(για κάθε πνευματικό άνθρωπο)
ΕΙΝΑΙ χαρά και συγκίνηση, όταν κάποιες φορές τυχαίνει να πέφτουν αναπάντεχα στα χέρια σου της Εθνικής Αντίστασης ντοκουμέντα. Αυτά, που τα είδες, τα διάβασες και τα 'δωσες κρυφά να διαβαστούν. σ' εκείνο το φοβερά δύσκολο κύκλωμα, που συχνά έκρυβε και το θάνατο.
ΜΑΣ έφερε 59 χρόνια πίσω το μικρό μηνιάτικο παράνομο φιλολογικό περιοδικό των λογοτεχνών του ΕΑΜ, οι «Πρωτοπόροι», που έβγαινε το καλοκαίρι του 1943. Περιοδικό με ιστορία, κυκλοφορούσε νόμιμα ώσπου που το έκλεισε η μεταξική δικτατορία.
ΦΥΣΙΚΑ, οι βαριές συνθήκες παρανομίας δεν άφηναν περιθώρια για εκδοτικές πολυτέλειες, τυπωνόταν σε μυστικό τυπογραφείο σε σχήμα 32ο του 70Χ100 με 16 συνολικά σελίδες. Κάτω από τον τίτλο έχει την ένδειξη: «Μηνιάτικο φύλλο τέχνης και διανόησης». Από όσα έχουν γίνει γνωστά, τη συντακτική επιτροπή αποτελούσαν οι: Μάρκος Αυγέρης, Νίκος Καρβούνης, Μέλπω Αξιώτη και γραμματέας ο Γιώργης Λαμπρινός.
ΣΤΟ διακηρυκτικό τους άρθρο, οι «Πρωτοπόροι» τονίζουν ότι: «...Καθήκον της τέχνης είναι να ριχτούν οι ιεροφάντες της στον αγώνα, με πάθος άδηλο, με πίστη και αγάπη φλογερή προς την Ελλάδα και το λαό της. Μπροστά στα μάτια μας δημιουργεί τη ζωή του, τη ζωή μας, ζυμώνει με το αίμα του τη λευτεριά και τον πολιτισμό της Ελλάδας. Ας πάρουμε μέρος στον αγώνα του για την εθνική λευτεριά, για τη λαοκρατία. Είναι το γόνιμο έδαφος, όπου θα βλαστήσει και θα λουλουδίσει η Τέχνη και ο νεοελληνικός πολιτισμός...».
ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ, συνολικά, έβγαλε πέντε φύλλα. Το τελευταίο κυκλοφόρησε το Δεκέμβρη του 1943, με κύριο άρθρο του Ν. Καρβούνη με τίτλο «Εργα πίστεως» και άλλες συνεργασίες, φυσικά όλες με ψευδώνυμα. Δυσκολίες εκδοτικές, κυνηγητά, αλλά και λόγοι ίσως οργανωτικοί ανάγκασαν το περιοδικό να σταματήσει την έκδοσή του. Σημειώνουμε ότι ακριβώς εκείνο τον καιρό ο Γ. Λαμπρινός, βασικό στέλεχος της έκδοσης, πιάστηκε και κλείστηκε στο Χαϊδάρι, ο δε Ν. Καρβούνης έφευγε για την Ελεύθερη Ελλάδα.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ του Ν. Καρβούνη «Εργα πίστεως» είναι ένα φλογερό κάλεσμα στους Ελληνες διανοούμενους, να πάρουν μέρος στον αγώνα κατά του φασισμού και των ξένων κατακτητών. Το άρθρο ξανά έλεγε αυτά που είχε διατυπώσει στο τρίτο φύλλο με τον τίτλο: «Αλλους τόνους, ω φίλοι», με το οποίο καλούσε τους πνευματικούς ανθρώπους να εξαρθούν στο ύψος της αγωνιστικής διάθεσης του λαού και να δώσουν έργα αντάξια της εποχής.
«ΜΑΣ έλαχε να ζούμε - γράφει ο Ν. Καρβούνης - σε μια από τις πιο κρίσιμες εποχές του ιστορικού ξετυλίγματος της ανθρωπότητας. Του παγκόσμιου πολέμου ο τιτανικός συγκλονισμός σωριάζει συντρίμμια έναν κόσμο παραγερασμένο. Από τις φλόγες και τα χαλάσματα ένας καινούριος ξεπετιέται. Μέσα στα πλαίσια του αδυσώπητου αγώνα των στοιχείων της προόδου κατά του χιτλεροφασισμού, που θέλησε να ξαναρίξει πίσω την ανθρωπότητα στα σκοτάδια και τη σκλαβιά μιας μεσαιωνικής βαρβαρότητας, γιγαντώθηκε και ο αγώνας του ελληνικού λαού για τη λευτεριά του. Στα βουνά μας, στις πολιτείες μας, λαϊκοί αγωνιστές μάχονται ηρωικά, προσφέρουν κάθε μέρα με μεγαλόκαρδη απλότητα το τίμημα της εθνικής και της λαϊκής λευτεριάς στον ακριβό της θυσίας βωμό...».
ΚΙ ΑΝΑΡΩΤΙΕΤΑΙ ο Ν. Καρβούνης: «Αυτός ο λαός, πώς είναι μπορετό να μην ηλεκτρίζει την έμπνευση των λογοτεχνών μας; Αυτός ο λαός, που ζωντανεύει ένα μεγάλο έπος στην ιστορία του, έσπασε πια μέσα του κάθε λογής δεσμά. Τολμηρός, θεληματικός, αλύγιστος, με καθάριο σα διαμάντι το νου, με ηφαιστειακή εκρηκτικότητα στην ψυχή, χτυπά το βάρβαρο κατακτητή. Θεμελιώνει τις ελευθερίες του. Ανοίγει ακαταμάχητος το δρόμο της λευτεριάς, της προόδου, της ευτυχίας του. Και είναι ο αγώνας του ένα μεγάλο "έργον πίστεως". Γιατί πιστεύει στον εαυτό του, στην αναγκαιότητα του αγώνα του, στην αλάθευτη καρποφορία του...».
ΣΕ ΠΑΡΟΜΟΙΑ «έργα πίστεως», γράφει ο φλογερός αρθρογράφος, «καλεί η μεγάλη ώρα τους αληθινούς λογοτέχνες μας. Πίστεως στο λαό μας. Πίστεως στην ανθρωπότητα, που σφαδάζει μέσα στις οδύνες, που προμηνάνε τη γέννηση νέου κόσμου, νέου πανανθρώπινου πολιτισμού...».
ΚΑΛΕΣΜΑ για «έργα πίστεως» σε καιρούς μακρινούς, που τα 'χουμε ζήσει. Οταν η ανθρωπότητα κολυμπούσε στο αίμα. Κι ο χιτλεροφασισμός θέλησε να την ξαναρίξει στα σκοτάδια και τη σκλαβιά μιας μεσαιωνικής βαρβαρότητας.
Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ κολυμπάει πάλι σήμερα στα αίματα. Οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές σκοτώνουν λαούς κι ετοιμάζουν να κάψουν και να αφανίσουν κι άλλες χώρες, που δεν τους προσκυνούν κι αντιστέκονται. Είναι ξανά η ώρα του χρέους για κάθε πνευματικό άνθρωπο. Είναι το πανανθρώπινο προσκλητήριο, που μας θέλει όλους παρόντες σε «έργα πίστεως».
Η σύγκρουση ανάμεσα στην κυβέρνηση -το ΠΑΣΟΚ- και την αξιωματική αντιπολίτευση -τη ΝΔ- δε γίνεται για την εξυπηρέτηση λαϊκών συμφερόντων, αλλά γίνεται για το ποιος από τους δύο θα διαχειρίζεται την ίδια -κατά τα άλλα- αντιλαϊκή πολιτική. Δεν τσακώνονται για τα δικαιώματα των εργαζομένων στην κοινωνική ασφάλιση, στη δημόσια δωρεάν υγεία, την πρόνοια, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την παιδεία, για μια πραγματικά πιο ανθρώπινη διαβίωση, για το πώς θα κάνουν τη ζωή των κατοίκων στις πόλεις και τα χωριά καλύτερη, δημιουργικότερη, ανθρωπινότερη. «Αντι»-μάχονται ο ένας τον άλλον για το ποιος θα εγκλωβίσει περισσότερο κόσμο, ώστε να πάρει την πολυπόθητη πρωτιά, για να κάτσει ξανά στο σβέρκο του λαού και να υπηρετήσει την κερδοφορία των λίγων της οικονομικής πλουτοκρατίας του τόπου, των διεθνικών μονοπωλιακών μεγαθηρίων, που καμιά σχέση φυσικά δεν έχουν όλα αυτά με τα λαϊκά συμφέροντα.
Βέβαια, την όξυνση στον αστικό χώρο πυροδοτεί και η ανελέητη σύγκρουση μεγάλων οικονομικών επιχειρηματικών συμφερόντων, για το μεγάλο φαγοπότι από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, τα δημόσια έργα, τους Ολυμπιακούς αγώνες και άλλες ανάλογες διεκδικήσεις. Είναι από μια άποψη χαρακτηριστικές οι συζητήσεις που γίνονται στη Βουλή, όπως εκείνη όπου ο κ. Σημίτης, απαντώντας στον Μ. Εβερτ της ΝΔ και τον Ν. Κωνσταντόπουλο του ΣΥΝ και εκείνοι με τη σειρά τους, ανταπαντώντας, τάχθηκαν άλλος με τον ένα επιχειρηματικό όμιλο, άλλος με το άλλο μονοπωλιακό συγκρότημα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειές τους να καλύψουν το γεγονός, που και ο πιο ανυποψίαστος πολίτης είδε, δηλαδή τα τρία κόμματα, να υπερασπίζει το καθένα και τους «δικούς» του επιχειρηματίες.
Μόνο ο λαϊκός παράγοντας με την πάλη του, μπορεί να εγγυηθεί και να κατακτήσει δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα, να ανοίξει το δρόμο για εξελίξεις σε όφελος του ίδιου και της χώρας. Μόνο ο ίδιος ο λαός και το λαϊκό του κίνημα είναι εγγύηση και κανένας άλλος. Και, αργά ή γρήγορα, αυτό θα γίνει συνείδηση και της μεγάλης πλειοψηφίας των καταπιεσμένων. Γιατί κάθε μέρα που περνάει γίνεται όλο και πιο φανερό ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτε παθητικά και από τα πάνω. Τίποτα δε θα γίνει με την επιφοίτηση του «αγίου πνεύματος», ούτε με κάποιες έξυπνες δήθεν «κινήσεις κορυφών του πολιτικού συστήματος». Γιατί οι πολιτικές αυτών των κορυφών του δικομματισμού είναι κάτι παραπάνω από δεδομένες και επανειλημμένα δοκιμασμένες.
Το ξέρει και η ίδια η άρχουσα τάξη ότι κάποια στιγμή αυτό θα συμβεί, και ανησυχεί για μια τέτοια μαζική αφύπνιση του λαού. Η ίδια η οικονομική και κοινωνική κρίση θα οδηγήσει εκεί. Γι' αυτό και, όπως πάντα, «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν». Ετσι «μαγειρεύουν» νέο εκλογικό σύστημα, το λεγόμενο γερμανικό, που είναι πιο αντιλαϊκό και αντιδραστικό από το προηγούμενο, κυριολεκτικά πλειοψηφικό. Αντι να ψηφίσουν την απλή αναλογική, μηχανεύονται άλλα. Επιδιώκουν να τσιμεντάρουν, και με αυτόν τον τρόπο παραπέρα, το δικομματισμό και το διπολισμό, που βρίσκονται σε κρίση και θεωρούνται ως αποτυχημένα σχήματα από πλατιές μάζες λαού, με βάση και την πείρα της Ευρώπης. Με αυτό το σύστημα, θέλουν να εκβιάσουν ουσιαστικά τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, κινδυνολογώντας για την κοινοβουλευτική τους επιβίωση. Ετσι εξηγείται -κι έρχεται και δένει με αυτόν το σχεδιασμό- η φιλολογία περί κεντροαριστεράς και κεντροδεξιάς. Πρόσφατη απόδειξη η τελευταία συνεδρίαση του ΕΓ του ΠΑΣΟΚ, οι δηλώσεις του κ. Σημίτη και τα διάφορα στημένα γκάλοπ που βλέπουν το φώς της δημοσιότητας.
Ο εμπαιγμός του λαού σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις πήγε «σύννεφο», όπως ακριβώς «σύννεφο» πάνε και τα αντιλαϊκά, νεοφιλελεύθερα μέτρα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων που πλήττουν και τη δική μας χώρα, τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα. Φυσικά, όλα αυτά καθόλου δε σημαίνουν ότι πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε απλά ως ένα καρναβαλικό, αποκριάτικο επεισόδιο, μέρες που είναι. Το αντίθετο μάλιστα. Χρειάζεται να ενταθεί στο έπακρο το επόμενο διάστημα, η λαϊκή ετοιμότητα, επαγρύπνηση, συσπείρωση, κινητοποίηση και άμεση παρέμβαση. Για να διαμορφωθεί όσο πιο γρήγορα γίνεται το σύγχρονο αντίπαλο δέος.
Τα πραγματικά διλήμματα της ελληνικής κοινωνίας δεν είναι «δεξιά - αντιδεξιά», «δεξιά - αριστερά», «κεντροαριστερά - κεντροδεξιά». Ούτε είναι αυτά που εκτός των παραπάνω ακούγονται πριν από κάθε τοπικές εκλογές, όπως: είναι «κομματικά εξαρτημένος υποψήφιος ή ανεξάρτητος», «έντιμος ή λιγότερο έντιμος», βάζοντας τους δημότες να ψάχνουν μετρώντας με τη μεζούρα το ύψος της «εντιμότητας», σε συνθήκες πλήρους διαφθοράς του συστήματός τους. Τα πραγματικά διλήμματα έχουν σχέση κυρίως με το τι πορεία πρέπει να ακολουθήσει ο τόπος. Σ' αυτή τη βάση προσδιορίζεται και η ποιότητα. Ο χαρακτήρας και ο ρόλος κάθε συνδυασμού -μιας και μιλάμε για τις επικείμενες εκλογές- πριν, κατά τη διάρκεια και την επαύριο της εκλογικής μάχης. Το ΚΚΕ ξεκάθαρα επισημαίνει ότι ο κόσμος δεν πρέπει να εγκλωβιστεί στο ερώτημα εάν είναι καλύτερος ο κεντροαριστερός φιλελευθερισμός, η κεντροαριστερή εκδοχή διαχείρισης και προώθησης των αντιδραστικών καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων ή ο κεντροδεξιός φιλελευθερισμός, δηλαδή η κεντροδεξιά εκδοχή των παραπάνω. Το ΚΚΕ επισημαίνει απλά στον κόσμο ότι δεν υπάρχει καλός φιλελευθερισμός, δεν υπάρχει καλή εκδοχή διαχείρισης των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων!
Και το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ υπηρετούν το σύστημα πιστά. Κι επειδή οι πολιτικές τους είναι αντιλαϊκές γι' αυτό και συναντούν όλο και περισσότερες λαϊκές αντιστάσεις και αντιδράσεις στην προώθησή τους. Για το λόγο αυτό ψάχνουν συνεχώς για νέα «σωσίβια», προσπαθούν να οργανώσουν τις συμμαχίες τους, έτσι ώστε και οι δύο, για άλλη μια φορά, να καταφέρουν να κοροϊδέψουν τον κόσμο και να του αποσπάσουν την ψήφο. Προειδοποιούμε, ότι δεν είναι ειλικρινείς ούτε οι προθέσεις τους, ούτε οι σκοποί τους. Απλά, ψάχνουν για «σωσίβια», αναζητούν «ναυαγοσώστες». Κάποιες δυνάμεις, όπως ο ΣΥΝ, μπορεί να προσφέρονται ευχαρίστως, προθύμως ή με τσαλιμάκια -δεν έχει τόση σημασία- για τέτοιους ρόλους. Οι κομμουνιστές, αλλά και άλλες ριζοσπαστικές δυνάμεις που δρουν μέσα στην κοινωνία, εναντιώνονται.
Με όλους αυτούς μπορούμε να συναντηθούμε. Προϋπόθεση είναι να θέλουν να αντισταθούν, να αντιπαλέψουν τις αντιλαϊκές πολιτικές που υλοποιεί το ΠΑΣΟΚ και στηρίζει η ΝΔ, καθώς και όσους με τη στάση τους και τις ενέργειές τους σιγοντάρουν αυτές τις πολιτικές μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σε μια πλατιά δραστηριότητα για τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές έχουν θέση όσοι αντιμάχονται τα κεντροαριστερά και κεντροδεξιά σενάρια. Να θέλουν και να αγωνίζονται για μια Αυτοδιοίκηση διεκδικητική, αγωνιστική, μαχητική.
Και βέβαια, μη μας πουν πάλι τη γνωστή θεωρία περί τοπικών προβλημάτων, γιατί έτσι κι αλλιώς όλοι γι' αυτά μιλάνε! Ομως σήμερα, και το παραμικρό λαϊκό πρόβλημα, είτε αυτό αφορά τον παιδικό σταθμό, το σχολείο, τις συντάξεις, την ασφάλιση, την υγεία, τις λειτουργίες του νοσοκομείου, την αγροτική παραγωγή, την κατάσταση των αυτοαπασχολούμενων ΕΒΕ, την ανεργία, τη μάστιγα των ναρκωτικών, την πολιτιστική και αθλητική δραστηριότητα, τις αυξήσεις και ανατιμήσεις, δηλαδή όλα όσα ταλανίζουν μια εργατική, λαϊκή οικογένεια, είναι προβλήματα πολιτικά. Είναι κεντρικά προβλήματα της πολιτικής του αστικού κράτους, που υλοποιούν το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ και όλοι όσοι συμμετέχουν με τον ένα ή άλλο τρόπο στη διαχείριση αυτών των κεντρικών αντιλαϊκών πολιτικών, όπως είναι οι εκλεγμένοι δήμαρχοι και νομάρχες, είτε ανήκουν στο ΠΑΣΟΚ, είτε στη ΝΔ, είτε στο ΣΥΝ.
Και η επόμενη τετραετία θα είναι ένας πραγματικός Γολγοθάς για το λαό. Η κρίση που εμφανίζεται διαδοχικά σε πολλές χώρες και ηπείρους, αφορά και την Ευρώπη και την Ελλάδα. Και είτε η κρίση βρίσκεται σε όξυνση, είτε σε ύφεση, πάλι οι λαοί θα την πληρώνουν. Και ακριβώς επειδή η χώρα μας συμμετέχει ενεργά σε αντιλαϊκές και απάνθρωπες συμφωνίες, ιδιαίτερα μετά την 11η του Σεπτέμβρη και την εξέλιξη του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου, θα στροβιλιζόμαστε όλο και περισσότερο στη δίνη, θα την πληρώνει με σκληρό τρόπο ο λαός μας. Και γι' αυτό το λόγο γίνεται ακόμα πιο επίκαιρος ο άλλος δρόμος που έχει ανάγκη ο λαός μας, με τη συγκρότηση του Μετώπου.
Την αγωνιστική αυτή στάση με συνέπεια θα ακολουθήσει το ΚΚΕ και στον πρώτο και στο δεύτερο γύρο. Σε όλη την Ελλάδα, ενιαία και αποφασιστικά θα δώσουμε τη μάχη. Σε συμπόρευση και συστράτευση με πλατιές λαϊκές δυνάμεις και άσχετα με το τι ψήφιζαν ή πού ανήκαν προχτές. Με όλους όσους έχουμε συναντηθεί σε μέτωπα πάλης, έχουμε μοιραστεί κοινές αγωνίες και προβληματισμούς γι' αυτόν τον τόπο, όσοι έχουν τη διάθεση και τη θέληση να συνεχίσουν να αντιστέκονται και να αγωνίζονται, να βάζει ο καθένας το μικρό του λιθαράκι στη συγκρότηση του μεγάλου Μετώπου που έχει ανάγκη ο λαός και ο τόπος μας.