Από τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις ενάντια στο νομοσχέδιο που έφερε και την 6ήμερη εργασία

Ψέματα, παραπλάνηση και προπαγανδιστικά κόλπα δηλαδή, την ώρα που πολλές βιομηχανίες, που απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους, έχουν πάρει σειρά για να αξιοποιήσουν την έκτη μέρα εργασίας.

Τα παραπάνω δεν αλλάζουν όμως το γεγονός ότι η εξαήμερη εργασία, όπως και άλλες μορφές ελαστικών εργασιακών σχέσεων, σμπαραλιάζει τον σταθερό ημερήσιο χρόνο, μαζί και τις ζωές των εργαζομένων και των οικογενειών τους. Κι αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, έχουν συνδιαμορφώσει, ψηφίσει και ενσωματώσει πλήρως τις σχετικές Οδηγίες της ΕΕ.

Η ίδια η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης 2003/88/ΕΚ αποτελεί τον μπούσουλα της επέκτασης της απλήρωτης δουλειάς, που διαμορφώνει εργασιακή κόλαση για τους εργαζόμενους.

Η εξαήμερη εργασία αποτελεί μόνο ένα κλάσμα των μέτρων που επιτρέπουν την αυξομείωση του χρόνου εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της κερδοφορίας των καπιταλιστών.

Συνοπτικά, η Οδηγία θεωρεί κανονικότητα ο εργαζόμενος να δουλεύει μέχρι και 13 ώρες τη μέρα, μέχρι και 12 συνεχόμενες μέρες πριν πάρει το επόμενο ρεπό. Μόνος περιορισμός στο τέλος μιας χρονικής περιόδου που μπορεί να φτάσει τους 12 μήνες είναι ο εβδομαδιαίος μέσος όρος απασχόλησης να είναι 48 ώρες.

Περαιτέρω, η Οδηγία εξαιρεί το διάλειμμα από τον χρόνο εργασίας, ενώ η αναγκαστική μετακίνηση του εργαζόμενου σπίτι - δουλειά και δουλειά - σπίτι, που μπορεί να φτάνει και μερικές ώρες κάθε μέρα, συμπεριλαμβάνεται στην «περίοδο ανάπαυσης»!

Ακόμα χειρότερα, η Οδηγία προβλέπει παρεκκλίσεις με στόχο «να παράσχει έναν βαθμό ευελιξίας κατάλληλο για διάφορες δραστηριότητες». Μεταξύ των παρεκκλίσεων είναι και αυτή που προβλέπει ακόμα και την υπέρβαση του 48ωρου εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας. Εδώ το «ταβάνι» είναι οι 13 ώρες εργασίας τη μέρα, που σημαίνει εργάσιμη βδομάδα 78 ωρών σε 6ήμερη εργασία!

Η μεταφορά της Οδηγίας στο ελληνικό Δίκαιο έχει υλοποιηθεί με νόμους που έχουν ψηφίσει όλες οι κυβερνήσεις των ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ. Ο πρώτος νόμος είναι ο 1892/1990 της τότε κυβέρνησης της ΝΔ, για να ακολουθήσουν ακόμα τέσσερις νόμοι του ΠΑΣΟΚ, ένας του ΣΥΡΙΖΑ και δύο ξανά της ΝΔ. Κάθε νόμος διόρθωνε ή και συμπλήρωνε τον προηγούμενο, χειροτερεύοντας τους όρους εργασίας. Και στην Ελλάδα, λοιπόν, εφαρμόζεται ήδη όχι μόνο η 6ήμερη εργασία αλλά και ένα πλέγμα μέτρων που οι πιθανοί συνδυασμοί τους μπορούν να οδηγήσουν σε δουλειά ήλιο με ήλιο χωρίς σταματημό.

Φτάνοντας λοιπόν στον νόμο 5053/2023 (ή αλλιώς νόμο Γεωργιάδη), που ψηφίστηκε τον περασμένο Σεπτέμβρη, εν μέσω τεράστιων απεργιακών κινητοποιήσεων, δόθηκε στους εργοδότες ένα ακόμα εργαλείο για το σπάσιμο του 5ήμερου και του εξαναγκασμού των εργαζομένων σε 6ήμερη εργασία, ικανοποιώντας ένα αίτημα κυρίως των βιομηχάνων.

Ενας βασικός μύθος που διακινεί σήμερα η κυβέρνηση είναι ότι η εφαρμογή της 6ήμερης εργασίας επιτρέπεται σε έκτακτες περιπτώσεις, γι' αυτό και τη βαφτίζει «έκτακτη βάρδια»:

Πρώτον, γιατί στη μία από τις δύο περιπτώσεις των επιχειρήσεων όπου προβλέπεται η εφαρμογή της, και συγκεκριμένα των επιχειρήσεων συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, ο νόμος αναφέρει ότι οι εργοδότες μπορούν να βάζουν εργαζόμενους «που απασχολούνται σε πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία» να δουλέψουν και «κατά την έκτη (6η) ημέρα της εβδομάδας», αρκεί να το καταχωρούν στο σύστημα «Εργάνη ΙΙ».

Δεύτερον, ακόμα και στη δεύτερη περίπτωση, δηλαδή των επιχειρήσεων «που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24)ώρες, με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, και στις οποίες οι εργαζόμενοι απασχολούνται σε πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία»,μπορεί να λέγεται ότι η απασχόληση κατά την έκτη μέρα προβλέπεται σε «εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες η επιχείρηση παρουσιάζει απρόβλεπτα ιδιαίτερα αυξημένο φόρτο εργασίας».Ομως η εξαίρεση γίνεται κανόνας, αφού δεν υπάρχει κανένας σαφής χρονικός περιορισμός της ισχύος της εξαίρεσης και γι' αυτόν τον λόγο δεν υπάρχει κανένας χρονικός περιορισμός στο πεδίο «Διάστημα Ειδικής Περίπτωσης» του ειδικού εντύπου που υποβάλλουν οι επιχειρήσεις στο «Εργάνη». Δηλαδή, μια επιχείρηση μπορεί να υποβάλει το σχετικό έντυπο μία φορά και να συμπληρώσει ότι το χρονικό διάστημα που αφορά είναι π.χ. 4 μήνες!

Τρίτον, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι στην περίπτωση που οι εργοδότες εφαρμόζουν την 6ήμερη εργασία χωρίς να τηρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, τότε «εφαρμόζονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις». Εδώ, όπως και κάθε φορά που οι εργοδότες εφαρμόζουν αυθαίρετες και ασύδοτες πρακτικές στους χώρους δουλειάς, υπολογίζουν ότι δεν θα «διαπιστωθεί η παρανομία τους» αφού οι επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων είναι τόσο λίγοι (μόλις 408) που μετά βίας μπορούν να ελέγξουν την καθεμιά από τις 382.775 επιχειρήσεις και τα παραρτήματά τους μία φορά κάθε περίπου 9 χρόνια! Αλλά ακόμα κι αν εφαρμοστούν «οι προβλεπόμενες κυρώσεις», τα κέρδη τους είναι πολύ μεγαλύτερα από τη χασούρα.

Δεύτερος μύθος είναι τα περί «συναίνεσης» των εργαζομένων. Πέρα από το ότι δεν υπάρχει καμία σχετική πρόβλεψη από τον νόμο, το κυριότερο είναι ότι ως γνωστόν ο εργοδότης μπορεί να αποσπάσει τη «συναίνεση» του εργαζόμενου επισείοντας τη δαμόκλειο σπάθη της δυσχερέστερης μεταχείρισης, της χειροτέρευσης των όρων εργασίας, ακόμα και της απόλυσής του. Αλλωστε, τόσο η υπουργός όσο και ο υφυπουργός Εργασίας δήλωσαν ότι «δεν μπορεί συνέχεια ένας εργαζόμενος να αρνείται την εργασία...».

Ολα αυτά προσπάθησε προχθές να «κουκουλώσει» το υπουργείο Εργασίας, βγάζοντας ένα λειψό δελτίο Τύπου όπου ανέφερε: «Αίτηση για χρήση της έκτακτης βάρδιας εργασίας υπέβαλαν συνολικά: 690 επιχειρήσεις για 1.671 παραρτήματα, δηλαδή αίτηση έχει υποβάλει το 0,44% των παραρτημάτων της χώρας» στις πρώτες 15 μέρες του Ιούλη. Και ότι από τα 1.671 παραρτήματα «πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου (...) τα 291, δηλαδή ποσοστό 17,4% επί των αιτήσεων και 0,076% επί του συνόλου των παραρτημάτων». Είναι ολοφάνερη προσπάθεια της κυβέρνησης να δημιουργήσει την εντύπωση ότι τάχα το μέτρο αφορά ελάχιστες επιχειρήσεις.

Ομως, σύμφωνα με τον νόμο οι εργοδότες δεν «αιτούνται» - όπως ισχυρίζεται το υπουργείο - αλλά δηλώνουν στο σύστημα «Εργάνη ΙΙ», άρα δεν προβλέπεται καμία έγκριση ή απόρριψη της δήλωσής τους. Κατ' επέκταση, είναι εντελώς ψέμα ο ισχυρισμός της υπουργού πως «από τα στοιχεία προκύπτει ότι το 82,6% των αιτημάτων απορρίφθηκε»!

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι το υπουργείο Εργασίας αρχικά δεν ανέφερε καν το είδος και το μέγεθος των επιχειρήσεων, πόσους εργαζόμενους απασχολούν, πόσους εργαζόμενους αφορά η δήλωση έκτης μέρας και για πόσο χρονικό διάστημα.

Από την απάντηση που έδωσε τελικά, παραδέχτηκε ότι οι 291 επιχειρήσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου απασχολούν 69.014 εργαζόμενους! Μιλάμε δηλαδή για μεγάλες βιομηχανίες, που έτρεξαν να πάρουν σειρά να εφαρμόσουν το μέτρο, κι αυτό μόλις σε δυο βδομάδες εφαρμογής του.

Ενα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει από την απάντηση του υπουργείου είναι ότι δεν υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να δηλώνουν πόσους εργαζόμενους θα απασχολούν.

Ομολογεί δηλαδή ότι οι εργοδότες έχουν αφεθεί εντελώς ασύδοτοι, αφού για να εντοπιστεί παράνομη απασχόληση θα πρέπει να γίνει επιτόπιος έλεγχος στις καταστάσεις προσωπικού από την Επιθεώρηση Εργασιακών Σχέσεων την έκτη μέρα, κάτι πρακτικά αδύνατο, λόγω της υποστελέχωσης.

Την πραγματικότητα που επικρατεί στους χώρους δουλειάς, όμως, και η οποία διαλύει τα μυθεύματα της κυβέρνησης, την αποκαλύπτουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Χαρακτηριστικά είναι όσα μας μεταφέρουν συνδικαλίστριες από δύο μεγάλους κλάδους, με χιλιάδες εργατοϋπαλλήλους

Η Γιώτα Ταβουλάρη, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Φάρμακο, σημειώνει χαρακτηριστικά πως «η 6ημερη εργασία αποτελεί "το κερασάκι στην αντεργατική τούρτα" που χρόνια τώρα σερβίρεται κομμάτι - κομμάτι στους εργαζόμενους από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις».

Και στον κλάδο του Φαρμάκου, όλα αυτά τα χρόνια αυξάνονται η «ευελιξία» στα ωράρια εργασίας και η εντατικοποίηση της δουλειάς, μειώνονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και το εισόδημά τους.

Εξηγεί η Γ. Ταβουλάρη: «Μεγάλες βιομηχανίες εφαρμόζουν κυλιόμενα ωράρια και εναλλασσόμενες βάρδιες στις 7 μέρες της εβδομάδας, ενώ παίρνουν έγκριση από τις αρμόδιες αρχές για ατελείωτες υπερωρίες και τα Σαββατοκύριακα. Εχουμε αντιμετωπίσει ακόμα και περιπτώσεις με κανονικές άδειες που δεν δίνονται!

Φαρμακαποθήκες προσπαθούν να επιβάλουν τη δουλειά το Σάββατο, ενώ νομοθετικά έχουν αποσπάσει και τη δυνατότητα λειτουργίας την Κυριακή.

Οι εργαζόμενοι, όμως, δεν σταυρώνουν τα χέρια. Οργανώνονται και παλεύουν για να εμποδίσουν αυτήν τη λαίλαπα, διεκδικώντας καλύτερους όρους δουλειάς, αυξήσεις στους μισθούς, περισσότερα δικαιώματα, με υπογραφή κλαδικής και επιχειρησιακών ΣΣΕ. Με την κλαδική Ομοσπονδία και τα σωματεία μας μπροστά, δίνουμε τη μάχη σε μια σειρά χώρους (ΜΠΕΡΙΝΓΚΕΡ, ΦΑΜΑΡ, ΝΤΕΜΟ, PFIZER, PHARMATHEN, ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ)».

Και αναδεικνύει την ανάγκη αυτή η πάλη να πάρει χαρακτηριστικά συνολικότερης σύγκρουσης με τους επιχειρηματικούς ομίλους, το κράτος και τις κυβερνήσεις τους, στοχεύοντας τον πραγματικό αντίπαλο, το σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Η Ντίνα Γκογκάκη, πρόεδρος του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, τονίζει: «Τσάκισαν το 5ήμερο - 40ωρο, τον σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας, την κυριακάτικη αργία, και έχουν το θράσος να βγαίνουν και να δηλώνουν ότι "δεν καταργούνται"!

Οι εργαζόμενοι στο Εμπόριο, με τους νόμους της ΝΔ και όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, δουλεύουν 6 και 7 μέρες την εβδομάδα, σπαστά ωράρια, 10ωρα και 12ωρα χωρίς ρεπό, με ό,τι προγράμματα και ωράρια θέλει η εργοδοσία».

Σχολιάζοντας δε τα περί «δικλίδων προστασίας», επισημαίνει: «Ας ρίξουν μια ματιά στις ατομικές συμβάσεις εργασίας που είναι αναγκασμένοι να υπογράφουν οι εργαζόμενοι στο Εμπόριο προκειμένου να πιάσουν δουλειά. Στην ίδια σύμβαση προβλέπονται και η 5ήμερη και η 6ήμερη εργασία, η διευθέτηση του ωραρίου εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, οι άδειες και το ρεπό, επίσης ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης».

Υπενθυμίζεται μάλιστα ότι μόλις τον περασμένο Φλεβάρη η Ενωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας ζητούσε από το υπουργείο Εργασίας:

-- «Ευέλικτο σύστημα» στα χτυπήματα της ψηφιακής κάρτας όταν οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε διαδοχικές εργασίες της επιχείρησης. Να υπάρχει όριο αποκλίσεων στα χτυπήματα της κάρτας και να «εξορθολογιστεί» το πρόστιμο των 10.500 ευρώ όταν διαπιστώνονται παραβάσεις!

-- Να μη θεωρείται εργάσιμος ο χρόνος που μεσολαβεί από την είσοδο του εργαζόμενου στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης μέχρι την ανάληψη της εργασίας του, και αντίστοιχα από τη λήξη της εργασίας του έως την αποχώρησή του!

«Τα παραπάνω λοιπόν ικανοποιήθηκαν με την εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας για την ψηφιακή κάρτα», σημειώνει η Ντ. Γκογκάκη, και καταλήγει: «Δεν θα τους περάσει! Καμία ανοχή στην απλήρωτη εργασία, στα 6ήμερα, στην καταστρατήγηση των ωραρίων, στο τσάκισμα της Κυριακής αργίας. Με την οργάνωσή μας σε κάθε εργασιακό χώρο, με το σωματείο μας και τους αγώνες μας, θα επιβάλουμε το δίκιο μας».