ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ).--

Η πρώτη «επίσημη» συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Αμυνας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) πραγματοποιήθηκε επί διήμερο στις Βρυξέλλες, με βασική εκκρεμότητα τις ελληνο-τουρκικές διαφορές για τις σχέσεις ΕΕ/ΝΑΤΟ, ενώ η πρώτη στρατιωτική άσκηση επί χάρτου της ευρωπαϊκής Δύναμης Ταχείας Επέμβασης (ΔΤΕ) θα γίνει στις Βρυξέλλες από 22 μέχρι 28 Μάη.

Η ισπανική προεδρία ανακοίνωσε ότι «αισιοδοξεί» πως οι συνομιλίες μεταξύ του Ισπανού ΥΠΕΞ Ζ. Πικέ, του στρατοκράτη της ΕΕ Χ. Σολάνα, της Ελλάδας και της Τουρκίας θα έχουν «αίσιον τέλος» πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλλης (21-22 Ιούνη). Από την πλευρά του ο Ελληνας υπουργός Αμυνας, Γ. Παπαντωνίου, επανέλαβε ότι είναι «πρόωρο» να γίνεται λόγος για επίλυση των διαφορών και άφησε να εννοηθεί ότι μόνο «προς το τέλος του χρόνου» διαφαίνεται πιθανότητα οριστικής συμφωνίας, «αφού ολοκληρωθεί η διεύρυνση ΕΕ και υπάρξει ΝΑΤΟική απόφαση στην Πράγα για νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς άλλες χώρες».

Η ευρωπαϊκή ΔΤΕ πρέπει να τεθεί σε επιχειρησιακή ετοιμότητα μέχρι την 1/1/2003 και η πρώτη αποστολή θα 'ναι η αντικατάσταση των ΝΑΤΟικών δυνάμεων στη Βοσνία και, ενδεχομένως, στα Σκόπια. Αυτός είναι και ο λόγος της επίσημης ξεχωριστής συνεδρίασης των 15 υπουργών Αμυνας της ΕΕ, παρόλο που τυπικά παραμένει ακόμη ένα «υποκατάστημα» του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών. Αντίθετα, όλος ο στρατιωτικός μηχανισμός της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας (ΚΕΠΑΑ), η μετεξέλιξη της παλιάς ΔΕΕ, βρίσκεται ήδη σε ετοιμότητα με πλήρη δομή και λειτουργία στις Βρυξέλλες και δεν απομένει παρά η πολιτική εντολή για την ενεργοποίησή του.

Οι 15 υπουργοί Αμυνας συναντήθηκαν ξεχωριστά μεταξύ τους, με τις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες, όπου συμμετείχαν η Νορβηγία και η Ισλανδία, και με τα 6 κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ που δεν είναι μέλη της ΕΕ. Η Τουρκία συμμετέχει και στις δύο συναντήσεις ως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ και ως κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με τον Γ. Παπαντωνίου η Τουρκία θα συμμετάσχει στις επιχειρήσεις της ευρωπαϊκής ΔΤΕ ως «ενεργός παρατηρητής». Οσον αφορά τη διαμάχη για τις σχέσεις ΕΕ/ΝΑΤΟ («Ευρω-στρατός»), η Ελλάδα επανέλαβε τις «επιφυλάξεις» για την αποδοχή της τριμερούς συμφωνίας της Αγκυρας μεταξύ ΗΠΑ - Βρετανίας - Τουρκίας, που θέτει υπό τουρκική ομηρία Αιγαίο και Κύπρο.

Ο Γ. Παπαντωνίου δήλωσε ότι «καλό θα ήταν να υπάρξει συμφωνία το συντομότερο δυνατόν, αλλά δεν μπορεί να κάνει πρόβλεψη». Και αποποιήθηκε τις ευθύνες παρακώλυσης της ελληνικής πλευράς τονίζοντας ότι «όταν υπάρχουν πολλοί παίκτες, η εκτίμηση για το ποιος μπλοκάρει είναι θέμα ερμηνείας, και, για μας, άλλοι έχουν την ευθύνη». Πρόβλημα υπάρχει στη συμμετοχή της Κύπρου στα σχέδια επιχειρησιακής δράσης της ευρωπαϊκής ΔΤΕ. Οι «δυνατότητες» και ο εξοπλισμός της ΔΤΕ, μετά από βρετανική πρόταση, τελεί υπό την εποπτεία του ΝΑΤΟ, και η Κύπρος μαζί με τη Μάλτα είναι οι μόνες από τις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες, που όχι μόνο δε συμμετέχουν στο ΝΑΤΟ, αλλά δεν έχουν ούτε καν «εταιρική σχέση» με το ευρύτερο ΝΑΤΟικό πλαίσιο του «συνεταιρισμού για την ειρήνη».

Ο υπουργός Αμυνας της Κύπρου, Σωκράτης Χάσικος, δήλωσε χτες στις Βρυξέλλες ότι «πρέπει να γίνει αίτηση ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟικό συνεταιρισμό για την ειρήνη, έστω και αν αναμένεται βέτο της Τουρκίας. Ο νέος προσανατολισμός της Κύπρου προς κάποια μορφή σχέσης με το ΝΑΤΟ, θίχτηκε και από τον Γ. Παπαντωνίου στο Συμβούλιο της ΕΕ σχετικά με τον εξοβελισμό της ευρωπαϊκής ΔΤΕ, αλλά προσέκρουσε στην άρνηση της Βρετανίας. Το Λονδίνο αποκρούει σθεναρά οποιαδήποτε επαφή της Κύπρου με τις ΝΑΤΟικές δομές, αφού κάτι τέτοιο θα έθιγε το καθεστώς των βρετανικών βάσεων στη Νήσο, «διολισθαίνοντας» προς επιτήρησή τους από ΗΠΑ - ΝΑΤΟ.

Η βρετανική, δηλαδή αμερικανική, στρατιωτική ηγεμονία, των «σχεδίων δράσης» της ευρωπαϊκής ΔΤΕ ήταν εμφανής και στο πρώτο ξεχωριστό Συμβούλιο Υπουργών Αμυνας της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Καθ' όλη τη διάρκεια του διημέρου, η συνεδρίαση καθορίστηκε από διάφορες βρετανικές «προτάσεις» περί ελέγχου των εξοπλισμών της ΔΤΕ, καθώς και από μία όχι ακριβώς καθορισμένη «συμφωνία ασφαλείας» που αφορά στην «προστασία» των εγγράφων στρατιωτικού περιεχομένου με τη σφραγίδα ΗΠΑ - ΝΑΤΟ. Φαίνεται να συζητούν για «ευρωπαϊκή» ΔΤΕ, αλλά τα χαρτιά που υπάρχουν στο τραπέζι είναι βρετανικά, δηλαδή αμερικανικά.

Αποτελέσματα των συνομιλιών μέχρι το τέλος του Ιούνη ζητά από τον Πρόεδρο Γλ. Κληρίδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ρ. Ντενκτάς ο ΓΓ του ΟΗΕ που επισκέπτεται από χτες την Κύπρο.

Στις δηλώσεις του, αμέσως μετά την άφιξή του στο νησί ο Κ. Ανάν, εξέφρασε την ανησυχία του για τον αργό ρυθμό, με τον οποίο διεξάγονται οι συνομιλίες και σημείωσε ότι η ανησυχία δεν είναι μόνο δική του, αλλά και των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αποστολή του στην Κύπρο, τόνισε, είναι να προσπαθήσει να υπογραμμίσει τις ευθύνες που έχουν αναλάβει οι δύο ηγέτες. Είπε, επίσης, ότι θα τους ενθαρρύνει, για να προχωρήσουν συμμεριζόμενοι την ανάγκη του επείγοντος και της προθυμίας για συμβιβασμό.

Ο Κόφι Ανάν είπε ότι θέλει να συζητήσει μαζί με τους δύο ηγέτες τους τρόπους, με τους οποίους θα μπορέσει να συνεχιστεί η διαδικασία αποτελεσματικά, ώστε να επιλυθούν τα κύρια ζητήματα μέχρι το τέλος Ιουνίου.

Σήμερα ο Κόφι Ανάν θα έχει χωριστές συναντήσεις με τον Πρόεδρο Κληρίδη και τον Ραούφ Ντενκτάς, χωρίς τη συμμετοχή των υπολοίπων που απαρτίζουν τις διαπραγματευτικές ομάδες των δύο πλευρών. Σύμφωνα με δηλώσεις του γενικού εισαγγελέα στο ΡΙΚ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα παρευρεθεί μόνος του σε όλες τις επαφές. Θα παρευρίσκεται μόνο ο κ. ντε Σότο, είπε. Ο κ. Μαρκίδης είπε ακόμη ότι δε γνωρίζει τι ωθεί τα Ηνωμένα Εθνη να ζητούν να βρίσκονται μόνοι τους με τους δυο ηγέτες και να αποκλείουν άλλα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας. Το αίτημά τους, είπε ο γενικός εισαγγελέας, έγινε δεκτό και από τις δύο πλευρές.

Στην Αθήνα ο υπουργός Τύπου χαρακτήρισε «πολύ σημαντική την επίσκεψη του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο, διότι, είναι σε ιδιαίτερα αποφασιστική και κρίσιμη φάση, οι συνομιλίες. Επομένως, και η ίδια η παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ σε μια τέτοια φάση, είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός».

Ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης υποστήριξε ότι εξ αιτίας της πορείας του Κυπριακού παρατηρούνται τριβές στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας.

«Είχαμε και ενόψει αυτής της επίσκεψης, ίσως, εκδηλώσεις αδιαλλαξίας από την τουρκοκυπριακή πλευρά και μερίδα της τουρκικής πλευράς και μάλιστα από ιδιαίτερα επίσημα χείλη», είπε ο Χρ. Πρωτόπαππας και πρόσθεσε ότι παράλληλα «υπήρξαν και άλλες διαφορετικές αντιδράσεις από πλευρές της τουρκικής πολιτικής, οι οποίες επισήμαναν ότι τυχόν συνέχιση της αδιαλλαξίας, ουσιαστικά θα δυσχεράνει σημαντικά την ευ-ρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Αυτό που εμείς έχουμε να κάνουμε, είναι να μείνουμε σταθεροί στη θέση μας. Θέλουμε για το Κυπριακό μια λύση βιώσιμη και δίκαιη, στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ».

Πάντως, παρά τα όσα επισήμως δηλώνουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι στην Αθήνα, η εκτίμηση που επικρατεί στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και τη Λευκωσία, είναι ότι η επίσκεψη και οι πιέσεις του Κ. Ανάν, δεν πρόκειται να μεταβάλουν τη γραμμή πλεύσης που ακολουθεί ο Τουρκοκύπριος ηγέτης. Σύμφωνα με αυτή τη γραμμή, η τουρκική πλευρά δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί κανένα μοντέλο λύσης, ούτε την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ πριν την αναγνώριση του τουρκοκυπριακού κράτους.