Το τι καθοδηγεί τις «ευρύτερες τάσεις» δεν κρύβεται: Το ενδεχόμενο μιας νέας καπιταλιστικής κρίσης, κρίσης υπερσυσσώρευσης, έρχεται όλο και πιο κοντά, οξύνει όλες τις αντιθέσεις, ρίχνει «λάδι στη φωτιά» της μάχης για την πρωτοκαθεδρία στο ιμπεριαλιστικό σύστημα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, αυτή τη μάχη που δίνει τον τόνο και σ' όλα τα άλλα.

Η Εαρινή Εκθεση του ΔΝΤ, που δημοσιεύτηκε μέσα στην εβδομάδα, αναθεωρεί προς το χειρότερο τις προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία (ήδη έδειχναν επιβράδυνση), με «χαμηλότερη ανάπτυξη στις ΗΠΑ, χαμηλότερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, χαμηλότερη ανάπτυξη στην Κίνα, χαμηλότερη ανάπτυξη σε άλλα μέρη του κόσμου»². Στην πραγματικότητα, ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός περιγράφει μια νέα διεθνή καπιταλιστική κρίση να έρχεται ολοταχώς: Οχι τυχαία προβλέπει τη χειρότερη επίδοση της παγκόσμιας οικονομίας (2,8%) μετά την πανδημία και τη δεύτερη χειρότερη από την κρίση του 2009, εκτιμά πως υπάρχει ένα 40% πιθανότητας για ύφεση στις ΗΠΑ, πως σε λίγα χρόνια το παγκόσμιο χρέος θα ξεπεράσει το ρεκόρ της πανδημίας φτάνοντας το 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. «Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή, καθώς το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα βρίσκεται σε διαδικασία αναδιάταξης», σημειώνει κι ο νοών νοείτω...

Η αιτία δεν κρύβεται. Τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει τις κρίσεις υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου που βρίσκονται στο DNA του σάπιου συστήματος: «Ο επιχειρηματικός κόσμος των ΗΠΑ εκφράζει τη μεγαλύτερη απαισιοδοξία που έχει καταγραφεί μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση», έγραφε την Πέμπτη η «Καθημερινή»³, σημειώνοντας πως το 27% των επιχειρήσεων του S&P 500 έχει αναθεωρήσει επί τα χείρω τις προβλέψεις του για το 2025. Μόνο που πρόκειται για τις ίδιες επιχειρήσεις που πριν δυο μήνες κατέγραφαν περιθώριο καθαρού κέρδους... 12% για τρίτο συνεχόμενο τετράμηνο⁴...

Τα συσσωρευμένα κεφάλαια «φρακάρουν» τις αρτηρίες της παγκόσμιας οικονομίας. Ο αστικός Τύπος «ελπίζει» να γίνει πάλι ένα «by pass», να βρεθεί ξανά μια κάποια προσωρινή λύση που θα σπρώξει λίγο παρακάτω την εκδήλωση μιας νέας κρίσης. Οι «λύσεις» τους όμως είναι καταδικασμένες να σταθούν πλάι στις προηγούμενες: Τα επεκτατικά μέτρα και το χρήμα με ουρά στους επιχειρηματικούς ομίλους κατά την πανδημία, κατόπιν το «κάψιμο» δισ. με «περιοριστική» πολιτική, αύξηση επιτοκίων, πληθωρισμό και ακρίβεια που πάλι λειτουργεί ως «θηλιά» στην ανάπτυξή τους. Τα μέτρα «θωράκισης» των τραπεζών, «ανοίγματος» των αγορών, την πολιτική της «πράσινης» μετάβασης που επιστρατεύτηκε μετά την καπιταλιστική κρίση του 2009 για να βρουν κερδοφόρες διεξόδους τα συσσωρευμένα κεφάλαια, την τωρινή στροφή στην πολεμική οικονομία. Κανένα μέτρο της αστικής διαχείρισης ούτε μπόρεσε, ούτε μπορεί να αλλάξει τους νόμους του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος, αλλά το αντίθετο, σκάβει πιο βαθιά την άβυσσο των αντιθέσεων πάνω από την οποία σχοινοβατούν...

Το κυνήγι του μέγιστου κέρδους, ο «νόμος των νόμων» του καπιταλισμού οδηγεί τις εξελίξεις, οξύνει τους ανταγωνισμούς και τις αντιθέσεις από τη μικρότερη επιχείρηση έως την κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, όπου μαίνεται η μάχη για την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, μάχη που δίνει τον τόνο όλων των εξελίξεων: «Καμία πλευρά δεν μπορεί να αντέξει», λέει ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ για τον εμπορικό πόλεμο. «Αποφασισμένη να πολεμήσει μέχρι τέλους», δηλώνει η Κίνα και «προειδοποιεί» όσους στοιχηθούν με τις ΗΠΑ εναντίον της.

Κάθε «κόμπος» που τραβάνε στη μια μεριά, μπλέκει πιο πολύ το κουβάρι σε όλα «τα μήκη και τα πλάτη»:

• Οι αμφιβολίες μεγαλώνουν για το αν η «προσπάθεια προσαρμογών» στο διεθνές εμπορικό σύστημα από τις ΗΠΑ, η προσπάθεια για «ελεγχόμενη» υποτίμηση του δολαρίου για την αύξηση της «ανταγωνιστικότητας» των εξαγωγών τους, υπάρχει περίπτωση να οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα, για το αν «αυτό που συμβαίνει τώρα με τη βουτιά του δολαρίου αντανακλά την απώλεια εμπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονομίας και της πολιτικής των ΗΠΑ» (Morgan Stanley), κι αν είναι «εξ αμελείας ή εκ προμελέτης»⁵ για το αν «οι ημέρες του δολαρίου ως βασιλιά του νομισματικού σύμπαντος πλησιάζουν στο τέλος τους» για το αν «τυχόν βίαιη αποπομπή του (σ.σ. κεντρικού τραπεζίτη των ΗΠΑ) Τζ. Πάουελ (...) θα προκαλούσε (...) μια επικών διαστάσεων οικονομική κρίση»⁶. Ο οικονομικός πόλεμος φουντώνει: Οι φαρμακοβιομήχανοι στέλνουν «τελεσίγραφα» στην Κομισιόν με τις απαιτήσεις τους⁷, σημειώνοντας ότι στις ΗΠΑ οι τιμές είναι διπλάσιες, η ΕΕ προχωρά σε πρόστιμο «μαμούθ» 700 εκατομμυρίων σε Apple και Μeta⁸.
• Η «επιχείρηση διάσωσης της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας»⁹ μέσα από τη στροφή στην πολεμική οικονομία έχει τουλάχιστον αμφίβολα αποτελέσματα: Στη νέα τριμηνιαία έκθεση της η ΕΚΤ χαμηλώνει παραπέρα τις εκτιμήσεις τους για την ανάπτυξη, δείχνοντας επί της ουσίας ύφεση για όλη την Ευρωζώνη για τα επόμενα δύο χρόνια¹⁰. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα αδιέξοδα οξύνουν και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της ιμπεριαλιστικής ένωσης: Για τη μοιρασιά της πολεμικής λείας και των εξοπλισμών, για τις νέες «αγορές» και την «ανοικοδόμηση» στα συντρίμμια της Ουκρανίας και της Γάζας, για τις σχέσεις με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, (και) στο εσωτερικό της ΕΕ «πέφτουν κορμιά».
• Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη μάχη για την πρωτοκαθεδρία σε συνθήκες «έκρηξης» των παραγωγικών δυνάμεων (ΑΙ, IOT, Big Data κβαντικοί υπολογιστές, μαζική ένταξη ρομπότ στην παραγωγή) τροφοδοτεί την τάση πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους, ενώ δημιουργεί και νέους «πονοκεφάλους» στους καπιταλιστές, που μαζί με τα κέρδη προσπαθούν να περιορίσουν τις αναπόφευκτες συνέπειες της ανάπτυξης και ένταξής τους στην παραγωγή κάτω από τον «ζυγό» των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής: Ανεργία ταυτόχρονα με μεγάλες ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό¹¹, «υποαπασχόληση» ταυτόχρονα με έκρηξη της εντατικοποίησης¹² κοκ. Το ίδιο και μια σειρά από άλλες προσπάθειες «προσαρμογών» σε ό,τι αφορά την εργατική τάξη και την παραπέρα εκμετάλλευσή της: Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ προειδοποιούν¹³ πως «ο περιορισμός των μεταναστευτικών εισροών» μπορεί μεν «να μετριάσει τις πιο άμεσες πιέσεις στις υποδομές και τις υπηρεσίες», αλλά την ίδια ώρα «η μείωση της προσφοράς εργασίας υπονομεύει τα κέρδη παραγωγικότητας και η συσσώρευση κεφαλαίου μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μακροπρόθεσμων οικονομικών ευκαιριών», αφού θα λείπει η βασική παραγωγική δύναμη, οι εργαζόμενοι.

Μέσα σε αυτό το κουβάρι των αγιάτρευτων αντιθέσεων και ανταγωνισμών, όσοι ονειρεύονταν ειρηνικές «αναδιατάξεις» στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, αλλάζουν τώρα πλευρό: Ο αστικός Τύπος, εκείνοι που έγραφαν για τον «ειρηνοποιό Τραμπ», που έλεγαν ότι οι υποχωρήσεις στη Ρωσία «θα δημιουργούσαν επικίνδυνο προηγούμενο» και πως η εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο είναι «ζήτημα αρχής», τώρα κάνουν «δειλά» βήματα προσαρμογής στη νέα «σωστή πλευρά της Ιστορίας»: Λένε πως «η εποχή και η συγκυρία δεν επιτρέπουν νέο ναυάγιο στο πεδίο της διπλωματίας και των διαπραγματεύσεων», πως «ένα μέτωπο που θα συνεχίζεται στην καρδιά της Ευρώπης, δεν θα έχει απλώς επιπτώσεις τραγικές για την Ουκρανία, μα και θα αποτελεί ζωντανή βόμβα επισφάλειας και δυνητικά θρυαλλίδα ευρύτερης ανάφλεξης»¹⁴. Ο,τι ακριβώς κάνει δηλαδή και η ιμπεριαλιστική «ειρήνη» με την «ειρηνευτική» συμφωνία των ΗΠΑ, που δίνει τη μισή Ουκρανία στη Ρωσία και όλα τα ορυκτά της στις ΗΠΑ, με φόντο την αναδιάταξη συμμαχιών από την πλευρά των τελευταίων για την αντιμετώπιση της Κίνας. Η «ιμπεριαλιστική ειρήνη» ισοπεδώνει ό,τι αφήνει όρθιο ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και ετοιμάζει τον νέο γύρο πολέμων...

Μέσα στον ορυμαγδό, τα αστικά επιτελεία αναρωτιούνται φωναχτά «Πόσο προστατευμένη είναι η Ελλάδα από "την καταιγίδα Τραμπ"»¹⁵. Βγάζουν κομπιουτεράκια και μπόλικη από κυβερνητική προπαγάνδα και κάνουν υπολογισμούς, μιλάνε για τη «θωρακισμένη» καπιταλιστική οικονομία, βάζουν αστερίσκους για τις «αβεβαιότητες» και τους κινδύνους.

Προσπαθούν να παρουσιάσουν πως όλα αυτά είναι περίπου «ακραίο φυσικό φαινόμενο» και το μόνο που μένει είναι ο λαός να αναλάβει την «ατομική ευθύνη» να πληρώσει και τη νέα κρίση, όπως τώρα την ανάπτυξή τους. Μόνο που το πράγμα «φωνάζει» πως όλα τα παραπάνω δεν έπεσαν από τον ουρανό, πως η στρατηγική του κεφαλαίου είναι ακριβώς «μέρος του προβλήματος»:

-- οι «κίνδυνοι» που αποτυπώνουν για τις εξαγωγές από την «ένταξη στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας» είναι η άλλη όψη της στρατηγικής επιλογής της αστικής τάξης να αποτελέσει η Ελλάδα «κόμβο» Ενέργειας και μεταφορών, να αυξηθεί ο «εξαγωγικός προσανατολισμός» της οικονομίας για τα κέρδη του κεφαλαίου.

-- Η «έκθεση στις αναταράξεις των αγορών» είναι η άλλη όψη της στρατηγικής για την προσέλκυση Αμεσων Ξένων Επενδύσεων, για να κλείσουν το λεγόμενο «επενδυτικό κενό» και η «αποεπένδυση», η καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων που έφερε η προηγούμενη κρίση.

-- Οι φόβοι για τα «πολύ μεγάλα εμπορικά ελλείμματα» είναι η άλλη όψη της αναρχίας της καπιταλιστικής παραγωγής, της πολιτικής που για τα κέρδη του κεφαλαίου απαξίωσε την εγχώρια βιομηχανία σε μια σειρά κλάδους, ξεπάτωσε χιλιάδες στρέμματα αγροτικής καλλιέργειας, οδήγησε στη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού.

-- Οι «δομικοί» κίνδυνοι π.χ. σε σχέση με την Ενέργεια, τα δίκτυα, την Υγεία, τις περιβαλλοντικές καταστροφές κ.τ.λ. είναι αποτελέσματα της ένταξης στην ιμπεριαλιστική ένωση της ΕΕ, της πολιτικής της «απελευθέρωσης» - εμπορευματοποίησης, της πιο ορμητικής διείσδυσης του κεφαλαίου σε μια σειρά τομείς για να βρουν κερδοφόρες διεξόδους.

-- Οι «γεωπολιτικοί κίνδυνοι» και οι «αβεβαιότητες» είναι η άλλη όψη της πολιτικής της εμπλοκής στα σχέδια των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ που κάνει τη χώρα θύτη άλλων λαών και τον λαό στόχο των ανταγωνισμών για τα συμφέροντα του κεφαλαίου από την Ερυθρά και τη Μ. Ανατολή έως την Ανατ. Μεσόγειο και την Ουκρανία.

Τα όσα παρουσιάζονται ως «στοιχεία αντοχής» της εγχώριας καπιταλιστικής οικονομίας, αποτελούν ταυτόχρονα και «κερκόπορτες» μιας νέας κατρακύλας: Δεν έχει παρά να δει κανείς τις ανακοινώσεις της ΤτΕ μέσα στη βδομάδα¹⁶ για τις εξελίξεις στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο πληρωμών το πρώτο δίμηνο του έτους που καταγράφουν επιβράδυνση λόγω της «γεωπολιτικής αστάθειας», τις ανακοινώσεις για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό με μπούσουλα τους ενεργειακούς και άλλους σχεδιασμούς, που δρομολογούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο «συμβιβασμούς» σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, δημιουργώντας με τη σειρά τους νέους κινδύνους. Η επιτάχυνση αυτής της πολιτικής, που είναι μονόδρομος για το κεφάλαιο, όχι μόνο δεν «θωρακίζει» και δεν λύνει τα προβλήματα, αλλά αντίθετα μεγαλώνει τα αδιέξοδα: «Παρά τη θετική αξιολόγηση από τη Moody's τα ερωτήματα παραμένουν για τη βιωσιμότητα της αναπτυξιακής πορείας και τη χαμηλή παραγωγικότητα. (...) Στις αρνητικές εξελίξεις συγκαταλέγεται το επίμονα αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο και ο υψηλότερος ρυθμός πληθωρισμού από τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη», σημειώνει ο ΙΟΒΕ¹⁷.

Οι δημοσιολόγοι στις αστικές εφημερίδες - και μάλιστα τις φιλοκυβερνητικές - περιγράφουν λίγο πιο ωμά τα αδιέξοδα: «Με ροές κεφαλαίων πρωτοφανούς ύψους και με μια δημοσιονομική ισορροπία που στηρίζεται βασικά σε πληθωριστικά έσοδα αφενός και αφετέρου στην υποχρηματοδότηση της Υγείας και της Παιδείας, φτάσαμε έως εδώ. Πού; Το ΑΕΠ είναι στα επίπεδα που ήταν πριν από 15 χρόνια. Το δημόσιο χρέος, απόλυτα όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι πολλαπλάσιο από εκείνο πριν από 15 χρόνια - όταν συναντηθήκαμε με την κρίση. Δίπλα του διογκώνεται άλλο ένα χρέος, το ιδιωτικό - μαμούθ συγκριτικά με εκείνο στο πρόσφατο παρελθόν. (...) Και η οικονομία μας παράγει μαζικά νεόπτωχους - φτωχούς όχι επειδή είναι άνεργοι, αλλά επειδή εργάζονται με μισθούς πείνας, σε κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας. Αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη. Ούτε κοινωνικά αντέχεται, ούτε οικονομικά αντέχει»¹⁸.

Τα τελευταία επιβεβαιώνουν πως ο λαός πρέπει να διαβάζει ανάποδα όσα λένε τα αστικά επιτελεία είτε «εφησυχάζοντας» για τα «δυνατά σημεία» της οικονομίας, είτε τρομοκρατώντας για να δεχτεί ως μονόδρομο τις νέες θυσίες:

- Για να «δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης οι αγορές» και να σπάνε τα ρεκόρ της κερδοφορίας οι όμιλοι, πρέπει ο πραγματικός μισθός να είναι καθηλωμένος στο 2011, οι εργαζόμενοι να βρίσκονται χωρίς ΣΣΕ, ένας εργαζόμενος να πεθαίνει κάθε τρεις μέρες στους χώρους δουλειάς.

- Για να «κρατάει ο τουρισμός» πρέπει οι ξενοδοχοϋπάλληλοι να δουλεύουν ήλιο με ήλιο, κάτω από ελεεινές συνθήκες εργασίας.

- Για να εκμεταλλευτούν οι όμιλοι τις «ευκαιρίες (...) από την εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς καθώς και το πρόγραμμα ενίσχυσης της άμυνας, που δίνει ευκαιρίες αναζωογόνησης της ελληνικής βιομηχανίας»¹⁹, ο λαός πρέπει να βάλει το κεφάλι στον τορβά των ανταγωνισμών, οι συνταξιούχοι να ρίξουν τα αποθεματικά των ταμείων τους στον «Μολώχ» της πολεμικής οικονομίας.

- Για να διασφαλίζεται η «δημοσιονομική σταθερότητα», πρέπει ο λαός να ματώνει, με τη φοροληστεία να σπάει κάθε προηγούμενο, τα «ματωμένα πλεονάσματα» να ξεπερνάνε τα 11 δισ., τα σχολεία να μην έχουν αναλώσιμα, τα νοσοκομεία να καταρρέουν.

- Για να εκτοξεύονται οι μετοχές των εταιρειών ηλεκτρισμού, για τα μεγάλα «πράσινα» και άλλα project πρέπει ο λαός να πληρώνει όλο και πιο ακριβά το ρεύμα, εργοστάσια παραγωγής να κλείνουν στέλνοντας στην ανεργία χιλιάδες, και την ίδια ώρα να «πετιούνται» 30 Gwh από ΑΠΕ το Πάσχα για να μην γίνει μπλακ άουτ²⁰...

- Για να υπάρχει «αυξημένη ζήτηση για ενοίκια και αύξηση της αξίας των ακινήτων», χρειάζεται τα νοίκια να είναι στον θεό και ο λαός με το μαχαίρι των πλειστηριασμών, αφού όπως κυνικά ομολογούσε ο πρωθυπουργός μέσα στη βδομάδα, το στεγαστικό πρόβλημα είναι «το αποτέλεσμα μιας οικονομίας η οποία πηγαίνει καλά»²¹.

- Για να «τρέξουν» τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να περάσουν μια σειρά από αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις, όπως αυτή για την «απελευθέρωση» στις μεταφορές που αφήνει τον σιδηρόδρομο να «πηγαίνει και όπου βγει», για την εμπορευματοποίηση του νερού, συνολικά δεκάδες από αντιλαϊκά προαπαιτούμενα.

- Για να «έρθουν οι αμερικάνικοι ενεργειακοί κολοσσοί», πρέπει η χώρα να ριχτεί και σε πολεμικές περιπέτειες και σε «επώδυνους συμβιβασμούς» απ' αυτούς που μαγειρεύονται στα τραπέζια των ΝΑΤΟικών, αφού κατά τον Πάιατ οι «διευθετήσεις» «είναι ένα από τα πράγματα που συμβάλλουν στα συμφέροντα μιας εταιρείας όπως η "Chevron"».

Είναι αυτή ακριβώς η κατάσταση που «δεν αντέχεται κοινωνικά»: Οι ταξικές αντιθέσεις χτυπάνε κόκκινο, πριν ακόμα από την εκδήλωση μιας νέας κρίσης. Οι εφημερίδες γράφουν για το πώς «19 οικογένειες στις ΗΠΑ απέκτησαν μια Ελβετία» μέσα σε έναν χρόνο, καταγράφοντας αύξηση πλούτου 1 τρισ. δολάρια, τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση πλούτου στην Ιστορία. Για να περάσουν οι «υπερπλούσιοι» δέκα λεπτά δημοσιότητας στο Διάστημα, για να δρομολογούν σχέδια μιας «νέας ευγονικής», εκατομμύρια πρέπει να βυθίζονται όλο και πιο βαθιά στην κοινωνική άβυσσο, εκεί που ενδημούν η εκμετάλλευση, η φτώχεια, ο ξεριζωμός και όλα τα υπόλοιπα «πλάσματα» της κοινωνικής αποσύνθεσης και του παρασιτισμού ενός σάπιου συστήματος: Από τις εξαρτήσεις μέχρι την επανεμφάνιση ασθενειών που είχαν εξαλειφθεί, και από την εμπορευματοποίηση της αναπαραγωγής (αλλά και του γονιδιώματος²³), η οποία όλα τα προηγούμενα χρόνια ενδύθηκε και τον ιδεολογικά μανδύα του «δικαιωματισμού», μέχρι την ενδοσχολική βία, που γεμίζουν πάλι τις μέρες αυτές τις σελίδες του αστικού Τύπου, ο οποίος αναζητεί ...τι φταίει. Τα αστικά επιτελεία προειδοποιούν με αγωνία: «Καμπανάκι κινδύνου για τον καπιταλισμό»²⁴!

Σε καιρούς «αναταράξεων», κλυδωνίζεται και η δυνατότητα του κεφαλαίου και του κράτους του να εξουσιάζουν όπως και πριν, «με το καλό» ή «με το άσχημο», με την ενσωμάτωση και με την καταστολή, να στοιχίζουν πίσω από τα νέα προτάγματα του κεφαλαίου: Αυτοί που μίλαγαν για τα «χρυσά κουτάλια» της ΕΕ, τώρα γράφουν για «κιτ επιβίωσης» για τον πόλεμο που έρχεται. «Η έλλειψη πίστης στο κοινωνικό συμβόλαιο ενισχύει φωνές που επιχειρούν να αποδομήσουν τη συνοχή των θεσμών, της κοινωνίας και της δημοκρατίας»,²⁵ φωνάζουν με αγωνία οι αστοί καθηγητάδες. Αυτή η «πίστη» στη νεκρανάσταση των αυταπατών ότι μπορεί δήθεν να ζήσει καλύτερα μέσα σε αυτό το σύστημα, λείπει τώρα από μεγαλύτερα τμήματα του λαού.

Το καταγράφουν στις δημοσκοπήσεις και στις έρευνές τους:

• Στην έρευνα του ΙΟΒΕ το 55% δηλώνει απαισιόδοξο για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού του και το ...6% δηλώνει το αντίθετο, ενώ το 65% «μόλις τα βγάζει πέρα». Το 63% διατυπώνει δυσοίωνες προβλέψεις σχετικά με την οικονομική κατάσταση της χώρας.
• Σε έρευνα των «Νέων»,²⁶ στο ερώτημα «πώς θα ζούμε το 2035» το 56,3% απαντά «σε έναν χειρότερο κόσμο», έναντι 18,5% που λέει «σε έναν καλύτερο κόσμο». Σε άλλη ερώτηση, το 47,2% θεωρεί «πολύ» και «αρκετά» πιθανό να έχει ξεσπάσει ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος, ενώ το 38,5% θεωρεί τις «γεωπολιτικές συγκρούσεις» και την «παγκόσμια αστάθεια» το μεγαλύτερο ζήτημα που θα αντιμετωπίσει ο κόσμος μέχρι το 2035.
• Το 40,1% πιστεύει ότι την επόμενη 20ετία θα εργάζεται περισσότερες ώρες, το 88,9% ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα οδηγήσει σε απώλειες θέσεων εργασίας, το 56,8% δεν βλέπει καμία προοπτική να μειωθούν οι «κοινωνικές ανισότητες» και το ίδιο απαντάει το 52,9% γα την «προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ενώ το 71,5% προβλέπει μεγαλύτερη αποξένωση στις ανθρώπινες σχέσεις.

Η αβεβαιότητα κυριαρχεί στη συνείδηση της πλειοψηφίας του λαού, τα αδιέξοδα που ανακυκλώνει το καπιταλιστικό σύστημα σε όλες τις πλευρές τη ζωής του μεγαλώνουν τη δυσαρέσκεια, σε έναν βαθμό και την αμφισβήτηση.

Το διαφορετικό σε σχέση με τις παραμονές των προηγούμενων κρίσεων είναι ότι σήμερα υπάρχουν μεγαλύτερες δυνατότητες αυτή η αμφισβήτηση να φτάσει πιο βαθιά, όπως έδειξαν η ιστορική απεργία της 28ης Φλεβάρη και η πανελλαδική απεργία της 9ης Απρίλη: Δεν είναι μόνο η αμφισβήτηση μιας κυβέρνησης, αλλά ενός ολόκληρου συστήματος που «στερεί το οξυγόνο». Δεν είναι μόνο η αμφισβήτηση του ενός ή του άλλου υπουργού, αλλά του αστικού κράτους και των «ιερών» θεσμών του. Δεν είναι το «φύγε εσύ - έλα εσύ», αλλά το δίλημμα «ή τα κέρδη τους ή οι ζωές μας».

Η αστική πολιτική χτυπάει καμπανάκι, αλλά βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη αντίφαση: Οι εξελίξεις, η επερχόμενη κρίση, η ένταση των ανταγωνισμών απαιτούν «συναίνεση μέχρις εσχάτων» στη στρατηγική του κεφαλαίου. Μόνο που αυτή μειώνει τα περιθώρια ελιγμών, την προσπάθεια να διαμορφώνονται κάλπικες διαχωριστικές γραμμές που θα εγκλωβίζουν τον λαό σε «εναλλακτικές» για το αστικό πολιτικό σύστημα.

Οχι τυχαία, ο Πρετεντέρης λέει²⁷ πως για την πολεμική οικονομία χρειάζεται μια αντιπολίτευση «που συμμερίζεται τους στόχους και τις προτεραιότητες, που σέβεται τις εθνικές επιλογές, αλλά ασκεί σοβαρό και πιεστικό έλεγχο στα κόστη και στις διαδικασίες», ενώ η «Καθημερινή» ότι «θα ήταν ολέθριο, σε αυτή τη συγκυρία της παγκόσμιας αστάθειας», η «δημοκρατία» «να υποτροπιάσει στην τοξικότητα. Οι θεσμικές και αναπτυξιακές (...) υστερήσεις είναι ορατές. Δεν θα καλυφθούν, όμως, αν αρχίσουμε να κραδαίνουμε κρεμάλες. Η ανάσταση προϋποθέτει την πίστη»²⁸.

Για να στεριώσει η «πίστη» αυτή στο σάπιο σύστημα, επιστρατεύονται ξανά οι γνωστές παλιές και νέες αυταπάτες, τα παραμύθια ότι τάχα τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι και αλλιώς εντός των τειχών του καπιταλιστικού συστήματος:

- Με μια «σύγκλιση με την υπόλοιπη ΕΕ» - την ΕΕ των 800 δισ. για την πολεμική οικονομία, των εκατομμυρίων ανέργων, της φτώχειας, του «κεκτημένου» της άγριας εκμετάλλευσης και του «κόστους - οφέλους», του κυνηγητού των ξεριζωμένων από τους δικούς της πολέμους.

- Με «επανακρατικοποιήσεις», που θα τις πληρώσει και πάλι ο λαός με βαριές θυσίες για να ξελασπώσει το κεφάλαιο, με νέες αυταπάτες για ένα υποτιθέμενο υπερταξικό «κοινωνικό κράτος που θα εξασφαλίζει τα ύψιστα αγαθά, όπως η ασφάλεια και η ζωή του πολίτη. Διότι όσο αποξενώνεται ο πολίτης από τη διακυβέρνηση και το κράτος, χάνουν αμφότεροι».

- Με μια «εξυγίανση των θεσμών» ώστε αυτοί δήθεν να υπηρετούν ταυτόχρονα και τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων και αυτά του λαού, στόχος πίσω από τον οποίο έρχεται ένα τσουνάμι αντιδραστικών αλλαγών για την ισχυροποίηση της δικτατορίας του κεφαλαίου, μέσω και της επερχόμενης συνταγματικής αναθεώρησης³⁰.

- Με έναν «Ελληνα Τραμπ» και μια πιο «συναλλακτική» εξωτερική πολιτική, ένταση της καταστολής απέναντι στο εργατικό - λαϊκό κίνημα στο εσωτερικό, «αναβάθμιση» σε «κράτος τύπου Ισραήλ» στην εξωτερική πολιτική και στους εξοπλισμούς.

Βεβαίως, τα παραπάνω αφορούν και το ζήτημα του πώς και ποιος μπορεί να εκφράσει πιο αποτελεσματικά τα διάφορα τμήματα της αστικής τάξης που είτε αισθάνονται ριγμένα από τη μοιρασιά του Ταμείου Ανάκαμψης, είτε «γκρινιάζουν» για τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή της αντιλαϊκής πολιτικής, είτε πιάνουν θέση στο τραπέζι της πολεμικής οικονομίας, των σχεδιασμών για τους δρόμους της Ενέργειας και του Εμπορίου, με τον αστικό Τύπο να βρίθει από τις σχετικές «γκρίνιες» και μαχαιρώματα.

Αλλά και για το ποιος μπορεί να «συγκρατήσει» τις παλιές και να εκφράσει τις νέες κοινωνικές συμμαχίες του μεγάλου κεφαλαίου (π.χ. «επιχειρηματίες αγρότες», «εξωστρεφείς μικρές επιχειρήσεις», εισοδηματίες του real estate και του Τουρισμού, την ώρα που η πολιτική τους τσακίζει τους φτωχούς αγρότες και επαγγελματίες): «Αν υπολογίσει κανείς ότι υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας προκομμένων αστών σε όλα τα κόμματα, που αντιστοιχεί στο 35% του εκλογικού σώματος, και ένας άλλος μεγάλος πυρήνας (αλλά διασκορπισμένος) δυναμικών μεσαίων και αδύναμων στρωμάτων, που αντιστοιχεί στο 65% του εκλογικού σώματος, δεν χρειάζεται μεγάλη φιλοσοφία (...) το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να καταλάβει ότι όσες αλλαγές και να επιφέρει στους κανόνες, το 35% δεν μπορεί να κυβερνήσει το 65%. 'Η χωρίς να λαμβάνει υπόψη το 65%. (...) Οταν η σταθερότητα στο σύστημα διαιωνίζει και διευρύνει την κοινωνική αστάθεια, αυτά θα συμβαίνουν», έγραφε τις προάλλες ένας αρθρογράφος τους³¹.

Γύρω από αυτά και άλλα τέτοια ερωτήματα και αδιέξοδα «σπαζοκεφαλιάζουν» τώρα τα αστικά επιτελεία, διερωτώμενα για το πώς θα γίνει η αναδιάταξη του αστικού πολιτικού συστήματος: Μπορεί μια «λαβωμένη» κυβέρνηση να βγάλει μια νέα τετραετία και μάλιστα σε αυτές τις συνθήκες; Μπορεί η σάπια σοσιαλδημοκρατία να κάνει το comeback; Κωνσταντοπούλου και λοιπά κόμματα «μίας χρήσης» να αποτελέσουν κάτι παραπάνω από μια βολική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση και «πάρκινγκ» της λαϊκής δυσαρέσκειας;

Το πρόβλημα για τη στοίχιση του λαού στους στόχους του κεφαλαίου είναι βαθύτερο και το ξέρουν: «Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει κοινωνική διεργασία ικανή να συγκροτήσει κάτι στέρεο, αξιόπιστο και ικανό να κερδίσει τις καρδιές των πολλών ανθρώπων. Είπαμε, ο κόσμος κουνιέται συθέμελα και εδώ δεν υπάρχει μια δύναμη ικανή να ξαναπιάσει το νήμα από την αρχή, να χτίσει ένα όραμα συνεκτικό και οργανωμένο, που να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του καιρού μας», γράφουν³².

Τέτοιο «όραμα» και τέτοια κοινωνική διεργασία υπάρχει, και είναι ακριβώς αυτό που φοβούνται τα αστικά επιτελεία: Είναι οι ελπιδοφόρες διεργασίες στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, η πάλη για τη διαμόρφωση ενός πανελλαδικού κινήματος αμφισβήτησης της κυρίαρχης πολιτικής σε αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση. Είναι η πρόταση διεξόδου του ΚΚΕ, ο δρόμος της αντεπίθεσης απέναντι στο κεφάλαιο και στην εξουσία του, η πάλη για το πραγματικά νέο και σύγχρονο, τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό, που η κοινωνική πραγματικότητα «φωνάζει» ότι είναι και αναγκαίος και επίκαιρος. Με αυτήν την πρόταση πρέπει τώρα να συναντηθούν ακόμα περισσότεροι, στον δρόμο της οργάνωσης και του αγώνα για τις σύγχρονες ανάγκες, διευρύνοντας τις ρωγμές του σάπιου κόσμου «που κουνιέται συθέμελα».

Παραπομπές:

1. Βλ. και «Ριζοσπάστη», «ΕΕ - "Στρατηγική της Ενωσης ετοιμότητας": Κλιμάκωση της πολεμικής προετοιμασίας και ..."οδηγίες επιβίωσης" στα νοικοκυριά».

2. «Το ΔΝΤ αναθεώρησε καθοδικά τις προβλέψεις για την Παγκόσμια Οικονομία», «Οικονομική Καθημερινή» 23/4/2025.

3. Αναδημοσιεύοντας άρθρο του «Reuters», «Οι αμερικανικές εταιρείες χαμηλώνουν τον πήχη».

4. S&P 500 REPORTING NET PROFIT MARGIN ABOVE 12% FOR THE 3RD STRAIGHT QUARTER, https://insight.factset.com/sp-500-reporting-net-profit-margin-above-12-for-the-3rd-straight-quarter.

5. «Εξ αμελείας ή εκ προμελέτης;», «Καθημερινή» 19-20/4/2025.

6. «Οταν διώχνεις έναν κεντρικό τραπεζίτη», «Τα Νέα» 22/4/2025.

7. «Τα Νέα» 24/4/2025.

8. «Πρόστιμο - μαμούθ από την ΕΕ σε Apple και Μeta, 700 εκατ. ευρώ θα πληρώσουν οι εταιρείες», «Βήμα» 23/4/2025.

8. Στ. Μαλιάς, «Καθημερινή» 19/4/2025.

10. «Οικονομική Καθημερινή», 22/4/2025.

11. Ενδεικτική η είδηση ότι «η Intel ετοιμάζεται να απολύσει πάνω από το 20% του εργατικού δυναμικού της, που σήμερα ανέρχεται σε 108.000 άτομα, σε μια κίνηση για τον εξορθολογισμό των λειτουργιών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δραστηριοτήτων της στην κατασκευή μικροτσίπ» («Τα Νέα» 24/4/2025).

12. «Η Τεχνητή Νοημοσύνη, την οποία έχει κάνει σημαία εκσυγχρονισμού η κυβέρνηση, θα καταργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας (...) Ο κόσμος που πλήττεται από όλες αυτές τις μεγάλες "μεταρρυθμίσεις" θέλει να καθυστερήσει τις αλλαγές. Θέλει να προλάβει να ζήσει. Γιατί, στην τελική, οι αλλαγές αυτές έρχονται από τη σταθερή απόφαση του κεφαλαίου να μειώσει τα λειτουργικά του έξοδα εις βάρος των ανθρώπων. Ο καπιταλισμός δεν αλλάζει, είτε με Τεχνητή Νοημοσύνη είτε χωρίς Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτό, όμως, ανακλάται στην εκλογική συμπεριφορά εκατομμυρίων ανθρώπων και στην Ελλάδα» («Δημοκρατία» 22/4/2025, Μ. Κοττάκης, «Η νέα κοινωνική συνθήκη»).

13. «Πολιτικές μετανάστευσης και οικονομικές επιπτώσεις», «Οικονομική Καθημερινή» 23/4/2025.

14. «Αναγκαιότητα», «Τα Νέα» 24/4/2025.

15. «Το Βήμα» 20/4/2025.

16. https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/grafeio-typoy/anazhthsh-enhmerwsewn/enhmerwseis?announcement=6e01a999-3ee0-4992-b172-487598a9cd57.

17. «Προειδοποιήσεις για τον αντίκτυπο της ενδεχόμενης κρίσης στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία», 25/4/2025.

18. Κ. Καλλίτσης, «Αδύναμη κυβέρνηση», «Οικονομική Καθημερινή» 19-20/4/2025.

19. «Οικονομικός Ταχυδρόμος» 20/4/2025.

20. «Πετάξαμε 30 GWh από ΑΠΕ το Πάσχα - Για να μη γίνει μπλακ άουτ», https://www.moneyreview.gr/green-economy/176008/petaxame-30-gwh-apo-ape-to-pascha-gia-na-min-ginei-mplak-aoyt/

21. https://www.protothema.gr/politics/article/1629594/mitsotakis-sto-protothemagr/

22. «Καθημερινή» 24/4/2025.

23. Ενώ η κυβέρνηση της ΝΔ στο όνομα δήθεν της πρόληψης δίνει σε ιδιωτικές εταιρείες στις ΗΠΑ το γονιδίωμα δεκάδων χιλιάδων... αγέννητων νεογνών, παρά τις αντιδράσεις της επιστημονικής κοινότητας, βλέπε και «Ριζοσπάστη» 24/4/2025.

24. Ν. Χατζηνικολάου, «Real FM» 24/4/2025.

25. «Το κράτος και η προσδοκία των πολιτών», «Το Βήμα» 13/4/2025.

26. «Τα Νέα» 19-20/4/2025. Βλ. και «Ο λαός μπορεί να κάψει όλα τα σενάρια σε βάρος του!», «Ριζοσπάστης» 23/4/2025.

27. «Το κόστος της ασφάλειας», «Το Βήμα» 20/4/2025.

28. «Καθημερινή» 19-20/4/2025.

29. «Το κράτος και η προσδοκία των πολιτών», «Το Βήμα» 13/4/2025.

30. «Η ενίσχυση των θεσμών είναι βάση για την ανάπτυξη και την ευημερία», τόνιζε σε πρόσφατη έρευνά της για την Ελλάδα η περιβόητη ελεγκτική εταιρεία PwC#, σημειώνοντας: «Η "αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης" στην εκτέλεση του ρόλου της, η "ρυθμιστική ποιότητα" στην άρση των αστοχιών των αγορών, η "πολιτική σταθερότητα" στο επίπεδο των πολιτικών και η "ισχύς του νόμου", δηλαδή η απαρέγκλιτη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των θεσμών που στηρίζουν τη λειτουργία μιας δυτικής κοινωνίας».

31. «Δημοκρατία» 22/4/2025, Μ. Κοττάκης, «Η νέα κοινωνική συνθήκη».

32. Αντ. Καρακούσης, «Αντιμέτωποι με ανατροπές», «Το Βήμα» 20/4/2025.