Η ανησυχία για το μέλλον χρωμάτισε όλες σχεδόν τις ομιλίες και τις παρεμβάσεις στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στη Νέα Υόρκη από τις 31 του Γενάρη ως τις 4 του Φλεβάρη. Οι 2.500 συμμετέχοντες, εκπρόσωποι των μεγαλύτερων πολυεθνικών επιχειρήσεων, κρατικοί ηγέτες, κυβερνητικοί παράγοντες από διάφορες χώρες, ακαδημαϊκοί και επιλεγμένοι δημοσιογράφοι, πήραν μέρος σε δεκάδες συζητήσεις χωρίς να καταλήξουν σε κάποιο συγκεκριμένο συμπέρασμα.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, συνόψισε με την ομιλία του τις συζητήσεις που προηγήθηκαν με την προειδοποίηση ότι «αν οι πλούσιες χώρες δεν αυξήσουν τη βοήθειά τους προς τις φτωχές και δε συμβάλλουν οι εταιρίες στην αντιμετώπιση των ασθενειών που μαστίζουν τον πλανήτη, τότε η αναρχία, η τρομοκρατία και η βία θα διακυβεύσουν τη διεθνή σταθερότητα». Για τη σωτηρία του συστήματος ενδιαφέρεται ο άνθρωπος, αν και το πρόβλημα δεν βρίσκεται κυρίως και μόνο ανάμεσα στις πλούσιες και φτωχιές χώρες, αλλά στους πλούσιους και φτωχούς όλων των χωρών.

Ο φόβος για ένα ξέσπασμα των φτωχών, των εξαθλιωμένων, των ανέργων, των περιθωριοποιημένων, που θα απειλήσει τα θεμέλια της «παγκοσμιοποίησης», ήταν έκδηλος στο Φόρουμ της Νέας Υόρκης. Οι τεράστιες ταξικές ανισότητες, οι συνέπειες από την ύφεση που πλήττει τις οικονομίες των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας, η λαϊκή εξέγερση στην Αργεντινή, το ογκούμενο κίνημα κατά της «παγκοσμιοποίησης», ήταν τα προσφιλέστερα θέματα των ομιλητών. Οι περισσότεροι απ' αυτούς στράφηκαν κατά της πολιτικής που ακολουθεί η κυβέρνηση Μπους και ζήτησαν να αυξηθεί η ελεημοσύνη προς τις φτωχότερες χώρες και τα δοκιμαζόμενα λαϊκά στρώματα στις αναπτυγμένες.

Ακόμη και εκπρόσωποι των κυρίαρχων τάξεων αναγκάστηκαν να αποτυπώσουν στα λόγια την άγρια για τους λαούς πραγματικότητα, αλλά για τους δικούς τους λόγους. Χαρακτηριστική από αυτή την άποψη ήταν η παρέμβαση του πρώην συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Ζμπίγκινιου Μπρεζίνσκι, o οποίος κατηγόρησε την αμερικανική κυβέρνηση για μονομερή ηγεμονισμό και για ευθυγράμμιση με το Ισραήλ και τόνισε: «Είναι πολύ εύκολο για τις ΗΠΑ να ολισθήσουν σε ένα είδος παγκόσμιας συμμαχίας με στόχο την καταπίεση».

Από την πλευρά του, ο Μπιλ Γκέιτς, ιδιοκτήτης της «Microsoft», ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου και μόνιμος προσκεκλημένος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, εκτίμησε ότι «οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι η πορεία της παγκόσμιας εξέλιξης στρέφεται εναντίον τους είναι φυσικό να μισούν την Αμερική». Στο ίδιο μήκος κύματος η γερουσιαστής Χίλαρι Κλίντον αναγνώρισε ότι «δικαιολογημένα η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού θεωρεί τις ΗΠΑ μια αλαζονική υπερδύναμη». Ακόμη και ο μεγιστάνας του πλούτου Τζορτζ Σόρος επισήμανε ότι «ο εξτρεμισμός δεν μπορεί να καταπολεμηθεί παρά μόνο αν αντιμετωπίσουμε την αυξανόμενη ανισότητα».

Φυσικά, δεν τους πήρε ο πόνος για τα δεινά του κόσμου, απλώς υπολογίζουν ότι με κάποια ψίχουλα θα πετύχει το σύστημά τους να αποφύγει μια έκρηξη που θα απειλήσει τα πάντα. Φοβούνται την οξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων, την προοπτική αμφισβήτησης του συστήματος και ψάχνουν τρόπους εκτόνωσης της δυσσαρέσκειας.

Ομως, την παράσταση έκλεψε ο πρόεδρος της πολυεθνικής εταιρίας τροφίμων «Nestle», Πέτερ Μπράμπεκ - Λαμάρτ ο οποίος ανέλαβε να υπενθυμίσει στους συνδαιτυμόνες ότι καλά είναι τα λόγια, αλλά ο καπιταλισμός έχει τους δικούς του αδυσώπητους νόμους. «Ουσιαστικά έχουμε μόνο μια υποχρέωση που συνίσταται στο να δημιουργήσουμε μια μακροπρόθεσμη αξία για τους επενδυτές», τόνισε ο κ. Λαμάρτ, ξεκαθαρίζοντας ότι μοναδικός στόχος και κύρια προτεραιότητα των επιχειρήσεων είναι το κέρδος...

Από την άλλη, οι διοργανωτές του Φόρουμ αντιλαμβανόμενοι την εντεινόμενη ανάπτυξη του κινήματος κατά της «παγκοσμιοποίησης», γνωρίζοντας ότι εντός αυτού του κινήματος εκφράζονται έστω και αδύναμα αντιιμπεριαλιστικές διαθέσεις αλλά και συμβιβαστικές απόψεις, κάλεσαν στη Νέα Υόρκη ορισμένους εκπροσώπους τέτοιων συμβιβαστικών απόψεων. Αυτές θέλουν να ενισχύσουν. Ενας απ' αυτούς, ο Μπόνο, ηγέτης του ιρλανδικού μουσικού συγκροτήματος U2, από τα δημοφιλέστερα στη νεολαία, με κοινωνικές και πολιτικές ευαισθησίες, μίλησε στο Φόρουμ και εξέφρασε την ελπίδα ότι «μέχρι το καλοκαίρι θα πείσουμε τις κυβερνήσεις να συμφωνήσουν σε ένα είδος Σχεδίου Μάρσαλ για την Αφρική»... Με τέτοιες απόψεις, φυσικά, δε θα μπορούσε να διαφωνήσει ο Μπιλ Γκέιτς, ούτε κανείς άλλος από τους συμμετέχοντες που καταχειροκρότησαν τον καλλιτέχνη.

To Φόρουμ τελείωσε χωρίς συγκεκριμένες αποφάσεις ή ανακοινώσεις. Εξάλλου, όπως και τα προηγούμενα χρόνια αυτή η συνάντηση είχε ως σκοπό την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εκπροσώπων των πολυεθνικών επιχειρήσεων και του πολιτικού προσωπικού, με στόχο την από κοινού αντιμετώπιση των προκλήσεων και των προβλημάτων. Ηταν, βεβαίως, μια πολύ καλή ευκαιρία για να κλειστούν απευθείας μεταξύ των δύο πλευρών ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομικές συμφωνίες.