Οι σεισμοί της 6ης Φλεβάρη στην Τουρκία και τη Συρία, πριν από έναν χρόνο, αποτέλεσαν την απαρχή ενός εφιάλτη για περίπου 26 εκατομμύρια ανθρώπους στις δυο χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ.

Ο πρώτος μεγάλος σεισμός των 7,8 Ρίχτερ σημειώθηκε στις 4.17 π.μ. τοπική ώρα και διήρκεσε για πάνω από ένα λεπτό. Ακολούθησαν μια νέα ισχυρή δόνηση, μεγέθους 7,6 Ρίχτερ, και ακόμα 570 μετασεισμοί μόνο το επόμενο 24ωρο.

Σε μια έκταση που αγγίζει το μέγεθος της Γερμανίας, βρέθηκαν κάτω από ερείπια εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Κάποιοι κατάφεραν να βγουν στην επιφάνεια μόνοι τους. Αρκετοί άλλοι, από τους συνολικά 100.000 τραυματίες στην Τουρκία, χρειάζονταν τις πρώτες ώρες μονάχα ένα χέρι να σηκώσει το βάρος για να απεγκλωβιστούν, το οποίο το βρήκαν από τους γειτόνους τους.

Χιλιάδες όμως παρέμειναν θαμμένοι στα ερείπια ακόμα και για μέρες, ελπίζοντας σε κάποια βοήθεια. Περίπου 8.000 από αυτούς διασώθηκαν από τα σωστικά συνεργεία, ακόμα και 296 ώρες μετά τον σεισμό.

Ο τελικός (επίσημος) απολογισμός είναι αποκαρδιωτικός: Τουλάχιστον 53.537 άνθρωποι στην Τουρκία και άλλοι 5.951 στη Συρία έχασαν τις ζωές τους στα χαλάσματα. Στα περίπου 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ερειπίων που προκλήθηκαν από τους καταστροφικούς σεισμούς, άγνωστος παραμένει ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπινων σορών που απομακρύνθηκαν μαζί με τα μπάζα.

Μπροστά στην επιλεκτική «ανικανότητα» του τουρκικού κράτους να οργανώσει σχεδιασμένα και με όλα τα αναγκαία μέσα τη διάσωση τις κρίσιμες πρώτες μέρες, οι διασώστες, δουλεύοντας νυχθημερόν και σε πολλές περιπτώσεις με λειψά μέσα, κλήθηκαν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις για το πού θα επιχειρήσουν, ποιους θα σώσουν και ποιους θα αφήσουν.

Σήμερα, έναν χρόνο μετά, το δράμα του τουρκικού λαού συνεχίζεται στις σεισμόπληκτες περιοχές. Οπως ήταν αναμενόμενο απ' όλους, τα παχιά λόγια και οι βαρύγδουπες δεσμεύσεις εκείνων των ημερών από την κυβέρνηση Ερντογάν, ότι η αποκατάσταση θα προχωρούσε γρήγορα, κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος.

Το ίδιο κράτος που δεν προστάτεψε τον λαό πριν την καταστροφή, θυσιάζοντας ακόμα και τη στοιχειώδη αντισεισμική πρόληψη στον βωμό του κόστους - οφέλους για το κεφάλαιο, άφησε τους σεισμόπληκτους στην τύχη τους, κάνοντας ελάχιστα για την πραγματική ανακούφισή τους, πόσο μάλλον για την αποκατάσταση της περιοχής, ώστε να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης, περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν από τους σεισμούς. Η αποστολή του Γραφείου του ΟΗΕ για τον συντονισμό των ανθρωπιστικών υποθέσεων (OCHA) σε έκθεσή της τον περασμένο Απρίλη εκτιμούσε ότι στους «άτυπους οικισμούς» που έχουν δημιουργηθεί, συνεχίζουν να ζουν σήμερα 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι, πολλοί από αυτούς πρόσφυγες «με πολύ βασικές συνθήκες διαβίωσης και περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες».

Ο ΠΟΜ κατέγραψε 81.264 νοικοκυριά που ζούσαν σε προσωρινούς χώρους στις 4 περιοχές που είχαν υποστεί τις μεγαλύτερες καταστροφές. Μάλιστα, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί κατά 59% σε σχέση με τον Μάρτη του 2023. Τα ανανεωμένα στοιχεία, στις 14 Δεκέμβρη 2023, κατέγραψαν 787.152 άτομα που ζουν σε καταυλισμούς στις επαρχίες Χατάι, Καραμανμαράς, Αντιγιαμάν και Μαλάτια. Το 55% των καταυλισμών είναι «επίσημοι», δηλαδή στημένοι από το κράτος, και το υπόλοιπο 45% είναι αυτοσχέδιοι.

Σε μια άλλη έρευνα τουρκικής οργάνωσης που έγινε τον περασμένο Δεκέμβρη, καταγράφεται ότι το 37% των ανθρώπων που ζουν στους καταυλισμούς δεν έχει καθόλου ή έχει περιορισμένη προστασία από το χιόνι και τη βροχή. Το 67% ανέφερε ότι το καταφύγιό του έχει διαρροές κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων. Μόνο το 20% των τοποθεσιών ανέφερε ότι υπήρχε διανομή τροφίμων επιτόπου, ενώ το 41% των προσωρινών οικισμών δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης και δημόσιας Υγείας επιτόπου.

Τα κτίρια που καταστράφηκαν ολοσχερώς από τον σεισμό στην Τουρκία, ανέρχονται επίσημα σε 37.000. Σε έκθεση του περασμένου Μάρτη αναφέρεται ότι 18.000 κτίρια στην Τουρκία χρειάζονται άμεση, ολική ανακατασκευή, ενώ 650.000 έχουν υποστεί καταστροφές. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, Αστικοποίησης και Κλιματικής Αλλαγής ανακοίνωσε ότι 1.411.304 κατοικίες είχαν υποστεί ελαφριές ή μέτριες ζημιές.

Μια ακόμα έρευνα που έγινε τον Αύγουστο του 2023 σε 3.803 νοικοκυριά (20.888 άτομα) Σύρων προσφύγων και Τούρκων, αποτυπώνει την τραγική κατάσταση: Το 44% των ερωτηθέντων δεν είχε πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες (Υγεία, Κοινωνική Πρόνοια κ.ά.).

Μεταξύ των νοικοκυριών με παιδιά σχολικής ηλικίας, μόνο τα μισά ανέφεραν πως όλα τους τα παιδιά έχουν πρόσβαση στην Εκπαίδευση, ενώ το 27% ανέφερε ότι κανένα από τα παιδιά δεν παρακολουθούν σχολείο. Οσον αφορά τους Τούρκους πολίτες, το 22% ανέφερε ότι κανένα από τα παιδιά τους δεν παρακολουθεί σχολείο, με το 20% να προβάλλει οικονομικούς περιορισμούς ως την κύρια αιτία.

Η πλειοψηφία των προσφύγων σεισμοπαθών (65%) εργάζονται «ανεπίσημα», ενώ με τον ίδιο τρόπο εργάζονται πλέον το 27% των Τούρκων. Τόσο οι πρόσφυγες όσο και οι Τούρκοι στις σεισμόπληκτες περιοχές αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα ανεργίας, με το 1/3 να αναφέρει πως στο νοικοκυριό του δεν εργάζεται κανένας.

Το 26% των Τούρκων και το 28% των προσφύγων σεισμοπαθών δήλωσαν άνεργοι. Ακόμα και στα νοικοκυριά που διαθέτουν εργαζόμενο μέλος, σχεδόν το 60% απασχολείται σε βραχυπρόθεσμες θέσεις εργασίας, ενώ το 7% δήλωσε πως στο νοικοκυριό του υπάρχει τουλάχιστον ένα εργαζόμενο παιδί.

Ετσι δεν προκαλεί εντύπωση πως το 91% των νοικοκυριών προσφύγων δεν μπορεί να καλύψει πλήρως τα μηνιαία έξοδά του και το 84% έχει καταφύγει σε μείωση των βασικών εξόδων διατροφής και στον δανεισμό χρημάτων. Η κατάσταση είναι περίπου ίδια και για τους Τούρκους: Μόλις το 18% ανέφερε πως μπορούν να καλύψουν πλήρως τα έξοδά τους, ενώ κατά 72% κάνουν αιματηρές περικοπές ακόμα και σε στοιχειώδη αγαθά. Σχεδόν ένας στους δύο (48%) ερωτηθέντες έχουν γίνει μάρτυρες αυξημένης παιδικής εργασίας.

Μεγάλη είναι και η ψυχολογική πίεση, σε συνδυασμό με την ανασφάλεια που γεννά η πλήρης εγκατάλειψη από το κράτος. Μεταξύ εκείνων που κατοικούν στις τέσσερις επαρχίες που επλήγησαν περισσότερο, το 53% φοβάται διαρκώς πιθανούς μετασεισμούς, το 51% ανησυχεί για μελλοντικές καταστροφές και το 42% βιώνει τραυματικό στρες.

Η κρατική αρωγή σε είδος ή σε ρευστό δεν καλύπτει όλους τους σεισμοπαθείς, αφού μόλις το 60% λαμβάνει κάποιου είδους κρατική βοήθεια. Στις τέσσερις πληγείσες περιοχές, μόλις το 40% πληροί τα κριτήρια που έθεσε ο κρατικός μηχανισμός για χρηματική βοήθεια και έχει υποβάλει αίτηση. Μόλις το 38% των Τούρκων πολιτών έχουν λάβει άμεση χρηματική βοήθεια για ενοικίαση σπιτιού, είτε τους έχει παραχωρηθεί κοντέινερ για να ζήσουν.

Οπως αποδεικνύεται απ' όλα τα παραπάνω, τα κρατικά κονδύλια για τη στήριξη των σεισμόπληκτων και την αποκατάσταση της περιοχής είναι σταγόνα στον ωκεανό. Ακόμα όμως και τα χρήματα που δίνει το κράτος, προτεραιότητα έχουν τους κατασκευαστικούς και τους άλλους ομίλους, που έχουν εξασφαλίσει φαραωνικά συμβόλαια για την κατασκευή κατοικιών. Ωστόσο, παρά τις εξαγγελίες του Προέδρου Ερντογάν για 319.000 σπίτια μέχρι τον Φλεβάρη του 2024, έχουν παραδοθεί μόλις 46.000.

Πίσω από τις ισοπεδωμένες πολιτείες και τους αμέτρητους καταυλισμούς των σεισμοπαθών στην Τουρκία βρίσκεται η ίδια σκληρή, ταξική πολιτική, που αφήνει τον λαό ανυπεράσπιστο από φυσικά φαινόμενα και καταστροφές, επειδή αντιμετωπίζει ως «κόστος» την πρόληψη, την προστασία και την αποκατάσταση με κριτήριο τις ανάγκες του λαού.

Το πόρισμα μιας έκθεσης για δύο συγκροτήματα κατοικιών στο Καραμανμαράς, που εκπονήθηκε από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο Ικονίου και δημοσιεύθηκε τον Γενάρη του 2024, είναι αποκαλυπτικό για την τεράστια κρατική ευθύνη: Τα δύο συγκροτήματα κατέρρευσαν επειδή κατασκευάστηκαν «κατά παράβαση των αρχών μηχανικής», σε πλήρη διάσταση «με τους κανονισμούς και τα πρότυπα για τους σεισμούς του 1975 και του 1998». Παρ' όλα αυτά, η κατασκευή τους «εγκρίθηκε από τις αρμόδιες αρχές» και «εφαρμόστηκε χωρίς αμφισβήτηση».

Για να διασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων, το κράτος είχε καθορίσει το επίπεδο προστασίας με βάση τα συμφέροντα των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων και τα λεγόμενα «δημοσιονομικά περιθώρια».

Κάπως έτσι, οι λεγόμενες «κατασκευαστικές αμνηστίες» που μοίραζαν με τη σέσουλα οι τουρκικές κυβερνήσεις, εξασφαλίζοντας οικοδομικές άδειες για κάθε είδους αυθαιρεσία των κατασκευαστικών ομίλων, έγιναν συμβόλαια θανάτου για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και ανέχειας για εκατοντάδες χιλιάδες άλλους, σ' ένα ακόμα προδιαγεγραμμένο έγκλημα σε βάρος του λαού.