Στις 29 Οκτώβρη, ποτάμια και ρέματα της Περιφέρειας της Βαλένθια στην Ισπανία ξεχειλίζουν από τη νεροποντή και 214 άνθρωποι - με βάση τον μέχρι τώρα απολογισμό - καταλήγουν νεκροί. Η καταστροφή απλώνεται σε μια τεράστια έκταση, όπου κατοικούν και εργάζονται πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι.

Από την πρώτη στιγμή η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση (την οποία στη χώρα μας αποθεώνουν ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ κ.ά.), ΜΜΕ και αστικά επιτελεία της τέταρτης ισχυρότερης οικονομίας της ΕΕ «βομβαρδίζουν»: «Βροχή ενός έτους σε λίγες ώρες», «Η καταιγίδα του αιώνα», «Ανημποριά μπροστά στην κλιματική κρίση».

Το τροπάρι γνωστό στους Ελληνες εργαζόμενους, στους αγρότες και στα άλλα λαϊκά στρώματα. Πόσες φορές δεν το άκουσαν κι αυτοί μέσα από τις λάσπες τα τελευταία χρόνια;

Αυτό που ίσως δεν τους είναι γνωστό είναι το όνομα και η ιστορία του ρέματος Πόγιο, που η πλημμύρα του για άλλη μια φορά προκάλεσε τους περισσότερους θανάτους στη Βαλένθια. Κι όμως, την ιστορία αυτή την έχουμε βιώσει και στη χώρα μας: Θεσσαλία, Μάνδρα, βόρεια Εύβοια...

Τα στοιχεία που παρουσιάζει παρακάτω ο «Ριζοσπάστης» είναι αποκαλυπτικά. Αποδεικνύεται ότι η ισπανική κυβέρνηση και το κράτος γνώριζαν τον κίνδυνο της πλημμύρας αλλά δεν έκαναν τίποτα για να τον αποτρέψουν, καθιστώντας ακόμα πιο προκλητική την προσπάθεια να αποδώσουν στην «κλιματική κρίση» τη μεγάλη καταστροφή, ώστε να κρύψουν κάτω από το χαλί τις δικές τους εγκληματικές ευθύνες.

Επιστημονικές μελέτες για την αντιμετώπιση των πλημμυρών από το Πόγιο έχουν γίνει πάμπολλες. Μόνο ένας καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Βαλένθια δήλωσε ότι έχει συμμετάσχει σε 10 από αυτές. «Το ρέμα Πόγιο είναι το πιο μελετημένο από τα μελετημένα», εξηγούσε στο ραδιόφωνο «Onda Cero» μία μέρα μετά τις φονικές πλημμύρες ο Felix Frances, καθηγητής Υδραυλικής Μηχανικής στο Πολυτεχνείο της Βαλένθια.

«Εχω κάνει στη ζωή μου 10 υδρολογικά μοντέλα για το ρέμα Πόγιο, κάτι που σημαίνει ότι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προς μελέτη. Και υπάρχει λύση». «Το 2007, σε συνεργασία με τη Συνομοσπονδία Υδρογραφικών Πόρων του ποταμού Χούκαρ (σ.σ. κρατική υπηρεσία με ευθύνη τη διαχείριση των υδατικών πόρων της Περιφέρειας της Βαλένθια - στο εξής: Συνομοσπονδία Χούκαρ), κάναμε ένα σχέδιο διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας για το ρέμα Πόγιο. Θα ήταν η πέμπτη ή η έκτη φορά που το κάναμε. Καταλήξαμε σε λύσεις που ήταν απόλυτα εφικτές ...και τέλος. Δεν έγινε τίποτα», σημειώνει απηυδισμένος ο καθηγητής του Πολυτεχνείου της Βαλένθια. «Είναι μια προαναγγελθείσα καταστροφή», λέει στον δημοσιογράφο.

Το 2009, 2 χρόνια μετά απ' αυτές τις μελέτες, η Συνομοσπονδία Χούκαρ προγραμματίζει τελικά μερικά έργα για την πρόληψη πλημμυρών στο Πόγιο και σε άλλα ρέματα που είναι συνδεδεμένα με αυτό, και που κατά τη διάρκεια μεγάλων καταιγίδων εμφανίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο υπερχείλισης.

Αναφερόταν ότι τα ρέματα Πόγιο, Ποθάλετ και Σαλέτα εμφανίζουν «πολύ αυξημένες ροές στην είσοδο των αστικών περιοχών» λόγω της μορφολογίας τους, της κλίσης και «των χαρακτηριστικών φαινομένων των μεσογειακών λεκανών με βροχοπτώσεις υψηλής έντασης». Ενα ζήτημα που μελετάται από τη δεκαετία του '90 και το οποίο αντιμετωπίστηκε «μερικώς» το 2004, με περιορισμένα έργα που αποδείχθηκαν μερεμέτια.

Το 2012, μετά από έγκριση της κυβέρνησης, το σχέδιο του 2009 χωρίστηκε σε 7 κατασκευαστικά - υδραυλικά έργα που στόχευαν στην «περιβαλλοντική προσαρμογή και αποστράγγιση της λεκάνης του Πόγιο με απορροή προς τη (λιμνοθάλασσα) Αλμπουφέρα». Η συνολική αξία των έργων ήταν 221 εκατ. ευρώ. Δύο από τα έργα ξεκινούν...

Ο καιρός περνάει και 4 χρόνια μετά, το 2016, η εκτέλεση των αποφασισμένων έργων στο ρέμα Πόγιο δεν προχωρά. Η εκτέλεσή τους καθυστέρησε «για οικονομικούς λόγους», θα δηλώσει αργότερα ο Javier Ferrer, τεχνικός διευθυντής της Συνομοσπονδίας Χούκαρ, ενώ παρουσιάζει κάποιες νέες, διαφορετικές παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται σε ένα καινούργιο «Σχέδιο Αντιμετώπισης Κινδύνου Πλημμύρας» το οποίο κάνει την εμφάνισή του την ίδια χρονιά, το 2016.

Κάτι άλλο έχει προηγηθεί, φέρνοντας αλλαγές στην πολιτική αντιμετώπισης των πλημμυρών όχι μόνο στη Βαλένθια αλλά σε όλη την Ισπανία: Στις 15 Γενάρη εκείνης της χρονιάς η Ισπανίδα υπουργός Γεωργίας, Isabel Garcia Tejerina, αναγγέλλει με πολλά ταρατατζούμ από το παλάτι της Μονκλόα στη Μαδρίτη ότι η κυβέρνηση εγκρίνει νέα «Σχέδια για τη διαχείριση του κινδύνου των πλημμυρών», ένα για κάθε περιοχή της χώρας.

Τα σχέδια αυτά, τονίζει η υπουργός, έχουν σκοπό «να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις των πλημμυρών στη ζωή των ανθρώπων, στην περιουσία τους και στο περιβάλλον. Επιπλέον, έχουν καταρτιστεί λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η κλιματική αλλαγή στο μέλλον».

Για όποιον δεν κατάλαβε τι εννοούσε ο J. Ferrer όταν επικαλούνταν «οικονομικούς λόγους» για την καθυστέρηση των έργων στο Πόγιο, οι προϋπολογισμοί που ανακοινώθηκαν λίγες μέρες μετά τις εξαγγελίες της υπουργού Γεωργίας από το Μονκλόα έκαναν την απάντηση «φραγκοδίφραγκα» - στην κυριολεξία...

Τα 221 εκατ. που προβλέπονταν για τα 7 αντιπλημμυρικά έργα σε ένα μόνο ρέμα, το Πόγιο, αποτελούσαν πλέον παρελθόν.

Στις 22 Γενάρη 2016 καταρτίστηκαν σχέδια διαχείρισης του κινδύνου πλημμυρών τα οποία όριζαν ότι η Συνομοσπονδία Χούκαρ (με την ευθύνη όχι μόνο για το Πόγιο αλλά για όλη την Περιφέρεια της Βαλένθια) έπρεπε να μοιραστεί για τα επόμενα 6 χρόνια προϋπολογισμό 130,4 εκατομμυρίων ευρώ με μια άλλη Συνομοσπονδία, αυτή του Σεγούρα (με ευθύνη όλη την Περιφέρεια της Μούρθια).

Δεν είναι όμως μόνο ο πετσοκομμένος προϋπολογισμός. Σύμφωνα με τις νέες κυβερνητικές κατευθύνσεις, το νέο «Σχέδιο Αντιμετώπισης Κινδύνου Πλημμύρας» της Συνομοσπονδίας Χούκαρ (του 2016) γράφει στην εισαγωγή του: «Τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμυρών πρέπει να λαμβάνουν υπόψη πτυχές όπως η ανάλυση κόστους - οφέλους των μέτρων».

Οι μήνες περνούν και τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους το ειδησεογραφικό δίκτυο ABC σημείωνε: «Η κακοκαιρία με έντονες βροχοπτώσεις που πλήττει από το περασμένο Σαββατοκύριακο τις Περιφέρειες της Βαλένθια και της Μούρθια, με απολογισμό τρεις νεκρούς, εκτεταμένες υλικές ζημιές και ζημιές στην αγροτική παραγωγή, ανέδειξε τα προβλήματα που προέκυψαν κατά τη φάση της αστικής επέκτασης και την έλλειψη υποδομών για την πρόληψη πλημμυρών και ορμητικών υδάτων, όπως αυτά που καταγράφηκαν σε ποταμούς όπως ο Σεγούρα, ο Χούκαρ ή ο Κλαριάνο, οι οποίοι χτες υπερχείλισαν σε διάφορα σημεία».

Το ABC πρόσθετε πως μόλις το 30% των έργων πρόληψης που είχαν εγκριθεί από το 2003 για την Περιφέρεια της Βαλένθια είχε εκτελεστεί μέχρι εκείνη τη στιγμή και πως σχεδόν έναν χρόνο μετά τις ανακοινώσεις της υπουργού Γεωργίας «το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειών (κατασκευή φραγμάτων, καναλοποιήσεις, αναχώματα και άλλα έργα για τη μείωση των πλημμυρών) αναμένει την εκπόνηση μελετών κόστους - οφέλους».

Το 2023 η Συνομοσπονδία Χούκαρ εκδίδει επικαιροποίηση του Σχεδίου του 2016. Η λογική του «κόστους - οφέλους» διαπερνάει κάθε του λέξη. Το επικαιροποιημένο Σχέδιο περιλαμβάνει δέσμες μέτρων και την περιγραφή των σκοπών της. Από αυτή φαίνεται ότι στόχος δεν είναι η ολοκληρωμένη πρόληψη και προστασία του λαού και της περιουσίας του από τις πλημμύρες, αλλά ο ...περιορισμός της ζημιάς.

Συγκεκριμένα, όπως επανειλημμένα γράφεται στο Σχέδιο, σκοπός είναι «η μείωση της ευαλωτότητας των στοιχείων που βρίσκονται σε ζώνες που μπορεί να πλημμυρίσουν» και «η μείωση του κινδύνου, μειώνοντας την απειλή».

Είναι δε χαρακτηριστικό και το εξής στοιχείο: Σκοπός των νέων κατασκευαστικών - υδραυλικών έργων (αυτών που έχουν μπει στη θέση των «παγωμένων» έργων του 2009) είναι «η βελτίωση της ανθεκτικότητας και η μείωση της ευπάθειας των στοιχείων που βρίσκονται σε περιοχές πλημμύρας. Δεδομένου ότι οι πλημμύρες είναι φυσικά φαινόμενα που δεν μπορούν να αποφευχθούν και με τα οποία πρέπει να συμβιώσουμε, αναλαμβάνοντας έναν ορισμένο βαθμό κινδύνου (και, ακόμα περισσότερο, με τις αναμενόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής), προβλέπεται η ανάγκη προσαρμογής και σταδιακής βελτίωσης αυτών των υποδομών, ώστε οι ζημιές που θα προκληθούν σε ενδεχόμενη πλημμύρα να είναι όσο το δυνατόν μικρότερες».

Με απλά λόγια, ο κόσμος πρέπει να συνηθίσει να βλέπει όσα μόχθησε να φτιάξει να χάνονται ξανά και ξανά, στο όνομα της κλιματικής αλλαγής. Οσο για το κράτος, η «δουλειά» του είναι «να ελαχιστοποιεί τη ζημιά» με τα κριτήρια του «κόστους - οφέλους» που προβλέπονται από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη διαχείριση των πλημμυρών, με τα ελάχιστα κρατικά κονδύλια και με «προτίμηση» στη μερική αποζημίωση των πληγέντων, αντί για ουσιαστική πρόληψη, που κοστίζει.

Την ίδια ώρα, βέβαια, η σοσιαλδημοκρατική ισπανική κυβέρνηση δεσμεύεται για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ μέχρι το 2029. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, αυτές θα είναι οι μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες της Ισπανίας κατά την κοινοβουλευτική - μετά Φράνκο - εποχή.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ενημερωτικής ιστοσελίδας «Valencia Plaza», το 2021 η Συνομοσπονδία Χούκαρ αναθέτει σε μια συμβουλευτική εταιρεία τη σύνταξη έργου για αντιπλημμυρική παρέμβαση στο ρέμα Πόγιο. Στην ανάθεση εξηγούσε ότι αυτό το έργο επηρεάζει τους 14 δήμους της περιοχής οι οποίοι «πλήττονται από τις πλημμύρες που συμβαίνουν στο ρέμα».

Το έργο έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Οκτώβρη του 2023, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει καν δημοπρατηθεί. Παρόμοια έργα σε κοντινά ρέματα, που είχαν προκηρυχθεί το ίδιο διάστημα, δεν είχαν ολοκληρωθεί ακόμα μέχρι τη μέρα της φονικής πλημμύρας.

Την Τρίτη 29/10/2024 η Συνομοσπονδία Χούκαρ είχε προειδοποιήσει για την πιθανότητα υπερχείλισης του Πόγιο, γεγονός που οδήγησε στην κήρυξη υδρολογικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Κανονικά το ρέμα είναι ξερό, αλλά οι ισχυρές βροχοπτώσεις στο εσωτερικό της επαρχίας προκάλεσαν απότομη υπερχείλιση, με τα καταστροφικά αποτελέσματα να απλώνονται σε περισσότερους από τους 14 δήμους τους οποίους αφορούσε το έργο του 2021. Δηλαδή αυτό που δεν έγινε ποτέ.

Η πλημμύρα του Πόγιο προκάλεσε τις περισσότερες απώλειες ανθρώπινων ζωών και ανυπολόγιστη καταστροφή περιουσιών. Μεγάλες απώλειες προκλήθηκαν την ίδια μέρα και από άλλα ρέματα και ποτάμια που το κράτος διαχειρίστηκε με τον ίδιο τρόπο.

Δύο μέρες μετά την καταστροφή, σε δηλώσεις του στο «Valencia Plaza» ο Federico Bonet, πρώην πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Πολιτικών Μηχανικών της Βαλένθια και πρώην τεχνικός διευθυντής της Συνομοσπονδίας Χούκαρ, επισημαίνει ότι οι πλημμύρες «θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί».

Παραδέχεται επίσης ότι πριν 15 χρόνια πραγματοποιήθηκαν μελέτες για νέα έργα στα ρέματα Πόγιο και Σαλέτα αλλά «πολλές φορές τα σχέδια δεν υλοποιούνται, γιατί αυτά τα έργα απαιτούν μεγάλες επενδύσεις και βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές, που δεν τραβούν την προσοχή των πολιτικών, καθώς δεν έχουν τόσο μεγάλη απήχηση».

Και, όπως δήλωσε μία μέρα μετά την καταστροφή σε τοπικό ειδησεογραφικό δίκτυο ο καθηγητής Felix Frances, «πρόκειται για πρόβλημα έλλειψης χρηματοδότησης. Las prioridades a nivel nacional eran otras (μετάφραση: Οι εθνικές προτεραιότητες ήταν άλλες)»... Αυτές οι «εθνικές προτεραιότητες» έπνιξαν τη Βαλένθια στη λάσπη και στον θάνατο.

Ξεχειλίζουν η οργή και η οδύνη στη Βαλένθια, με τον αριθμό των νεκρών από τις πλημμύρες της περασμένης βδομάδας να φτάνει τους 217 και εκατοντάδες εξακολουθούν να αγνοούνται στη Βαλένθια και άλλες περιοχές της ανατολικής Ισπανίας. Το σύνθημα που αρχίζει να κερδίζει έδαφος είναι: «Δεν είναι 200 νεκροί, είναι 200 δολοφονημένοι».

Σκηνές αγανάκτησης διαδραματίστηκαν στην Παϊπόρτα, όπου έχουν βρεθεί τουλάχιστον 60 νεκροί, καθώς ο πληθυσμός παραμένει αντιμέτωπος με μια δραματική κατάσταση, με υποδομές κατεστραμμένες ή εκτός λειτουργίας και σωρούς από αυτοκίνητα και συντρίμμια στον δρόμο.

Την Κυριακή πληγέντες κάτοικοι πέταξαν μπάλες από λάσπη και άλλα αντικείμενα στον Ισπανό πρωθυπουργό, Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος απομακρύνθηκε από τη φρουρά του. Νωρίτερα, οργισμένο πλήθος είχε επιτεθεί στον βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο και την βασίλισσα Λετίθια, οι οποίοι επισκέφτηκαν επίσης την Παϊπόρτα.

Σοβαρές είναι οι καταγγελίες ότι όχι μόνο οι αρχές καθυστέρησαν να ειδοποιήσουν για τα καιρικά φαινόμενα παρότι γνώριζαν, αλλά και ότι η κυβέρνηση άργησε να στείλει βοήθεια μετά τις πλημμύρες. Εντολή στον στρατό δόθηκε μόλις την Πέμπτη. Πυροσβέστες από το Μπιλμπάο κατήγγειλαν ότι είναι έτοιμοι εδώ και μέρες να πάνε, αλλά δεν τους έχουν δώσει εντολή.

Ο απολογισμός αναμένεται να αυξηθεί, καθώς «υπάρχουν ακόμη πλημμυρισμένα ισόγεια, αποθήκες, υπόγεια, χώροι στάθμευσης που πρέπει να καθαριστούν και είναι αναμενόμενο ότι νεκροί βρίσκονται σε αυτούς τους χώρους», προειδοποίησε ο υπουργός Μεταφορών Οσκαρ Πουέντε.

Στο μεταξύ, χτες εκδόθηκε «συναγερμός» για «ακραίο κίνδυνο» λόγω καταρρακτωδών βροχοπτώσεων για τη Βαρκελώνη, όπου πλημμύρισαν δρόμοι, ακυρώθηκαν πτήσεις, διακόπηκε η λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου.