Σε πεδίο μελλοντικής σύγκρουσης μετατρέπεται σταδιακά η Αρκτική, περιοχή μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας και εντεινόμενου ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Σκανδιναβικών και ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και της Κίνας. Τα σχέδια για επενδύσεις, εξορύξεις, νέους δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων, ενεργειακά πρότζεκτ, αγορά παγοθραυστικών και φυσικά στρατιωτικές βάσεις, έχουν πάρει «φωτιά».

Ολα αυτά αποτυπώνονται στα λόγια του Αμερικανού Προέδρου Ντ. Τραμπ ότι είναι «100% σίγουρη» η απόκτηση της Γροιλανδίας από τις ΗΠΑ για «λόγους ασφαλείας» των ΗΠΑ «και του κόσμου», αλλά και στις τελευταίες τοποθετήσεις του Ρώσου Προέδρου, Βλ. Πούτιν, με αφορμή τη συμμετοχή του στο 6ο Διεθνές Φόρουμ της Αρκτικής «Αρκτική - Περιοχή Διαλόγου», που διεξήχθη στις 26-27 Μάρτη στο Μούρμανσκ.

Ενεργό ρόλο στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό στην Αρκτική και τις «ευκαιρίες» που προσφέρει το λιώσιμο των πάγων για επενδύσεις και εμπόριο έχουν τα σκανδιναβικά κράτη, μέσω αυτών η ΕΕ, αλλά και η Βρετανία.

«Ξεπεράστε το. Οι μεγάλες χώρες έχουν εδαφικές φιλοδοξίες. Οι εμπορικές συμφωνίες για τη γη και οι προσαρτήσεις δεν είναι μόνο κομμάτι του παρελθόντος - είναι μια σύγχρονη πραγματικότητα», σχολίασε ο Πούτιν σχετικά με τις τοποθετήσεις Τραμπ για απόκτηση της Γροιλανδίας, επιβεβαιώνοντας ότι το παζάρι γύρω από την ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία απλώνεται σε όλες τις στρατηγικής σημασίας περιοχές του χάρτη.

«Είναι βαθύ λάθος να πιστεύουμε ότι είναι υπερβολική η σχετική συζήτηση που άνοιξε η νέα αμερικανική κυβέρνηση», καθώς τα σχέδια των ΗΠΑ είναι «σοβαρά» και με «μακροχρόνιες ιστορικές ρίζες», τόνισε ο Ρώσος Πρόεδρος και αναφέρθηκε σε παλιότερες προσπάθειες των ΗΠΑ να αγοράσουν τη Γροιλανδία, όπως το 1960.

Υπενθύμισε εξάλλου την Αλάσκα, η οποία πωλήθηκε από τη ρωσική αυτοκρατορία στις ΗΠΑ το 1867.

Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Washington Post», το Γραφείο Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου επιχειρεί να υπολογίσει το πιθανό κόστος διατήρησης της Γροιλανδίας μετά από μία υποτιθέμενη απόκτησή της, όπως και τα έσοδα που θα συγκεντρώνονταν από τους φυσικούς πόρους της. Εξετάζεται να γίνει στην κυβέρνηση της Γροιλανδίας μια πιο δελεαστική οικονομική προσφορά σε σχέση με το ετήσιο ποσό επιχορήγησης που της παρέχει η Δανία, περίπου 600 εκατ. δολάρια. Παράλληλα ούτε η επιλογή της στρατιωτικής ισχύος βγαίνει από το «τραπέζι».

Η διαμάχη για τη Γροιλανδία αφορά τις ΗΠΑ και τη Δανία «και δεν έχει καμία σχέση με εμάς», είπε ακόμα ο Πούτιν, προσθέτοντας ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της στην Αρκτική από «επικίνδυνες δυνάμεις», όπως η Φινλανδία και η Σουηδία.

Βέβαια, σύμφωνα με ρωσικές «δεξαμενές σκέψεις» και αναλύσεις, η Μόσχα μετά την επανεκλογή Τραμπ έχει «αναζωογονήσει» το ενδιαφέρον της στα νησιά Φερόες, μια αυτόνομη περιοχή της Δανίας μεταξύ Σκανδιναβίας και Ισλανδίας. Η Ρωσία ανανέωσε τον Δεκέμβρη την αλιευτική συμφωνία με τα νησιά Φερόες, προσφέροντάς τους πρόσβαση στη Θάλασσα Μπάρεντς με αντάλλαγμα πρόσβαση ρωσικών πλοίων στα χωρικά τους ύδατα. Η Μόσχα «ενδιαφέρεται» να ενισχυθούν οι τάσεις αυτονομίας στα νησιά Φερόες, ιδιαίτερα όσο αυξάνεται η αμερικανική παρουσία στη Γροιλανδία, και θα μπορούσε να ενταθεί η ρωσική «στήριξη» στη βιομηχανία αλιείας των νησιών.

Σε ένα τέτοιο φόντο, ο ειδικός απεσταλμένος του Κρεμλίνου για τις επενδύσεις, Κ. Ντμιτρίεφ - που βρίσκεται αυτές τις μέρες στην Ουάσιγκτον - μετά τις πρώτες διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ρωσίας στο Ριάντ τον Φλεβάρη, κάλεσε για αμερικανικές επενδύσεις σε ρωσικά πρότζεκτ, συμπεριλαμβανομένης της Αρκτικής.

Η Ρωσία έχει ανοίξει την «πόρτα» της Αρκτικής στην Κίνα, με κινεζικές εταιρείες να συμμετέχουν σε ρωσικές επενδύσεις και να είναι προμηθευτές εξοπλισμού για ρωσικά ενεργειακά έργα, όπως στα Yamal LNG και Arctic 2 LNG. Και στα δυο έχουν επιβληθεί ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις επειδή υπηρετούν τον στόχο της Μόσχας να «εκθρονίσει» την Ουάσιγκτον από την παγκόσμια πρωτιά στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).

Την ίδια στιγμή που συζητιούνται «συμπράξεις» και «κοινές επενδύσεις», τα καπιταλιστικά κράτη επενδύουν μαζικά στην Αρκτική και «σφάζονται» για σφαίρες επιρροής, καθώς οι πάγοι λιώνουν και προσφέρουν νέα πεδία κερδοφορίας για τα μονοπώλιά τους. Η Ρωσία την τελευταία δεκαετία «χτίζει» σταθερά την παρουσία της, οικονομική και στρατιωτική.

«Αντιμετωπίζουμε μεγάλης κλίμακας και συστημικά καθήκοντα σε αυτή τη στρατηγική για εμάς περιοχή», είπε ο Ρώσος Πρόεδρος από το φόρουμ στο Μούρμανσκ.

Οπως σημείωσε, θα πρέπει να ενισχυθούν οι μεταφορικές και υλικοτεχνικές υποδομές, να επεκταθούν οι δυνατότητες της οικονομίας και των επιχειρήσεων.

Οι περιοχές της Σιβηρίας και των Ουραλίων θα πρέπει να έχουν άμεση σιδηροδρομική πρόσβαση «στα λιμάνια της Αρκτικής, προκειμένου να μειωθεί το φορτίο στον Υπερσιβηρικό Σιδηρόδρομο και με την αποτελεσματική χρήση των θαλάσσιων μεταφορών».

Επίσης η Μόσχα θα εκσυγχρονίσει 16 αεροδρόμια του Απω Βορρά τα επόμενα χρόνια.

Για ορισμένες επενδύσεις η Μόσχα δηλώνει «ανοιχτή» σε προτάσεις ξένων εταιρειών για κοινοπραξίες θαλάσσιων logistics στην αρκτική ζώνη, και ο Βλ. Πούτιν κάλεσε επιχειρηματικούς ομίλους να επενδύσουν «όχι μόνο με κεφάλαια και τεχνολογίες αλλά και με ένα μέρος του εμπορικού στόλου». Εξέφρασε δε την πεποίθηση ότι «σίγουρα θα έρθει η ώρα για επιχειρηματικά σχέδια» με τη συμμετοχή και «δυτικών» μονοπωλίων.

Οι μεταφορές κατά μήκος της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής θα πρέπει να αυξηθούν σε 70-100 εκατ. μετρικούς τόνους έως το 2030, τόνισε ο Βλ. Πούτιν και παράλληλα είπε ότι η Ρωσία χρειάζεται τον δικό της εμπορικό στόλο στην αρκτική ζώνη, συμπεριλαμβανομένων σκαφών φορτίου και διάσωσης που θα υποστηρίζουν τις μεταφορές. «Η εγχώρια ναυπηγική ικανότητα από μόνη της δεν επαρκεί τώρα για αυτούς τους στόχους».

Η περαιτέρω αξιοποίηση της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής είναι στρατηγική φιλοδοξία του ρωσικού κεφαλαίου, καθώς μπορεί να αποτελέσει εναλλακτικό δρόμο μεταφοράς εμπορευμάτων στη Διώρυγα του Σουέζ, μειώνοντας στο μισό τον χρόνο μεταφοράς από και προς την Ασία. Με το λιώσιμο των πάγων και τον κατάλληλο στόλο παγοθραυστικών αυξάνονται οι μήνες του χρόνου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Από το 2014 οι μεταφορές κατά μήκος της Βόρειας Διαδρομής έχουν πολλαπλασιαστεί, από 3 εκατ. σε 38 εκατ. μετρικούς τόνους πέρυσι, όπως είπε ο Πούτιν.

Τα παγοθραυστικά είναι βασικό εργαλείο για το άνοιγμα εμπορικών οδών, εξορύξεις, για στρατιωτικούς σκοπούς. Ο Πούτιν υπογράμμισε το γεγονός ότι η Ρωσία έχει ήδη τον μεγαλύτερο στόλο παγοθραυστικών παγκοσμίως, όμως «πρέπει να ενισχυθεί και να θέσουμε σε λειτουργία παγοθραυστικά νέας γενιάς, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών, που διαθέτει τώρα μόνο η Ρωσία».

Η Ρωσία έχει 57 παγοθραυστικά και άλλα πλοία που μπορούν να επιχειρούν στους πάγους. Ο Καναδάς έχει 18, η Φινλανδία 10, η Δανία 7, οι ΗΠΑ 5 και η Κίνα 2.

Ο Τραμπ, εκτός από την κυριότητα επί της Γροιλανδίας, έχει ζητήσει να επιταχυνθεί η αύξηση του στόλου παγοθραυστικών που διαθέτει η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ, δηλώνοντας ότι «θα παραγγείλουμε περίπου 40 μεγάλα».

Τα τελευταία χρόνια η Ρωσία έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στη στρατιωτική της παρουσία στην Αρκτική. Ενδεικτικά η βορειότερη αεροπορική βάση Nagurskoye στη Σιβηρία φιλοξενεί στρατηγικά βομβαρδιστικά ικανά να φέρουν πυρηνικές κεφαλές, συστήματα πυραύλων και επιτήρησης. Ρωσικά πυρηνικά υποβρύχια περιπολούν τις θάλασσες της Αρκτικής, ενώ Κίνα και Ρωσία διεξήγαγαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις στην Αρκτική.

«Αν κοιτάξετε τις πλωτές οδούς, έχετε κινεζικά και ρωσικά πλοία παντού... Δεν βασιζόμαστε στη Δανία ή σε οποιονδήποτε άλλον για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση», επισήμανε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ.

Η Κοπεγχάγη αντέδρασε στον «τόνο» των Αμερικανών αξιωματούχων, στην ουσία όμως του ζητήματος προέτρεψε τις ΗΠΑ να αυξήσουν την στρατιωτική τους παρουσία στο νησί.

Οπως σημείωσε ο Δανός ΥΠΕΞ, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, «η αμυντική συμφωνία του 1951 προσφέρει στις ΗΠΑ πολλές δυνατότητες, ώστε να έχουν μια πολύ πιο ισχυρή παρουσία στη Γροιλανδία. Εάν αυτό είναι που επιθυμείτε, ας το συζητήσουμε», επισήμανε χαρακτηριστικά.

Το 1945, οι ΗΠΑ διέθεταν 17 στρατιωτικές βάσεις και εγκαταστάσεις στη Γροιλανδία, με χιλιάδες στρατιώτες, συμπλήρωσε, και «μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα στο υπάρχον πλαίσιο».

Ο στρατός των ΗΠΑ έχει παρουσία στη Γροιλανδία από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν αμερικανικές δυνάμεις εγκαταστάθηκαν στο νησί μετά την παράδοση της Δανίας στη ναζιστική Γερμανία. Στο αποκορύφωμά τους, τα αμερικανικά στρατεύματα ξεπερνούσαν τις 10.000. Η διαστημική βάση Pituffik στη Γροιλανδίας (Air Base Thule) είναι η βορειότερη στρατιωτική εγκατάσταση των ΗΠΑ και φιλοξενεί περίπου 200 στρατιωτικούς, μαζί με συστήματα προειδοποίησης πυραύλων, αμυντικά και διαστημικά συστήματα επιτήρησης.

Πέρα από τον φυσικό της πλούτο, γεωστρατηγικά η Γροιλανδία είναι σημαντική για τις ΗΠΑ, αφού η συντομότερη διαδρομή για ρωσικούς πυραύλους προς τις ΗΠΑ είναι μέσω του Βόρειου Πόλου, μέσω της Γροιλανδίας.

Οι ΗΠΑ σκοπεύουν να επεκτείνουν σημαντικά τη στρατιωτική τους παρουσία στην Αρκτική, την οποία θεωρούν ως μια πιθανή περιοχή για γεωπολιτική σύγκρουση και θέλουν να τη μετατρέψουν σε κόμβο για τις στρατηγικές τους επιχειρήσεις. Υπό κατασκευή βρίσκεται μια υποδομή αεροδρομίου για αεροσκάφη ικανά να μεταφέρουν πυρηνικά όπλα και όπλα υψηλής ακρίβειας, εκτός από τα υπάρχοντα συστήματα προειδοποίησης βαλλιστικών πυραύλων και τους αναγνωριστικούς δορυφορικούς σταθμούς ελέγχου.