Με άρωμα Berlinale και Bafta η βδομάδα που μας πέρασε...

Στα Bafta, τα βρετανικά Οσκαρ, ξεκάθαρος νικητής ήταν η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν «Οπενχάιμερ». Τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, α΄ και β΄ ανδρικού ρόλου, φωτογραφίας, μοντάζ και μουσικής ανήκουν πλέον σε μια από τις αρτιότερες παραγωγές της χρονιάς και ενδεχομένως στην πλέον πολυσυζητημένη ταινία παγκοσμίως για το 2023. Το «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου κέρδισε στις κατηγορίες α' γυναικείου ρόλου και σε σκηνικά, κοστούμια, μέικ απ και εφέ, ενώ η «Ζώνη Ενδιαφέροντος» του Τζόναθαν Γκλέιζερ κέρδισε στις κατηγορίες ήχου, της βρετανικής και της ξενόγλωσσης ταινίας, τα δε βραβεία σεναρίου μοιράστηκαν για το μεν πρωτότυπο η «Ανατομία Μιας Πτώσης» στους Ζιστίν Τριέ & Αρτούρ Χαραρί και για το διασκευασμένο στον Κορντ Τζέφερσον για το «American Fiction».

«Γάζα. Σταματήστε τη σφαγή». Κρατώντας μια μικρή πικέτα με τα παραπάνω λόγια, οι Κεν Λόουτς, Πολ Λάβερτι και συντελεστές της τελευταίας τους ταινίας «The Old Oak» έδωσαν για άλλη μια φορά μάθημα στους κινηματογραφιστές για το ότι οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να σιωπούν μπροστά στο άδικο, στο 74ο Φεστιβάλ Βερολίνου. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Κ. Λόουτς: «Ενα πράγμα ελπίζω κι αυτό είναι αυτοί που θα νικήσουν απόψε να έχουν τα κότσια και τη δύναμη να καλέσουν για μια παγκόσμια απάντηση σχετικά με τη σφαγή που συνεχίζεται στη Γάζα. Οταν ξεκίνησα τη δεκαετία του '60 δεν έμοιαζε σε κανέναν κακό για κάποιον να είναι αφοσιωμένος στα ιδανικά του. Βλέπουμε κάθε μέρα σε κοινή θέα το έγκλημα που συντελείται εναντίον χιλιάδων Παλαιστίνιων. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Θα έπρεπε να γίνει έκκληση από την κινηματογραφική κοινότητα, από τους επαγγελματίες που η δουλειά τους είναι να αντικατοπτρίζουν τον κόσμο γύρω μας, να σταματήσει το έγκλημα και πρέπει να υπάρξει μόνιμη κατάπαυση πυρός». Βέβαια, αν και μετράμε τις τελευταίες μέρες της 74ης Berlinale, ακόμα να πάρουν θέση οι διευθυντές του φεστιβάλ. Η βιομηχανία των φεστιβάλ προτιμάει να νίπτει τας χείρας της όπως φαίνεται... Σε άλλα νέα, η Τιμητική Χρυσή Αρκτος του φετινού Φεστιβάλ απονεμήθηκε στον Μάρτιν Σκορτσέζε, υπό τους ήχους του «Gimme Shelter» των Rolling Stones, μετά από μια ιδιαίτερα συγκινητική ομιλία του σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς, η ταινία του οποίου κυκλοφορεί στη χώρα μας αυτήν τη βδομάδα. Ο Μάρτιν Σκορτσέζε παρέλαβε το βραβείο λέγοντας ότι ο κινηματογράφος ανοίγει μια συζήτηση που δεν τελειώνει ποτέ και χαίρεται πολύ που υπήρξε μέρος αυτού του διαλόγου. Εκλεισε την ομιλία του με τη δήλωση ότι ελπίζει σε ένα - δυο χρόνια να βρίσκεται ξανά στο Βερολίνο για να δείξει τη νέα του ταινία, γιατί για εκείνον το σινεμά δεν τελειώνει ποτέ.

Η στήλη δίνει ραντεβού την Κυριακή 25/2 στις 19.00 στο Στέκι Πολιτισμού & Νεανικής Δημιουργίας της ΚΝΕ «Μάνος Λοΐζος», όπου, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του Β. Ι. Λένιν, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με τίτλο «Κινηματογράφος, η πιο αληθινή τέχνη. Η συμβολή του σοσιαλισμού στην εξέλιξη του κινηματογράφου». Θα μιλήσει ο Κώστας Σταματόπουλος, σκηνοθέτης και μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

Αυτήν τη βδομάδα ξεχωρίσαμε μόλις δύο ταινίες...

Ο Χιραγιάμα μοιάζει να είναι απόλυτα ικανοποιημένος με την καθημερινότητά του, εργαζόμενος ως καθαριστής τουαλετών στο Τόκιο. Πέρα από την αυστηρά δομημένη καθημερινή του εργασία, απολαμβάνει το πάθος του για τη μουσική και τα βιβλία. Και αγαπάει πολύ τα δέντρα, τα οποία και λατρεύει να φωτογραφίζει. Μια σειρά από απροσδόκητες συναντήσεις αποκαλύπτουν σταδιακά περισσότερες λεπτομέρειες για το παρελθόν του.

Ενα ποίημα για τον λιτό βίο. Μια καθημερινή καταγραφή της ζωής ενός υπέροχου ανθρώπου, που ζει με λίγα αλλά είναι ιδιαίτερα πλούσιος στον εσωτερικό του κόσμο, διαβάζει ποίηση πριν κοιμηθεί, ακούει απίθανη μουσική όταν οδηγεί προς τη δουλειά. Ο Χιραγιάμα ζει σε ένα υποτυπώδες δωμάτιο, τρέφεται λιτά, έχει μια ρουτίνα που τον ικανοποιεί. Τον συναντάμε μεν στον εργασιακό του χώρο αλλά δεν βλέπουμε τις συνθήκες εργασίας του και δεν αντιλαμβανόμαστε εάν ο μισθός του θα μπορούσε να του προσφέρει κάτι άλλο. Φαίνεται ότι αυτή η ζωή είναι επιλογή και όχι λύση ανάγκης. Ο Βέντερς άλλωστε δεν εστιάζει εκεί. Εστιάζει στην απίστευτη κουλτούρα που έχει ένας εργάτης που τον συγκινεί να βγάζει φωτογραφίες τα αιωνόβια δέντρα στο πάρκο, να αποτυπώνει το παιχνίδισμα του φωτός στο κάδρο. Εστιάζει στην ευγένεια της ψυχής του, στον σεβασμό προς τους συνανθρώπους του. Είναι μοναχικός αλλά ποτέ δεν μας εξηγεί γιατί. Μοιάζει ικανοποιημένος χωρίς να επιζητά κάτι παραπάνω. Το τελευταίο πλάνο δείχνει την ομορφιά και την απίστευτη υποκριτική δεινότητα του Χιραγιάμα, γιατί μπορεί να μοιάζει με ντοκιμαντέρ αλλά ενέχει απόλυτα ζυγισμένα στοιχεία μυθοπλασίας που δύσκολα τα αντιλαμβάνεσαι... Αυτό που σκεφτήκαμε, βγαίνοντας από την αίθουσα, ήταν ότι πέρα από την ποίηση υπάρχει και ο καπιταλισμός κι ο καπιταλισμός δεν καταλαβαίνει από ποίηση. Μόλις τις περασμένες βδομάδες είδαμε το «Πλάνο 75», που αποτύπωνε την απόγνωση μέχρι θανάτου. Αναρωτιόμαστε αν ο Βέντερς είχε ποτέ στο μυαλό του να προβάλει την απλότητα ως τρόπο ζωής και μέρος της ιαπωνικής κουλτούρας ή απλά ως πρότυπο για να μη ζητάμε το «όλον» του πλούτου που παράγουμε. Δύσκολη η απάντηση, αλλά πάντα σε τσιγκλάει και πρέπει να σε τσιγκλάει σε κάθε ποίημα... Πάντως, ο Χιραγιάμα καταφέρνει να σε σαγηνεύσει κι αυτό του το πιστώνουμε του σκηνοθέτη...

Η «Μητέρα του σταθμού» ακολουθεί τη ζωή εκείνων των γυναικών που από τη δεκαετία του '60 έως το 1973 μετανάστευσαν στη Γερμανία. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έριξε τη σκιά του όχι μόνο στην ευρωπαϊκή, αλλά και στην ελληνική Ιστορία. Για την Ελλάδα σήμαινε τη μεγάλη έξοδο από τα χωριά στην ξενιτιά.

Η ταινία της Κωστούλας Τωμαδάκη είναι βασισμένη κατά κύριο λόγο σε προσωπικές μαρτυρίες γυναικών που ήταν και είναι μετανάστριες και παιδιά μεταναστών στη Γερμανία από τη δεκαετία του '60. Την ίδια στιγμή η ταινία αναφέρεται και στη γενιά της κρίσης του 2010, που έδιωξε χιλιάδες νέους ανθρώπους στο εξωτερικό. Ουσιαστικά ενώνει τα μεταναστευτικά κύματα του χτες και του σήμερα κάτω από μια κοινή συνισταμένη που είναι η αναζήτηση μιας καλύτερης εργασιακής προοπτικής, όταν η δύσκολη οικονομική κατάσταση της Ελλάδας «έδιωχνε» τα παιδιά της. Η ταινία έχει πολύ συγκινητικές στιγμές αλλά και πολύ σκληρές μαρτυρίες. Οι μεγαλύτερες μετανάστριες περιγράφουν πόσο δύσκολα πέρασαν εκείνα τα χρόνια δουλεύοντας νύχτα με νύχτα και πόσο στερήθηκαν τα παιδιά και τους άντρες τους, που είτε τα είχαν αφήσει στην πατρίδα, είτε τα είχαν πάρει μαζί τους στην ξενιτειά δεν κατάφερναν να ζήσουν μαζί τους ολοκληρωμένα. Ενδιαφέρον έχουν και οι μαρτυρίες εκείνων των παιδιών που μιλούν για τους εαυτούς τους και τους γονείς τους. Αλλα γύρισαν εδώ, άλλα έμειναν εκεί, αλλά πάντα ο πόνος της χαμένης πατρίδας φωλιάζει στην ψυχή τους. Οι μετανάστες της κρίσης είναι πιο «συνειδητοποιημένοι», λιγότερο «συναισθηματικοί», κι εκείνοι όμως συνεχίζουν να αναρωτιούνται γιατί έπρεπε να φύγουν από την πατρίδα τους. Αν και στο ντοκιμαντέρ μπαίνει ένα υποτυπώδες ιστορικό πλαίσιο σχετικά με τη δεκαετία του '60, σχετικά με το σήμερα αυτό λείπει. Ισως να μη χωρούσε ή ίσως η σκηνοθέτιδα να μην ήθελε να εστιάσει θεωρώντας ότι η διαχείριση του υλικού της είναι ολοκληρωμένη. Τούτη η έλλειψη όμως μας κάνει να μην περνάμε «ομαλά» από το χτες στο σήμερα. Συμπερασματικά, είναι μια πολύ καλή δουλειά από την άποψη του αρχειακού υλικού και των συνεντεύξεων αλλά έχει ελλείψεις στο σύνολό της, γιατί αν δεν ρίξεις άπλετο φως στην αιτία, οι μαρτυρίες από μόνες τους δεν είναι ικανές να αντισταθμίσουν αυτό το κενό.

Με τη σημαντική ταινία του Γιοσίφ Κέιφιτς «Η Κυρία με το σκυλάκι» ξεκινάει αυτήν τη βδομάδα το αφιέρωμα του «STUDIO New Star Art Cinema» στον Αντον Τσέχοφ, στο οποίο θα προβληθούν μια σειρά από ταινίες βασισμένες στα βιβλία του καθ' όλη τη διάρκεια του 2024.

Το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί από τις 7 έως τις 17 Μάρτη τόσο σε φυσικούς χώρους όσο και διαδικτυακά. Συνολικά, 66 μεγάλου και μικρού μήκους ντοκιμαντέρ από την Ελλάδα θα προβληθούν στα τρία διαγνωστικά τμήματα, Διεθνές Διαγωνιστικό, Newcomers και Film Forward, στα τμήματα Ανοιχτοί Ορίζοντες, NextGen και Πλατφόρμα+, στις Ειδικές Προβολές, καθώς και στο πλαίσιο αφιερωμάτων. Τα ντοκιμαντέρ που συμμετέχουν στο τμήμα Πλατφόρμα+ θα προβληθούν στην ψηφιακή πλατφόρμα του Φεστιβάλ και θα είναι διαθέσιμα από τις 8 έως τις 22 Μάρτη, προκειμένου να έχουν μεγαλύτερο εύρος προβολής στο κοινό.