(Εκτο μέρος)

Χρειάστηκε να περάσουν εβδομήντα έξι χρόνια, σχεδόν τρεις γενιές ταξικά συνειδητοποιημένων πολιτών, για να δικαιωθούν οι επτά αντιστασιακοί ΕΑΜίτες καθηγητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ολοι τους πρώτης γραμμής πνευματικοί ηγήτορες, θέτουν την επιστήμη τους στην υπηρεσία του λαού και τολμούν να συμπορευτούν μαζί του, υιοθετώντας τα κυρίαρχα αιτήματά του εναντίον των κατοχικών δυνάμεων και των συνεργατών τους.

Γι' αυτή τους την επιλογή απολύονται σύμφωνα με το Θ' Ψήφισμα «Περί εξυγιάνσεως των Δημοσίων Υπηρεσιών» της 28ης Αυγούστου 1946, καθώς το μεταπολεμικό κράτος διανύει την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας του.

Με περσινό ψήφισμα της 22ας Μάρτη 2022, το βορειοελλαδικό πνευματικό ίδρυμα, έστω εκ των υστέρων κι αργοπορημένα, αποκαθιστά ηθικά τη μνήμη των βίαια εκδιωχθέντων στυλοβατών της προοδευτικής πανεπιστημιακής σκέψης:

Δημήτριου Καββάδα (1893-1971), καθηγητή της Γενικής Βοτανικής στη Φυσικομαθηματική Σχολή και πρύτανη του διδακτικού έτους 1940-'41, Αντώνιου Σιγάλα (1890-1981), καθηγητή της Μεσαιωνικής και Νέας Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή, Γιάννη Ιμβριώτη (1898-1979), καθηγητή της Συστηματικής Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή, Χαράλαμπου Θεοδωρίδη (1883-1957), καθηγητή Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή, Γεώργιου Τενεκίδη (1910-1990), καθηγητή Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή, Νικόλαου Ρουσόπουλου (1897-1980), καθηγητή Γεωργικής Χημείας στη Γεωπονική και Δασολογική Σχολή, Κωνσταντίνου Τζώνη (1904-1987;), καθηγητή Φυσιολογίας στη Φυσικομαθηματική Σχολή.

Διαβάζουμε αποσπάσματα από το αιτιολογικό:

«Η Σύγκλητος αναγνωρίζει ότι οι παραπάνω καθηγητές επέδειξαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής (1941 - 1944) υψηλό φρόνημα, συμμετέχοντας ενεργά στην Εθνική Αντίσταση, τιμώντας το Πανεπιστήμιο και το λειτούργημά τους ως πνευματικών ανθρώπων και δίνοντας με τους αγώνες και το ήθος τους φωτεινό παράδειγμα στους φοιτητές και τις φοιτήτριές τους αλλά και στην τότε χειμαζόμενη κοινωνία της Θεσσαλονίκης.

»(...) Θεωρεί ότι η απόλυσή τους το 1946 με βάση τα έκτακτα νομοθετικά μέτρα που πάρθηκαν μέσα στη δίνη της εμφύλιας σύγκρουσης οφειλόταν στα οξυμένα πάθη της εποχής και εκτιμά ότι οι μετέπειτα ατομικές ή συλλογικές προσπάθειες των απολυθέντων για την αποκατάστασή τους απέβησαν άκαρπες όχι μόνο με ευθύνη της Πολιτείας αλλά και λόγω της άρνησης των θεσμικών οργάνων του Πανεπιστημίου να επανεξεταστεί με νηφαλιότητα το ζήτημα της απομάκρυνσής τους».

Η μεθόδευση για την απόλυση των προοδευτικών επιστημόνων είχε μεθοδευτεί πριν έναν χρόνο, κατά τη Γενική Συνέλευση των καθηγητών της 20ής Μάρτη 1945, που αποτέλεσε προάγγελο των διώξεων. Δύο μέρες μετά, η εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» αποτυπώνει τα πεπραγμένα:

«Κατά την προχθεσινήν ολομέλειαν των καθηγητών προεκλήθη οξύτατον επεισόδιον μεταξύ των καθηγητών κ.κ. Βιζουκίδης (σ.σ. ο δοσίλογος και φιλογερμανός καθηγητής του αστικού δικαίου Περικλής Βιζουκίδης, 1879 ή 1880-1956) και Καββάδα απολήξαν εις χειροδικίαν. Εκ της συνεδριάσεως απεχώρησαν οι εαμίται Καββάδας, Σιγάλας και Ρουσόπουλος. Μετά την αποχώρησιν τούτων η ολομέλεια εκήρυξεν ως μη ανεκτούς τους εαμίτας και τους συνεργασθέντας μετά του κατακτητού και απεκήρυξεν ως τιούτους τους ανωτέρω τρεις και τους Ιμβριώτην, Τενεκίδην και Θεοδωρίδην» (βλ. Δημήτρης Κ. Μαυροσκούφης, «Τα "προοδευτικά ζιζάνια" του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από τον αντικομμουνισμό του Μεσοπολέμου στον μακαρθισμό του Εμφυλίου», εκδόσεις «University Studio Press», Θεσσαλονίκη 2021).

Ομως, το σημερινό δημοσίευμα, όπως κι αυτό που θα ακολουθήσει το ερχόμενο Σαββατοκύριακο, θα επικεντρωθεί στον τακτικό καθηγητή της Βοτανικής Δημήτριο Σ. Καββάδα, ο οποίος κρατάει την έδρα από τις 16 Γενάρη 1934.

Σπουδαγμένος αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, παίρνει το πτυχίο της Σχολής των Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών. Συνεχίζει στη Γαλλία, όπου ολοκληρώνει την ειδικότητα του Μηχανικού - Γεωπόνου στο Γεωπονικό Ινστιτούτο του Πανεπιστήμιου της Νανσί και συνεχίζει με ανώτερες σπουδές Φυσιογνωσίας στη Φυσικομαθηματική Σχολή του.

Μάλιστα, κάνει μία πρόσθετη μαθητεία, με σκοπό να ειδικευθεί στη Φυτοπαθολογία, παρακολουθώντας, για έναν χρόνο, έρευνες στον Φυτοπαθολογικό Σταθμό του Παρισιού.

Μετά την επάνοδό του στην Ελλάδα, οργανώνει και διευθύνει τον Φυτοπαθολογικό Σταθμό στο Πήλιο της Μαγνησίας. Παραμένει στο τιμόνι του, από το 1923 έως το 1930, οπότε διορίζεται πρώτα καθηγητής της έκτακτης έδρας Φυτοπαθολογίας κι αργότερα της τακτικής έδρας Γενικής Βοτανικής του ΑΠΘ.

Το έργο του, στα Ελληνικά και στα Γαλλικά, είναι πρωτογενές και πρωτότυπο, αφού αποτελεί πολυετή έρευνα της ελληνικής χλωρίδας. Από την εκτενή βιβλιογραφία του ξεχωρίζουν, πάντα προσπαθώντας να λειτουργήσει η επιστήμη του ως υλικό υποδομής για τους υπό διαμόρφωση βοτανολόγους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένους τίτλους από την εκτενή εργογραφία του:

- «Πεπραγμένα Φυτοπαθολ. Σταθμού Πηλίου του έτους 1925: έκθεσις υποβληθείσαν εις το Υπουργείον Γεωργίας και το Ταμείον Προνοίας Παραγωγής Πηλίου», Βόλος, 1926

- «Χονδρίωμα και τοπίωμα του φυτικού κυττάρου», Θεσσαλονίκη, 1934

- «Η χλωρίς της Ελλάδος. Μετά εικόνων και διχοτομικών κλειδών. Προς ταχύ και ασφαλή ορισμόν των φυτών της Ελλάδος», Τόμος Α', Θεσσαλονίκη, 1938

- Το τρίτομο «Η βιολογία του Φυτού», εκδόσεις Αργύρη Παπαζήση, Αθήνα, 1949-1951

- Το εννιάτομο «Εικονογραφημένον Βοτανικόν-Φυτολογικόν Λεξικόν», Αθήνα, 1956-1963

ΥΓ. «Οσο πιο ψηλά βρίσκεται το ΚΚΕ, τόσο πιο δυνατός γίνεται ο λαός για να διαμορφώσει πραγματικές θετικές εξελίξεις προς όφελός του», τονίζει σε δήλωσή του ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, για τις επικείμενες εκλογές της 21ης Μάη. Την προσυπογράφουμε, υιοθετώντας το καίριο σύνθημα «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει τον λαό».