ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

1944: Ο ΕΛΑΣ ελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη

30 Οκτώβρη 1944. Μέρος από την παλλαϊκή συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ

Στις 30 Οκτώβρη του 1944 ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη από τους Γερμανούς κατακτητές. Οι ηρωικοί απελευθερωτές έγιναν δεκτοί από το βασανισμένο, αλλά ακατάβλητο, λαό της μακεδονικής πρωτεύουσας με πρωτοφανείς εκδηλώσεις αγάπης, χαράς και ενθουσιασμού. Παντού αναρτήθηκαν σημαίες, στήθηκαν αψίδες, ετοιμάστηκαν στεφάνια, για να στεφανωθούν οι νικητές. Επί δυόμισι ώρες οι ΕΛΑΣίτες παρήλαυναν περήφανοι στους δρόμους της ελεύθερης Θεσσαλονίκης, ενώ ο λαός τους έραινε με λουλούδια. Μετά την παρέλαση έγινε συγκέντρωση, όπου ο λαός εξέλεξε τα όργανα της αυτοδιοίκησής του.

Τα ξημερώματα της 30ής Οκτώβρη, τμήματα του ΕΛΑΣ της πόλης ματαίωσαν την προσπάθεια των Γερμανών να ανατινάξουν το εργοστάσιο Ηλεκτρισμού, ενώ τμήματα του 19ου Συντάγματος, μαζί με μαχητές του εφεδρικού ΕΛΑΣ Θεσσαλονίκης, ματαίωσαν την απόπειρα άλλου γερμανικού τμήματος να ανατινάξει το ηλεκτρικό εργοστάσιο της οδού Αγίου Δημητρίου. Αλλα τμήματα του ΕΛΑΣ διέσωσαν, επίσης, από την καταστροφή τις σιταποθήκες και το εργοστάσιο Αλατίνη και χτύπησαν γερμανικά τμήματα, που υποχωρούσαν στην οδό Μοναστηρίου και στο Χαρμάνκιοϊ. Στις 2 μετά το μεσημέρι τα τμήματα της ΧΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ ολοκλήρωσαν την απελευθέρωση της πόλης.

Μια μικρή ομάδα Αγγλων σε ένα φορτηγό αυτοκίνητο μπήκε στη θεσσαλονίκη μόλις στις 31 Οκτώβρη του 1944. Τους οδηγούσε ένας λοχαγός του ΕΛΑΣ. Ομως, αυτό δε δυσκόλεψε το BBC να αναγγείλει μετά τρεις μέρες ότι η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε από τα βρετανικά στρατεύματα.

Τις μέρες της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης οι επιδιώξεις των Γερμανών ήταν να εξασφαλίσουν την υποχώρησή τους και των Αγγλων και της αντίδρασης να κυριαρχήσουν με τους ταγματασφαλίτες στην περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. Για το σκοπό αυτό η κύρια δύναμη των ένοπλων εθνοπροδοτικών σωμάτων, που ανέρχονταν σε μερικές χιλιάδες, συγκεντρώθηκε και οχυρώθηκε στο Κιλκίς και τμήματα του Μιχάλαγα στην περιοχή της Κοζάνης. Αλλά τα τμήματα του ΕΛΑΣ έδωσαν αποφασιστική μάχη και εξουδετέρωσαν τις δυνάμεις της αντίδρασης. Ετσι, οι ελπίδες τους να επικρατήσουν στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας διαψεύστηκαν. Από δω και μπρος η ελληνική αντίδραση, που συνεργάστηκε στενά με τους κατακτητές, πρόδωσε την πατρίδα και κακούργησε σε βάρος του λαού, όλες τις ελπίδες της θα τις στηρίξει πια στα όπλα της «συμμάχου» Μεγάλης Βρετανίας.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΠΡΟΣΩΠΑ 30 ΟΚΤΩΒΡΗ

1885 Γεννιέται ο Εζρα Πάουντ. Αμερικανός ποιητής, ιστορικός και θεωρητικός της τέχνης. Το 1908, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, έφυγε για την Ευρώπη και από το 1924 εγκαταστάθηκε στην Ιταλία. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1944) εκφωνούσε λόγους στις εκπομπές του ιταλικού φασιστικού ραδιοφώνου εναντίον των συμμαχικών στρατευμάτων. Το 1945 καταδικάστηκε στις ΗΠΑ για εσχάτη προδοσία. Η θανατική του ποινή μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά σε ψυχιατρική κλινική. Μετά την απελευθέρωσή του (1958) επέστρεψε στην Ιταλία. Ως ποιητής ο Πάουντ πρωτοεμφανίστηκε το 1909 με τη συλλογή του «Το φως που έσβησε». Ηδη από τη δεκαετία του 1910, στα έργα του εκφράστηκαν διαθέσεις αναρχικού χαρακτήρα που τον ώθησαν αργότερα να συμμαχήσει με τις δεξιές αντιπολιτευτικές δυνάμεις. Ωστόσο, ο Πάουντ συνέβαλε στη διεύρυνση των θεμάτων της αγγλόφωνης ποίησης, πλούτισε το απόθεμα των καλλιτεχνικών της μέσων. Το βασικό του έργο, «Cantos», άρχισε να το γράφει το 1917 και το άφησε ημιτελές το 1968, ήταν ένα χαρακτηριστικό δείγμα μιας ποίησης που ηθελημένα κόβει τους δεσμούς της με τον αναγνώστη.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ 30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

1908 Ο Ανρί Φαράν πραγματοποιεί το πρώτο στον κόσμο αεροπορικό ταξίδι. Κάλυψε απόσταση 26,5 χιλιομέτρων σε μισή ώρα. Από την πόλη Μπουί της Γαλλίας ως τη Ρενς. Χρησιμοποίησε μια τότε επαναστατική εφεύρεση: Το πηδάλιο κλίσεως, που του επέτρεπε να στρίβει το αεροπλάνο του.

1922 Στην Ιταλία, ο βασιλιάς Βίκτορ Εμμανουήλ καλεί τον Μπενίτο Μουσολίνι να σχηματίσει φασιστική κυβέρνηση.

1938 Εκατομμύρια Αμερικανών τρομοκρατούνται απ' τη ραδιοφωνική μετάδοση του «Πολέμου των δύο κόσμων», ενός βιβλίου του Χ. Γουέλς. Το βιβλίο παρουσίαζε ο μεγάλος Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Ορσον Ουέλς, ο οποίος έκανε τους περισσότερους να πιστέψουν ότι Αρειανοί εισέβαλαν στη Γη.

1945 Πάνω από 200 χιλιάδες πατριώτες στη Θεσσαλονίκη γιόρτασαν με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις την 1η επέτειο από την απελευθέρωση της πόλης. Ομάδες παρακρατικών σε συνεργασία με τη χωροφυλακή επιτίθενται και δολοφονούν διαδηλωτές.

1990 Η Κίνα ανακοινώνει τα αποτελέσματα μιας απογραφής του πληθυσμού της χώρας, σύμφωνα με την οποία οι Κινέζοι αριθμούν 1.130.000.000.

Σε όλη τη χώρα προβλέπεται αίθριος καιρός, μόνο στην ανατολική Ελλάδα θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις. Οι άνεμοι θα πνέουν βόρειοι στα δυτικά μέχρι μέτριοι, στα ανατολικά μέχρι ισχυροί και στο νοτιοανατολικό Αιγαίο πολύ ισχυροί με εξασθένηση από το βράδυ. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στα βόρεια από 1-19, στο Ιόνιο και τα υπόλοιπα ηπειρωτικά από 5-23, στο Αιγαίο από 10-21 και στη Θεσσαλονίκη από 4-19 βαθμούς.

Για την Αττική προβλέπεται αίθριος καιρός. Οι άνεμοι θα πνέουν βόρειοι μέτριοι. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 10-21 βαθμούς.