Από τους περίπου 200.000 θανάτους που αποδίδονται στην εργασία στην ΕΕ, περίπου το 2% οφείλεται σε θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα. Αν σκεφτούμε λοιπόν ότι στη χώρα μας καταγράφεται μόνο αυτό το 2% και ξεπερνάει τους 100 θανάτους ετησίως, μπορούμε να εκτιμήσουμε πόσες χιλιάδες είναι οι θάνατοι ετησίως από επαγγελματικές ασθένειες! Αποκρύπτεται συστηματικά και συνειδητά το 98% των θανάτων που σχετίζονται με την εργασία!

Με εξαίρεση τα έτη 2003 έως 2009, όπου είχαν δημοσιευτεί στατιστικά δελτία του ΙΚΑ με μονοψήφιο (!) αριθμό επαγγελματικών ασθενειών ετησίως (πλέον αναρτημένα στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ, εγείροντας δικαιολογημένα ερωτήματα), για τα υπόλοιπα έτη δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή. Πρόσφατα αναγνωρίστηκε από επιτροπή του ΕΦΚΑ μία επαγγελματική ασθένεια, στην πρώτη αναγνώριση επαγγελματικής ασθένειας μετά το 2009!

Αν και τα στατιστικά δεδομένα στη χώρα μας συστηματικά συγκαλύπτουν τις συνέπειες του επαγγελματικού κινδύνου, με το ντροπιαστικό ΜΗΔΕΝ στην καταγραφή επαγγελματικών ασθενειών, τα επιστημονικά δεδομένα διεθνών οργανισμών είναι αποκαλυπτικά. Ο καρκίνος είναι η κύρια αιτία των θανάτων που συνδέονται με την εργασία, με τις καρκινογόνες ουσίες να ευθύνονται για 100.000 θανάτους εξαιτίας επαγγελματικού καρκίνου κάθε χρόνο στην ΕΕ. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αιτία θανάτων που συνδέονται με την εργασία στην ΕΕ. Οι μυοσκελετικές παθήσεις πλήττουν εκατομμύρια εργαζομένων στην ΕΕ.

Η έκθεση σε επαγγελματικούς παράγοντες κινδύνου συνδέεται με επιπτώσεις στην υγεία:

• Εργατικό ατύχημα, βίαιο συμβάν που συνεπάγεται τραυματισμό του εργαζόμενου.
• Επαγγελματική ασθένεια, μετά από πιο παρατεταμένη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου στην εργασία. Πρόκειται για ασθένειες που οφείλονται στην εργασία, συνδέονται με παράγοντες κινδύνου του εργασιακού περιβάλλοντος που είτε προκαλούν μία νόσο, είτε επιδεινώνουν προϋπάρχουσα νόσο.
• Πρόωρη φθορά της υγείας των εργαζομένων.

Στον Ν. 1568/1985, και στη συνέχεια στον Ν. 3850/2010 που βρίσκεται τώρα σε ισχύ, προσδιορίζεται ότι «ο ιατρός Εργασίας υποχρεούται να αναγγέλλει μέσω της επιχείρησης στην Επιθεώρηση Εργασίας ασθένειες των εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία». Παράλληλα, η Επιθεώρηση Εργασίας στον ασφαλιστικό ορισμό της επαγγελματικής ασθένειας υπογραμμίζει: «Επαγγελματική ασθένεια είναι η νόσος που αναγνωρίζεται ως τέτοια από το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα, με τους όρους και τους περιορισμούς που κάθε φορά αυτό θέτει».

Το άρθρο 40 του κανονισμού του ΙΚΑ έχει αντικατασταθεί από έναν «πληρέστερο» κατάλογο, που διαμορφώθηκε σε συμμόρφωση με συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής...

Παράλληλα, κράτος και εργοδοσία διασφάλισαν με πολλούς τρόπους τη μη καταγραφή...

• Καταργείται το «Κέντρο Διάγνωσης Ιατρικής της Εργασίας» του τότε ΙΚΑ, που παρέμενε επί χρόνια χωρίς ιατρό Εργασίας.
• Καταργείται, αφού πρώτα διασφαλίστηκε η μη ουσιαστική λειτουργία του, το Ινστιτούτο Ερευνας Νοσημάτων Θώρακα, Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία.
• Επαψαν να λειτουργούν επιτροπές αναγνώρισης επαγγελματικών ασθενειών.
• Σταμάτησε η δημοσίευση δελτίων καταγραφής επαγγελματικών ασθενειών, ενώ ακόμα και τα παλαιότερα δελτία μέχρι το 2009 τα έχουν λογοκρίνει.
• Κατά την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας στο ΠΔ 41/2012, «ξεχάστηκε» η διάταξη που υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αναγνώρισης επαγγελματικής ασθένειας στους εργαζόμενους οι οποίοι υποφέρουν από πάθηση που δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος I, αλλά της οποίας είναι δυνατόν να αποδειχθούν η προέλευση και ο επαγγελματικός χαρακτήρας, ιδίως αν η πάθηση περιλαμβάνεται στο παράρτημα II. Η επισήμανση αυτή βέβαια υπήρχε στο άρθρο 40 του κανονισμού του ΙΚΑ για τις επαγγελματικές ασθένειες, αν και ήταν επί της ουσίας ανεφάρμοστη...

Πρακτικά εμποδίστηκε κάθε διαδικασία ουσιαστικής διασφάλισης του δικαιώματος αναγνώρισης των επαγγελματικών ασθενειών και κατ' επέκταση υπονομεύτηκε κάθε διαδικασία πρόληψης, προσαρμογής της εργασίας στο πρόβλημα υγείας του εργαζόμενου, αλλά και αποζημίωσης αυτής, με αποτέλεσμα μετά τη δημοσίευση του ΠΔ με τον κατάλογο επαγγελματικών ασθενειών να μην έχουμε καμία αναγνώριση - καταγραφή επαγγελματικής ασθένειας, σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα.

Πρόσφατα, στις αποφάσεις των επιτροπών ΚΕΠΑ για τον προσδιορισμό του ποσοστού αναπηρίας, αναγράφεται: «Η πάθηση έχει προέρθει από επαγγελματική νόσο;». Προσδιορίζεται δηλαδή αν το ποσοστό αναπηρίας οφείλεται σε μία επαγγελματική ασθένεια. Βέβαια, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πάντα «όχι» ...με αιφνιδιαστική εξαίρεση την περίπτωση που αναγνωρίστηκε φέτος.

Οταν κάποιος ασθενής ανοίγει ηλεκτρονικό φάκελο στα ΚΕΠΑ, για να περάσει από επιτροπή και να προσδιοριστεί το ποσοστό αναπηρίας του, καλείται να επιλέξει αν το πρόβλημα υγείας προέρχεται από ατύχημα, εργατικό ατύχημα ή κοινή νόσο. Η επαγγελματική νόσος «ξεχάστηκε» άλλη μια φορά... Στις επιτροπές των ΚΕΠΑ δεν υπάρχει κανένας ιατρός Εργασίας, ακόμα και όταν από την παραπομπή το ζητούμενο είναι ο προσδιορισμός ποσοστού αναπηρίας για επαγγελματική νόσο.

Η επαγγελματική ασθένεια, ο θάνατος, η αναπηρία δεν ζυγίζονται με αντιδραστικούς λογιστικούς υπολογισμούς κόστους. Βαραίνουν αποκλειστικά τον ίδιο τον εργάτη, την οικογένειά του, τους δικούς του ανθρώπους, τους συναδέλφους του... Είναι ο βαρύς φόρος αίματος της εργατικής τάξης στον βωμό του κέρδους.

Πώς αντιμετωπίζεται ασφαλιστικά το θύμα της επαγγελματικής ασθένειας; Προβλέπεται κάποια αποζημίωση; Διασφαλίζεται τουλάχιστον ότι θα λάβει ολόκληρο το μεροκάματο για το διάστημα της αναρρωτικής άδειας; Οταν επιστρέφει στην εργασία αναγνωρίζεται η αιτία της νόσου του, ώστε να μην επαναλαμβάνεται η έκθεση στους ίδιους παράγοντες κινδύνου; Διασφαλίζεται δηλαδή η πρόληψη των επιπλοκών και της παραπέρα επιδείνωσης για τον ίδιο, αλλά και η αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου και η προστασία της υγείας όλων των εργαζομένων; Γνωρίζουμε φυσικά την απάντηση...

Αντίστοιχα: Τι πληρώνει ο εργοδότης (αποζημίωση, πρόστιμο, ασφαλιστικές εισφορές για την έκθεση σε κίνδυνο) όταν δεν αναγνωρίζεται μια επαγγελματική ασθένεια; Οταν ο θάνατος ή η αναπηρία κουκουλώνεται ως «κοινή νόσος»; Οταν μάλιστα σε αυτήν την απόκρυψη συμμετέχουν ενεργά ο κρατικός μηχανισμός και το ασφαλιστικό σύστημα;

Με το κουκούλωμα της επαγγελματικής νοσηρότητας επιτυγχάνεται και η απόκρυψη του υπεύθυνου για την έκθεση στον επαγγελματικό κίνδυνο και τις συνέπειες αυτού.

Το ερώτημα «ποιος κερδίζει και ποιος έχει κίνητρο» προσανατολίζει στον ένοχο.

• Ερμηνεύει την απουσία στοιχειωδών μέτρων πρόληψης από την εργοδοσία και την επιλεκτική ανικανότητα του αστικού κράτους να ελέγξει τους εργοδότες και να αξιοποιήσει στοιχειωδώς τις επιστημονικές δυνατότητες, για τη διάγνωση και καταγραφή της επαγγελματικής νοσηρότητας.
• Ερμηνεύει γιατί μετά από κοντά 4 δεκαετίες από τον πρώτο νόμο για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων η Ιατρική της Εργασίας εξακολουθεί να υπονομεύεται, να ασκείται ως πάρεργο από γιατρούς που δεν έχουν την ειδικότητα, να απουσιάζουν πρακτικά τμήματα Ιατρικής της Εργασίας από δημόσια νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας.

Μέρος της ίδιας πολιτικής που εφαρμόστηκε διαχρονικά από όλες τα κυβερνήσεις, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, είναι και η απουσία ουσιαστικής ασφαλιστικής κάλυψης του επαγγελματικού κινδύνου. Ακόμα και το ασφάλιστρο 1% που προβλέπεται να πληρώνουν οι εργοδότες, για τον επαγγελματικό κίνδυνο, πρακτικά παρέμενε ανείσπρακτο και επιδιώχθηκε η κατάργησή του. Εργοδοσία και αστικό κράτος αντιπάλεψαν κάθε λογική ασφαλιστικής κάλυψης του επαγγελματικού κινδύνου με όρους που να επιβαρύνει τον εργοδότη ανάλογα με την επικινδυνότητα (χαρακτηριστικά παραγωγικής δραστηριότητας, εφαρμογή μέτρων πρόληψης, δείκτες εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών κ.λπ.) για την αύξηση του ασφαλίστρου...

Αυτό το κενό ουσιαστικής ασφαλιστικής κάλυψης του επαγγελματικού κινδύνου προφανώς δεν αναπληρώνεται ούτε με το ανείσπρακτο - εικονικό 1%, ούτε με λογικές σύνδεσης της ασφαλιστικής αντιμετώπισης του επαγγελματικού κινδύνου με αντιδραστικές αλλαγές στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα συνολικότερα, με το δέσιμο δηλαδή στους πυλώνες του ανταποδοτικού κεφαλαιοποιητικού συστήματος της πολιτικής της ΕΕ.

Στον αντίποδα των επιδιώξεων και της στρατηγικής εργοδοσίας, ΕΕ και αστικού κράτους - κυβερνήσεων, κόντρα στη λογική του κοινωνικού εταιρισμού των συμβιβασμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών, οι εργαζόμενοι και τα ταξικά σωματεία οργανώνουμε μαχητικά την πάλη για την πρόληψη, τη προστασία της υγείας, της ζωής των εργαζομένων.

Στο πλαίσιο του διεκδικητικού πλαισίου για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων, συνολικά για την υπεράσπιση των σύγχρονων εργατικών - λαϊκών αναγκών, βάζουμε στην προμετωπίδα τα ζητήματα που αφορούν την πρόληψη, καταγραφή, μελέτη και αναγνώριση όλων των επαγγελματικών ασθενειών. Με ευθύνη του κράτους να πληρώσει το κεφάλαιο και όχι η εργατική τάξη για την ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου, και πλήρης κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων από τις συνέπειες του επαγγελματικού κινδύνου. Απαιτούμε τη συμμετοχή Ιατρών Εργασίας στις επιτροπές αξιολόγησης του ασφαλιστικού φορέα για τον χαρακτηρισμό επαγγελματικών ασθενειών. Οι εργαζόμενοι με πιθανή επαγγελματική νόσο να παραπέμπονται προς αναγνώριση και από τους θεράποντες ιατρούς. Ουσιαστική αναγνώριση της συμβολής της ειδικότητας Ιατρική της Εργασίας στην πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου και αντιπαράθεση με τη συστηματική υπονόμευσή της. Διαμόρφωση και στελέχωση τμημάτων Ιατρικής της Εργασίας στα δημόσια νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας, με προτεραιότητα βιομηχανικές περιοχές, και ουσιαστική - αποφασιστική συμβολή τους στην αναγνώριση της επαγγελματικής νοσηρότητας. Υποχρέωση του εργοδότη να αναγγέλλει όλες τις ασθένειες που περιλαμβάνονται στο παράρτημα του ΠΔ41/2012. Να περιληφθούν και οι ασθένειες του παραρτήματος ΙΙ, αλλά και κάθε νόσος που με επιστημονικά κριτήρια της Ιατρικής της Εργασίας τεκμηριώνεται η σύνδεσή της με τον επαγγελματικό κίνδυνο. Απαγόρευση απόλυσης εργαζομένων για λόγους που σχετίζονται με την υγεία τους, απαγόρευση απόλυσης θυμάτων εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής ασθένειας, ή εργαζομένων για τους οποίους έχει εκδοθεί εκτίμηση καταλληλότητας με περιορισμούς για πρόβλημα υγείας, ανεξάρτητα από το αν αυτό σχετίζεται ή όχι με την έκθεση στον επαγγελματικό κίνδυνο.