Κάθε φορά που βλέπω αυτή την τοιχογραφία, θυμάμαι τον στίχο του Γ. Ρίτσου: «Οι άνθρωποι περνούν πλάι μας, ωραίοι, αγαπημένοι, ντυμένοι τ' όνειρό μας, τη νιότη μας και την αγάπη μας». Ολα τα έργα του αποπνέουν ορμή, δύναμη, ενότητα. Δεν μπορείς να σκύψεις σ' έναν καμβά για να χαράξεις την αλήθεια, την ομορφιά, την ελευθερία, όταν δεν τα κουβαλάς ο ίδιος.

Η ταυτότητα των έργων του δηλώνει παρελθόν, παρόν, μέλλον, γιατί όπως θα έλεγε και ο Νικηφόρος Βρεττάκος: «Ο Τάσσος είχε μέσα του την πατρίδα και μέσα στην καρδιά του τους ανθρώπους απ' όλα τα έθνη της Γης».

Η γυναίκα του, ζωγράφος Λουκία Μαγγιώρου, λίγους μήνες μετά το μακρινό του ταξίδι, άνοιξε ευγενικά και φιλόξενα το σπίτι της για να μας αποκαλύψει τη ζωή της με τον Τάσσο σε μια αποκλειστική, ανέκδοτη συνέντευξη:

Πώς γνωριστήκατε;

Είχα πάει στη Σχολή Καλών Τεχνών και φυσικά ο Τάσσος ήταν ήδη από το 1932. Εγώ μπήκα το 1935. Οι πρώτες μας επαφές ήταν εκεί. Εμένα μου έλεγαν «πρόσεχε τους κομμουνιστές». Εγώ, όμως, έκανα το αντίθετο. Αυτή η παρέα ήταν όλοι αριστεροί και οργανωμένοι. Εκεί και πέρα άρχισε το αίσθημα. Ζήσαμε χωρίς να παντρευτούμε έως και το 1950, οπότε και παντρευτήκαμε μέχρι και τον θάνατό του.

Πώς ήταν εκείνα τα χρόνια οι σχέσεις των ανθρώπων; Πώς σας αντιμετώπιζαν ως ανύπαντρο ζευγάρι;

Η οικογένειά μου λιγάκι δύσκολα. Δυσανασχετούσαν. Αλλά ήταν ελεύθεροι. Οπότε ίσως έπαιξε έναν ρόλο και το περιβάλλον του σπιτιού μου. Ηταν πιο ανοιχτά τα μυαλά και η νοοτροπία μας. Με άφησαν, για παράδειγμα, να πάω στη σχολή που εκείνη την εποχή ήταν δύσκολο. Πιο δύσκολο, όμως, ξέρετε τι ήταν; Η ενασχόληση με την τέχνη. Περισσότερο στα αγόρια παρά στα κορίτσια. Γιατί δεν το θεωρούσαν επάγγελμα. Ενώ στα κορίτσια λέγανε «θέλει και ζωγραφική». Οπότε το έβλεπαν σαν χόμπι. Στον πατέρα μου άρεσε.

Ημασταν μια αθηναϊκή, αστική οικογένεια. Ο Τάσσος ερχόταν από αγροτική οικογένεια που ζούσε στην Αθήνα και όταν ας πούμε συζητήσαμε για γάμο, εκεί οι δικοί μου αντιδράσανε γιατί ήταν αριστερός και καλλιτέχνης.

Εσείς επιμείνατε ή χαλάσατε τις σχέσεις με τους γονείς;

Διατήρησα τις πολύ καλές σχέσεις και δεν έδινα πολλή σημασία, τώρα το βλέπω. Μην ξεχνάτε, περάσαμε και κατοχές. Τα δύσκολα χρόνια δένουν τους ανθρώπους. Ο Τάσσος κι εγώ ήμασταν δεμένοι, με τα ίδια ενδιαφέροντα. Αυτό δένει πάρα πολύ.

Εσείς πόσο πιστεύετε ότι τον επηρέασε η παρουσία σας στην εξέλιξή του και τη ζωή του; Και πόσο αλληλοεπηρεαστήκατε;

Στα 50 χρόνια κοινής ζωής και χωρίς να το θέλεις επηρεάζει ο ένας τον άλλο. Ηταν ένας ήρεμος άνθρωπος. Βέβαια, στα νεανικά του χρόνια είχε έναν καλλιτεχνικό εκνευρισμό.

Σας θεωρούσε απαραίτητη δίπλα του;

Νομίζω ναι. Ημασταν όλη την ημέρα μαζί. Δούλευε ορισμένες ώρες. Πολύ πρωί. Μετά πήγαινε στο εργοστάσιο στην ΕΛΚΑ ή ό,τι δουλειές είχε και μετά ξαναδούλευε το απόγευμα. Εγώ κατέβαινα αργότερα στο ατελιέ του και μέναμε μέχρι το βράδυ. Ηταν πολύ εργατικός. Δεν άλλαξε κάτι όταν παντρευτήκαμε. Πιθανόν να έπαιξα ρόλο στη δημιουργικότητά του και πιθανόν να έπαιξε ρόλο και σε μένανε. Ημασταν και σοβαροί, συγκρατημένοι αλλά και αχώριστοι.

Πόσο σας άλλαξε ο χαρακτήρας του;

Είχε ευεργετική επίδραση στη ζωή μου, γιατί ήταν ένας πολύ θετικός άνθρωπος.

Σας ενδιέφερε σοβαρά η ζωγραφική ή σας επισκίασε ο Τάσσος;

Δεν είχε αντιρρήσεις και μπορούσε να μου κάνει κριτική.

Αρχικά, ήμουν στον Παρθένη. Με επηρέασε ώστε να στραφώ και στη χαρακτική, οπότε πήγα στον Κεφαλληνό. Εξαιτίας της Κατοχής δουλεύαμε πολύ αναπαραγωγές, οπότε και χαρακτική. Οταν τελείωσα είχα ένα ατύχημα με το χέρι μου και δεν έπρεπε να το κουράζω, οπότε συνέχισα περισσότερο με τη ζωγραφική. Δεν δούλεψα όσο μπορούσα να δουλέψω γιατί μια εποχή αναγκάστηκα και μπήκα στο μαγαζί, αλλά ο Τάσσος ήταν επαγγελματίας χαράκτης.

Πόσο δύσκολο είναι να ζει μια γυναίκα στο πλευρό ενός καταξιωμένου;

Εγώ δεν αισθάνθηκα ποτέ έτσι. Αλλά όταν αρχίζεις πολύ νέος, ο ένας πλάθει τον άλλο. Δεν μπορώ να πω ότι με κούρασε ο Τάσσος ή τον κούρασα. Πιθανόν αργότερα μεγαλώνοντας, αλλά δεν καταπιεστήκαμε.

Η γνωριμία σας με τον Τάσσο διευκόλυνε την εξέλιξή σας στην τέχνη;

Θα ήθελα να εξελιχθώ, αλλά δεν ξέρω αν θα μπορούσα.

Θυμάστε κάποια εμπειρία σας από τα χρόνια της συμβίωσής σας;

Βίωσε κάποιες καταστάσεις που τον αλλοφρονήσανε και έπαιρνε χάπια για να ηρεμεί από το άγχος της δουλειάς. Αναγκάστηκε να μη δουλεύει στο σπίτι. Το 1950 πήγαμε στην Υδρα, όπου μείναμε αρκετό καιρό. Εκεί δουλέψαμε πολύ. Εκανε τα έγχρωμα.

Στη χούντα έφυγε από το σπίτι 3 χρόνια. Και μετά από το '72 χτίσαμε ένα σπίτι στο Πεταλίδι, όπου μετέφερε όλα του τα ξύλα, και τα 150, και τα έφερε μετά τη χούντα. Τότε έκανε τη Λυσιστράτη.

Πώς ήταν η καθημερινότητά του;

Δούλευε στην ΕΛΚΑ. Επέστρεφε κατά τις 11. Το μεσημέρι έμενε στο σπίτι. Δεν ήταν απαιτητικός στο φαγητό του. Βγαίναμε σπανίως. Ερχονταν περισσότερο φίλοι στο σπίτι, για παρέα. Ηταν κοινωνικός αλλά καθόλου κοσμικός. Σπάνια πηγαίναμε σε κινηματογράφο.

Πού ταυτιζόσασταν, πού διαφωνούσατε;

Δεν είχαμε σοβαρές διαφωνίες. Στα κομματικά εγώ ήμουν λίγο πιο ανοιχτή, εκείνος πιο «ορθόδοξος». Ομως, τελικά τα βρίσκαμε.

Εκείνος άκουγε Θεοδωράκη, εγώ κλασική μουσική.

Καμιά φορά έλεγε «νιώθω ευτυχία που σε έχω». Εκτιμούσε τις γυναίκες και στο έργο του κυριαρχούσαν. Τις σεβόταν. Δεν ήταν μισογύνης. Φρόντιζαν με τον αδερφό του την μητέρα τους έντονα.

Μετρούσε η άποψή μου σε όλες τις υποθέσεις και μερικές φορές με συμβουλευόταν. Οπότε, του ήμουν ένας άνθρωπος χρήσιμος. Οι άλλοι λένε ότι έπαιζα ρόλο στη ζωή του, ότι τον επηρέασα.

Το ότι του έκανα τη ζωή απλή, αυτό ήταν σημαντικό. Ηταν μια ομαλή, ευχάριστη ζωή εκτός από τα χρόνια της χούντας.

Η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσου, Ειρήνη Οράτη, μας μίλησε για το έργο του, υπογραμμίζοντας:

«Στο τέλος της δεκαετίας του 1950 οι θεματικές επιλογές, ο χειρισμός και η τεχνική του διαφοροποιούνται, όταν εγκαταλείπει τις έγχρωμες ξυλογραφίες και τα αφηγηματικά ή περιγραφικά θέματα και καταλήγει στην ασπρόμαυρη ξυλογραφία και σε θέματα με συμβολικό χαρακτήρα. Η μετάβαση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή στο έργο Κορίτσι με μικρά δέντρα του 1963, όπου συνυπάρχουν ο νέος τρόπος απόδοσης των μορφών, μαζί με στοιχεία της έγχρωμης ξυλογραφίας της προηγούμενης δεκαετίας.

Ετσι διαμορφώνεται πλέον το χαρακτηριστικό ύφος δουλειάς του Α. Τάσσου στην ξυλογραφία, με τις μορφές σε μεγάλα σχήματα, την απουσία συγκεκριμένου φόντου, την αδρή χάραξη, την απουσία λεπτομερειών, τον μνημειακό χαρακτήρα. Οι ξυλογραφίες αυτές ανήκουν στην ενότητα που ο ίδιος ονόμασε "Μαύρο - Ασπρο" και χρονολογούνται από το 1960 έως το 1967.

Στην περίοδο της χούντας (1967-1974) απείχε από κάθε εκθεσιακή δραστηριότητα και χάραξε ξυλογραφίες μηνύματα διαμαρτυρίας απέναντι στο καθεστώς, μορφές καθαρά συμβολικές, διαχρονικές, αιώνιες (Επιτύμβιο για την Μαρία Κ, 1968, Φοβισμένο κορίτσι, 1969, Αύριο θα κάνει ξαστεριά, 1973, Κύπρος 1974, 1974), δημιουργώντας την ενότητα που ονόμασε "Μαύρο - Ασπρο 2".

Οι δεκαετίες που διαμόρφωσαν τον τόσο διακριτό χαρακτήρα των έργων του Α. Τάσσου, εξελίχθηκαν από τις πρώτες του σπουδαστικές προσπάθειες, ως μαθητής του Γιάννη Κεφαλληνού, έως την οριστικοποίηση της τόσο ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της δουλειάς του μετά το 1960, διαφοροποιήθηκαν και παγιώθηκαν μέσα από τη στάση ζωής και τα πιστεύω του, που αφορούσαν πάντα τον απλό, αδικημένο, βασανισμένο άνθρωπο που έρχεται αντιμέτωπος με γεγονότα και προκλήσεις που δεν μπορεί να υπερκεράσει, αλλά παρ' όλα αυτά, τα υπομένει χωρίς παράπονο, τα αντιμετωπίζει με στωικότητα και τελικά μεταμορφώνεται σε σύμβολο μεγαλύτερο από τη ζωή».

Το έργο του Τάσσου δεν ήταν εφήμερο. Θα μείνει αιώνιο. Του αξίζει το φωτοστέφανο της τέχνης.