Η ΕΕ ως ιμπεριαλιστική ένωση, ως ένωση δηλαδή καπιταλιστικών κρατών και μονοπωλίων, αποτελεί και ένωση των λεγόμενων «λόμπι», δηλαδή ομάδων συμφερόντων που ανταγωνίζονται η μια την άλλη για τη μοιρασιά της πίτας των κερδών, αλλά τα βρίσκουν όταν πρόκειται να σχεδιάσουν το ακόμα μεγαλύτερο ξεζούμισμα των λαών.

Μια σειρά από τέτοια «λόμπι» (ενώσεις βιομηχάνων αγροτικών εισροών και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, ενώσεις εμπορικών μονοπωλίων, αγροτικών επιχειρήσεων, ιδιοκτητών αγροτικής γης, τραπεζών, εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων κ.ά.), 29 στον αριθμό, συμμετείχαν στον «Στρατηγικό Διάλογο» που προσκάλεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κατέληξαν «ομόφωνα» σε Εκθεση¹ που πρόκειται να αξιοποιηθεί από την ΕΕ ως οδικός χάρτης για την αναθεώρηση της ΚΑΠ μετά το 2028.

Τι ήταν όμως αυτό που οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει σε αυτή την πρωτοβουλία, σε μια συζήτηση για την επόμενη περίοδο της ΚΑΠ, πριν καλά καλά ολοκληρωθεί ο πρώτος χρόνος εφαρμογής της τρέχουσας περιόδου;

Η απάντηση είναι εύκολη και μπορεί να τη βρει κανείς μέσα στην ίδια την Εκθεση: Οι αγροτικές κινητοποιήσεις του περασμένου χειμώνα, σε όλα τα πλάτη και μήκη της ΕΕ, ήταν αυτές που ανησύχησαν τα επιτελεία της ΕΕ. Αναφερόμενη σε αυτές, η Εκθεση μιλά για «κοινωνική αναταραχή που αντανακλά κοινωνικές εντάσεις» (σελ. 19) και για μια κατάσταση «που γίνεται ολοένα και πιο πολωμένη» (σελ. 19).

Παράλληλα, προσπαθεί να συκοφαντήσει τον αγώνα των αγροτών, να τον συνδέσει με το ρεύμα ανόδου της «ακροδεξιάς» σε μια σειρά από χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, για το οποίο ασφαλώς έχει τεράστιες ευθύνες η ίδια η ΕΕ, που κάνει τις πλάτες σε αυτές τις δυνάμεις με τις θεωρίες περί «άκρων» και την εξομοίωση του φασισμού με τον κομμουνισμό που αποτελεί επίσημη ιδεολογία της.

Είναι προφανές ότι μύχιος πόθος του «Στρατηγικού Διαλόγου» είναι η διαχείριση της δυσαρέσκειας που εκδηλώθηκε, ώστε να μην «εργαλειοποιηθούν και βαθύνουν υπάρχουσες κοινωνικές διαιρέσεις» (σελ. 19). Για αυτό η Εκθεση ξεχειλίζει από αναφορές στην ανάγκη μιας «κουλτούρας διαλόγου, ισότητας, ένταξης και αμοιβαίας εμπιστοσύνης» (σελ. 27) και προτάσσει ένα ευχολόγιο που πάει να χωρέσει τα πάντα, από τον ανταγωνισμό και την κερδοφορία (σελ. 53 κ.α.) μέχρι τη διαμόρφωση προϋποθέσεων για μια «ελκυστική» ύπαιθρο και για καλύτερες «ευκαιρίες απασχόλησης» στον αγροτικό τομέα (σελ. 13, 53 κ.α.).

Βέβαια, στο διά ταύτα, αυτό που προτείνεται τελικά, και δεν θα μπορούσε να συμβαίνει διαφορετικά, είναι η συνέχιση της ίδιας πολιτικής, η «διατήρηση και επιβολή» των κανόνων που έχουν αποφασιστεί (σελ. 10), η εναπόθεση της λύσης όλων των προβλημάτων στην «εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς» (σελ. 23, 31 κ.α.).

Σήμερα βέβαια λιγοστεύουν όλο και περισσότερο όσοι μπορούν να πειστούν από το αφήγημα ότι η «αγορά», δηλαδή η κυριαρχία μιας χούφτας μονοπωλίων που εκτινάσσουν τις τιμές στο πετρέλαιο, στο ρεύμα, στα λιπάσματα και τις άλλες αγροτικές εισροές ή επιβάλλουν τιμές κάτω του κόστους στα προϊόντα γεωργών και κτηνοτρόφων για να θησαυρίζουν, μπορεί να εξασφαλίσει το εισόδημα του αγροτοπαραγωγού.

Αλλωστε, και η ίδια η έκθεση παραδέχεται ότι οι αγρότες «αναγκάζονται συστηματικά να πωλούν τα προϊόντα τους κάτω του κόστους». Αυτό ωστόσο που προτείνεται, δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από την «καλύτερη κατανόηση και τεκμηρίωση της λειτουργίας της αγοράς» μέσω ενός «Παρατηρητηρίου» για το κόστος (σελ. 37). Πρόκειται για άλλο ένα από τα γνωστά παρατηρητήρια τιμών που έχουν θεσπιστεί κατά καιρούς από τις κυβερνήσεις και στην Ελλάδα για να πετάνε την ευθύνη για την ακρίβεια, που σπάει κοντέρ, στον ίδιο τον λαό, ότι δήθεν δεν κάνει έρευνα αγοράς πριν ψωνίσει γάλα, ψωμί και φρούτα.

Η ουσία βέβαια όλης της έκθεσης ομολογείται στην εξής φράση της πέμπτης σελίδας, όπου αναφέρεται κατά λέξη: «Η γενική αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της υιοθέτησης της τεχνολογίας, της εντατικοποίησης και της τυποποίησης της αγροτικής παραγωγής δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση τη βιωσιμότητα για όλους τους αγρότες». Και παρακάτω: «Οι δομές των γεωργικών εκμεταλλεύσεων εξελίσσονται συνεχώς, με αυξανόμενη συγκέντρωση του τομέα συνολικά και με ταχεία μείωση των μικρών, μεσαίων και μικτών εκμεταλλεύσεων» (σελ. 17). Αυτή είναι η προοπτική που ανοίγει η αγορά στον βιοπαλαιστή αγρότη.

Ταυτόχρονα, οι προτεινόμενες από την Εκθεση αλλαγές στο πλαίσιο των επιδοτήσεων της ΚΑΠ, ώστε αυτές να κατευθύνονται περισσότερο σε μικρότερου οικονομικού μεγέθους εκμεταλλεύσεις, κυρίως μειονεκτικών περιοχών και νέων αγροτών, έχουν ως στόχο την αποφυγή της απότομης εγκατάλειψης αγροτικής γης (σελ. 43, 69 κ.α.), στην οποία οδηγεί ακριβώς η «αγορά», με αρνητικές συνέπειες για την εξασφάλιση των απαιτούμενων για τα μεταποιητικά και εμπορικά μονοπώλια πρώτων υλών.

Γι' αυτό την ίδια ώρα οι προτάσεις του «Στρατηγικού Διαλόγου» επιδιώκουν την ενίσχυση των δεσμεύσεων (π.χ. «διευκόλυνση» του τραπεζικού δανεισμού, αυστηροποίηση των προδιαγραφών παραγωγής, «ενθάρρυνση» της ένταξης σε «συλλογικά σχήματα») που δένουν χειροπόδαρα τον μικρομεσαίο αγρότη στο άρμα του βιομηχάνου, του εμπόρου και του τραπεζίτη.

Η έκθεση σε πολλά σημεία της (σελ. 27, 31, 33 κ.α.) παραδέχεται ότι η «αγορά», η ΚΑΠ αλλά και οι προτάσεις που κάνει, όπως για αύξηση της «βιολογικής» γεωργίας, για επιτάχυνση της προσέγγισης των «κλιματικών στόχων», της εφαρμογής μέτρων για την «ευζωία» των ζώων στην κτηνοτροφία κ.λπ., οδηγούν σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμών των τροφίμων. Πρόκειται για στόχους που δεν έχουν καμία σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος, των ζώων ή της υγείας του λαού, αλλά με τον ανταγωνισμό μεταξύ των μονοπωλιακών ομίλων για το μοίρασμα των αγορών.

Σε αυτόν ακριβώς τον ανταγωνισμό με παγκόσμιες διαστάσεις τα ευρωενωσιακά μονοπώλια επιδιώκουν να ενισχύσουν την «εξωστρέφειά» τους με τρόφιμα που απευθύνονται σε πιο υψηλά βαλάντια. Ηδη άλλωστε έχει παγιωθεί μια κατάσταση και στην Ελλάδα, όπου προϊόντα όπως η φέτα και το ελαιόλαδο μοσχοπουλιούνται στα ράφια του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης, του Μονάχου κ.α., οι τιμές τους έχουν εκτοξευθεί και ο λαός αναγκάζεται να «τη βγάζει» με κατώτερης ποιότητας λευκά τυριά και σπορέλαια που έρχονται από όλα τα πλάτη και μήκη της Γης.

Τι προτείνεται ως απάντηση σε μια κατάσταση που φέρνει ακόμα περισσότερη ακρίβεια στα τρόφιμα; Πέρα από τη γνωστή επιδοματική πολιτική για τη διαχείριση της ακραίας φτώχειας, το μενού περιλαμβάνει και «μεγιστοποίηση του ρόλου των τραπεζών τροφίμων και άλλων μη κυβερνητικών οργανώσεων» ώστε «κατηγορίες καταναλωτών με χαμηλότερο εισόδημα» να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να ενθαρρυνθούν με φορολογικά κίνητρα οι δωρεές σε τράπεζες τροφίμων και φιλανθρωπικές οργανώσεις (σελ. 11, 56 κ.α.). Δηλαδή επιπλέον φοροαπαλλαγές στις επιχειρήσεις.

Είναι άξιο σχολιασμού ότι η έκθεση κάνει συχνές αναφορές στις «τράπεζες τροφίμων», οι οποίες έχουν σημαντική εξάπλωση στις διάφορες χώρες της ΕΕ. Δηλαδή η φτώχεια είναι ένα φαινόμενο με πανευρωπαϊκές διαστάσεις, κόντρα στα διάφορα παπαγαλάκια του συστήματος που προσπαθούν κάθε φορά να παρουσιάσουν ότι οι λαοί στις άλλες χώρες της ΕΕ ζουν περίπου στον παράδεισο.

Από την Εκθεση είναι εμφανές ότι τα διάφορα επιτελεία των ευρωενωσιακών μονοπωλίων έχουν και άλλου είδους ανησυχίες, που έχουν να κάνουν με «τις αυξανόμενες γεωοικονομικές εντάσεις και τις γεωπολιτικές συγκρούσεις» (σελ. 19) που εξελίσσονται, τις αντιθέσεις, τις εξελίξεις στα πολεμικά μέτωπα και τις συνέπειές τους στο διεθνές εμπόριο.

Πρέπει, λέει, να «αξιολογηθεί η δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων βασικών αγροτικών προϊόντων», να γίνει «αναπροσαρμογή στις εμπορικές συμφωνίες» και να «επανεξεταστεί η τρέχουσα προσέγγιση της ΕΕ στη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων σχετικά με τα τρόφιμα», να «μετριαστούν οι υπερβολικές εξαρτήσεις από ορισμένες εισροές», ενώ προτείνονται και παρεμβάσεις της ΕΕ στον Παγκόσμιο Οργανισμό εμπορίου (ΠΟΕ), ώστε να γίνουν αλλαγές στους κανόνες του (σελ. 47-49, 73-75 κ.α.).

Και δεν είναι μόνο ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις του, με τα προβλήματα εφοδιασμού σε Ενέργεια, λιπάσματα κ.ά., που δημιουργούν τις ανησυχίες, ούτε μόνο η ένταση των αγροτικών κινητοποιήσεων που έβαλλαν κατά των αθρόων εισαγωγών από τρίτες χώρες.

Το βασικό είναι οι ίδιες οι προοπτικές της καπιταλιστικής οικονομίας που μαστίζεται από την υπερσυσσώρευση κεφαλαίου που δεν μπορεί να επενδυθεί κερδοφόρα. Γι' αυτό, σύμφωνα με τον «Στρατηγικό Διάλογο», είναι αναγκαίο να «στηριχθούν οι επενδύσεις» από τον ευρωενωσιακό προϋπολογισμό με ένα νέο Ταμείο, επιπλέον των ταμείων της ΚΑΠ, ώστε να εξασφαλιστεί η «μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίηση κεφαλαίων» (σελ. 11, 45, 81 κ.α.). Δηλαδή τζάμπα χρήμα στους ομίλους, το οποίο θα αντληθεί από τη φοροαφαίμαξη των λαών.

Στη συζήτηση που ακολούθησε της δημοσιοποίησης της Εκθεσης, τόσο στην Ευρωβουλή όσο και στην Ελληνική Βουλή (Επιτροπές Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Παραγωγής και Εμπορίου), δηλώθηκε ξανά η πλήρης και απαρέγκλιτη σύμπλευση των αστικών κομμάτων με τις στοχεύσεις της ΚΑΠ, ενώ ήταν αρκετοί και οι εκπρόσωποι κομμάτων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΝΕΑΡ) που έσπευσαν να δηλώσουν ότι πολλά σημεία της Εκθεσης αποτελούν και δικές τους προτάσεις. Σε ό,τι αφορά τους διάφορους «ευρωσκεπτικιστές», εγχώριους (π.χ. Βελόπουλος) και ξένους, για άλλη μια φορά εμφανίστηκαν να στηρίζουν τα αιτήματα των αγροτών ενάντια στην ΚΑΠ, την οποία όμως οι ίδιοι έχουν ψηφίζει, κοροϊδεύοντας με αυτόν τον τρόπο τον κόσμο.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η Εκθεση περιγράφει ανάγλυφα την προοπτική εντός των καπιταλιστικών τειχών:

- για τους αγροτοπαραγωγούς μη αναστρέψιμη χειροτέρευση των όρων παραμονής στην παραγωγή με περαιτέρω αύξηση της εντατικοποίησης, της έκθεσής τους σε φυσικά φαινόμενα, της καταλήστευσής τους από τα μονοπώλια,

- για τη λαϊκή πλειοψηφία τρόφιμα απλησίαστα και εξαναγκασμός στην αναζήτηση τροφίμων «δεύτερης διαλογής» από «τράπεζες τροφίμων» και άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Η απάντηση σε αυτή την προοπτική μπορεί και πρέπει να δοθεί από την ίδια την εργατική τάξη, τους βιοπαλαιστές αγρότες, τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα της χώρας μας με συμπόρευση, οργάνωση, αγώνα για διεκδικήσεις ώστε να αποσπώνται «ανάσες», αξιοποιώντας τις βαθιές αντιθέσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, την ανισομετρία και τους ανταγωνισμούς στην ΕΕ και όχι μόνο. Αγώνα χωρίς αυταπάτες για επιστροφή σε ένα καλύτερο παρελθόν. Χωρίς εγκλωβισμό σε αναβαπτίσεις υπαρχόντων αστικών κομμάτων ή σε πρωτοεμφανιζόμενους, πάντα από τα ίδια πολιτικά υλικά γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδια γενικά καπιταλιστικά συμφέροντα.

Ο γεωργός, ο κτηνοτρόφος, ο μελισσοκόμος, ο ψαράς δεν πρέπει να φοβηθεί τον στόχο της ανατροπής του σημερινού συστήματος της εκμετάλλευσης, το πέρασμα στην κοινωνία της κοινωνικής ιδιοκτησίας και του κεντρικού σχεδιασμού της παραγωγής από την εργατική εξουσία με κριτήριο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Αντίθετα, συνειδητά να συμπορευθεί, γιατί μόνο έτσι δεν θα αποχωριστεί την παραγωγική σχέση που νιώθει με την καλλιέργεια, την κτηνοτροφία κ.λπ., αλλά χωρίς να έχει ξεκούραση, προστασία από καταστροφές π.χ. από το χαλάζι, τις πλημμύρες κ.λπ., με την έγνοια να βρει έκτακτο, εποχικό εργατικό δυναμικό για τη συγκομιδή, να συγκεντρώσει ατομικό χρηματικό κεφάλαιο για νέα μηχανήματα, προμήθειες κ.ά.

Αυτός, αυτή που αγαπούν και έλκονται από την αγροτική παραγωγή αλλά και τη φύση, μπορούν και πρέπει να μείνουν σε αυτή με πολύ καλύτερους, σύγχρονους όρους σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των παιδιών τους, την υγειονομική τους περίθαλψη, τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε αθλητικές, πολιτιστικές, ψυχαγωγικές δραστηριότητες κ.ά. στα χωριά και τις κωμοπόλεις τους, όχι στηρίζοντας τον καπιταλισμό του αργού, βασανιστικού ή πιο βίαιου αφανισμού τους, αλλά συνειδητά συμπορευόμενοι με τους εργατοϋπαλλήλους και άλλους αυτοαπασχολούμενους για τη σοσιαλιστική οικονομία - κοινωνία, τη μόνη που στο κέντρο της οργάνωσης της πολιτικής της βάζει τον άνθρωπο της εργασίας και τις ανάγκες του.

Σημείωση:

1. Το κείμενο της Εκθεσης είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://agriculture.ec.europa.eu/document/download/171329ff-0f50-4fa5-946f-aea11032172e_en?filename=strategic-dialogue-report-2024_en.pdf&prefLang=el