Κατά το νέο, πρόσφατο ταξίδι του στη «γειτονιά» μας, ο αρμόδιος για την Ενέργεια υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζ. Πάιατ, τόνισε ξανά πόσο «απολύτως κρίσιμο ρόλο» έπαιξε η Τουρκία «σε αυτήν την άνευ προηγουμένου αποσύνδεση» από το ρωσικό αέριο, εξηγώντας ότι το ρωσικό αέριο έχει μειωθεί από το 45% της προμήθειας της ΕΕ το 2021 σε μόλις 15% πέρυσι...

Εξέφρασε βεβαιότητα ότι η Τουρκία «θα συνεχίσει να το κάνει, καθώς επιπλέον δυναμικότητα διατίθεται εδώ στη χώρα», ενώ υπογράμμισε ειδικά ότι «Τουρκία και ΗΠΑ μοιράζονται τον στόχο να βοηθήσουν την περιοχή της Κεντρικής Ασίας να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της», αλλά και «την έντονη επιθυμία να δουν και πάλι ροή πετρελαίου από το Ιράκ μέσω του αγωγού Ιράκ - Τουρκία».

Τα παραπάνω είναι ορισμένα μόνο από τα σχέδια μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων στα οποία εμπλέκεται ενεργά η Τουρκία, επιδιώκοντας να αξιοποιήσει για λογαριασμό του τουρκικού κεφαλαίου τη γεωστρατηγική θέση της χώρας, τον ρόλο της ως «κρίσιμου συμμάχου» του ευρωατλαντικού μπλοκ αλλά και στρατηγικές συμφωνίες με Κίνα και Ρωσία, προωθώντας σχέδια για ανάδειξη της Τουρκίας σε μεγάλο ενεργειακό κόμβο Ανατολής - Δύσης.

Ενδεικτικός ως προς τα παραπάνω είναι ο λεγόμενος «Δρόμος Ανάπτυξης» («Development Road Project» - DRP, που ορισμένοι αποκαλούν και «νέο Δρόμο του Μεταξιού»), που βρέθηκε στο επίκεντρο της επίσημης επίσκεψης που έκανε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον περασμένο Απρίλη στο Ιράκ.

Να σημειωθεί ότι η εν λόγω επίσημη επίσκεψη στο Ιράκ πραγματοποιήθηκε μετά από 12 ολόκληρα χρόνια, καθώς στις διμερείς σχέσεις βάραιναν διαφωνίες, μεταξύ άλλων για τις τουρκικές επιχειρήσεις κατά του κουρδικού ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ. Τέτοιες επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκαν άλλωστε από την Αγκυρα κι αυτήν την εβδομάδα, μετά την προχτεσινή επίθεση ενόπλων στην τουρκική στρατιωτική βιομηχανία TUSAS, από δράστες που φέρονται να συνδέονται με το ΡΚΚ.

Εκτιμάται πως όταν ολοκληρωθεί ο DPR θα περιλαμβάνει περίπου 1.200 χιλιόμετρα οδικών αξόνων και άλλα τόσα χιλιόμετρα σιδηροδρομικής σύνδεσης, ενώνοντας το λιμάνι Αλ Φάου (στην πολύ μικρή, αλλά πολύ μεγάλης σημασίας, ακτογραμμή στο νότιο Ιράκ, που «βρέχει» ο Περσικός Κόλπος) με τη μεθόριο Τουρκίας - Ιράκ κι από εκεί με την Ευρώπη.

Σημειωτέον ότι στο πλαίσιο εκείνης της επίσκεψης Ερντογάν στη Βαγδάτη, Τουρκία και Ιράκ, μαζί με Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), υπέγραψαν τετραμερές Μνημόνιο Συνεργασίας για να προχωρήσουν επενδύσεις καταρχάς για τη μεταφορά εμπορευμάτων από τον Περσικό Κόλπο μέχρι την Ευρώπη, παρακάμπτοντας τη Διώρυγα του Σουέζ.

Σχετικό ρεπορτάζ του τουρκικού πρακτορείου «Αναντολού» παρέθετε εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες αποστολές εμπορευμάτων, οι οποίες σήμερα διαρκούν 45 μέρες όταν διεκπεραιώνονται μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας (στο νοτιότερο άκρο της αφρικανικής ηπείρου) ή 35 μέρες όταν γίνονται μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, με τον DRP θα γίνονται σε μόλις 25 ημέρες.

Οι λιμενικές υποδομές που υπάρχει στόχος να αναπτυχθούν στο ιρακινό λιμάνι Αλ Φάου (90 θέσεων) υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσουν αυτές του Τζεμπέλ Αλι (67 θέσεων) που βρίσκεται στη νότια έξοδο του Περσικού και σήμερα θεωρείται το πιο πολυσύχναστο εμπορικό λιμάνι της Μέσης Ανατολής.

Ορισμένοι εκτιμούν ότι έως το 2025 το Αλ Φάου θα ανοίξει, καθώς σήμερα φέρεται να είναι σχεδόν έτοιμο το μεγαλύτερο μέρος των βασικών εγκαταστάσεων που θα επιτρέψουν αρχικά στο λιμάνι να εξυπηρετεί τη μεταφορά 3,5 εκατομμυρίων τόνων εμπορευμάτων ετησίως. Σε επόμενη φάση, τα μεταφερόμενα εμπορεύματα εκτιμάται ότι ίσως φτάσουν τους 7,5 εκατομμύρια τόνους. Τα επόμενα χρόνια υπάρχουν σχέδια επίσης για να γίνει στην περιοχή διυλιστήριο, εργοστάσιο επεξεργασίας και παραγωγής προϊόντων μετάλλου, όπως και διάφορες άλλες βιομηχανικές μονάδες.

Σημειωτέον ότι Αγκυρα και Βαγδάτη διακήρυξαν ότι θα ενισχύσουν τη συνεργασία τους και ειδικά στη λεγόμενη «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας», συγκροτώντας και «τακτικούς μηχανισμούς διασύνδεσης», στο πλαίσιο ενός «στρατηγικού πλαισίου σχέσεων, σύμφωνα με το οποίο οι αρχές των δύο χωρών θα εργάζονται συντονισμένα, σε τακτά χρονικά διαστήματα, και με προσέγγιση προσανατολισμένη προς επιδιωκόμενα αποτελέσματα». Συμφώνησαν μάλιστα και στο ότι το PKK «αντιπροσωπεύει απειλή για την ασφάλεια τόσο για την Τουρκία όσο και για το Ιράκ»...

Τα «ανοίγματα» της τουρκικής κυβέρνησης προς τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντ. Οτσαλάν, για έναν ενδεχόμενο «συμβιβασμό» και για αποφυλάκισή του, εφόσον διακηρύξει το «τέλος της τρομοκρατίας» και τη διάλυση του ΡΚΚ, υπηρετούν και τη «σταθερότητα» τέτοιων μεγαλεπήβολων επενδυτικών σχεδίων. Οπως «υπενθύμισε», βέβαια, και η επίθεση στην τουρκική στρατιωτική βιομηχανία TUSAS, οι απόπειρες αυτές δεν θα είναι χωρίς εμπόδια.

Τα σχέδια της Αγκυρας να επιταχύνει το σχέδιο του δρόμου DPR προωθούνται ενώ παράλληλα «τρέχει» ο ανταγωνιστικός σχεδιασμός για τον «Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης» (IMEC) που ανακοινώθηκε το φθινόπωρο του 2023, στην Ινδία, με στόχο να συνδέσει την Ινδία με την Ευρώπη, μέσω Σαουδικής Αραβίας, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), Ιορδανίας και Ισραήλ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, χαρακτήρισε τον IMEC «ορόσημο», εκφράζοντας εμμέσως πλην σαφώς τις προσδοκίες της Ουάσιγκτον να βρεθεί ένα αξιόπιστο αντίβαρο στον κινεζικό «Δρόμο του Μεταξιού».

Ωστόσο, ο IMEC παρακάμπτει την Τουρκία, τουλάχιστον με τα υπάρχοντα σχέδια.

Επιστρέφοντας από τη Σύνοδο των G20 (στο Νέο Δελχί), στο περιθώριο της οποίας ανακοινώθηκαν τα σχέδια για τον IMEC, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, είχε επιμείνει δημόσια ότι «η Τουρκία είναι μια σημαντική παραγωγική και εμπορική βάση. Η πιο βολική γραμμή για τη μεταφορά από Ανατολή προς Δύση πρέπει να διέρχεται από την Τουρκία».

Κληθείς να σχολιάσει τυχόν επιπτώσεις που θα έχει ο IMEC ειδικά για τον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού (Belt and Road Initiative - BRI), ο Ερντογάν μίλησε για την «πρόοδο» που έχει κάνει το Πεκίνο στην ανάπτυξη του BRI, προσθέτοντας μάλιστα ότι και η Αγκυρα έχει λάβει μέτρα για συμμετοχή στην κινεζική πρωτοβουλία, καταρχάς με την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού της δικτύου.

Κατέληξε δε ότι «οι χώρες προσπαθούν να επεκτείνουν τις εμπορικές τους διαδρομές και να διευρύνουν την περιφερειακή τους επιρροή. Εμείς από την πλευρά μας λέμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει διάδρομος χωρίς την Τουρκία. Η καταλληλότερη διαδρομή για κυκλοφορία από ανατολή προς δύση πρέπει να περνάει από την Τουρκία».

Από τη πλευρά του, μιλώντας λίγο καιρό μετά στο 10ο παγκόσμιο συνέδριο το οποίο οργάνωσε το Τουρκικό Επιχειρηματικό Συμβούλιο, στην Κωνσταντινούπολη και σχολιάζοντας τις ανακοινώσεις για τον IMEC, ο ΥΠΕΞ, X. Φιντάν, είπε: «Λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική μας θέση στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, παραμένουμε δεκτικοί σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία προωθεί τη συνεργασία», σπεύδοντας ταυτόχρονα να προσθέσει: «Ωστόσο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στην περιοχή μας, η αποτελεσματική και βιώσιμη λειτουργία των διαδρόμων Ενέργειας και μεταφορών χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας δεν είναι δυνατή».

Την αποφασιστικότητα με την οποία πρέπει να δράσει το τουρκικό κεφάλαιο περιέγραψε πολύ καθαρά ο Αλπέρ Οζέλ, μεγαλοεπενδυτής στον κλάδο των Μεταφορών και στέλεχος της Διεθνούς Ενωσης Μεταφορέων, που, παρεμβαίνοντας σε επιχειρηματική συνάντηση τον Σεπτέμβρη, λίγο μετά τις ανακοινώσεις για τον IMEC, τόνισε: «Βλέπουμε άλλους να βγαίνουν και να ονομάζουν νέους Διαδρόμους, οπότε πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα. Ενας από τους λόγους για την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν η εγκατάλειψη του (κινεζικού) "Δρόμου του Μεταξιού" μετά το άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ».

Ο Τούρκος υπουργός Μεταφορών, Αμπντ. Ουράλογλου, μιλώντας στο ασιατικό δίκτυο «Nikkei», περιέγραψε τον DRP ως «σοβαρή εναλλακτική» στον IMEC και επιχειρηματολογώντας για τα πλεονεκτήματά του, σημείωσε:

-- Το Ιράκ είναι σήμερα μια χώρα «πολύ πιο ασφαλής από ό,τι ήταν πριν από μια δεκαετία και σε πέντε χρόνια δεν θα υπάρχουν προβλήματα ασφάλειας, επειδή η διέλευση αυτού του διαδρόμου είναι επωφελής για όλους».

-- Η ασφάλεια θα παραμείνει «ζήτημα» για τη διάνοιξη του IMEC, δεδομένου του πολέμου μεταξύ Ισραήλ - Χαμάς και των φόβων «ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια περιφερειακή σύγκρουση».

-- Η Σαουδική Αραβία μπορεί να σταματήσει τη συζήτηση για εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, κάτι που θα περιπλέξει κι άλλο την υλοποίηση του IMEC.

-- Επέμεινε δε ότι ο IMEC περιλαμβάνει πολλές εναλλαγές μεταξύ θαλάσσιων και χερσαίων οδών μεταφοράς, έναντι ενός «Ξηρού Καναλιού» (Dry Canal) όπως πολλοί περιγράφουν τον DRP.

-- Πρόσθεσε ακόμα ότι απαιτούνται πολλαπλές διαδρομές για τη διαχείριση του αυξανόμενου όγκου εμπορίου, σε μια περίοδο που «ο βόρειος διάδρομος (μέσω Ρωσίας) είναι προβληματικός λόγω του πολέμου (στην Ουκρανία)» και ενώ «στη νότια θαλάσσια οδό, είδαμε πώς το παγκόσμιο εμπόριο διαταράχθηκε όταν συνέβη ένα ατύχημα στη Διώρυγα του Σουέζ. Τις χρειαζόμαστε όλες και πρέπει να τις συντηρήσουμε όλες...».

Το πώς θα εξελιχθούν βέβαια τα πράγματα είναι δύσκολο να προβλεφθεί, δεδομένης και της ρευστότητας σε κρίσιμα παζάρια, της έντασης ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και συγκρούσεων.

Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ - και συνολικά ο ευρωατλαντικός άξονας - δεν παραγνωρίζουν ότι μια τουρκική «δυσαρέσκεια» μπορεί να αναζωπυρώσει το αλισβερίσι της Αγκυρας με το Πεκίνο, με τις δύο πλευρές να συζητούν ήδη από το 2015 πώς ο κινεζικός «Δρόμος του Μεταξιού» μπορεί να συνδεθεί με άξονες που διασχίζουν την τουρκική ενδοχώρα.

Δεν λείπουν, άλλωστε, και μελέτες που σημειώνουν τα προτερήματα από μια ένταξη της Τουρκίας στον IMEC, όπως αυτή που έχει δημοσιεύσει ο Michael Tanchum για τον «Αραβομεσογειακό Διάδρομο της Ινδίας», υποστηρίζοντας ότι «υπάρχει αρκετός χώρος για άλλες χώρες να ενταχθούν στο IMEC και οι δύο κορυφαίοι υποψήφιοι είναι Τουρκία και Αίγυπτος».

Ο συντάκτης της μελέτης τονίζει μάλιστα ότι τα διαμετακομιστικά σχέδια της Τουρκίας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν «συμπληρωματικά» στον IMEC, παρατηρώντας ότι η τουρκική ηγεσία όλα τα τελευταία χρόνια έχει αναθερμάνει τις σχέσεις της με πολλά αραβικά κράτη.

Σημειωτέον ότι η διαδρομή που σήμερα έχει χαραχτεί για τον IMEC περιλαμβάνει ως πιθανούς «σταθμούς» και ελληνικά λιμάνια, με πρώτο τον Πειραιά, για τον οποίο βέβαια προκαλεί προβληματισμό στη «Δύση» η παρουσία της κινεζικής COSCO.

Τον Φλεβάρη, στη διάρκεια επίσημης επίσκεψης του Ελληνα πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη στην Ινδία, η κυβέρνηση διαμήνυε ότι οι εταίροι της Αθήνας «έχουν καταλάβει πως είμαστε για την Ινδία το "check in point" για την Ευρώπη»...

Ανεξάρτητα από την εξέλιξη των παραπάνω βέβαια, οι λαοί δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από τους διάφορους «δρόμους» και «διαδρόμους» του κεφαλαίου. Ισα ίσα η προώθησή τους εμπλέκει τους λαούς σε επικίνδυνους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και βάφεται με το αίμα πολεμικών συγκρούσεων.