ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 14 Δεκέμβρη 2024 - Κυριακή 15 Δεκέμβρη 2024
Σελ. /48
ΕΡΓΑΤΙΚΑ
ΕΡΓΑΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Ο πραγματικός «χρυσός» για την εργοδοσία και την ένταση της εκμετάλλευσης

Μια αναδρομή σε βασικές διατάξεις που διέλυσαν το 8ωρο | Υπερώριμη σήμερα η διεκδίκηση για μείωση του εργάσιμου χρόνου και για σταθερό ωράριο

Από τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις ενάντια στο αντεργατικό έκτρωμα της διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου
Από τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις ενάντια στο αντεργατικό έκτρωμα της διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου
Η εργατική τάξη ζει στην καθημερινότητά της τα αποτελέσματα από την εφαρμογή της στρατηγικής της αύξησης της κερδοφορίας των καπιταλιστών μέσω των αντεργατικών ανατροπών στον χρόνο εργασίας. Ανατροπές που επιβλήθηκαν με πολλούς νόμους, από πολλές κυβερνήσεις - δεξιές, σοσιαλδημοκρατικές, συμμαχικές, «εθνικής σωτηρίας», «κοινωνικής σωτηρίας», «αριστερές», συγκυβερνήσεις όλων των προηγούμενων μαζί. Είναι ανατροπές που βάθυναν την εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Το «νέο εργασιακό πρότυπο» της έντασης της εκμετάλλευσης

Οι δυνάμεις του κεφαλαίου έκαναν συστηματικές παρεμβάσεις με σκοπό την επιβολή ενός «νέου εργασιακού προτύπου» με κυρίαρχο τον ατομισμό και την ατομική διαπραγμάτευση, την ευελιξία, που θα άφηνε πίσω την πλήρη και σταθερή απασχόληση με συγκροτημένα συλλογικά δικαιώματα, που είχαν κατακτηθεί σε έναν πολύ πιο ευνοϊκό συσχετισμό και με την ύπαρξη του σοσιαλισμού.

Τα παραπάνω άρχισαν να εκδηλώνονται ως διεθνής τάση από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μπήκαν σε πλήρη εφαρμογή το 1990, μετά και την επίσημη ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος που γνώρισε η ανθρωπότητα. Στην ΕΕ τα είχαν συμπεριλάβει και στη «Λευκή Βίβλο», τον οδηγό δηλαδή για την εφαρμογή της στρατηγικής τους, η οποία αποτελούσε και προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή πολιτική και οικονομική ενοποίηση.

Μεταλλωρύχοι Χαλκιδικής: Με τον αγώνα τους έβαλαν φρένο στη 12ωρη δουλειά
Μεταλλωρύχοι Χαλκιδικής: Με τον αγώνα τους έβαλαν φρένο στη 12ωρη δουλειά
Οι αντεργατικές ανατροπές επιταχύνθηκαν στη συνέχεια με την «ευρωπαϊκή νομισματική ενοποίηση» τη δεκαετία του 2000. Στη χώρα μας βασικό ιδεολόγημα όλη εκείνη τη δεκαετία για την εύπεπτη και ευρύτερη προώθηση των εργασιακών σχέσεων - λάστιχο ήταν η εγχώρια εκδοχή της flexicurity, από το flexibility και security (ευελιξία και ασφάλεια, δηλ. «ευελφάλεια»). Κοινό σημείο αναφοράς είχαν την Οδηγία 88/2003, την Οδηγία δηλαδή που αποκαλεί κανονικότητα τις 13 ώρες εργασίας τη μέρα!

Αφήνοντας στην άκρη τα προσχήματα

Με την εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης το 2008, τα ιδεολογήματα αυτά μπήκαν στην άκρη και τα κύματα βίαιης κατάργησης δικαιωμάτων επιβλήθηκαν υπό την απειλή της τεράστιας ανεργίας και της πείνας.

Από το 2009 με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και το 1ο μνημόνιο, το 2012 με τις συγκυβερνήσεις της ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ μέχρι το 2015 με ΛΑ.Ο.Σ. και ΔΗΜΑΡ και το 2ο μνημόνιο, το 2015 της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ με το 3ο μνημόνιο που ψήφισαν επίσης ΠΑΣΟΚ - ΝΔ - Ποτάμι, καταγράφεται μια άνευ προηγουμένου επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα, στο ξεχείλωμα του εργάσιμου χρόνου, στη μείωση με κρατική απόφαση των μισθών, στην ψήφιση αυστηρού κρατικού ελέγχου στις μισθολογικές εξελίξεις έως το 2059 ή μέχρι να μειωθεί το δημόσιο χρέος κάτω από 75%, που σήμερα είναι στο ...170%.

Τα μνημονιακά μέτρα δεν ήταν κάτι «ξένο» στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν πρωτοτύπησαν σε περιεχόμενο όπως ισχυρίζονται τα αστικά κόμματα για να εξωραΐζουν την ΕΕ.

Αντέγραψαν διάσπαρτα παραδείγματα αντεργατικών νόμων από τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, αυτό που ονομάζουν και σήμερα «καλές ευρωπαϊκές πρακτικές». Το στοιχείο που ξεχωρίζει είναι η πρωτοφανής βιαιότητα στην εφαρμογή σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα λίγων ετών με εφαρμοστικούς νόμους μιας στρατηγικής που ξεκινά πριν από 30 χρόνια.

Καθοριστικό ρόλο είχε και έχει η Ευρωπαϊκή Ενωση με όλους τους θεσμούς της, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης. Δεν είναι τυχαία τα εύσημα και τα παράσημα που έδωσε πρόσφατα η Μέρκελ στον Τσίπρα μέσα και από το βιβλίο της.

Μέτρα με μόνιμο χαρακτήρα για την αύξηση της κερδοφορίας

Τα μέτρα που ψηφίστηκαν πριν από 15 και 10 χρόνια από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ, με διάφορους πρόθυμους, δεν είχαν προσωρινό χαρακτήρα. Δεν τελείωσαν με τα μνημόνια, όπως λένε.

Είναι εδώ και παράγουν αποτέλεσμα στην αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου και αποτελούν τον μπούσουλα για την πορεία των δικαιωμάτων των εργαζομένων τις επόμενες δεκαετίες, σε μια μακρόχρονη περίοδο λιτότητας για τον λαό και ενισχυμένης εποπτείας της ελληνικής οικονομίας. Μάλιστα, για να αλλάξει κάποιος από αυτούς τους νόμους πρέπει να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη των δανειστών.

«Μονομερείς ενέργειες», λοιπόν, δεν επιτρέπονται. Υπάρχουν τακτικοί έλεγχοι από την ΕΕ για τέσσερις δεκαετίες, δέσμευση της κινητής και ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου για εκατό χρόνια. Μόνιμος μηχανισμός σύγκρισης των μισθών για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων με τις γειτονικές βαλκανικές χώρες, ακόμα και αν δεν είναι στην ΕΕ, και τις υπόλοιπες χώρες χαμηλού εργασιακού κόστους, όπως ρητά αναφέρει το 2ο μνημόνιο (Ν. 4046/12, κεφάλαιο V σημείο 29) και η ΠΥΣ του 6/2012 που ψήφισαν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ με τον ΛΑ.Ο.Σ., κόβοντας τον βασικό μισθό κατά 22% και 32% για τους νέους, καταργώντας όλες τις ΣΣΕ και μειώνοντας κατά 40% τον μέσο μισθό.

Οι «νέες εργασιακές σχέσεις» καταγράφονται στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών σε ποσοστό 18% επί των μισθωτών, με τη Γερμανία να έχει το υψηλότερο, 22%, λόγω εκτεταμένης χρήσης των mini-jobs. Το 10% των Ευρωπαίων μισθωτών καταγράφεται στους νεόπτωχους.

Χαρακτηρίζονται «νέες εργασιακές σχέσεις», αλλά στη συντριπτική τους πλειονότητα υπάρχουν προ πολλού.

Το νέο είναι ότι τώρα κυριαρχούν, ενώ προηγούμενα, με την πάλη τους οι εργαζόμενοι και την ύπαρξη του σοσιαλισμού τις είχαν κάνει περιθωριακές στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Μετά τα μνημόνια, έχουμε τον «εργασιακό νόμο» του 2021 που στήριξαν ξανά από κοινού ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ. Το ΠΑΣΟΚ ψήφισε το 70% του νόμου και ο ΣΥΡΙΖΑ το 50% ενός νόμου με 165 άρθρα που έφερε και νομοθέτησε ευρωπαϊκές Οδηγίες για να ξηλωθεί ό,τι είχε απομείνει μετά τη λαίλαπα των μνημονίων.

Τα στοιχεία της κατάστασης της εργατικής τάξης της χώρας μας αποκαλύπτουν ότι στόχος των προωθούμενων πολιτικών ήταν να μετατραπεί η χώρα μας σε μια ειδική οικονομική ζώνη εντός του ευρώ, με τα γεωγραφικά πλεονεκτήματα της χώρας, με εργαζόμενους υψηλής μόρφωσης και ειδίκευσης με χαμηλές αμοιβές, εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, ευέλικτες, χωρίς συγκροτημένα δικαιώματα, χωρίς συμβάσεις, με απελευθερωμένες απολύσεις, περιορισμό της συνδικαλιστικής δράσης και απαγόρευσης απεργιών.

Ολα αυτά τα χρόνια, η πλήρης και σταθερή εργασία αντικαθίσταται από μορφές εργασίας χαμηλότερων αμοιβών και δικαιωμάτων.

Μια ματιά να ρίξει κάποιος στα στοιχεία της «ΕΡΓΑΝΗΣ» για τις νέες προσλήψεις, το διαπιστώνει.

Το κεφάλαιο αναζητά νέους τρόπους για να αυξάνει την απλήρωτη δουλειά

Ο χρόνος εργασίας «ελαστικοποιείται» σε συνδυασμό με την απελευθέρωση των ωραρίων λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Οι νέες τεχνολογίες, αντί να αποτελούν αποκλειστικό εργαλείο βελτίωσης των όρων εργασίας, των μέτρων υγείας κι ασφάλειας, για να μηδενιστούν τα εργατικά ατυχήματα, χρησιμοποιούνται για την κατάργηση θέσεων εργασίας και την εντατικοποίηση.

Την ίδια στιγμή, ο χρόνος εργασίας αυξάνεται σταθερά 9, 10 και 13 ώρες τη μέρα έως 48 και 72 ώρες την εβδομάδα! Να φανταστεί κανείς ότι ο χρόνος εργασίας το 1984, ήταν στη ΛΔ της Γερμανίας αλλά και στη Δυτική Γερμανία στον κλάδο της Μεταλλουργίας 35 ώρες την εβδομάδα με 7ωρη - 5ήμερη εργασία.

Το εργασιακό καθεστώς δεν αλλάζει από μόνο του, αλλά υφίσταται τις αλλαγές που επιβάλλουν οι καπιταλιστές, το κεφάλαιο, που αναζητά διαρκώς τρόπους για να αυξάνει την απλήρωτη δουλειά, την παραγωγή υπεραξίας, τη συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης.

Ούτε η «φύση της εργασίας», όπως λένε, αλλάζει από μόνη της. Αντίθετα, στο σύστημα της εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας όλα τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και της τεχνολογίας μπαίνουν στην υπηρεσία των πολιτικών αύξησης του καπιταλιστικού κέρδους.

Το αντεργατικό τερατούργημα για το ξεχείλωμα του εργάσιμου χρόνου

Χρειάζεται να θυμηθούμε τι έχει ψηφιστεί και ισχύει με το αντεργατικό τερατούργημα ν. 4808/21, γνωστό και ως νόμος Χατζηδάκη. Περιλαμβάνει, ενισχύει και εμβαθύνει όλη τη μανία των καπιταλιστών για την κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων και τη διαμόρφωση ενός νέου εργασιακού τοπίου.

Από όλο αυτό το έκτρωμα θα σταθούμε και θα αναλύσουμε τις διατάξεις που αφορούν στον εργάσιμο χρόνο:

1. Η εισαγωγή της ατομικής συμφωνίας στην εφαρμογή της ελαστικής διευθέτησης του χρόνου εργασίας.

Είναι η κατάργηση της 8ωρης ημερήσιας εργασίας, 150 χρόνια από τον ξεσηκωμό των εργατών με σύνθημα 8 ώρες εργασία, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες για ό,τι θέλουμε.

Καταργεί τον σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας και τον σταθερό ημερήσιο ελεύθερο χρόνο. Οι εργαζόμενοι όμως δεν είναι μηχανές. Μέσα στη μέρα πρέπει να αναπαύονται, να έχουν κοινωνική και οικογενειακή ζωή, να βλέπουν τα παιδιά τους, να ασχολούνται με τα κοινά, ενεργά με την πολιτική και ό,τι άλλο επιθυμούν, πολιτισμό, αθλητισμό, μόρφωση.

Ο νόμος υποκριτικά λέει ότι γίνεται μετά από αίτημα του εργαζόμενου...

Ταυτόχρονα, δεν πληρώνει ο εργοδότης προσαυξήσεις για υπερεργασία (9η ώρα) και υπερωρίες. Οι συνέπειες από τη μείωση των αμοιβών από τις συνεχείς εναλλαγές ωραρίων μετατρέπουν τον εργαζόμενο σε ζόμπι και αυξάνεται ο κίνδυνος εργατικών ατυχημάτων από τα 10ωρα.

Αυτές οι διατάξεις προϋπήρχαν, σε νόμο του ΠΑΣΟΚ του 2011, που κρατά τα πρωτεία αυτού του νοσηρού κατασκευάσματος. Είχε βάλει υποκριτικά ότι χρειάζονταν «συμφωνίες» από τις ελεγχόμενες από την εργοδοσία «Ενώσεις Προσώπων», ακυρώνοντας και τα συνδικάτα.

Ομως, η ατομική συμφωνία απλοποίησε παραπέρα για τον καπιταλιστή την εφαρμογή του. Εισήγαγαν την «περίοδο αναφοράς», αντί για το 24ωρο της ημέρας. Τυπικά δεν καταργούν το 8ωρο, αλλά το υπολογίζουν ως μέσο όρο σε διάστημα 12μήνου!!!

2. Η εισαγωγή της τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας (όχι με μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας!!), αλλά με διατήρηση του 40ωρου εβδομαδιαίου εργάσιμου χρόνου. Δηλαδή, 4 μέρες 10ωρα, χωρίς πρόσθετη αμοιβή και μετά... θα κάθεσαι, όπως λέει και στην ελληνική ταινία.

Η Ελλάδα παραμένει ακόμα και σήμερα η χώρα με τον μεγαλύτερο χρόνο εργασίας και με μειωμένο εργατικό «κόστος» ακόμα και στην ΕΕ των 28 χωρών.

3. Η αύξηση του ανώτατου αριθμού των υπερωριών με παράλληλη μείωση της αμοιβής τους.

Αύξηση του ανώτατου αριθμού υπερωριών στις εκατόν πενήντα (150) ετησίως σε βιομηχανίες και υπηρεσίες από 96 και 120 εργαζόμενους αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, μείωση της προσαύξησης στο ωρομίσθιο της υπερωρίας στο 40% από το 60% - 80%! Και δώρο η δυνατότητα υπέρβασης και αυτών των ορίων με απόφαση του υπουργού, διατηρώντας το προηγούμενο κόστος 60% στο ωρομίσθιο. Δηλαδή, η υπερωρία που πληρωνόταν 60% πληρώνεται το ίδιο, αν συμπληρωθούν 150 υπερωρίες!

Το μέτρο αυτό λειτουργεί εναλλακτικά με εκείνο της ελαστικής διευθέτησης των ωραρίων.

4.Η επέκταση της εργασίας τις Κυριακές και σε νέους κλάδους (logistics, data centers, πληροφοριακά συστήματα).

Η αργία της Κυριακής σταδιακά γίνεται εξαίρεση. Τουριστικές ζώνες, περιοχές ολόκληρες δεν γνωρίζουν αργία την Κυριακή. Ειδικά στο εμπόριο τώρα τις γιορτές να σκεφτούμε μια μάνα με μικρά παιδιά, εργαζόμενη σε πολυκατάστημα που θα εργάζεται 7 Κυριακές. Απάνθρωπες συνθήκες με τον τίτλο «προστασία της εργασίας».

5.Ακόμα και την ετήσια άδεια, τις λίγες μέρες που δικαιούται ένας εργαζόμενος να τις περάσει με την οικογένειά του, να μπορεί να πάει ένα ταξίδι, να επισκεφτεί το χωριό του, μπορεί ο εργοδότης να τη δώσει και τον επόμενο χρόνο!

Μαζί με τις εμβληματικές αυτές διατάξεις προχώρησαν όλοι μαζί στην παραπέρα ενίσχυση των ευέλικτων μορφών εργασίας:

  • Κατάργηση της απαγόρευσης των διακεκομμένων ωραρίων στους μερικά απασχολούμενους και καθιέρωση του διακεκομμένου ωραρίου μέσα από τη χρήση των υπερωριών. Τι σημαίνει αυτό; Αντικατάσταση της πλήρους με μερική απασχόληση. Ενας εμποροϋπάλληλος με 4ωρη σύμβαση θα δουλεύει στο μαγαζί όλη μέρα. Τι κερδίζει ο εργοδότης; Δύο μισθούς τον χρόνο.
  • «Uberοποίηση» της εργασίας. Διαμόρφωση των όρων εργασίας μέσω ψηφιακής πλατφόρμας με κριτήρια που παρουσιάζουν τους μισθωτούς ως αυτοαπασχολούμενους freelancers. Απαλλάσσονται οι εργοδότες από υποχρεώσεις και οι εργαζόμενοι δεν καλύπτονται από το Εργατικό Δίκαιο, είναι έρμαια του διευθυντικού δικαιώματος. Μάλιστα, ο εργαζόμενος πρέπει να αποδείξει ότι η εργασία του είναι με μισθωτή, εξαρτημένη εργασία!

Η κινητοποίηση των εργαζομένων στην «e-food» ήταν εμβληματική και για τον λόγο ότι κατάφεραν να ανατρέψουν την αξιοποίηση των διατάξεων του νόμου από την εργοδοσία.

  • Καθεστώς τηλεργασίας, με το δικαίωμα του εργοδότη να το επιβάλλει μονομερώς για λόγους «δημόσιας υγείας». Ο εργοδότης γίνεται και θεματοφύλακας της δημόσιας υγείας. Κάνει κι ένα ευχολόγιο για το «δικαίωμα της αποσύνδεσης», χωρίς να εξασφαλίζει κανένα αναγκαίο μέσο για την πραγμάτωσή του. Το κόστος ρεύματος, χώρου, μετακινήσεων, μέσων παραγωγής (PC, κ.λπ.) βαραίνει τον εργαζόμενο.
  • Νομοθετική αναγνώριση της άδειας άνευ αποδοχών με ανώτατη διάρκεια το ένα έτος και δυνατότητα παράτασης χωρίς όρια. Με «συμφωνία» υποτίθεται εργαζομένου - εργοδότη. Δίνει, δηλαδή, τη δυνατότητα στον εργοδότη να έχει τον εργαζόμενο σε μια κατάσταση διαθεσιμότητας όποτε, όπως, όταν θέλει και για όσο θέλει να τον εκμεταλλεύεται.

Δεν στεκόμαστε στα υπόλοιπα κεφάλαια, πολύ κρίσιμα, για την απελευθέρωση των απολύσεων, τη χωρίς όρια παρέμβαση του κράτους στην εσωτερική λειτουργία των συνδικάτων, την απαγόρευση της απεργίας, τη δίωξη συνδικαλιστών και πολλά ακόμα.

Σε αυτά τα μέτρα ήρθε και «κούμπωσε» η «ψηφιακή κάρτα εργασίας», ο χαρακτήρας της οποίας αποκαλύφθηκε σε όλο του το «μεγαλείο» με την εφαρμογή της στην πράξη. Αποτελεί εργαλείο εφαρμογής του «ενεργού» και «ανενεργού» χρόνου, αφαιρώντας ακόμα και τα διαλείμματα!

Η 6ήμερη εργασία είναι το επόμενο αντεργατικό μέτρο που εφαρμόζεται από τον άλλο εκτρωματικό νόμο που ψήφισε η ΝΔ το 2023 (νόμος Γεωργιάδη).

Βασικό πρόσχημα της κυβέρνησης για την 6ήμερη δουλειά, ειδικά στη βιομηχανία, αλλά και άλλους κλάδους ήταν η «έλλειψη εργαζομένων». Τυράκι στη φάκα έβαλαν την προσαύξηση του ημερομισθίου κατά 40% για την έκτη μέρα.

Τι μπορούν να κάνουν οι εργαζόμενοι απέναντι στη λαίλαπα;

Και τι μπορεί να γίνει; Ασφαλώς σε αυτό το ερώτημα καλούμαστε να δώσουμε απάντηση.

Μια σύντομη διδακτική για όλους μας ιστορία:

Στην «Ελληνικός Χρυσός», σε μία από τις εργολαβίες της, η εργοδοσία απαίτησε από το προσωπικό να δουλεύει 12ωρα για 4 μέρες τη βδομάδα, γιατί έτσι έκρινε ότι τη συμφέρει περισσότερο από άποψη παραγωγικότητας και συνεχούς λειτουργίας των ορυχείων, σύμφωνα με διάταξη που περιγράφηκε παραπάνω.

Αυτή η απαίτηση ξεσήκωσε τους μεταλλωρύχους και ξεκίνησαν τη μεγάλη τους απεργία, η οποία εξελίχθηκε σε έναν ιστορικό αγώνα για τη Χαλκιδική, με διεκδικήσεις και για τις Συμβάσεις, για τους μισθούς. Εναν ιστορικό αγώνα και για το ζήτημα των εργατικών διεκδικήσεων στον εργάσιμο χρόνο, για αυτό και θάφτηκε από τα ΜΜΕ των καπιταλιστών, δεν βρήκε ούτε καν μία ανακοίνωση συμπάθειας από τα κόμματα της ΕΕ.

Οι μεταλλωρύχοι έβαλαν φρένο στο παραπάνω αίσχος, και αυτή η μεγάλη νίκη τους δίνει μια πρώτη απάντηση στο ερώτημα τι μπορεί να γίνει. Τέτοιες και πολλές άλλες απαντήσεις έχουν δοθεί τα τελευταία χρόνια, άλλες νικηφόρες άλλες όχι, όλες όμως συμβάλλουν στην οργάνωση των εργατών, στην αλλαγή των συσχετισμών, στην απόκτηση πολιτικής πείρας και εμπιστοσύνης στη δύναμη του ταξικού συλλογικά οργανωμένου αγώνα.

Από τα πρώτα βήματά του, το εργατικό κίνημα έβαλε στο επίκεντρο της πάλης το ζήτημα του εργάσιμου χρόνου. Πρέπει το νήμα να ξαναπιαστεί.

Το έργο του επιστημονικού σοσιαλισμού των Κ. Μαρξ και Φρ. Ενγκελς φώτισε στα μέσα του 19ου αιώνα την πραγματικότητα που κρυβόταν πίσω απ' αυτήν την πάλη.

Με το έργο τους αποκάλυψαν τον μηχανισμό της υπεραξίας, το γεγονός δηλαδή ότι η εργατική δύναμη είναι ένα εμπόρευμα που η κατανάλωσή του δημιουργεί αξία μεγαλύτερη από την αξία του και ότι αυτός ο μηχανισμός βρίσκεται στον πυρήνα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν ένα πολύ μικρό μέρος με τη μορφή του μισθού και της κοινωνικής ασφάλισης, το υπόλοιπο, την υπεραξία, το καρπώνεται ο καπιταλιστής. Το γεγονός αυτό δεν αλλάζει από τα τεχνολογικά επιτεύγματα, τις μηχανές AI, την εισαγωγή ρομπότ στην παραγωγή και τις υπηρεσίες. Η υπεραξία βγαίνει από τη ζωντανή εργασία και μόνο από αυτήν. Μόνο η ζωντανή εργασία έχει αυτήν τη χρυσοφόρα ιδιότητα να δίνει στο εμπόρευμα αξία μεγαλύτερη από την αξία του. Τα μέτρα και οι νόμοι των καπιταλιστών στον εργάσιμο χρόνο το επιβεβαιώνουν.

Πριν από αρκετές δεκαετίες είχε υπολογιστεί επιστημονικά ότι ο κοινωνικός χρόνος εργασίας που είναι αναγκαίος για την αναπλήρωση της μυικής και πνευματικής δύναμης που ξοδεύουν οι εργάτες, για τα μέσα της επιβίωσης της δικής τους και της οικογένειάς τους και τη συντήρηση και ανάπτυξη της κοινωνίας δεν ξεπερνούσε τις τρεις ώρες δουλειάς στα μεγάλα εργοστάσια.

Αυτές οι ώρες δουλειάς στις σύγχρονες τότε επιχειρήσεις ήταν υπεραρκετές για να πληρώνονται οι μισθοί, οι κοινωνικές παροχές και η κοινωνική ασφάλιση για τους εργαζόμενους. Οι υπόλοιπες ώρες μέχρι το 8ωρο ήταν απλήρωτη δουλειά που πήγαινε στον καπιταλιστή.

Ας φανταστούμε πόσο μεγαλώνει και η απόλυτη υπεραξία με την αύξηση των ωρών εργασίας σε 13ωρο - 6ήμερο - 78ωρο!

Υπερώριμη σήμερα η διεκδίκηση για αποφασιστική μείωση του εργάσιμου χρόνου, για σταθερό ωράριο

Πόσο μεγαλώνει και η σχετική υπεραξία με την είσοδο νέων τεχνολογιών στην παραγωγή και την εκτίναξη της εντατικοποίησης! Πόσο εντυπωσιακό ήταν αυτό που κατάφεραν πριν από δύο χρόνια οι εργαζόμενοι στην Κίνα, να χτίσουν ένα τεράστιο νοσοκομείο 1.000 κρεβατιών μέσα σε μόλις 6 μέρες. Ο χρόνος παραγωγής ενός αυτοκινήτου επίσης βρίσκεται σήμερα στο 1/7 του αντίστοιχου χρόνου των προηγούμενων δεκαετιών.

Η φθορά όμως στον ανθρώπινο οργανισμό δεν μπορεί να αποκατασταθεί με κανέναν τρόπο.

Πριν από λίγο καιρό δημοσιεύθηκε έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η οποία διεξήχθη πριν από την πανδημία σε αναπτυγμένες χώρες, που αποκαλύπτει ότι 745.000 πρόωροι θάνατοι οφείλονται στην υπερεργασία, με βασικές αιτίες καρδιακά προβλήματα και εγκεφαλικά επεισόδια, επειδή εργάζονταν πάνω από 55 ώρες την εβδομάδα. Η έρευνα εντοπίζει τις ηλικίες 45 με 65 χρόνων και αποκαλύπτει ότι όσοι σε αυτήν την ηλικία εργάζονταν πάνω από 55 ώρες τη βδομάδα είχαν 30% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από εγκεφαλικό και 17% παραπάνω πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακό έμφραγμα.

Η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια γενικεύεται, με πρόσχημα το δημογραφικό πρόβλημα, με ενεργό νόμο από το 2011 για αναθεώρηση των ορίων ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής! Δηλαδή, τα 71 έτη και μάλιστα σε εποχές «4ης βιομηχανικής επανάστασης» και «τεχνητής νοημοσύνης».

Η καθιέρωση του 8ωρου ως αποτέλεσμα μακρόχρονων αγώνων της εργατικής τάξης, ως αποτέλεσμα της ανόδου και της πολιτικής χειραφέτησης του εργατικού κινήματος, πολύ περισσότερο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, ήταν μια σημαντική νίκη για το εργατικό κίνημα, που βεβαίως δεν αναίρεσε τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

Στην Ελλάδα, νομοθετήθηκε με τον νόμο 2269/1920, ο οποίος ενσωμάτωνε την απόφαση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας του 1919. Να σκεφτούμε ότι για πρώτη φορά στη χώρα μας το αίτημα για «8 ώρες εργασία, 8ώρες ανάπαυση και 8 ώρες για ό,τι θέλουμε» γράφτηκε το 1894 στο Λαύριο!

Σήμερα είναι υπερώριμο να μπει ξανά σε κατεύθυνση ρήξης με την ΕΕ, σύγκρουσης με τη στρατηγική του κεφαλαίου, των επιχειρηματικών ομίλων, των μονοπωλίων, οργανωμένης απειθαρχίας στους αντεργατικούς νόμους και την πολιτική των αστικών κυβερνήσεων το αίτημα για σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας και μείωση του εργάσιμου χρόνου με αυξήσεις στους μισθούς.

Το ΚΚΕ συμβάλλοντας στη διεκδίκηση των σωματείων κατέθεσε ξανά την πρόταση νόμου που υπογράφουν πάνω από 600 αυτήν τη φορά συνδικάτα για την επαναφορά των ΣΣΕ, την κατάργηση όλου του αντεργατικού οικοδομήματος και θέτει το επίκαιρο και ρεαλιστικό αίτημα για 7ωρο - 5ήμερο - 35ωρο!

Ο δρόμος υπεράσπισης της ζωής μας είναι η οργάνωση και η ενίσχυση του ρεύματος αμφισβήτησης που μπορεί να δυναμώσει και να εκφραστεί ολόπλευρα μόνο με τη στήριξη στο ΚΚΕ, τη συμπόρευση στον αγώνα με τα μέλη και τους φίλους του.

Στο αντεργατικό νομοθετικό πλαίσιο που στήθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια συμφωνούν τα αστικά κόμματα. Συμφωνούν και στο ευρύτερο πλαίσιο για τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης με τις συμμαχίες τους σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, το οποίο θεωρούν μονόδρομο.

Δεν είναι τυχαίο ότι η διεκδίκηση για επαναφορά δικαιωμάτων που είχαν κατακτηθεί πριν από τον ορυμαγδό των αντεργατικών νόμων, χαρακτηρίζεται από την κυβέρνηση της ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, όλους εκείνους που τα ψήφισαν, τις εφημερίδες και τα ΜΜΕ των μεγαλοεπιχειρηματιών, ως «αντιαναπτυξιακή οπισθοδρόμηση», «εφιάλτης» και τα συνδικάτα που παλεύουν για αυξήσεις και ανθρώπινα ωράρια «αντιαναπτυξιακά απολιθώματα».

Συμφωνούν και τα στελέχη τους που δρουν στο συνδικαλιστικό κίνημα και συγκροτούν τις ηγεσίες σε ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ και έχουν παίξει πολύ βρώμικο ρόλο για να υπονομεύσουν την απάντηση των εργαζομένων τόσο στην πάλη, όσο και στο περιεχόμενό της. Αυτός είναι ο λόγος που αναζητούν εναλλακτικές διαχείρισης, που να μπορεί να ενσωματώσει τη δυσαρέσκεια. Θα κάνει ακριβώς τα συμφωνημένα, θα υλοποιεί τις απαιτήσεις της οικονομικής καπιταλιστικής εξουσίας με μια διαφορετική ίσως πολιτική απόχρωση. Αυτό είναι και το αδιέξοδό τους.

Δεν μπορούν να ενσωματώνουν με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν μέχρι τώρα. Γι΄ αυτό και έφτασαν να εμφανίζουν ξανά από το πρωί έως το βράδυ, με προκλητική προβολή, ως αντιπολίτευση το ...ΠΑΣΟΚ.

Αυτό το αδιέξοδο του αστικού πολιτικού συστήματος ο λαός μας δεν πρέπει να το φοβηθεί, αλλά να το αξιοποιήσει στην αντεπίθεσή του.

Γράφουμε στη σημαία των αγώνων τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων

Σήμερα, αποδεικνύεται ότι το εργατικό κίνημα στην πάλη του, στον σύγχρονο αγώνα του, χρειάζεται να γράψει στις σημαίες του αιτήματα που να εκφράζουν τις σύγχρονες ανάγκες και τα δικαιώματα της εποχής, δίνοντας και σήμερα τη μάχη για τον εργάσιμο χρόνο, για μείωση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας με 7ωρο - 5ήμερο - 35ωρο, για ελεύθερο δημιουργικό ελεύθερο χρόνο, για μόρφωση και πολιτισμό, συμμετοχή στην κοινωνική - πολιτική ζωή, ποιοτικές διακοπές, για νέες κατακτήσεις και δικαιώματα. Ταυτόχρονα, ο πρωτοπόρος ρόλος του εργατικού κινήματος θα κριθεί και στην ικανότητά του να τραβήξει στην πάλη γύρω από όλα τα μεγάλα ζητήματα του λαού μας (Υγεία, Παιδεία, στέγη, προστασία από φυσικές καταστροφές, κοινωνικά δικαιώματα, κ.ά.) τα λαϊκά στρώματα που πλήττονται από τη βάρβαρη πολιτική των μονοπωλίων, από τη «δικτατορία των αγορών», τη δικτατορία του κεφαλαίου.

Εδώ βρίσκεται η λύση και η διέξοδος:

Στη συγκρότηση ενός πανελλαδικού κινήματος ρήξης και ανατροπής με πυρήνα τους χώρους εργασίας, με συντονισμό, αλληλεγγύη και τελικά με τη διαμόρφωση μιας μεγάλης συμμαχίας με τους φορείς των λαϊκών στρωμάτων της πόλης και της υπαίθρου, αγρότες και επαγγελματίες. Μια μεγάλη συμμαχία που θα αμφισβητήσει όλον αυτόν τον φαύλο κύκλο των κρίσεων, των πολέμων και της καπιταλιστικής ανάπτυξης που τα γεννά.

Να χτίσει με τη δική του εξουσία μια κοινωνία απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση, τον Σοσιαλισμό.


Του
Γιάννη ΠΡΩΤΟΥΛΗ*
*Ο Γ. Πρωτούλης είναι μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ