καταπολέμηση του πληθωρισμού», για το οποίο εντείνονται ανησυχίες ότι θα δημιουργήσει μεγάλο μειονέκτημα ανταγωνιστικότητας για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, μιλώντας στο φόρουμ επανέλαβε ότι θα υποστηριχθεί η πρόταση για τη δημιουργία «Ευρωπαϊκού Ταμείου Κυριαρχίας» για τη στήριξη των μονοπωλίων της ΕΕ, απέναντι στην εκτόξευση των τιμών της Ενέργειας που αντιμετωπίζουν (ενώ ΗΠΑ και Κίνα έχουν εξασφαλισμένες φθηνές και επαρκείς ποσότητες Ενέργειας για τα δικά τους μονοπώλια) και απέναντι στις τεράστιες κινεζικές και αμερικανικές κρατικές επιδοτήσεις για την ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής σε ΗΠΑ και Κίνα.

«Για να γίνει ελκυστική η ευρωπαϊκή βιομηχανία υπάρχει ανάγκη να γίνει πιο ανταγωνιστική, με προσφορές και πρωτοβουλίες που σήμερα παρέχονται εκτός ΕΕ», ανέφερε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν. Η ίδια ωστόσο απέφυγε να διευκρινίσει πώς θα χρηματοδοτείται αυτό το «Ταμείο Κυριαρχίας», που ανακοινώθηκε πρώτη φορά τον περασμένο Σεπτέμβρη, αφού γύρω από αυτό το ζήτημα καταγράφονται έντονες αντιθέσεις εντός της ΕΕ.

Αναφερόμενη στη νέα «αναπτυξιακή πολιτική» της ΕΕ, γνωστή ως «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» (European Green Deal), η πρόεδρος της Κομισιόν στάθηκε στα μέτρα για τη στήριξη των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στην κούρσα του ανταγωνισμού για τις «πράσινες» μπίζνες, τονίζοντας πως η ΕΕ ενδιαφέρεται περισσότερο για επενδύσεις σε στρατηγικά έργα της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Στο ίδιο πλαίσιο, αποτελεσματικότερης κρατικής στήριξης των ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων, η φον Ντερ Λάιεν επιβεβαίωσε επίσης ότι η Κομισιόν θα προτείνει την «προσωρινή προσαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις ώστε να επιταχυνθούν και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες».

Εξέφρασε «ανησυχία» ωστόσο για τον «κατακερματισμό» της ευρωπαϊκής αγοράς, θυμίζοντας ότι «μόνο λίγα κράτη - μέλη» έχουν επαρκή δημοσιονομικά περιθώρια για να καταφύγουν στις κρατικές ενισχύσεις, «με κίνδυνο κούρσας επιδοτήσεων προς όφελος των μεγαλύτερων και πλουσιότερων χωρών».

Το ίδιο διάστημα, εξάλλου, η αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, με επιστολή της στους υπουργούς Ανάπτυξης των χωρών της ΕΕ, αναφέρθηκε στην ανάγκη μίας «ισχυρής ευρωπαϊκής απάντησης», που θα ενισχύει και θα βασίζεται στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, απέναντι στα μέτρα στήριξης των αμερικανικών μονοπωλίων και της βιομηχανικής παραγωγής στις ΗΠΑ που ανακοίνωσε η κυβέρνηση Μπάιντεν. Επισήμανε δε τον κίνδυνο τα μέτρα της Ουάσιγκτον να δελεάσουν αρκετές επιχειρήσεις της ΕΕ και να μεταφέρουν τις επενδύσεις και εργοστάσιά τους στις ΗΠΑ.

Οι θέσεις αυτές συμπληρώνουν τις πρόσφατες προτάσεις του Γάλλου Προέδρου, Εμ. Μακρόν, για εκτεταμένη «μεταρρύθμιση» της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής ως απάντηση στις αμερικανικές επιδοτήσεις για τις «πράσινες» τεχνολογίες. Εγγραφο της γαλλικής προεδρίας, που επικαλέστηκε πρόσφατα η γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt», αναφέρεται σε με μια στρατηγική «Made in Europe» (αντίστοιχη με τις ανταγωνιστικές στρατηγικές σε ΗΠΑ και Κίνα), που θα προωθήσει στα ευρωπαϊκά μονοπώλια περισσότερες κρατικές ενισχύσεις και κονδύλια της ΕΕ.

Στο μεταξύ, την ώρα που εντείνονται οι αντιθέσεις ΕΕ - ΗΠΑ, στο τραπέζι βρίσκονται και σχέδια για ενίσχυση των μεταξύ τους μπίζνες, με το βλέμμα στον ανταγωνισμό με την Κίνα και άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Ετσι, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Κρ. Λίντνερ, σε άρθρο του στην εφημερίδα «Die Welt», υποστήριξε ότι η ΕΕ χρειάζεται επειγόντως μια νέα προσπάθεια για σύναψη εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ. Τόνισε δε ότι «το όραμά μας είναι μια παγκόσμια ζώνη ελεύθερου εμπορίου των φιλελεύθερων δημοκρατιών με ίσους όρους ανταγωνισμού μεταξύ στενών συμμάχων»...

Κι αυτή η αντιπαράθεση του ευρωατλαντικού μπλοκ με την Κίνα, ωστόσο, διαπερνάται από σημαντικές αντιθέσεις και αποκλίνοντα μονοπωλιακά συμφέροντα.

Χαρακτηριστικά είναι όσα ανέφερε μιλώντας στο «Bloomberg», στο περιθώριο των εργασιών στο Νταβός, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λε Μερ, τονίζοντας πως η Ευρώπη δεν πρέπει να εμπλακεί σε μια αντιπαράθεση ΗΠΑ - Κίνας, αλλά, αντίθετα, να χαράξει «τον δικό της δρόμο». Ανέφερε ότι υπάρχει ένα «μικρό χάσμα» μεταξύ του τρόπου με τον οποίο η Ευρώπη και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την Κίνα: «Οι ΗΠΑ θέλουν να αντιταχθούν στην Κίνα, εμείς θέλουμε να έχουμε σχέσεις με την Κίνα», δήλωσε. Και πρόσθεσε: «Πιστεύω ακράδαντα ότι στο παγκόσμιο παιχνίδι η Κίνα πρέπει να είναι μέσα, η Κίνα δεν μπορεί να είναι έξω».

Στο μεταξύ, την περασμένη Τετάρτη, στη Ζυρίχη της Ελβετίας, συναντήθηκαν η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν και ο αντιπρόεδρος της κινεζικής κυβέρνησης Λίου Χε.

Ανακοίνωση του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών χαρακτήρισε τη συνάντηση «ειλικρινή, ουσιαστική και εποικοδομητική», ενώ η Γέλεν επισήμανε πως μολονότι οι δύο χώρες έχουν ανταγωνιστικές σχέσεις και διαφωνίες σε σημαντικά ζητήματα, «δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε σε παρεξηγήσεις, ιδιαίτερα σ' αυτές που απορρέουν από έλλειψη επικοινωνίας, να επιδεινώσουν ανώφελα τις διμερείς οικονομικές και χρηματοπιστωτικές σχέσεις μας».

Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός ΗΠΑ - Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν είναι βέβαια θέμα... «παρεξήγησης» ή «έλλειψης επικοινωνίας».

Χαρακτηριστικές για την αντιπαράθεση που μαίνεται είναι για παράδειγμα οι αναφορές της Γέλεν, μετά τη συνάντηση στη Ζυρίχη και πριν ξεκινήσει περιοδεία στην Αφρική, σχετικά με τον κρατικό δανεισμό αφρικανικών χωρών από την Κίνα. «Οι χώρες πρέπει να προσέχουν τις αστραφτερές συμφωνίες που μπορεί να είναι σκοτεινές και μπορεί τελικά να μην ωφελούν τους λαούς υπέρ των οποίων υποτίθεται ότι λαμβάνεται ο δανεισμός», δήλωσε η Αμερικανίδα υπουργός, η οποία πηγαίνει στην αφρικανική ήπειρο αμέσως μετά την ολοκλήρωση της αφρικανικής περιοδείας του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών και ενώ την ερχόμενη βδομάδα στη Νότια Αφρική θα ταξιδέψει ο Ρώσος ομόλογός του, Σ. Λαβρόφ.

Παράλληλα με τα παραπάνω, στο φόρουμ του Νταβός συζητήθηκαν μια σειρά άλλες εξελίξεις και αντιφάσεις στην καπιταλιστική παραγωγή.

Ο Αμερικανός υπουργός Εργασίας, Μάρτιν Γουόλς, επισήμανε ότι «η έλλειψη εργατών είναι η μεγαλύτερη απειλή στην αμερικανική οικονομία μακροπρόθεσμα» και πρότεινε μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής στις ΗΠΑ, ώστε η κάνουλα για την εισαγωγή κακοπληρωμένων μεταναστών να ανοιγοκλείνει ανάλογα με τις ανάγκες των μονοπωλίων.

Την ίδια ώρα, σε άλλο πάνελ του Φόρουμ, ο διευθύνων σύμβουλος της «Microsoft», Σάτια Ναντέλα - στο φόντο των 10.000 απολύσεων που ανακοινώθηκαν την Πέμπτη από την εταιρεία - υποστήριξε πως ο κλάδος των τεχνολογικών μονοπωλίων θα πρέπει να συνηθίσει να είναι πιο παραγωγικός «με λιγότερα»...

Μία μέρα μετά, την Παρασκευή, ανακοινώθηκαν 12.000 απολύσεις εργαζομένων στην εταιρεία «Alphabet» (μητρική της «Google»), αφού είχαν προηγηθεί τους περασμένους μήνες δεκάδες χιλιάδες απολύσεις σε «Amazon», «Meta», «Twitter» κ.α.

Ο δε αντιπρόεδρος της κινεζικής κυβέρνησης, Λίου Χε, στη δική του ομιλία στο Νταβός, αφού εξύμνησε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της επιχειρηματικότητας ως «κινητήριας δύναμης» για την παραγωγή πλούτου, επανέλαβε τα γνωστά τσιτάτα των καπιταλιστικών κυβερνήσεων για το «μεγάλωμα της πίτας», ισχυριζόμενος ότι «με τη σκληρή δουλειά» κάθε Κινέζου πολίτη, όλοι οι πολίτες της χώρας θα βρεθούν «σε καλύτερη οικονομική κατάσταση». Ο ίδιος βέβαια έσπευσε να επισημάνει ότι το επίπεδο της ευημερίας δεν θα είναι ίδιο για όλους, λέγοντας ότι θα υπάρχουν «ίσες ευκαιρίες» αλλά όχι εγγυήσεις για ίσα εισοδήματα...

Χαρακτηριστική ήταν εξάλλου και η έκθεση που παρουσίασε με αφορμή το Φόρουμ η MKO «Oxfam», αποτυπώνοντας τη μεγάλη όξυνση των ανισοτήτων και την αύξηση του αριθμού των δισεκατομμυριούχων και των περιουσιών τους, σε βάρος των λαών της Γης και των εργαζομένων που παράγουν όλο τον πλούτο.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση, από το 2020 δημιουργήθηκε πλούτος ύψους 42 τρισ. δολαρίων. Ωστόσο, από αυτόν τον νέο πλούτο, το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού απορρόφησε τα δύο τρίτα!

Σε αυτό το πλαίσιο, βέβαια, τόσο από τη συγκεκριμένη ΜΚΟ όσο και από διάφορα αστικά επιτελεία επανήλθαν στο προσκήνιο διάφορες απατηλές προτάσεις, που γίνονται ακριβώς από τη σκοπιά της θωράκισης του καπιταλισμού και της εκτόνωσης της αυξανόμενης λαϊκής δυσαρέσκειας. Ετσι, με τη διαπίστωση ότι «η ακραία συγκέντρωση πλούτου υπονομεύει την οικονομική ανάπτυξη» και ότι οι ανισότητες έχουν γίνει «υπαρξιακή απειλή για τις κοινωνίες μας», αναμασούν τις γνωστές προτάσεις περί έκτακτης φορολογίας «αλληλεγγύης» των δισεκατομμυριούχων και των πολυεθνικών εταιρειών, που φυσικά δεν απαντά ούτε στο ελάχιστο στη ρίζα που γεννά και γιγαντώνει συνεχώς τις ανισότητες...