Με αφορμή την υπ' αριθμ. 210/27-12-2024 απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Ν. Αττικής (ΕΔΣΝΑ) «για την προσωρινή τιμολογιακή πολιτική του ΕΔΣΝΑ έτους 2025 και τις συνολικές αποδόσεις (εισφορών & τέλους ταφής) των δήμων - μελών του ΕΔΣΝΑ εντός της οικονομικής χρήσης 2025», άνοιξε ξανά μια συζήτηση, που επιβεβαιώνει την ουσία της πολιτικής που εφαρμόζουν όλες οι κυβερνήσεις και η ΕΕ στη διαχείριση των απορριμμάτων, που είναι και αντιλαϊκή και αντιπεριβαλλοντική.

Την Πέμπτη, σε σύσκεψη της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Αττικής οι αγωνιστές δήμαρχοι, Καισαριανής Ηλίας Σταμέλος, Πετρούπολης Βαγγέλης Σίμος και Χαϊδαρίου Μιχάλης Σελέκος, κατέθεσαν πλαίσιο πάλης για τη διαχείριση απορριμμάτων με τίτλο «Το κόστος επεξεργασίας και διάθεσης των απορριμμάτων δεν μπορεί να επιβαρύνει τον λαό!».

Το ονομαζόμενο «τέλος ταφής απορριμμάτων» ψηφίστηκε πριν από 13 χρόνια (Ν. 4042/2012) με κυβέρνηση ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΛΑ.Ο.Σ., ενσωματώνοντας σχετική Οδηγία της ΕΕ από το 2008, μετονομάστηκε «ειδικό τέλος ταφής» επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και ως τέτοιο ενσωματώθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) το 2015. Με το άρθ. 55 του νόμου 4609/2019 ο ΣΥΡΙΖΑ το βάφτισε «περιβαλλοντική εισφορά» καταργώντας ταυτόχρονα τη «δικλίδα ασφαλείας», που είχε θέσει στο δικό του ΕΣΔΑ-2015, σύμφωνα με την οποία προϋπόθεση για την επιβολή του ειδικού «τέλους ταφής» ήταν η «δημιουργία υποδομών προδιαλογής και ανάκτησης». Με τον νόμο 4819/2021 της ΝΔ το χαράτσι αυτό ανέκτησε την αρχική, περίπου, ονομασία, «τέλος ταφής», ενισχυμένο όμως καθώς επιδεινώθηκε η κλιμακωτή αύξηση κατ' έτος (2022: 20 ευρώ/τόνο, 2023, 2024, 2025: +5 ευρώ/τόνο από έτος σε έτος, 2026 και 2027: +10 ευρώ/τόνο από έτος σε έτος, οπότε «κλειδώνει» στα 55 ευρώ/τόνο. Το 2022, πρώτο έτος εφαρμογής του «τέλους ταφής», η συνολική εισφορά των δήμων της Αττικής προς τον ΕΔΣΝΑ εκτιμάται αυξημένη κατά 30% με 35% σε σχέση με το 2021. Τελικά, η νέα φοροληστρική τιμολογιακή πολιτική, που είχε αποφασιστεί με την υπ' αρ. 210/27.12.24 ΑΕΕ του ΕΔΣΝΑ, οδηγούσε σε εισφορές υπερδιπλάσιες έναντι των αρχικών προβλέψεων των προϋπολογισμών των δήμων για το 2024 και αυξημένες κατά 50% - 55% σε σχέση με τις προβλέψεις για το 2025.

Τα διάφορα «τέλη για τα απορρίμματα» είναι υπερπολλαπλάσια της εισφοράς στον ΕΔΣΝΑ καθώς αυτή σχετίζεται με το κόστος επεξεργασίας των αποβλήτων στην Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Φυλής. Τα μεγάλα ποσά σχετίζονται με την αποκομιδή των δημοτικών αποβλήτων (προσωρινή αποθήκευση, συλλογή, μεταφορά με ή χωρίς τοπική μεταφόρτωση) και, πρόσφατα, για ορισμένους τουλάχιστον δήμους, και με το κόστος επεξεργασίας στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) του περιεχομένου των μπλε κάδων.

Το γεγονός ότι με νεότερες αποφάσεις η Εκτελεστική Επιτροπή (υπ' αρ. 1/9.1.25 ΑΕΕ και υπ' αρ. 2/15.1.2025) κάτω από τη γενικότερη κατακραυγή ανέβαλε την εφαρμογή του χαρατσιού, δεν θίγει την ουσία του καθώς αυτό προβλέπεται να καταβληθεί από τους δήμους στο ακέραιο!

Αυτό, βέβαια, με βάση τη συνεχιζόμενη και επιδεινούμενη υποχρηματοδότηση σημαίνει ή αύξηση των εσόδων από τα δημοτικά τέλη ή μείωση των δαπανών για τη συλλογή των απορριμμάτων, επομένως μειωμένες προσλήψεις, απολύσεις, περικοπές σε υπερωρίες για την αποκομιδή τα Σαββατοκύριακα, στην αγορά εξοπλισμού και στόλου, των ΜΑΠ ή μαχαίρι στα απαραίτητα έργα υποδομών, στις δαπάνες και στα λειτουργικά από άλλους κωδικούς κ.ο.κ. Σήμερα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το κόστος των απορριμμάτων στοιχίζει «χρυσάφι» στα λαϊκά στρώματα, με τον λογαριασμό να πηγαίνει σ' αυτά.

Η λογική των επιτελείων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της κυβέρνησης «ο ρυπαίνων πληρώνει» αποδείχτηκε ότι οδήγησε και σε επιπλέον απορρίμματα και σε επιβάρυνση των λαϊκών στρωμάτων. Και αυτό, την ίδια στιγμή που οι εταιρείες που παράγουν και διακινούν μαζικά συσκευασμένα προϊόντα και καλύπτονται από το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) ΑΕ δεν πληρώνουν ούτε ευρώ από τα ταμεία τους καθώς μετακυλίουν στον καταναλωτή την εισφορά τους προς την ΕΕΑΑ ΑΕ. Απαλλάσσονται έτσι προκλητικά από τις υποχρεώσεις τους σε σχέση με την οικονομική συνδρομή τους για την επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης των αποβλήτων συσκευασίας. Υπάρχει και μεγάλο ποσοστό τέτοιων εταιρειών που εισφοροδιαφεύγουν απέναντι στην ΕΕΑΑ ΑΕ, οπότε αυξάνουν τα κέρδη τους καθώς παρακρατούν τα αντίστοιχα ποσά. Φαινόμενο που έχει καταγγελθεί ακόμη και από την ίδια την ΕΕΑΑ ΑΕ χωρίς να ιδρώσει το αυτί κανενός κυβερνητικού παράγοντα. Την ίδια στιγμή, η ανακύκλωση παραμένει σε μονοψήφιο ποσοστό (!)...

Επομένως:

Η τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζει ο ΕΔΣΝΑ, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, δεν πρέπει και δεν μπορεί να υλοποιηθεί από τους δήμους. Κυρίως δεν επιδέχεται καμία βελτίωση με δεδομένο ότι τα χρέη συσσωρεύονται στους δήμους, δηλαδή τους δημότες, και αργά ή γρήγορα θα γίνουν απαιτητά, σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους. Αρα πρέπει άμεσα να γίνει νομοθετική παρέμβαση για:

- Κατάργηση του «τέλους ταφής» απορριμμάτων (σχετικές διατάξεις νόμων όπως: 4042/2012, 4342/2015, 4555/2018, 4609/2019, 4819/2021 και 5151/24) χωρίς καμία θεσμοθέτηση νέου αντίστοιχου τέλους σε βάρος των δημοτών.

- Διαγραφή όλων των χρεών που έχουν καταγραφεί ως υποχρεώσεις στους δήμους για τα έτη εφαρμογής του «τέλους ταφής» απορριμμάτων. Ανάλογη αναμόρφωση του Προϋπολογισμού του ΕΔΣΝΑ για το 2025 και χρηματοδότηση των λειτουργικών/διαχειριστικών του αναγκών από την κεντρική κυβέρνηση και τα οφειλόμενα προς τους δήμους από την ΕΕΑΑ ΑΕ.

- Καμία παρακράτηση από τον πάροχο Ενέργειας και επιστροφή των παρακρατηθέντων από τους ΚΑΠ του 2024 που αφορούσαν υποχρεώσεις του 2022 και έκτοτε.

- Αρκετά με τη λεηλασία του λαϊκού εισοδήματος μέσω των ανταποδοτικών τελών καθαριότητας. Να ξεκινήσει μια δραστική μείωσή τους στην προοπτική της κατάργησής τους. Το σχετικό κόστος να καλυφθεί με τη φορολογία του κεφαλαίου.

Ο σχεδιασμός και η χωροθέτηση των απαιτούμενων υποδομών για τη διαχείριση αποβλήτων με κριτήριο την προστασία της υγείας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων και της προστασίας του περιβάλλοντος, συνολικά η διαχείριση των απορριμμάτων σε όφελος του λαού και όχι των επιχειρηματικών ομίλων μπορεί να εξασφαλιστεί στο πλαίσιο ενός ριζικά διαφορετικού δρόμου ανάπτυξης που στο επίκεντρό του θα είναι οι ανάγκες των πολλών και όχι τα κέρδη των λίγων.

Οργανώνουμε την πάλη μας με κριτήριο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Παλεύουμε ενάντια στην πολιτική που καθορίζει τη διαχείριση των απορριμμάτων και συνολικά των αποβλήτων με κριτήριο την κερδοφορία του κεφαλαίου και όχι τις λαϊκές ανάγκες, σύμφωνα μα τις στρατηγικές επιλογές της Ευρωπαϊκής Ενωσης («πράσινη συμφωνία», «κυκλική οικονομία», στρατηγική για διαχείριση αποβλήτων κ.λπ.). Στρατηγικές που έχουν ψηφιστεί και υλοποιούνται από όλες τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, όλες τις περιφερειακές αρχές και όλους τους φορείς διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων - ΦΟΣΔΑ (από τον ΕΔΣΝΑ στην Αττική).

• Κατάργηση του αντιλαϊκού νομοθετικού πλαισίου διαχείρισης των αποβλήτων.
• Προστασία της υγείας των εργαζομένων και του λαού από κινδύνους που ενδέχεται να προκύπτουν από κάθε είδους δραστηριότητες σχετικές με τη διαχείριση των αποβλήτων. Πλήρης διασφάλιση των όρων εργασίας και της υγείας και ασφάλειας όλων των εργαζομένων στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων.
• Να μην υλοποιηθεί ο περιφερειακός σχεδιασμός για τη διαχείριση των αποβλήτων στην Αττική όπως καθορίζεται από το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της προηγούμενης περιφερειακής αρχής (ΣΥΡΙΖΑ) και το υπό έγκριση ΠΕΣΔΑ της σημερινής (ΝΔ).

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, ιεραρχούμε ένα μείγμα μεθόδων και τεχνικών στην επεξεργασία των απορριμμάτων με επίκεντρο την ουσιαστική ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων και δραστικό περιορισμό της υγειονομικής ταφής. Απορρίπτουμε τις μονάδες καύσης καθώς και επεξεργασίας σύμμεικτων αποβλήτων (ΜΕΑ, ΜΑΑ), που στο όνομα της ανακύκλωσης αποτελούν ταφόπετρά της.

Επιστημονική λύση με διαπεριφερειακή συνεργασία για τη χωροθέτηση των απαιτούμενων υποδομών διαχείρισης των αποβλήτων του νομού Αττικής, στον οποίο συγκεντρώνεται το 36,4% του πληθυσμού της χώρας, σε μια έκταση που καλύπτει το 3% της επικράτειας, με εγκατεστημένες σειρά βιομηχανικών ζωνών. Ασφαλής και ολοκληρωμένη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, ιδιαίτερα των βιομηχανικών.

• Να κλείσει άμεσα ο ΧΥΤΑ Φυλής και να σταματήσει το κατάπτυστο έργο του νέου ΧΥΤΑ στην ίδια θέση. Υλοποίηση των αναγκαίων έργων περιβαλλοντικής αποκατάστασης. Να δημοσιοποιηθούν άμεσα τα αποτελέσματα της επιδημιολογικής μελέτης στην ευρύτερη περί τη χωματερή Φυλής περιοχή και των περιβαλλοντικών ελέγχων στις εγκαταστάσεις του ΕΔΣΝΑ. Να μη λειτουργήσει ο ΧΥΤΥ Γραμματικού και να σταματήσει άμεσα η αμαρτωλή δημοπράτηση για τη δημιουργία της ΜΕΑ - ΜΕΒΑ Γραμματικού. Να απαγορευθεί κάθε νέα δραστηριότητα διαχείρισης αποβλήτων στην περιοχή του Θριασίου ή επέκταση υφιστάμενης. Οχι στη χωροθέτηση της ΜΕΑ Πειραιά στην περιοχή του Σχιστού Περάματος - Κερατσινίου, δίπλα στο ΒΙΠΑ Σχιστού. Να αποσυρθούν οι εγκληματικές νομικές ρυθμίσεις της ΝΔ, που είτε νομιμοποιούν, στην πράξη επ' αόριστον, την επικίνδυνη για την υγεία και το περιβάλλον λειτουργία δεκάδων παράνομων τοπικών ΧΑΔΑ βαφτίζοντάς τους ΣΜΑ, είτε επιτρέπουν την εγκατάσταση τοπικών ΣΜΑ ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές. Μετεγκατάσταση σε ασφαλή θέση του αποτεφρωτήρα των επικίνδυνων υγειονομικών και άλλων αποβλήτων.
• Οχι στην ιδιωτικοποίηση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων του ΕΔΣΝΑ. Κατάργηση των ΣΔΙΤ, των συμβάσεων παραχώρησης και κάθε είδους ιδιωτικοποίησης και επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Η υλοποίηση των έργων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των αποβλήτων να γίνεται από κρατικό φορέα με πόρους από τη φορολόγηση του κεφαλαίου.