Το περιεχόμενο των πολύμηνων κινητοποιήσεων ενάντια στον νόμο - έκτρωμα «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», μέρος του οποίου ήταν η κατάργηση όλων των προγραμμάτων απεξάρτησης, (ΚΕΘΕΑ, «18 Ανω», ΟΚΑΝΑ, «Ιανός», «Μέθεξις», «Διάπλους») και η ενοποίησή τους, ανεξαρτήτως φιλοσοφίας, σε έναν φορέα (ΕΟΠΑΕ) πλάι στους ιδιώτες και τις ΜΚΟ, δικαιώνεται με τραγικό τρόπο ήδη από τις πρώτες μέρες εφαρμογής του.

Επιβεβαιώνεται ότι στρατηγικός στόχος του νομοσχεδίου ήταν η αποδυνάμωση του κοινωνικού δικαιώματος για δωρεάν, υψηλού επιπέδου απεξάρτηση διαμέσου της αλλοίωσης του θεραπευτικού μοντέλου της στεγνής θεραπείας, η στροφή προς την ιδιωτικοποίηση, η παγίωση της υποστελέχωσης με καταστρατήγηση εργασιακών δικαιωμάτων και η αλλοίωση του περιεχομένου της πρόληψης.

Κατάρτιση «ανταποδοτικού» προγράμματος με ανοιχτή την πόρτα για εισαγωγή νοσηλίων, συγχωνεύσεις δομών πατώντας στην υποβάθμιση που δημιούργησαν οι χρόνιες πολιτικές υποχρηματοδότησης, απλήρωτη εργασία, ακύρωση νόμιμων αδειών και για τους εργαζόμενους με τη βολική δικαιολογία της «μετάβασης» στον νέο φορέα. Επίσης γιγάντωση των ελαστικών σχέσεων εργασίας με τη γνωστή καραμέλα «δεν αντέχει η οικονομία», είναι μερικά μόνο από τα πρώτα ανακοινωθέντα σχέδια της Διοίκησης του ΕΟΠΑΕ και του υπουργείου Υγείας.

Το βολικό για τους σχεδιασμούς κυβέρνησης - ΕΕ στην απεξάρτηση χάος που δημιούργησε η κατάργηση της αυτοτέλειας θεραπευτικών προγραμμάτων και η ένταξή τους σε ένα υπερσυγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό σχήμα, το οποίο λειτουργεί με όρους τυπικής διοίκησης επιχειρήσεων, χωρίς μάλιστα ακόμα να έχει καταρτισμένο σαφή προϋπολογισμό και θεραπευτικό πλάνο, έχει ως πρώτα θύματα, όπως ήταν αναμενόμενο, τις θεραπευτικές κοινότητες.

Ηδη, συγχωνεύτηκαν το Ειδικό Πρόγραμμα Γυναικών Εσωτερικής Διαμονής και το Ειδικό Πρόγραμμα Εξαρτημένων Μητέρων Εσωτερικής Διαμονής του πρώην «18 Ανω», ενώ η κοινότητα φυλακών Θήβας του ΚΕΘΕΑ αυτήν τη στιγμή κινδυνεύει με κλείσιμο, αφού έχει απομείνει με μόλις μία εργαζόμενη.

Ακόμα και για τις θεραπευτικές κοινότητες που απομένουν όμως, ο νέος τρόπος οργάνωσης έχει στερήσει τη «ζωντανή» τους λειτουργία, πάνω στην οποία βασιζόταν η θεραπεία. Συγκεκριμένα, λόγω των νέων διαδικασιών έγκρισης προμηθειών, οι κοινότητες αδυνατούν να αγοράσουν ακόμα και τρόφιμα! Αντίστοιχα, έχουν απορριφθεί αιτήματα που σχετίζονται με δαπάνες για φάρμακα (ψυχιατρικά και παθολογικά) μελών, γεγονός που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και την πορεία της θεραπείας τους.

Το «κενό» καλούνται να καλύψουν για ακόμα μία φορά οι οικογένειες, οι εργαζόμενοι, τα ίδια τα μέλη είτε άμεσα από την τσέπη τους, είτε με το να γίνονται επαίτες δωρεών. Παράλληλα, με βάση το νέο σύστημα εισαγωγής εξειδικευμένου προσωπικού οδηγών, στις κοινότητες ισχύει πλέον απαγόρευση μετακινήσεων, που μετατρέπει τα μέλη ούτε λίγο ούτε πολύ σε «φυλακισμένους», στερώντας τους την ενεργό συμμετοχή, την καλλιέργεια αυτονομίας, ισοτιμίας, εξωστρέφειας κ.λπ. που έως σήμερα πρέσβευε το μοντέλο των θεραπευτικών κοινοτήτων, αλλά και την άμεση πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας υπηρεσίες, όπως ιατρική περίθαλψη, νομική υποστήριξη κ.λπ.

Ιδια κατάσταση παρατηρήθηκε και με την άτυπη παύση θεραπειών σε στεγνά προγράμματα κυρίως της περιφέρειας, όπου οι ελάχιστοι εργαζόμενοι καλούνταν να ταξιδεύουν σε άλλους νομούς για να εξυπηρετήσουν αιτήματα, αλλά και σε κινητές μονάδες της Αττικής, καθώς δεν εγκρίνονταν κονδύλια για έξοδα μετακίνησης.

Οι αιφνιδιαστικές μετακινήσεις προσωπικού, ακόμα και από δομές εντελώς διαφορετικής προσέγγισης, χωρίς κάποια εκπαίδευση, για να μπαλωθούν τρύπες, όπως έγινε με τη «γραμμή βοήθειας για τον τζόγο» του πρώην ΚΕΘΕΑ «ΑΛΦΑ» μετά την ακύρωση της διαδικασίας ανανέωσης συμβάσεων των εργαζομένων που τη στελέχωναν, έρχονται ως επιστέγασμα της επίσημης υποστελέχωσης του νέου φορέα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, τον ΕΟΠΑΕ αυτή τη στιγμή απαρτίζουν μόλις 1.756 εργαζόμενοι πανελλαδικά, με το 1/3 να δουλεύει με ελαστικές σχέσεις εργασίας, αριθμός πολύ κάτω και από την προηγούμενη ελλιπέστατη στελέχωση των προγραμμάτων απεξάρτησης, μιας και έχουν μεσολαβήσει πλήθος παραιτήσεων, αλλά και αιτημάτων απόσπασης προς δομές Ψυχικής Υγείας.

Τα ημίμετρα της κυβέρνησης, π.χ. αναγκαστική παράταση της παραμονής στον ΕΟΠΑΕ του προσωπικού που θα απορροφηθεί τελικώς στην Ψυχική Υγεία, το μόνο που έχουν δημιουργήσει είναι μεγαλύτερες λίστες αναμονής, αφού κανείς θεραπευτής, δικαίως, δεν αναλαμβάνει έναν θεραπευόμενο που θα αναγκαστεί να τον αφήσει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αντίστοιχα, οι ελάχιστες προσλήψεις ορισμένου χρόνου που αναμένονται, απλά θα ανακυκλώσουν το πρόβλημα, σε έναν τομέα δουλειάς που η συνέχεια και η δέσμευση αποτελούν όρους για τη θετική έκβαση της θεραπείας.

Βεβαίως, όλα τα παραπάνω είναι «ψιλά γράμματα» για την κυβέρνηση, η οποία τοποθετεί προκλητικά στο επιστημονικό συμβούλιο του ΕΟΠΑΕ στελέχη ΜΚΟ που έχουν προσφέρει έως σήμερα τα μέγιστα στην προώθηση αντικοινωνικών θεωριών όπως τα περί «ατομικού δικαιώματος στη χρήση», «αυτοδιάθεσης του σώματος», ενώ έχουν παίξει κομβικό ρόλο στην προσπάθεια νομιμοποίησης όλων των ναρκωτικών ουσιών, στη διαφήμιση της κάνναβης, στο άνοιγμα των Χώρων Ελεγχόμενης Χρήσης, στην προώθηση νέων υποκατάστατων, στη διατήρηση χρηστών απλά σε μια ζωή κοινωνικά νεκρή.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα της εφαρμογής της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των εξαρτήσεων, που υπηρέτησαν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις στη χώρα μας, με όχημα την αντιεπιστημονική «ιατρικοποίηση» του κοινωνικού φαινομένου της εξάρτησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η στεγνή θεραπεία, με τα τεράστια ποσοστά αποτελεσματικότητας που είχε μέχρι σήμερα, θα απομείνει στην καλύτερη των περιπτώσεων μία περιορισμένη και υποβαθμισμένη επιλογή δίπλα στη μείωση βλάβης, καθώς θα θεωρείται κόστος, τόσο οικονομικό όσο και πολιτικό. Γιατί αληθινή απεξάρτηση σημαίνει απεμπλοκή από όλες τις αιτίες που έστρεψαν κάποιον στη χρήση, αιτίες βαθιά δεμένες με τον τρόπο ζωής που προβάλλει το καπιταλιστικό σύστημα και τις σαθρές αξίες και σχέσεις που διαμορφώνονται σ' αυτή τη βάση.

Είναι αντικειμενικά αδύνατο αυτό το κενό να το καλύψουν οι ιδιώτες, που είναι και ο στρατηγικός στόχος του αστικού συστήματος, όχι μόνο λόγω των τεράστιων ταξικών φραγμών που θα ορθωθούν σε μια οικογένεια, η οποία χρειάζεται να συμμετέχει ενεργά στη θεραπεία για να είναι αποτελεσματική. Κυρίως γιατί η εξάρτηση είναι κοινωνικό φαινόμενο και η θεώρησή της με αυτόν τον τρόπο και μόνο μπορεί να προλάβει την εμφάνισή της και να την θεραπεύσει.

Κανένας ιδιώτης δεν αντανακλά την κοινωνική ευθύνη της εμφάνισης του φαινομένου. Κανένας ιδιώτης δεν προσφέρει επανα-κοινωνικοποίηση και κοινωνική ένταξη. Κανένας ιδιώτης δεν χτυπάει στη ρίζα της την αποξένωση. Το μόνο που κάνει ένας ιδιώτης είναι να δίνει το μήνυμα «δικό σου το πρόβλημα, μόνος σου βρες λύση», με το αζημίωτο. Δηλαδή, οδηγεί ξανά τον εξαρτημένο στις ίδιες αιτίες που τον έστρεψαν στη χρήση, με τον μανδύα της θεραπείας.

Η στροφή προς την ιδιωτική απεξάρτηση, λόγω και του συνεχώς αυξημένου αριθμού των εθισμένων και τοξικοεξαρτημένων παγκοσμίως, είναι έργο που έχει παιχτεί ήδη στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Η θεραπεία εθισμού προβάλλεται ως νέο κερδοφόρο και παρθένο ακόμα πεδίο, που μόνο στις ΗΠΑ αναμένεται να φτάσει τα 35 δισ. δολάρια το 2025 (σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Παρακολούθησης των Εξαρτήσεων των ΗΠΑ). Στις ΗΠΑ, σήμερα μόνο 1 στα 4 προγράμματα απεξάρτησης που απευθύνονται σε έφηβους χρήστες είναι δωρεάν. Δίπλα σ' αυτή την κερδοφορία πρέπει να βάλουμε παράλληλα και το ίδιο το εμπόριο ναρκωτικών αλλά και τη βιομηχανία υποκατάστατων, για ένα σύστημα που μπροστά στα κέρδη δεν υπολογίζει την ανθρώπινη ζωή.

Λύση βέβαια δεν μπορεί να αποτελέσει ούτε η αναβίωση λύσεων προηγούμενων δεκαετιών, όπως οι αυτο-οργανωμένες, ανεξάρτητες από το κράτος θεραπευτικές δομές, που ιστορικά, κάτω από την πίεση του κινήματος αναγνωρίστηκαν de facto από τα αστικά κράτη και στη χώρα μας. Τέτοιες μορφές, αν και μπορεί να ξεκινήσουν με αγνές προθέσεις στο πλαίσιο της αλληλεγγύης, εφόσον αποποιούνται την κρατική χρηματοδότηση στο όνομα της «μη κρατικής παρέμβασης», είναι καταδικασμένες να λειτουργήσουν τελικά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αν θέλουν να καλύψουν επαρκώς τις ανάγκες των μελών και του θεραπευτικού προσωπικού τους.

Πόσο μάλλον που οι σημερινές γιγαντωμένες, λόγω της ίδιας της εξέλιξης του καπιταλισμού, ανάγκες για απεξάρτηση είναι αδύνατον να καλυφθούν αποσπασματικά, έξω δηλαδή από μία κρατική οργάνωση που θα θέτει ως προτεραιότητα τη σχεδιασμένη κάλυψη των κοινωνικών αναγκών. Σήμερα, τέτοιες φωνές απλά δίνουν την καλύτερη πάσα στο αστικό κράτος να αποποιηθεί την ευθύνη του τόσο για την εμφάνιση του κοινωνικού φαινομένου της εξάρτησης, όσο και για την κοινωνική επανένταξη των απεξαρτημένων.

Απέναντι σ' αυτήν την πολιτική που έχει βάλει στο στόχαστρο τη δωρεάν απεξάρτηση και την πρόληψη, αλλά που θέλει κυρίως τους νέους ανθρώπους στο περιθώριο της ζωής και της κοινωνικής δράσης, βρίσκεται το ΚΚΕ που παλεύει:

-- Για να είναι ο άνθρωπος πρωταγωνιστής της κοινωνικής ζωής, με καθαρή συνείδηση.

-- Για να μπορεί να αγωνίζεται και να δημιουργεί με βάση τις δικές του ανάγκες και όχι να αποσύρεται στον ψεύτικο κόσμο των ναρκωτικών και των εξαρτήσεων.

Το ΚΚΕ διεκδικεί:

• Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Πρόληψη - Απεξάρτηση - Κοινωνική Επανένταξη, υψηλού επιπέδου που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες.
• Ενίσχυση των "στεγνών" θεραπευτικών προγραμμάτων και των Κέντρων Πρόληψης.
• Μια αντιναρκωτική πολιτική που έχει ως κυρίαρχο στοιχείο τη μείωση της ζήτησης, τα αίτια που στρέφουν τον άνθρωπο στην εξάρτηση, όπου πρωταγωνιστικό ρόλο θα έχει η Πρωτογενής Πρόληψη.

Για το ΚΚΕ η πάλη ενάντια σε όλα τα ναρκωτικά είναι υπόθεση πρώτης γραμμής και με αυτό το πλαίσιο θα συνεχίσει να αναλαμβάνει διεκδικητικές πρωτοβουλίες μέσα στο εργατικό, το μαζικό και το νεολαιίστικο κίνημα.