ΗΤΑΝ σαν σήμερα (16 του Δεκέμβρη 1974), εδώ και 27 χρόνια, που έφευγε για πάντα ο μεγάλος ποιητής του λαού μας, ο πεζογράφος, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και δημοσιογράφος, ο Κώστας Βάρναλης. Τέλειωνε μια μεγάλη ζωή και τέλειωνε την ώρα που μια τιμητική εκδήλωση δινόταν στο θέατρο «Αλίκη», στην οποία ο ποιητής, άρρωστος, στο κρεβάτι, μετρούσε τις τελευταίες ώρες.

ΟΡΓΑΝΩΤΗΣ της εκδήλωσης αυτής το ΔΣ της ΕΣΗΕΑ, με πρόεδρο τον αντιστασιακό δημοσιογράφο Σπύρο Γιαννάτο. Μέσα σε μια κοσμοπλημμύρα ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μάνος Κατράκης, ο Ν. Βρεττάκος και η Ελένη Χατζηαργύρη δώσανε, καθένας με τον τρόπο του, την αλήθεια, τη φωτιά, τα μηνύματα μέσα από τα κείμενά του. Στους ομιλητές εκείνης της αξέχαστης βραδιάς και ο Γεώργιος Καράντζας, αγωνιστής της Αντίστασης στα χρόνια της Κατοχής, και μάλιστα ΕΑΜικός πρόεδρος του σωματείου μας, με πλούσια δράση και με στενή γνωριμιά και φιλία με τον Κ. Βάρναλη.

ΣΤΟΝ Γ. Καράντζα έπεσε ο κλήρος να εξιστορήσει τη δημοσιογραφική διαδρομή του Κ. Β., όπως την είχε ζήσει κι είχε καταγράψει από τα πρώτα πρώτα βήματά της. «Ο Κώστας Βάρναλης - θα πει στην ομιλία του ο Γ. Καράντζας - έγινε επαγγελματίας δημοσιογράφος το 1940, και μάλιστα καλά καλά χωρίς να το θέλει ο ίδιος». Τελικά, όμως, μπήκε στη δημοσιογραφία σαν χρονογράφος και θα δουλέψει στο πόστο αυτό για πολλά χρόνια στην «Πρωία», στο «Ριζοσπάστη», στην «Αυγή» και σε άλλα δημοκρατικά έντυπα. Το χρονογράφημα του Κ. Βάρναλη απ' όποιο έντυπο κι αν πέρασε στάθηκε πάντα αγωνιστική έπαλξη για την ελευθερία, του λαού το δίκιο, την προκοπή του τόπου. Χρονογράφος ανυποχώρητος με τη λαχτάρα για περισσότερο φως.

ΘΑ κλείσουμε συνοπτικά με μια εικόνα, ένα πορτρέτο του χρονογράφου, που μας άφησε ο αξέχαστος συνάδελφος Γεράσιμος Σταύρου ο Μεμάς, καθώς στην «Αυγή» «πελεκούσε» το καθημερινό του γραφτό: «...Μεροκαματιάρης της πένας. Από τα ξημερώματα με τους πρώτους εργάτες ξεκινάει. Αν βρει κλειστή την πόρτα των γραφείων κι αργεί να 'ρθει ο πρωινός κλητήρας δεν το 'χε τίποτα να μπει στην τύχη σ' ένα λεωφορείο να πάει ως το τέρμα και να γυρίσει. Η μεγάλη του καλημέρα στο λαό μας: Το χρονογράφημά του. Στρώνεται στο γράψιμο σα ν' αρχίζει μια χειρωνακτική εργασία. Βγάζει το σακάκι, ανασηκώνει τα μανίκια, απλώνει στο στήθος και στη μέση μια ποδιά, σαν τους καλφάδες και πέφτει κυριολεκτικά με τα μούτρα πάνω στα χαρτιά του... Κάπου μια ντουζίνα καλοξυρισμένα μολύβια έχει αραδιάσει στο τραπέζι σ' όλα τα σχέδια και τα μεγέθη. Αν τον ρωτήσετε τι τα θέλει τόσα μολύβια έτοιμα για δράση, θα σας απαντήσει πως δεν μπορεί αλλιώς να δουλέψει... Μόλις σπάσει ή λιώσει του ενός η μύτη αρπάζει τ' άλλο. Δεν μπορεί να σταματήσει. Είναι τα εργαλεία του δουλευτή...».

ΑΣ ΘΥΜΙΣΟΥΜΕ, τέλος, σήμερα τη δωρική εκείνη επιγραφή, που ο ίδιος σμίλεψε σ' ένα γράμμα του το 1966 όταν του απένειμαν μια τιμητική διάκριση οι δημοσιογράφοι. «Σ' όλη μου τη ζωή του δασκάλου, του λογοτέχνη και του δημοσιογράφου - γράφει ο Κ. Β. - ποτέ ούτε έκανα ούτε έγραψα τίποτα παρά τη συνείδησή μου ή εναντίον του λαού, εναντίον της ελευθερίας και των ελευθεριών του...».

ΕΙΚΟΣΙ εφτά χρόνια από τότε που έφυγε ο δάσκαλος, ο ποιητής, ο δημοσιογράφος. Μεγάλη κι ολοζώντανη η κληρονομιά του. Τώρα πολύ περισσότερο έχουμε την ανάγκη του και την προσφορά του.

Η Αλέκα Παπαρήγα στις εργασίες της 10ης Συνάντησης του «Φόρουμ του Σάο Πάολο

«Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ χαιρετίζουμε τη νέα συνάντηση, που πραγματοποιεί το Φόρουμ του Σάο Πάολο, με ένα τόσο σημαντικό θέμα και σε μια περίοδο που βράζει ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος με επίκεντρο το Αφγανιστάν, στη βάση ενός γενικότερου σχεδίου εναντίον μιας σειράς χωρών σε πολλές μεριές της Γης. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, ανεξαρτήτως προσχημάτων, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το μέσον για την πιο ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων και των εμπορευμάτων, για πιο βαθιά ιμπεριαλιστική διείσδυση σε περιοχές που θεωρούνται ότι δεν είναι ακόμα πλήρως στο χέρι των ΗΠΑ ή και των άλλων ηγετικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Το 2001 για τη χώρα μας αποτελεί χρονιά μεγάλων αγωνιστικών λαϊκών κινητοποιήσεων, στις οποίες συμμετέχουν εργατοϋπάλληλοι, αγρότες, ενώ ξεκινούν αγωνιστικές διεργασίες στο χώρο των μικρών και ιδιαίτερα αυτοαπασχολούμενων επιχειρηματιών, ελευθεροεπαγγελματιών. Ο ελληνικός λαός, όπως συνέβη και στην περίπτωση του πολέμου κατά της Γιουγκοσλαβίας, πρωτοστάτησε σε μεγάλες αγωνιστικές αντιπολεμικές κινητοποιήσεις, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη συμμετοχή της νεολαίας. Στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας έχουν συγκροτηθεί, με πλατιές δημοκρατικές διαδικασίες, αντιπολεμικές επιτροπές που συντονίζουν τον αγώνα και του δίνουν πανελλαδική διάσταση. Ιδιαίτερο ζήτημα είναι η καταδίκη της ελληνικής συμμετοχής στον πόλεμο και της θέσπισης νόμων κατά των δημοκρατικών και πολιτικών ελευθεριών.

Το θέμα που απασχολεί το Φόρουμ, η κοινή δράση και αντίσταση κατά της δημιουργίας ζώνης ελεύθερου εμπορίου της Αμερικής, δεν είναι ζήτημα τοπικό, αλλά παγκόσμιας σημασίας, με αρνητικές συνέπειες όχι μόνο στους λαούς και τις χώρες της περιοχής, αλλά και με επίδραση στο διεθνή ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό.

Η κοινή δράση και ο συντονισμός ενεργειών είναι το κύριο, ωστόσο θεωρούμε ότι υπάρχει ανάγκη ταυτόχρονα να διευρυνθεί η συζήτηση γύρω από θεωρητικά και πολιτικά προβλήματα, που συνδέονται με τη σύγχρονη στρατηγική του ιμπεριαλισμού. Και σ' αυτή τη βάση να φωτιστεί πολύπλευρα η εναλλακτική λαϊκή λύση, όπως υπογραμμίζει το ΚΚ Κούβας.

Ως ένα πρώτο ζήτημα θεωρούμε την ανάπτυξη θεωρητικών και ιδεολογικών συζητήσεων ως προς το χαρακτήρα και το ρόλο των σύγχρονων εκφράσεων της διακρατικής καπιταλιστικής συνεργασίας, είτε αυτές παίρνουν ανώτερη μορφή οργάνωσης, όπως συμβαίνει με την ΕΕ, είτε με τη μορφή ζωνών ελεύθερου εμπορίου. Εχουμε τη γνώμη ότι χρειάζεται συλλογική δραστηριότητα για την παρακολούθηση και συνειδητοποίηση του χαρακτήρα και των πραγματικών διαστάσεων διεθνοποίησης του εμπορίου, της παραγωγής και των επενδύσεων.

Να μελετηθούν οι τάσεις που διαγράφονται στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, οι άξονες και αντιάξονες που διαμορφώνονται εντός των περιφερειακών και διεθνών ενώσεων, οι πολεμικές εστίες που πολλαπλασιάζονται, να συζητήσουμε προς τα πού μπορεί να οδηγηθούν οι εξελίξεις. Πρόκειται για ζητήματα που επιβάλλουν την ετοιμότητα του εργατικού και του γενικότερου λαϊκού κινήματος, αποτελεσματικότητα της ταξικής πάλης πρώτ' απ' όλα στο κάθε κράτος χωριστά και συντονισμένα και ενιαία, κυρίως σε περιφερειακό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Εχουμε, επίσης, τη γνώμη, ότι πρέπει να απομυθοποιηθεί κατά κάποιο τρόπο μια απολυτότητα που παρουσιάζεται ως προς τις σημερινές διαστάσεις της διεθνοποίησης του εμπορίου, της παραγωγής, των επενδύσεων. Ενα δέος που καλλιεργείται απέναντι σ' αυτές, που επιτρέπει να διαδίδεται η άποψη ότι έχουμε να κάνουμε με επιλογές μονόδρομους, με επιλογές υποχρεωτικές για τους λαούς και όλες τις κοινωνίες, έναντι των οποίων κάθε αντίθεση ή διάθεση ρήξης σημαίνει καταστροφή και απομόνωση.

Η τάση, να διαμορφώνουν σχέσεις μεταξύ τους οι κοινωνίες, διέπει όλη την ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης. Αυτή όμως η τάση δεν είναι υπερταξική, αταξική και ουδέτερη. Ενσαρκώνεται με βάση τον κυρίαρχο, δηλαδή τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Εξειδικεύεται με βάση ποια χώρα ή ποιες χώρες ασκούν ρόλο παγκόσμιας σημασίας, όπως συμβαίνει σήμερα με τις ΗΠΑ, αλλά και με άλλες ηγετικές ιμπεριαλιστικές χώρες ή και ενώσεις, όπως είναι η ΕΕ.

Στο σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο η διακηρυσσόμενη "απελευθέρωση" των αγορών συνυπάρχει με ένα ανεπτυγμένο σύστημα οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής κυριαρχίας και ιεραρχίας (ΝΑΤΟ, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΟΟΣΑ, ΠΟΕ, ΕΕ, Ευρωζώνη, η υπό κατασκευή ζώνη ελεύθερου εμπορίου της Αμερικής, ASEAN, MERCOSUR), που αποτυπώνει τις εσωτερικές αντιθέσεις, τους συσχετισμούς και το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης του σύγχρονου διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος στον 21ο αιώνα.

Επομένως, χωρίς να υποτιμούμε τα νέα στοιχεία που εμφανίζονται στις σύγχρονες εξελίξεις, χωρίς να παραγνωρίζουμε ότι παλαιά φαινόμενα εμφανίζονται με νέους τρόπους, μπορούμε να επεξεργαστούμε την πείρα και να μελετήσουμε τις αυριανές ενδεχόμενα τάσεις, παίρνοντας ως αφετηρία ότι η διεθνοποίηση δε συνιστά μια νέα κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα. Είναι συστατικό στοιχείο ανάπτυξης της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Η στρατηγική του κινήματος εναντίον της καπιταλιστικής διεθνοποίησης, εναντίον του νεοφιλελευθερισμού, δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στη γενική γραμμή της ριζικής εναντίωσης, της ρήξης, που οπωσδήποτε προσαρμόζεται και εξειδικεύεται κατά χώρα και περιφέρεια.

Οι ισχυρές καπιταλιστικές χώρες δεν ενδιαφέρονται για να ανεβάσουν το επίπεδο των λαών και των χωρών στο ίδιο σημείο. Τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας τα καρπώνονται τα μονοπωλιακά συγκροτήματα, τα διεθνικά μονοπώλια, ούτε καν οι λαοί των πιο ισχυρών καπιταλιστικών χωρών, ενώ ούτε λόγος να γίνεται για συνολική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των υπόλοιπων. Αν πρόκειται να έχουμε κάποια σύγκλιση, σε ορισμένα ζητήματα, θα είναι σύγκλιση στον κατήφορο των λαϊκών δικαιωμάτων.

Ενα δεύτερο ζήτημα είναι ποιοι κοινοί στόχοι πάλης και αιτήματα, ποιοι άξονες δράσης μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη ενωτικών, συντονισμένων ενεργειών κινημάτων και πολιτικών δυνάμεων σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Δημοσιολόγοι και οικονομολόγοι που στηρίζουν ή ηγούνται κινήσεων "αντιπαγκοσμιοποίησης», αποδίδουν τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης (όπως είναι η πόλωση πλούτου - φτώχειας μεταξύ κρατών, και εντός διακρατικών ενώσεων, ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες) στις σύγχρονες επιλογές αποκλειστικά στη σφαίρα της κυκλοφορίας του κεφαλαίου, χωρίς να επεκτείνονται και να θίγουν τη σφαίρα της παραγωγικής οικονομίας. Αυτονομείται έτσι η πολιτική από την οικονομία, προβάλλονται με λογική αυτονομίας οι κινήσεις του χρηματικού κεφαλαίου από το βιομηχανικό. Με βάση αυτήν την ουτοπική λογική προτείνονται μέτρα και λύσεις όπως ο φόρος Τόμπιν, νέα προγράμματα βοήθειας στις φτωχές περιοχές, μέτρα για την αποκαλούμενη ρύθμιση, όπως λένε, των αγορών. Στην Ευρώπη, μάλιστα, προτείνεται ως εναλλακτική λύση η πλήρης πολιτική ενοποίηση, η δημιουργία νέων διακρατικών θεσμών, που τάχα αυτοί θα προωθήσουν τη σύγκλιση, την εξάλειψη της ανισόμετρης ανάπτυξης. Σε τελευταία ανάλυση, προβάλλονται προτάσεις που αφήνουν στο απυρόβλητο το ζήτημα της σχέσης ιμπεριαλιστικής οικονομικής κυριαρχίας - πολιτικής εξουσίας.

Ενα μεγάλο ζήτημα είναι το πρόβλημα του ιμπεριαλιστικού πολέμου, είτε αυτός εκδηλώνεται με τη μορφή τοπικών εστιών με τοπικούς αντιμαχόμενους, είτε με τη μορφή της ιμπεριαλιστικής στρατιωτικής επέμβασης, όπως στα Βαλκάνια, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, είτε με τη μορφή του εμπάργκο, όπως στην Κούβα και αλλού, με τη μορφή του "Σχεδίου Κολομβία" με διάφορα προσχήματα, πότε για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, τώρα πιο ολοκληρωμένα με πρόσχημα την τρομοκρατία.

Η τρομοκρατία ως αντίληψη και πολιτική πρακτική έχει χάσει προ πολλού την αθωότητά της ως λαθεμένη και επικίνδυνη τακτική διεκδίκησης των κοινωνικών δικαιωμάτων ή της εθνικής ανεξαρτησίας. Σήμερα τέτοιου τύπου οργανώσεις, ακόμα και όταν έχουν μαζική κοινωνική βάση, βρίσκονται άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενες με τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς.

Ο πόλεμος κατά του Αφγανιστάν, δεν έχει καμία σχέση με τη δικαίωση των αθώων Αμερικανών πολιτών, θυμάτων του τρομοκρατικού πλήγματος. Η πάταξη της τρομοκρατίας είναι μόνο το πρόσχημα. Πραγματική αλληλεγγύη και διεθνισμό προς τον αμερικανικό λαό έδειξαν οι λαοί που οργανώνουν αντιπολεμικές διαμαρτυρίες.

Η αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς είναι δεδομένη, για όλους τους εργαζόμενους, είτε είναι Αμερικανοί, είτε Αφγανοί και Πακιστανοί, είτε Γάλλοι και Γερμανοί, είτε Τούρκοι και Ιρακινοί, είτε Αφρικανοί ή Εσκιμώοι, είτε Παλαιστίνιοι, Αλβανοί και Σέρβοι, είτε Κύπριοι.

Το τρομοκρατικό πλήγμα της 11ης Σεπτέμβρη, ανεξάρτητα από το πώς οργανώθηκε, αξιοποιήθηκε για να προωθηθούν σχεδιασμοί των ΗΠΑ, αλλά και άλλων περιφερειακών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που προϋπήρχαν και δεν είχαν ίσως την κατάλληλη ευκαιρία για να δρομολογηθούν με ταχύτητα και αποφασιστικότητα. Πρόκειται για ένα επιτελικό σχέδιο που ετοιμάστηκε πριν από πολλά χρόνια, 10 ίσως και 20 χρόνια, όταν η ιμπεριαλιστική περικύκλωση αξιοποιούσε εσωτερικές δυσκολίες και αδυναμίες του σοσιαλιστικού συστήματος.

Πίσω από την ψύχωση σε βάρος του Αφγανιστάν, του Ιράκ, και άλλων χωρών, βρίσκεται η διεκδίκηση, η δίψα για πλήρη κατοχή των υπεδαφών, των πετρελαίων, ο έλεγχος των αγωγών, των σταθμών μεταφόρτωσης. Θα ήμασταν αφελείς αν δε βλέπαμε την αμερικανική επιθετικότητα κατά της Κίνας. Αν δε βλέπαμε τις αντιθέσεις για το ποιος θα ελέγξει τα κράτη που προκύψαν από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Δεν είναι τυχαίο ότι πιο συχνά ομολογείται, ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι η ατμομηχανή της ανάκαμψης από την ύφεση που πλήττει τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες.

Ο στόχος του συγκεκριμένου πολέμου, αλλά και της κήρυξης ενός διεθνούς στρατιωτικού νόμου κατά των λαών, έχει σαφή στόχο:

• Την κατοχύρωση της ιμπεριαλιστικής ηγεμονίας των ΗΠΑ, μια νέα διανομή ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, την αναδιάταξη των σφαιρών επιρροής και των συμμαχιών, την κατάκτηση νέων πηγών πλούτου, το τσάκισμα λαών και χωρών που αντιστέκονται.
• Εκφράζει τη διαμάχη ανάμεσα στις ισχυρές καπιταλιστικές δυνάμεις της Γης για το ποια θα πάρει τη μερίδα του λέοντος.
• Το επιχείρημα ότι ο πόλεμος είναι δίκαιος, αφού συγκροτήθηκε οικουμενική συμμαχία, είναι σαθρό και απατηλό. Και έτσι να ήταν δε σήμαινε ότι ο πόλεμος είναι δίκαιος, γιατί σημασία έχει ποιοι είναι οι σύμμαχοι και για ποιο σκοπό συμμαχούν. Σήμερα είναι φανερό ότι η συμμαχία ήταν και είναι σαθρή και εύθραυστη, οι σύμμαχοι μεταξύ τους θα γίνουν αύριο ανοιχτοί ανταγωνιστές. Από εδώ προκύπτει ο κίνδυνος για γέννηση νέων πολέμων και αντιπαραθέσεων.
• Εξίσου πρόβλημα είναι ότι με αφορμή και πρόσχημα τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, γίνονται συστηματικές προσπάθειες, να δρομολογηθεί ένας ενιαίος παγκόσμιος στρατιωτικός, αστυνομικός και δικαστικός μηχανισμός που θα τρομοκρατεί, θα δικάζει, θα φυλακίζει, θα δολοφονεί ό,τι κινείται ή μοιάζει να κινείται εναντίον της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων. Ο μηχανισμός αυτός κτίζεται σήμερα, κυρίως με τις αποφάσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ, με περιφερειακή και διεθνή δομή.

Για την ΕΕ, όπως και για τις ΗΠΑ, τρομοκράτες είναι τα λαϊκά κινήματα, όποιοι αγωνίζονται κατά της φιλομονοπωλιακής πολιτικής.

Η επιτάχυνση της δημιουργίας του ευρωστρατού, που θα φτάσει τις 100.000 άτομα και θα επεμβαίνει και εκτός ευρωπαϊκού χώρου, της ευρωαστυνομίας, με 6.500 άτομα, καθώς και τα νομοθετικά μέτρα που προωθεί, οι "ευρωτρομονόμοι", έχουν ως στόχο να τσακιστούν οι λαϊκές αντιδράσεις, να μπει φραγμός σε έναν αγώνα που αμφισβητεί το σημερινό στάτους κβο.

Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι πρέπει ανάμεσα στα κινήματα της Ευρώπης, στα κινήματα της αμερικανικής και των άλλων ηπείρων, να αναπτυχθεί ένας ισχυρός δεσμός κοινής δράσης με παράλληλες εθνικές και κοινές διεθνικές δραστηριότητες κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, κατά των νέων αντιδημοκρατικών νόμων με πρόσχημα την τρομοκρατία, κατά του "Σχεδίου Κολομβία". Να αποκτήσουμε ετοιμότητα, γιατί ίσως στο άμεσο μέλλον και αργότερα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια πιο γενικευμένη πολεμική σύρραξη. Οι λαοί δεν πρέπει να χύσουν το αίμα τους για τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών, για το πώς θα διαμορφώσουν τις ισορροπίες και αντιπαραθέσεις τους οι ηγετικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Οι λαοί αξίζει να καταθέσουν θυσίες μόνο στον αγώνα κατά του ιμπεριαλισμού, για το δικαίωμα ο καθένας να αποφασίζει σε ποιο κοινωνικό σύστημα θέλει να ζήσει, για τον δικό του δρόμο εξέλιξης».