Σημαντικό τεκμήριο για τον χαρακτήρα του αστικού κράτους και της Δικαιοσύνης του αποτελούν οι ομαδικοί τάφοι και τα οστά εκτελεσμένων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών που βρέθηκαν στον χώρο του Πάρκου - μνημείου Εθνικής Αντίστασης στις Συκιές Θεσσαλονίκης, όπου πραγματοποιούνται εργασίες ανάπλασης.

Συνολικά, από τον Δεκέμβρη του 2024 μέχρι και σήμερα, στον χώρο που βρίσκεται το πάρκο Εθνικής Αντίστασης, στη συμβολή των οδών Κανάρη, Σολωμού και Μιαούλη, εντοπίστηκαν 4 ομαδικοί τάφοι και σκελετοί από 25 εκτελεσμένους.

Το Επταπύργιο και ο περίγυρός του αποτελούν μαρτυρικό τόπο για χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους, λαϊκούς αγωνιστές, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ. Μέσα στο Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ) φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν χιλιάδες και στον περίρυγό του εκτελέστηκαν εκατοντάδες, από το 1946 έως και το 1955.

Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ ξεκίνησε ήδη προσπάθεια εντοπισμού συγγενών εκτελεσμένων αγωνιστών στην περιοχή, προκειμένου να διεκδικηθούν η οργάνωση και η πραγματοποίηση της διαδικασίας ταυτοποίησης των σκελετών με την εξέταση DNA των συγγενών τους. Ενώ το επόμενο διάστημα θα δοθεί στη δημοσιότητα ο μαρτυρικός κατάλογος των ονομάτων των περίπου 400 εκτελεσμένων που έχουν συγκεντρωθεί μέσα από πολύχρονη συλλογική προσπάθεια του Κόμματος, για να μπορούν να επικοινωνήσουν οι απόγονοί τους.

Τα πρώτα οστά είχαν βρεθεί στα τέλη του 2024, λίγες μέρες πριν τις γιορτές. Στις 26 Φλεβάρη εντοπίστηκε ένας μεγάλος λάκκος με τα οστά έντεκα εκτελεσμένων. Εντεκα σκελετοί γυμνοί και ξυπόλητοι, ο ένας δίπλα στον άλλο.

Τις προηγούμενες μέρες εντοπίστηκαν δύο νέοι ομαδικοί τάφοι. Στον έναν βρέθηκαν τα οστά τεσσάρων εκτελεσμένων και στον άλλο τα οστά 7 εκτελεσμένων. Κάποια από τα κρανία είχαν οπή από τη «χαριστική βολή» που ρίχτηκε εναντίον τους από τον επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος. Στον έναν τάφο εντοπίστηκαν τα υπολείμματα ενός γυναικείου παπουτσιού, που φανερώνει ότι το θύμα ήταν γυναίκα. Επίσης βρέθηκαν και περισυνελέγησαν σφαίρες.

Κομμουνιστές και άλλοι λαϊκοί αγωνιστές δικάζονταν στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης, καταδικάζονταν σε θάνατο, εκτελούνταν στην περιοχή έξω από το Επταπύργιο, τον «συνήθη τόπο εκτελέσεων» και, όπως αποδεικνύεται, το αστικό κράτος και οι μηχανισμοί του πετούσαν τις σωρούς τους σε λάκκους που έσκαβαν οι ποινικοί κρατούμενοι του Γεντί Κουλέ. Οι συγγενείς τους, γονείς, σύζυγοι, αδέλφια, δεν έμαθαν ποτέ αν θάφτηκαν και πού θάφτηκαν.

Οι εργασίες στον χώρο του πάρκου Εθνικής Αντίστασης συνεχίζονται. Σύμφωνα με ανακοίνωση του δήμου Νεάπολης - Συκεών, οι προσπάθειες ανεύρεσης και άλλων ομαδικών τάφων θα συνεχιστούν και ο δήμος θα παράσχει κάθε βοήθεια σε αυτή την κατεύθυνση, ώστε να βρεθούν όλοι οι σκελετοί των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους και δεν τους αποδόθηκαν οι τιμές που παραδοσιακά αποδίδονται στους νεκρούς.

Οι περισσότεροι από τους σκελετούς ήδη έχουν παραδοθεί στην Αστυνομική Διεύθυνση για έλεγχο και προσδιορισμό της ηλικίας και του χρόνου εκτέλεσης. Η δημοτική αρχή έχει ζητήσει την επιστροφή των σκελετών, έτσι ώστε να είναι στη διάθεση συγγενών και απογόνων προκειμένου να πραγματοποιήσουν έλεγχο και διασταύρωση DNA. Επίσης, να γίνει ταφικό μνήμα στο σημείο που βρέθηκαν οι σκελετοί και να τοποθετηθεί μνημείο πάνω από το ταφικό μνήμα.

O Γιώργος Σανίδας, πανεπιστημιακός καθηγητής, μίλησε στον «Ριζοσπάστη» και σημείωσε: «Η ανεύρεση ομαδικών τάφων στο Πάρκο του μνημείου Εθνικής Αντίστασης στις Συκιές σχετίζεται σαφώς με τις εκτελέσεις κατά την περίοδο της Κατοχής και κυρίως του Εμφυλίου και των αρχών της δεκαετίας του 1950. Βρίσκονται στον ευρύτερο "συνήθη τόπο" των εκτελέσεων.

Κατά συνέπεια σχετίζονται με την πρόσφατη Ιστορία της πόλης και της χώρας μας, και μάλιστα από τις πιο έντονες και δραματικές της στιγμές. Από την άποψη αυτή, χρήζουν πολλαπλής έρευνας εξαντλώντας όλες τις δυνατότητες που παρέχουν οι σύγχρονες μέθοδοι προσέγγισης και ανάλυσης στην Ιστορία, την Αρχαιολογία, την Ανθρωπολογία κ.τ.λ.

Δεν είναι τυχαίο ότι αντίστοιχα ταφικά πλαίσια και πιο πρόσφατα ακόμη ερευνώνται ενδελεχώς σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Θα ήταν λοιπόν χρήσιμο και διδακτικό κάθε αρμόδιος φορέας να συμβάλει στην κατεύθυνση αυτή. Το οφείλουμε τόσο στη γενικότερη ιστορική γνώση όσο και στη συλλογική μνήμη. Τέλος, η ταύτιση των νεκρών θα μπορούσε να συμβάλει έστω και αργά στην απόδοση των οστών στις οικογένειες και γενικά στην απόδοση μιας αρμόζουσας ταφής».

Τον χώρο επισκέφθηκε την Πέμπτη 13/3 κλιμάκιο του ΚΚΕ αποτελούμενο από την Θεανώ Καπέτη, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και Γραμματέα της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, και τον Δημήτρη Παπατολίδη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και επικεφαλής του Τμήματος Ιστορίας της Επιτροπής Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Η Θεανώ Καπέτη ανέδειξε την αναγκαιότητα να δημιουργηθεί ένα ταφικό μνημείο και δήλωσε ότι το ΚΚΕ θα στηρίξει την προσπάθεια της δημοτικής αρχής για συνέχιση των εργασιών, διεκδικώντας την εξασφάλιση των αναγκαίων κονδυλίων με ευθύνη του κράτους.

Επίσης ενημέρωσε τον δήμαρχο ότι με πρωτοβουλία του Κόμματος ξεκίνησε μια προσπάθεια εντοπισμού συγγενών εκτελεσμένων αγωνιστών στην περιοχή, προκειμένου να διεκδικηθεί η οργάνωση και η πραγματοποίηση της διαδικασίας ταυτοποίησης των σκελετών με την εξέταση DNA των συγγενών τους.

Τέλος σημείωσε ότι επιβεβαιώνεται η σημασία της απόφασης της ΚΕ του ΚΚΕ για την κατασκευή μνημείου του ΚΚΕ στο πίσω μέρος της Ακρόπολης του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ), όπου πραγματοποιούνταν και ο κύριος όγκος των εκτελέσεων. Η περίοδος που εντοπίστηκαν οι ομαδικοί τάφοι, έρχεται σε μια συγκυρία όπου εντείνονται οι ενέργειες από τη μεριά του ΚΚΕ για να προσδιοριστεί η ακριβής τοποθεσία του μνημείου, για το οποίο άλλωστε οι εργασίες του γλύπτη Αγγελου Βλάσση συνεχίζονται.

Ο Δημήτρης Παπατολίδης σε δήλωσή του σημείωσε πως «πρόκειται ουσιαστικά για ένα μαζικό ταφικό μνημείο μέσα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, απέναντι από το Γεντί Κουλέ. Ενα μνημείο που αποδεικνύει το μίσος της αστικής εξουσίας απέναντι στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, απέναντι στους κομμουνιστές. Δείχνει το ήθος αυτής της εξουσίας. Γιατί είναι η μοναδική περίοδος ιστορικά στην οποία πετάγονταν κυριολεκτικά οι εκτελεσμένοι μέσα σε λάκκους, ομαδικούς τάφους.

Το ΚΚΕ θα παλέψει να αναδειχθεί με κάθε τρόπο αυτό το σημαντικό εύρημα, για να μπορεί ο λαός μας να γνωρίσει την Ιστορία του. Να μάθει για τη στάση που κράτησαν οι συγκεκριμένες δυνάμεις, που επί δεκαετίες προσπάθησαν να μπαζωθούν η Ιστορία και οι μαζικοί τάφοι και τα εγκλήματα που έγιναν κατά του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Να αποκαλυφθεί ο χαρακτήρας των πράξεών τους».

Το Επταπύργιο λειτούργησε ως σωφρονιστικό ίδρυμα πολιτικών και ποινικών κρατουμένων, ανδρών και γυναικών. Φυλακίστηκαν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι, λαϊκοί αγωνιστές, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, κατά τις περιόδους της βασιλομεταξικής δικτατορίας (1936-'40), της γερμανικής Κατοχής (1941-'44), του Εμφυλίου πολέμου και μετέπειτα μέχρι την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών (1967-1974).

Οι πρώτες εκτελέσεις αγωνιστών στον περίγυρο των φυλακών έγιναν με την είσοδο των Γερμανών στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στις 9 Απρίλη του 1941, και κορυφώθηκαν την περίοδο 1946-1954, οπότε εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι καταδικάστηκαν σε θάνατο με συνοπτικές διαδικασίες από το Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και εκτελέστηκαν.

Σύμφωνα με στοιχεία που είχαν παρουσιαστεί σε μεγάλη εκδήλωση της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ τον Απρίλη του 2018, οι κατηγορούμενοι που σύρθηκαν στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης συνολικά ξεπερνούν τους 10.000, ενώ οι καταδικασμένοι τους 1.679. Συνολικά έγιναν 4.452 δίκες, με 477 καταδίκες σε θάνατο, 307 σε ισόβια. Καταδικάστηκαν σε θάνατο μέχρι και ανήλικοι μαθητές. Πάνω από 400 αγωνιστές εκτελέστηκαν πίσω από το Γεντί Κουλέ, κάποιοι από τους οποίους είχαν δικαστεί και σε άλλα δικαστήρια, σε άλλες πόλεις.

Τον περασμένο Μάη, η καλλιτεχνική ομάδα FireArt, σε συνδιοργάνωση με την ΕΦΑΠΟΘ και το ΥΠΠΟ, παρουσίασαν στο Επταπύργιο την εικαστική δράση με τίτλο «Και πάνω τους η μνήμη καίει», αφιερωμένη στην εποχή που το Επταπύργιο λειτούργησε ως φυλακή πολιτικών κρατουμένων και ως τόπος εκτέλεσης αγωνιστών.

Στόχος της δράσης ήταν η διατήρηση της ιστορικής μνήμης αλλά και η άντληση συμπερασμάτων. Για να υπηρετηθεί πληρέστερα αυτός ο σκοπός, η ομάδα προχώρησε σε ιστορική έρευνα με συγκέντρωση αρχειακού υλικού, επιτόπια μελέτη, ξεναγήσεις στον χώρο και συναντήσεις με πρώην πολιτικούς κρατούμενους στο Επταπύργιο.

Ενα από τα έργα της FireArt ήταν η εγκατάσταση με τίτλο «μνήμη καίουσα». Αποτελούνταν από μεγάλους τετράγωνους λευκούς κύβους. Μέσα από το χώμα έβγαιναν παπαρούνες ως σύμβολο ελπίδας. Αυτή η εγκατάσταση αποτέλεσε μία επισήμανση για την ανυπαρξία ενός μνημείου στη μνήμη όσων έχουν εκτελεστεί στο Γεντί Κουλέ. Και «έγινε ακόμα πιο επίκαιρη με βάση τα δεδομένα των τελευταίων ημερών. Και αυτό δημιουργεί άμεσα την ανάγκη να στηθεί τώρα το μνημείο για τους εκτελεσμένους και τους πολιτικούς κρατούμενους στο Γεντί Κουλέ», σημείωσε ο Γιάννης Πρώιος, εικαστικός, μέλος της FireArt.

Ολα συνηγορούν στην ίδια κατεύθυνση. Να αναδειχθεί η θυσία των ανυπότακτων, νεκρών και ζωντανών. Το φως που άναψαν και συνεχίζει να καίει στο Γεντί Κουλέ ως άσβεστος φάρος για τις νέες γενιές αγωνιστών.