Σε συνθήκες έντονων διεργασιών μέχρι και την τελευταία στιγμή, σε άμεση διασύνδεση με τους οξυμένους καπιταλιστικούς ανταγωνισμούς εντός και εκτός συνόρων, ανοίγουν την Κυριακή 14 Μάη οι κάλπες για τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία.

Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης των βασικών μπλοκ των αστικών κομμάτων, με ηγέτες τον νυν Πρόεδρο και εκ νέου υποψήφιο, Ρ. Τ. Ερντογάν, και τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Κ. Κιλιτσντάρογλου, βρέθηκε ο διαγκωνισμός για το πώς μπορεί να υπηρετηθεί αποτελεσματικότερα ο στόχος της παραπέρα «γεωπολιτικής αναβάθμισης» του τουρκικού κεφαλαίου, στο πλαίσιο των σύνθετων παζαριών που δυναμώνει, αξιοποιώντας τη συμμετοχή του στο ΝΑΤΟ, αλλά και την πολυεπίπεδη συνεργασία που αναπτύσσει με τη Ρωσία και την Κίνα.

Με φόντο τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία και την ευρύτερη όξυνση της αντιπαράθεσης του ευρωατλαντικού μπλοκ με τη Ρωσία και την Κίνα, είναι χαρακτηριστικό ότι τις τελευταίες μέρες δεν υπήρχε ιμπεριαλιστικό επιτελείο που να μην υπογράμμιζε τη σημασία που έχουν οι εκλογές στην Τουρκία, εξαιτίας του γεωπολιτικού «βάρους» που έχει μια στρατιωτική και οικονομική δύναμη όπως αυτή, μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, σε ένα κρίσιμο γεωστρατηγικό σταυροδρόμι.

Ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Β. Πάτελ, τόνισε ότι «η Τουρκία αποτελεί σημαντικό σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και έχει διαδραματίσει έναν αναντικατάστατο ρόλο σε έναν αριθμό θεμάτων που είναι σημαντικά για τις ΗΠΑ», ενώ επισήμανε πως το αποτέλεσμα δεν θα επηρεάσει τις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας και πως «θα συνεχίζουμε να εργαζόμαστε από κοινού οποιαδήποτε κυβέρνηση και αν διαλέξουν οι Τούρκοι, να βαθαίνουμε αυτές τις σχέσεις, να εργαζόμαστε σε ένα σύνολο πεδίων και κοινών προτεραιοτήτων».

Ο δε εκπρόσωπος της Κομισιόν, Π. Στάνο, υπογράμμισε ότι «η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος για την ΕΕ από πολλές απόψεις και παρακολουθούμε τις επερχόμενες εκλογές πολύ στενά», συμπληρώνοντας πως η Τουρκία περιλαμβάνεται στους σημαντικούς εταίρους της ΕΕ με τους οποίους υπάρχουν τακτικές επαφές για την αποτροπή της παράκαμψης των ευρωενωσιακών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σ. Λαβρόφ - από τη Μόσχα και τη συνάντηση όπου η ρωσική κυβέρνηση παρουσίασε «οδικό χάρτη» για την «εξομάλυνση» των σχέσεων Τουρκίας και Συρίας - τόνισε και αυτός ότι η Τουρκία είναι «καλός γείτονας και σημαντικός εταίρος». Επίσης, σε μια δήλωση που θεωρήθηκε ως μια μορφή «έμμεσης» στήριξης στον νυν Πρόεδρο της γείτονος, ανέφερε ότι «βλέπουμε πόσο έχει αυξηθεί η διεθνής και περιφερειακή εξουσία της Αγκυρας τα τελευταία χρόνια και σκοπεύουμε να επεκτείνουμε και να ενισχύσουμε περαιτέρω τη συνεργασία μας με την Τουρκία».

Την ίδια στιγμή, η συζήτηση για μια πιθανή αλλαγή στην τουρκική ηγεσία, με επικράτηση του υποψήφιου Προέδρου της εξακομματικής «Εθνικής Συμμαχίας», Κ. Κιλιτσντάρογλου (ηγέτης του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος CHP), έναντι του σημερινού Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν (τον οποίο στηρίζει η «Λαϊκή Συμμαχία»), αξιοποιήθηκε στο έπακρο για τον εγκλωβισμό του τουρκικού λαού σε «διλήμματα» τελείως ξένα προς τις δικές του ανάγκες.

Πίσω από σχήματα του τύπου «δημοκρατία ή απολυταρχία», «ορθολογική οικονομική πολιτική» κ.ά., που αναπαράχθηκαν εντός και εκτός συνόρων, επιχειρείται να κρυφτούν οι πραγματικές αιτίες για τα δεινά του τουρκικού λαού, η αντιλαϊκή πολιτική που τον καταδικάζει στη φτώχεια και την τεράστια ακρίβεια για να θωρακίζει τα κέρδη του κεφαλαίου, που τον αφήνει ανυπεράσπιστο απέναντι στα φυσικά φαινόμενα, όπως έγινε με τους πρόσφατους καταστροφικούς σεισμούς κ.ο.κ.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφάνιζαν τον Κιλιτσντάρογλου να διατηρεί προβάδισμα έναντι του Ερντογάν (ακόμα και 5 εκατοστιαίες μονάδες), ωστόσο ακόμα και τα τελευταία 24ωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες, «έτρεχαν» πυκνές διεργασίες που έδειχναν αφενός πόσο ρευστή είναι η κατάσταση στο αστικό πολιτικό σκηνικό, αφετέρου πόσο βαθιές είναι και οι ενδοαστικές αντιθέσεις στη χώρα, σε συνάρτηση με ευρύτερα γεωπολιτικά παζάρια για τον ρόλο της τουρκικής αστικής τάξης σε μια σειρά από σχέδια.

Αποκαλυπτική ήταν η απόσυρση της προεδρικής υποψηφιότητας του Μ. Ιντζέ μόλις τρεις μέρες πριν από τις εκλογές και ενώ είχε ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία για τους ψηφοφόρους που ζουν στο εξωτερικό.

Ο Ιντζέ δήλωσε ότι αποχωρεί επειδή η αντιπολίτευση θα κατηγορήσει εκείνον αν τελικά δεν επικρατήσει ο Κιλιτσντάρογλου. Είχαν προηγηθεί παραιτήσεις μιας σειράς στενών συνεργατών του, με το επιχείρημα ότι δεν ήθελαν «να διχάσουν την αντιπολίτευση στην πορεία ανατροπής του καθεστώτος Ερντογάν». Ο ίδιος ο Ιντζέ έκανε λόγο για «45 ημέρες δολοφονίας χαρακτήρα και επιθέσεων» που δέχτηκε, ενώ την παραμονή της απόσυρσης της υποψηφιότητάς του κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο «ροζ βίντεο» στο οποίο φερόταν να εμπλέκεται ο ίδιος.

Τοποθετούμενοι για την εξέλιξη με την υποψηφιότητα Ιντζέ, τόσο ο Κιλιτσντάρογλου όσο και η πλευρά του Ερντογάν - που διεκδικούν τις ψήφους του - κατήγγειλαν παρεμβάσεις από ξένα κέντρα.

Ο Κ. Κιλιτσντάρογλου με ανάρτησή του κατηγόρησε ευθέως τη Ρωσία ότι βρίσκεται πίσω από τα «μοντάζ», τις «συνωμοσίες» και «τις κασέτες» που εμφανίστηκαν κατά του Ιντζέ, «προειδοποιώντας» μάλιστα ότι «αν θέλετε να συνεχιστεί η φιλία μας μετά τις 15 Μαΐου, πάρτε το χέρι σας από το τουρκικό κράτος».

Μετά τις διαψεύσεις των καταγγελιών από το Κρεμλίνο, μάλιστα, ο Κιλιτσντάρογλου επανήλθε, ισχυριζόμενος ότι διαθέτει χειροπιαστές αποδείξεις.

Από την άλλη μεριά, ο σύμβουλος του Ερντογάν, Ι. Καλίν, επέρριψε την ευθύνη για το περιβόητο «ροζ βίντεο» στους «γκιουλενιστές», δηλαδή στο περιβάλλον του ισλαμιστή επιχειρηματία ιμάμη Φ. Γκιουλέν, που ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ εδώ και χρόνια και τον οποίο το ΑΚΡ είχε κατηγορήσει για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, σε επαφή και με κύκλους της Ουάσιγκτον.

Σημειώνεται ότι ο Ιντζέ το 2018 ήταν ο υποψήφιος Πρόεδρος του CHP και έχασε από τον Ερντογάν. Στη συνέχεια, αφού αποχώρησε από το CHP, έφτιαξε το κόμμα «Πατρίδα» («Memleket»). Οι δημοσκοπήσεις του έδιναν μέχρι την Τετάρτη 2% - 4%, με διάφορες αναλύσεις να θεωρούν ότι «κόβει ψήφους» από τον Κιλιτσντάρογλου.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, εξάλλου, κυκλοφόρησαν σενάρια για πιθανή απόσυρση του επίσης υποψήφιου Προέδρου Σινάν Ογάν, αφού ακυρώθηκαν προεκλογικές του εμφανίσεις. Ο Ογάν διέψευσε τις φήμες, προσθέτοντας ωστόσο ότι θα έμενε τις τελευταίες μέρες σε Κωνσταντινούπολη και Αγκυρα, γιατί «δεν θέλαμε να ζήσουμε κανένα επεισόδιο την τελευταία ημέρα των εκλογών λόγω των εντεινόμενων προκλήσεων απέναντί μας».

Την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ανοίγουν οι κάλπες αναδεικνύουν και μια σειρά από άλλα στοιχεία: Προβοκάτσιες και επιθέσεις τις οποίες κατήγγειλαν τα επιτελεία και των δύο βασικών αντιπάλων, στη διάρκεια προεκλογικών συγκεντρώσεων (όπως η επίθεση με πέτρες που δέχτηκε ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και πρωτοκλασάτο στέλεχος του CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου). Καταγγελίες μέχρι και για «απόπειρα πολιτικού πραξικοπήματος», όπως αυτή που έκανε ο υπουργός Εσωτερικών και στέλεχος του ΑΚΡ, Σ Σοϊλού, με ευθείες αναφορές στις ΗΠΑ. Επιθέσεις σε κομματικά γραφεία, ειδικά των AKP, CHP, ακόμα και ενόπλων.

Τέλος, χαρακτηριστικές είναι οι διεργασίες γύρω από την ψήφο των Κούρδων (που φυσικά σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ένα ενιαίο κοινωνικο-ταξικό σύνολο), με δεδομένο το μεγάλο ποσοστό τους στον τουρκικό πληθυσμό, αλλά και συνολικά τον ρόλο του «κουρδικού παράγοντα» σε αναδιατάξεις και ανταγωνιστικά σχέδια στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Πολλοί χαρακτηρίζουν καθοριστική για το αποτέλεσμα των εκλογών τη στήριξη που πρόσφερε το σοσιαλδημοκρατικό φιλοκουρδικό κόμμα HDP στην υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου, ενώ δημοσκοπήσεις κατέγραφαν μειωμένα ποσοστά στις κουρδικές περιοχές για τον Ερντογάν, ο οποίος σε προηγούμενες αναμετρήσεις λάμβανε ένα σημαντικό τμήμα των κουρδικών ψήφων.

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, το σίγουρο είναι πως θα ενταθεί η προσπάθεια της Αγκυρας για αναβάθμιση του ρόλου της στα ιμπεριαλιστικά σχέδια στη «γειτονιά» μας και όχι μόνο.

Πίσω από τις προσπάθειες των αστικών επιτελείων (και στη χώρα μας) να παρουσιάσουν ως «ελπιδοφόρα» μια πιθανή αλλαγή κυβέρνησης με επικράτηση Κιλιτσντάρογλου, κρύβονται τα ταξικά συμφέροντα που και η «Εθνική Συμμαχία» υπηρετεί: Ακόμα και για τα Ελληνοτουρκικά, μόλις πριν από λίγες μέρες, ο Κιλιτσντάρογλου κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν πάλι επειδή «δεν έκανε τίποτα για τα νησιά που στρατιωτικοποιεί η Ελλάδα», λέγοντας στους ακροατές του: «Κάντε λίγη υπομονή, το κράτος θα ξαναγίνει κράτος και όλα τα κόμματα θα ξέρουν τα όριά τους».

Σε όλους τους τόνους, άλλωστε, ο Κιλιτσντάρογλου ξεκαθαρίζει πως και η σχέση της Αγκυρας με ΝΑΤΟ - ΗΠΑ - ΕΕ θα παραμείνει αντικείμενο σκληρού παζαριού - παρότι στις τοποθετήσεις του εμφανίζεται ένα «κλικ» πιο ευρωατλαντικός από τον Ερντογάν.

Μιλώντας στην αμερικανική εφημερίδα «Wall Street Journal» ο ηγέτης του CHP σημείωσε ότι «η Τουρκία αποτελεί μέλος της Δυτικής Συμμαχίας και του ΝΑΤΟ και ο Πούτιν το γνωρίζει αυτό επίσης», διευκρινίζοντας ωστόσο - σύμφωνα με αναρτήσεις και του συντάκτη της εφημερίδας Τζάρεντ Μάλσιν - ότι πρέπει να προστατεύσει τις τουρκικές επενδύσεις στη Ρωσία. Στη δε γερμανική «Deutsche Welle» διευκρίνισε ότι «θα στραφούμε προς τη Δύση», αλλά, «φυσικά, θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με τη Ρωσία, έχουμε πολλές επιχειρήσεις που δρουν σε αυτή...».

Ενδιαφέρουσες ήταν και οι επισημάνσεις στον ευρωπαϊκό Τύπο: Στη γαλλική «Les Echos» αναλυτές υποστήριζαν ότι μετά τις εκλογές η ΕΕ «θα μπορούσε να εξετάσει ακόμη και ένταξη της Τουρκίας στα έργα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου», προσθέτοντας πάντως πως «ακόμα κι αν η αντιπολίτευση κερδίσει την Κυριακή, οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να περιμένουν από την Τουρκία να συμπεριφερθεί όπως πριν (...) Η χώρα είναι πλουσιότερη από ό,τι πριν από είκοσι χρόνια και πιο ισχυρή σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο».

Κατέληγαν μάλιστα ότι «η ένταξη στην ΕΕ ίσως δεν είναι πλέον τόσο σημαντική για την Αγκυρα», ενώ «είναι πολύ πιο εύκολο από ό,τι πριν να φανταστεί κανείς μια επιτυχημένη Τουρκία εκτός ΕΕ».

Την Παρασκευή, στο δίκτυο «Euronews» ερευνητές υπογράμμιζαν ότι «δεν θα υποχωρήσουν κάποια από τα χαρακτηριστικά της σημερινής Τουρκίας, ιδιαίτερα το γεγονός ότι έχει ενισχυθεί ως στρατιωτική δύναμη. Εχει μεγαλύτερη πολιτική επιρροή, που θα διατηρηθεί. Ως χώρα πλέον έχει και άλλα χαρακτηριστικά, όπως μονάδες παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, που μάλιστα έχτισε και διαχειρίζεται η Ρωσία».

Ειδικά δε για το Κυπριακό και τα Ελληνοτουρκικά, οι ίδιοι αναλυτές υποστήριζαν ότι «τα θέματα αυτά θα παραμείνουν δύσκολα», διατυπώνοντας προσδοκίες η Τουρκία «να επιστρέψει σε ένα είδος επαγγελματικού διαλόγου αντί να ανταλλάσσει απειλές και να επανασχεδιάζει μόνη της τα θαλάσσια σύνορα».

Κατέληγαν δε συνολικά για την κατάσταση στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο ότι «αν υπάρξει μια πιο καρποφόρα σχέση και αντίληψη για τη θέση της Τουρκίας στην περιοχή και την ευρύτερη Ευρώπη, θα υπάρξουν βελτιώσεις ακόμα και σε αυτά τα πολύ σύνθετα θέματα...».