Μέσα, έξω και κάτω από αυτά συνεργεία, ομάδες μεταλλεργατών και ναυπηγοξυλουργών, σαν μυρμήγκια που τα έχουν βάλει με θηρία. Ομως τα θηρία φτιάχνονται από εργάτες. Χωρίς αυτούς θα σκούριαζαν, θα έμεναν άδεια κουφάρια. Είναι προϊόντα της εργασίας εκατοντάδων εργατών, εκδήλωση της τεράστιας δύναμης που κρύβει η συλλογική δουλειά τους, αλλά και της δράσης τους, που μπορεί να γίνει η δύναμη που θα αλλάξει τον κόσμο, παίρνοντας αυτό που της ανήκει, τον τεράστιο πλούτο που παράγουν κάθε μέρα, κάθε ώρα.

Πρώτος σταθμός μας στο οδοιπορικό, μια μεγάλη πλωτή δεξαμενή στην οποία έχει τοποθετηθεί μια μικρότερη για συντήρηση και επισκευή. «Αυτά είναι τα βάζα», μας λέει ο Σταύρος Τουμανίδης, δείχνοντας κάποιες κατασκευές από σίδερο και ξύλο. Οταν έρχεται ένα πλοίο η δεξαμενή βυθίζεται, το πλοίο στηρίζεται πάνω στα «βάζα», δύτες ελέγχουν και αφού βεβαιωθούν ότι η στήριξη είναι σωστή η δεξαμενή αναδύεται και αδειάζει από το νερό για να ξεκινήσουν οι εργασίες στο πλοίο.

Οση ώρα μιλάμε φθάνουμε στο σημείο που έχει τοποθετηθεί η μικρή δεξαμενή. Πάνω, κάτω και μέσα σε αυτή συνεργεία. Αλλος κόβει λαμαρίνες με οξυγόνο, άλλος «ξυρίζει» ό,τι προεξέχει για να μπει καινούργια λαμαρίνα. Εχουμε ανέβει και βρισκόμαστε πάνω στη μικρή δεξαμενή.

Βρίσκουμε τον Στέφανο, μεταλλεργάτη, 31 ετών. Μας λέει για τους νέους που έρχονται στη δουλειά. Γελάει όταν του λέμε «και εσύ νέος είσαι» και μας απαντά «εγώ είμαι σε αυτήν τη δουλειά από τα 13 μου». Εκείνη τη στιγμή περνάει δίπλα του ο Σταύρος και τον ενημερώνει: «Στην προηγούμενη απεργία, με διώξανε μια μέρα μετά. Δεν σας ενημέρωσα αμέσως. Επρεπε. Δεν το έκανα, όμως». Λίγες κουβέντες, αρκετές όμως για να φανερώσουν την αξία της δράσης των δύο σωματείων στη Ζώνη και τη συσπείρωση των εργατών, την εμπιστοσύνη τους σε αυτά.

Λέει ότι οι εργαζόμενοι δουλεύουν από εργολάβο σε εργολάβο και ότι είναι συχνό φαινόμενο τα 10ωρα και 12ωρα. «Γιατί δεν ζητάτε να φύγετε όταν λήξει το κανονικό ωράριο;» ρωτάμε. «Αμα πεις όχι μετά δεν βρίσκεις εύκολα δουλειά την επόμενη φορά», η απάντησή του. Αναφέρεται σε ένα κομμάτι των εργολάβων, που προσπαθούν να προσλαμβάνουν ανειδίκευτους εργάτες για να ρίχνουν το μεροκάματο. «Σε μας το μεροκάματο», σημειώνει, «ξεκινά από τα 62 ευρώ και πάνω ενώ σε αυτούς δίνουν μόλις 35 ευρώ καθαρά. Ανθρωποι που έρχονται και δεν ξέρουν τη δουλειά και κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή, καθώς δεν ξέρουν ούτε πώς θα κινηθούν στον χώρο». Ομως «και για εμάς που ξέρουμε, κίνδυνος υπάρχει. Μετά τις 10 ώρες δουλειά ...ξεκουτιαίνεις».

Εντύπωση μας κάνει η παρατήρησή του, ότι όταν θέλουν να δουλέψουν δύο συνεργεία με διαφορετικό αντικείμενο στο ίδιο σημείο, αλλά για λόγους ασφαλείας δεν μπορούν να δουλέψουν ταυτόχρονα, τότε η συνεννόηση γίνεται μεταξύ τους, χωρίς να υπάρχει κανένας κεντρικός σχεδιασμός και συντονισμός των εργασιών, γεγονός που μεγαλώνει την επικινδυνότητα των εργασιών. «Μπαίνουμε σε ένα χώρο. Χτυπάμε τη λαμαρίνα για να καταλάβουν ότι είμαστε εδώ. Αν χτυπήσει και το άλλο συνεργείο τότε περιμένουμε να τελειώσουν για να ξεκινήσουμε»!

Συνεχίζουμε. Κοιτάς τα πρόσωπα. Μοιάζουν ίσως ενοχλημένα από την παρουσία μας. Στην πρώτη κουβέντα τους, καταλαβαίνεις ότι έχεις άδικο. Σκάνε τα χαμόγελα, κάνουν πλάκα. Λένε για ό,τι ζουν.

Ο Κλόντιαν είναι στην Ελλάδα 26 χρόνια, επτά χρόνια δουλεύει στα σίδερα. «Για εμένα έπρεπε να δουλεύουμε 6 ώρες και τέρμα» λέει. «Και γιατί κάνετε υπερωρίες;» ρωτάμε ακόμα μια φορά και απαντά κοφτά: «Για να ζούμε». Οι εργάτες είναι αναγκασμένοι να κυνηγάνε την υπερωρία και δεν είναι «επιλογή» τους, όπως ισχυρίζονται οι κυβερνήσεις.

«Τώρα», λέει, «φεύγουμε με το σκοτάδι από το σπίτι για δουλειά και με το σκοτάδι γυρνάμε. Εγώ κάνω και δεύτερη δουλειά σε ταβέρνα. Πέρυσι εδώ στη Ζώνη δούλευα για έναν σχεδόν χρόνο καθημερινά 10 ώρες. Στο τέλος δεν άντεξα, σταμάτησα έναν μήνα. Δεν μπορούσα άλλο».

Φεύγουμε από εκεί και κατευθυνόμαστε σε παρακείμενη δεξαμενή όπου γίνονται εργασίες σε ένα πλοίο. Αναδιαμορφώνουν τα πηδάλια, ώστε να εξασφαλιστεί καλύτερη πλεύση και οικονομία στο καύσιμο. «Αυτό το κάνουμε μόνο εμείς και στη Νορβηγία», μας λέει ένας εργάτης.

Βγαίνουμε από τη δεξαμενή και προχωράμε κατά μήκος της προβλήτας. Από ένα πλοίο που έχει πλαγιοδετήσει κατεβαίνει ο Γιώργος, ναυπηγοξυλουργός. Δουλεύει στη Ζώνη από το 2016. Πριν δούλευε οικοδομή, στα μπετά. Το Σωματείο Ναυπηγοξυλουργών ήρθε άμεσα σε επαφή μαζί του. Μετά από λίγο καιρό στη δουλειά ο εργολάβος του ζήτησε να δουλεύει σαν μάστορας. Οταν ο Γιώργος ζήτησε να πληρώνεται ως μάστορας και όχι ως βοηθός τον έδιωξε με την δικαιολογία ότι δεν υπήρχε δουλειά...

«Το μεροκάματο είναι καλό», μας λέει, «φθάνει τα 100 ευρώ καθαρά στο 7ωρο». Κάνουμε πάλι την ίδια ερώτηση: «Και γιατί κυνηγάς τις υπερωρίες αφού τον μήνα ξεπερνάς τα 2.000;». Χωρίς σκέψη μας απαντά: «Είμαστε οικογένεια με δύο παιδιά. Θέλουμε 500 ευρώ το μήνα για νοίκι και 400 ευρώ για φροντιστήρια των παιδιών. Και άλλα 1.000 ευρώ για σούπερ μάρκετ! Πώς θα βγούνε αυτά τα έξοδα; Για αυτό κυνηγάς τις υπερωρίες».

Τον ρωτάμε για τη σημασία της οργάνωσης στο Σωματείο. Αναφέρει τη συστηματική επαφή και παρέμβασή του για κάθε ζήτημα και σημειώνει ότι χάρη στην κοινή δράση του με το Συνδικάτο Μετάλλου «έχουμε κρατήσει τα μεροκάματα σε αυτό το επίπεδο».

Στο τέλος της διαδρομής βρεθήκαμε μπροστά στον κλειστό πυροσβεστικό σταθμό, που κάποτε λειτουργούσε στη Ζώνη. Ενα ακόμα πάγιο αίτημα των σωματείων η επαναλειτουργία του, γιατί μόνο ένας τέτοιος σταθμός, με προσωπικό εξοικειωμένο και εξοπλισμό προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου χώρου, μπορούν να παρέμβουν αποτελεσματικά, όπως φάνηκε και σε πρόσφατα περιστατικά όταν πυροσβεστικές δυνάμεις, ξένες προς το χώρο, δυσκολεύθηκαν να επέμβουν έγκαιρα.

Στην ίδια μοίρα βρίσκεται το κλειστό εδώ και χρόνια Κέντρο Υγείας, έξω από τη Ζώνη, για το οποίο σωματεία και φορείς παλεύουν χρόνια για την επαναλειτουργία του με πλήρη εξοπλισμό, αναδεικνύοντας την αναγκαιότητά του σε μια περιοχή που δραστηριοποιούνται χιλιάδες εργάτες σε επικίνδυνες συνθήκες εργασίας.

Αυτό το σύντομο οδοιπορικό έγινε και ένα πολύτιμο μάθημα. Εργάτες με λίγα λόγια καταφέρνουν να αποδώσουν όσα πασχίζουμε να πούμε με εκατοντάδες λέξεις. Η συζήτηση μαζί τους βάζει έτσι ...απλά «τα πράγματα στη θέση τους».

Λόγια που βγάζουν στην επιφάνεια την τεράστια δύναμη της οργανωμένης συλλογικής δράσης, του συντονισμένου αγώνα μέσα από τα σωματεία τους, κόντρα στην εργοδοσία που ξεσαλώνει. Για τη διεκδίκηση όσων τους ανήκουν, απέναντι σε μια πολιτική που λογίζει κάθε τους ανάγκη σαν «κόστος» για τους ομίλους.

Δράση από την οποία οι εργάτες και τα συνδικάτα τους αντλούν, εκτός από πολύτιμες κατακτήσεις, πείρα και συμπεράσματα. Εμπλουτίζουν το πλαίσιο πάλης τους, δυναμώνουν την αναμέτρηση με το κράτος και την εργοδοσία, τις κυβερνήσεις και τις συμμαχίες τους, ΕΕ και ΝΑΤΟ. Βάζουν στο στόχαστρο όσους τσακίζουν τις ζωές τους για τα κέρδη των λίγων.