Αντικείμενο του φετινού συνεδρίου είναι η σχέση της Λογοτεχνίας με την Ιστορία - που την περίοδο εκείνη αποκτά πρωτοφανείς διαστάσεις - η διερεύνηση δηλαδή της επίδρασης που άσκησαν στη λογοτεχνία και στους λογοτέχνες τα συγκλονιστικά γεγονότα της περιόδου 1940 - '50 (ιταλοελληνικός πόλεμος, Κατοχή, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος) με πρωταγωνιστή το ΚΚΕ, οι διακυμάνσεις και μεταβολές που επέφεραν στη συνείδηση και στη στάση των λογοτεχνών. Στο περίγραμμα αυτό θα αποτιμηθούν η λογοτεχνική δημιουργία της δεκαετίας, ο αντίκτυπος της τότε στρατηγικής του ΚΚΕ και των αισθητικών αντιλήψεών του στο έργο των κομμουνιστών και ΕΑΜιτών λογοτεχνών, ενώ θα αναδειχτούν και θα σχολιαστούν κεντρικά ζητήματα της διαπάλης για την αισθητική ανάμεσα στην κομμουνιστική και την αστική διανόηση, όπως η κοινωνική αποστολή της Τέχνης, η σχέση της Τέχνης με την αντικειμενική πραγματικότητα, η έννοια της «στράτευσης», η προτεραιότητα μορφής ή περιεχομένου, η λαϊκότητα της Τέχνης.

Ακολουθεί το πλήρες πρόγραμμα των εργασιών του συνεδρίου:

Σάββατο 21 Δεκέμβρη

10.00 - 11.30:

Ανοιγμα εργασιών Συνεδρίου με προβολή σπάνιων ντοκουμέντων της εποχής - Το σύνολο «Χαονία» θα ερμηνεύσει πολυφωνικό, αντάρτικο τραγούδι με τίτλο «Αρη, σε ποια κορφή πατάς;».

Χαιρετισμός του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα

Εναρκτήρια ομιλία: «Τέχνη και ζωή»,Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισήγηση του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ για την εξεταζόμενη ιστορική περίοδο, Φάνης Παρρής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ

11.30 - 12.00: Διάλειμμα.

12.00 - 13.30:

Κεντρική εισήγηση: «Η λογοτεχνία στη σκιά του πολέμου και της Κατοχής», Νίκη Κυριαζή, φιλόλογος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις:

«Εννοιες του "ηρωικού" στο έργο των Α. Σικελιανού, Γ. Μπεράτη και Οδ. Ελύτη»,Αννα Λάζου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ

«Τα κατοχικά χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη»,Νίκος Σαραντάκος, συγγραφέας

«Η ιστορική πραγματικότητα της Κατοχής στο πεζογραφικό έργο της "γενιάς του '30"»,Νατάσσα Αβραμίδου, ΜΑ, οργανωτική γραμματέας της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

«Η ποίηση του Γ. Σεφέρη και του Οδ. Ελύτη στα χρόνια του Πολέμου και της Κατοχής. Δύο διαφορετικές αναγνώσεις της πραγματικότητας», δρ Μαρία Κ. Πεσκετζή, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

13.30 - 14.30: Διάλειμμα

14.30 - 16.00:

«1943: Ελύτης, Εγγονόπουλος, Γκάτσος»,Γιώργος Κεντρωτής, συγγραφέας, Καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο

«Ο Γιώργος Κοτζιούλας και η σκηνική πράξη»,Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

«Εκδοτικά ζητήματα των τραγουδιών της Εθνικής Αντίστασης»,Θανάσης Β. Κούγκουλος, επίκουρος καθηγητής Σημειωτικής Λογοτεχνικής Ανάλυσης και Πολιτισμικής Ερμηνείας στο ΔΠΘ

«Το Εικοσιένα ως σύμβολο στην ποίηση της δεκαετίας του '40»,Ερη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ

Παρεμβάσεις:

«Θέμος Κορνάρος: Ενας αλύγιστος των Γραμμάτων»,Σπύρος Τζόκας, πανεπιστημιακός - συγγραφέας

«Νικηφόρος Βρεττάκος: Ποιήματα της Κατοχής και της Αντίστασης»,Χρυσούλα Κάρτσακα, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ΜΑ, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

«Η αποκλίνουσα περίπτωση των Νεοελληνικών Γραμμάτων την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου»,Ελένη Δευτεραίου, υποψήφια διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ

«Το Κατοχικό Περιοδικό "Πρωτοπόροι": Στράτευση, φυγή και καλλιτεχνικά μέτωπα»,Αγης Πετάλας, συγγραφέας

16.00 - 16.30: Διάλειμμα.

16.30 - 18.00:

Κεντρική εισήγηση:«Σελίδες για το μεγαλείο του μαχόμενου λαού»,Γιώργος Μηλιώνης, δημοσιογράφος - κοινωνιολόγος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις:

«Οι Ελληνες λογοτέχνες τον μεγάλο Δεκέμβρη του '44»,Στέλιος Φώκος, συγγραφέας - φιλόλογος

«Η πνευματική αντίσταση στην Αίγυπτο στη σκληρή δεκαετία '40 - '49»,Κωνσταντίνα Κηρύκου, φιλόλογος στην Αμπέτειο Σχολή Καΐρου

«"Απ' τα ιερά τους κόκαλα, πρώτη του Μάη και πάλι, θα ξεπηδήσει ο καθαρμός κι η λευτεριά του ανθρώπου": Ο Κώστας Βάρναλης στη "θύελλα" της δεκαετίας του '40»,Βαγγέλης Λάσκαρης, δρ. Ιστορίας, ειδικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

«Μορφή, Ιστορία και ιδεολογία στο ποιητικό έργο του Γ. Ρίτσου (1940 - 1950)»,Μπάμπης Β. Παπαδόπουλος, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

18.00 - 18.30: Διάλειμμα

18.30 - 20.00:

«Μέλπω Αξιώτη: Ο αγώνας με τη λέξη και η μάχη της ζωής»,Τιτίκα Δημητρούλια, καθηγήτρια Θεωρίας και Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, κριτικός λογοτεχνίας

«Η επίδραση της δεκαετίας του '40 στη λογοτεχνική φυσιογνωμία του έργου των Θράσου Καστανάκη και Κοσμά Πολίτη»,Γιώργος Σαραντόπουλος, διδάκτορας Φιλοσοφίας, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

«Το "Ξεκίνημα" του Μανόλη Αναγνωστάκη»,Σίσσυ Πολυκάρπου, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ

«Οταν ο λόγος γίνεται σπαθί τυρρανοχτόνο...», Ρίτα Νικολαΐδου, διευθύντρια του περιοδικού «Θέματα Παιδείας»

Παρεμβάσεις:

«Γιώργος Θεοτοκάς, Πολιτικά κείμενα και ημερολογιακά τετράδια στα χρόνια της θύελλας: Μια διαχρονική αποτύπωση ενός αυτόπτη μάρτυρα»,Αννεκε Ιωαννάτου, Drs. Κλασικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης.

«Γ. Σκαρίμπας ή η λογοτεχνία ως ρηγμάτωση της αστικής ιδεολογίας»,Κώστας Γουλιάμος, πρ. πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών

«Η φύση ως αντίσταση κι ελπίδα μέσα από την ποίηση του Νίκου Γκάτσου»,Αγαθή Δημητρούκα, συγγραφέας, μεταφράστρια, αντεπιστέλλον μέλος της Ισπανοαμερικανικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων Μαδρίτης

Κυριακή 22 Δεκέμβρη

10.00 - 11.30:

Κεντρική εισήγηση: «Η λογοτεχνία μπροστά στο διακύβευμα της τριετίας 1946 - 1949», Βασίλης Μόσχος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, ειδικός επιστήμονας Ερευνας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου

Εισηγήσεις:

«Η τραγική ποίηση του Αγγελου Σικελιανού»,Αντώνης Καλόβουλος, φιλόλογος, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

«Ο θεατρικός Βασίλης Ρώτας στα χρόνια της θύελλας: Της αντιφασιστικής αντίστασης και της ταξικής αναμέτρησης»,Θανάσης Ν. Καραγιάννης, δρ. Επιστημών της Αγωγής, κριτικός - μελετητής θεάτρου, συγγραφέας

«"Εμείς θα μένουμε εδώ". Μια παρουσίαση της ποιητικής των εξόριστων και φυλακισμένων του Εμφυλίου»,Ντίνος Τζαβάρας, φιλόλογος

«Λογοτέχνες του ΔΣΕ: Με το όπλο και την πένα στην υπηρεσία του επαναστατημένου λαού»,Αλέξανδρος Βαλσαμής, λογοτέχνης, συνεργάτης του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

11.30 - 12.00: Διάλειμμα

12.00 - λήξη

«Ανηφορίζοντας - μαζί με τον Δημήτρη Χατζή και τον Μιχαήλ Μπαχτίν - στις ράχες της Μουργκάνας (Για τη "Μουργκάνα" του Δημήτρη Χατζή)», Βασίλης Αλεξίου, καθηγητής Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο ΠΤΔΕ του ΑΠΘ, και Αθηνά Βακουφτσή, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Παρεμβάσεις:

«Μενέλαος Λουντέμης: Στον αγώνα για να φύγει η καταχνιά»,Αλεξάνδρα Προυσανίδου, δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη», μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

«Η εργογραφία του Νίκου Καζαντζάκη στα χρόνια του Ανήφορου 1940 - 1950»,Μαρία Κατσικούλη, λογοτέχνης, φιλόλογος

«Η ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού στα χρόνια της νιότης και της ορμής του»,Γιώργος Ανδρειωμένος, καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, κοσμήτορας της ΣΑΕΠΣ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

«Ο ποιητής Γιάννης Δάλλας στη δεκαετία του 1940»,Αρ. Ντάτση, πρώην αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Απαντήσεις σε ερωτήματα που θα έχουν τεθεί κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου.

Τις εργασίες του Συνεδρίου θα κλείσει η Ελένη Μηλιαρονικολάκη.