ΗΤΑΝ αργά τ' απόγευμα, εκείνο το Σαββατόβραδο 10 Ιούνη 1944, που έφτανε στην Αθήνα η πρώτη είδηση για το χαλασμό, τη φοβερή σφαγή, που είχε γίνει από τους χιτλερικούς στο Δίστομο της Βοιωτίας. Το μεγάλο εκείνο κεφαλοχώρι, που σε λίγες ώρες είχε γίνει ολόκληρο νεκροταφείο. Κάθε σπίτι και τάφος. Ολούθε ερημιά και θάνατος.

ΤΟ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟ μήνυμα ενός αξέχαστου αγωνιστή, ιστορικού και συγγραφέα, του Τάκη Λάππα, μας «έδινε την άλλη κιόλας μέρα όλα τα στοιχεία και μ' αυτά θα γραφόταν και το πρώτο ρεπορτάζ για το ολοκαύτωμα του Διστόμου στον παράνομο ΕΑΜικό Τύπο. Αλλά αυτό που στάθηκε το πιο σημαντικό, είναι αυτό που έπραξε ο Τ. Λάππας για να συγκεντρωθούν όλα τα ντοκουμέντα του φοβερού αυτού εγκλήματος, όλες οι μαρτυρίες... Δεν είχε δημοσιογραφική ερευνητική εμπειρία, αφού ως τότε είχε ασχοληθεί με το Εικοσιένα και τους άγνωστους λαϊκούς αγωνιστές καθώς και με φυσιολατρικά θέματα της Ρούμελης και ιδιαίτερα του Παρνασσού. Τίποτε όμως δε στάθηκε εμπόδιο για να ριχτεί με πάθος, χωρίς να χάσει ούτε μια στιγμή και σε λίγους μήνες να 'χουμε ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο. «Η Σφαγή του Διστόμου - Χρονικό» και το οποίο, με νωπό ακόμη το μελάνι, θα περιληφθεί στον επίσημο της χώρας μας φάκελο στην ιστορική δίκη της Νυρεμβέργης.

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ο Τ. Λάππας για το «Χρονικό» αναθυμάται μια ΕΑΜική σύναξη με ομότεχνούς του, παράνομη βέβαια, στην οποία έπαιρνε μέρος κι ο Γιάννης Κορδάτος, ο μπάρμπα - Γιάννης όπως τον αποκαλούσαν, όχι με ηλικιακά κριτήρια αλλά για τη μεγάλη αγωνιστική ιστορική και φιλολογική προσφορά του. Σε μια τέτοια συνάντηση ο Γ. Κορδάτος είχε τονίσει πως ήταν εθνική ανάγκη να συγκεντρωθεί και να καταγραφεί ό,τι περιστατικό αναφερόταν σχετικό με την Εθνική Αντίσταση και το λαϊκό αγώνα. Και γυρίζοντας προς τον Λάππα που τον γνώριζε από τις έρευνές του γύρω στο Εικοσιένα, του είπε: Λάππα, καινούριο Εικοσιένα γράφεται τώρα στα βουνά και στις πολιτείες. Εχουμε υποχρέωση να καταγράψουμε, όσα μπορούμε πιο πολλά. Να τ' αφήσουμε σ' αυτούς που θα 'ρθουν ύστερα από μας. Και το γεγονός, που έπρεπε να καταγραφεί, σε λίγο έφτανε... Οι μελέτες για το Εικοσιένα μπήκαν προσωρινά στην άκρη κι άρχισε το ρεπορτάζ κι η έρευνα για τη φοβερή σφαγή του Διστόμου, χωριό που μαζί του είχε συγγενικές ρίζες κι έξι πρωτοξάδελφά του ήταν μέσα στους σκοτωμένους.

ΔΕΝ ήταν βέβαια καθόλου εύκολο αυτό που ξεκινούσε. Θα έλεγε κανείς σήμερα, ύστερα από 58 χρόνια πως το ντοκουμέντο αυτό απαθανάτισε λιτά αλλά και σπαραχτικά το φριχτό χαλασμό του Διστόμου της 10ης Ιούνη του 1944 με τους 223 σκοτωμένους.

ΠΟΛΛΕΣ φορές κουβέντιαζα, τότε, με το συγγραφέα του χρονικού πάνω στις αναζητήσεις που είχε για να συγκεντρώσει τα υλικά, τις ζωντανές μαρτυρίες και που τελικά πέτυχε το Νοέμβρη του 1945 που άρχιζε η δίκη για τους εγκληματίες ναζί στη Νυρεμβέργη, αυτό το συγκλονιστικό ντοκουμέντο να είναι στον επίσημο φάκελο του κατηγορητηρίου με μαρτυρίες, με ονόματα των θυμάτων και με πολλές ουσιαστικές λεπτομέρειες που τεκμηρίωναν το φοβερό έγκλημα. Παρουσιάζονταν επίσης και τα στοιχεία των δολοφόνων, όλοι οι αξιωματούχοι, όλοι οι Γερμανοί μακελάρηδες και οι μονάδες τους και πολλά έγγραφα.

«ΔΕΝ χωράει αμφιβολία - γράφει προλογικά ο Τ. Λάππας - πως ό,τι απόμεινε για το Εικοσιένα η Σφαγή της Χίου, για τη μαρτυρική σκλαβιά του 1941-'44 θα μείνει η Σφαγή του Διστόμου. Στο βιβλίο μου λοιπόν τούτο μ' αυτή θα καταπιαστώ. Οχι σαν άλλος Ιερεμίας να θρηνολογήσω πάνω στα χαλάσματα και στους τάφους του Διστόμου, μα σαν ένας σύγχρονος τα γεγονότα να ιστορήσω σε τύπο χρονικού, βασισμένος σε μαρτυρίες από αυτόπτες και παθούς καθώς και σε διάφορα έγγραφα. Είναι η προσφορά μου στη μελλούμενη Ιστορία...».

ΠΕΝΗΝΤΑ οχτώ χρόνια από το ολοκαύτωμα του Διστόμου αλλά και τ' άλλα τ' αμέτρητα ολοκαυτώματα, τα φοβερά ναζιστικά εγκλήματα κι όλες αυτές οι θυσίες εξακολουθούν να μένουν τραγικά και προκλητικά αδικαίωτες. Μας μακέλεψαν άγρια τότε και με της εξουσίας το ραβδί μας κυνηγάνε... Και γι' αυτό δε θέλουν ν' ακούνε, να μαθαίνουν τα παιδιά μας της Ιστορίας τον κρυστάλλινο λόγο και την πράξη του περήφανου κι απροσκύνητου λαού μας. Θέλουν παραμυθόλογα. Αλλά το Δίστομο ποτέ δεν ξεχνιέται...

- Είμαστε στην τελική ευθεία της ανατροπής της Κοινωνικής Ασφάλισης, με την κατάθεση στη Βουλή του αντιασφαλιστικού νομοσχεδίου. Φαίνεται ότι οι γυναίκες και οι νέοι είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Τι λέει η ΟΓΕ γι' αυτό;

- Κ. Μπουντούρογλου: Το νομοσχέδιο ανατροπής της Κοινωνικής Ασφάλισης, που κατατέθηκε νύχτα στη Βουλή από τους κυβερνώντες, πρέπει μέρα να αποσυρθεί, κάτω από την αγωνιστική κατακραυγή των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών.

Εμείς, οι γυναίκες της ΟΓΕ δεν έχουμε καμιά αυταπάτη ότι αυτές οι ανατροπές, που εισάγονται με αυτό το νομοσχέδιο, είναι πολύ πιο βαθιές από αυτές που φωτίζονται, ότι ανοίγει ο δρόμος για πιο βάρβαρα μελλούμενα σχέδια, με προεκτάσεις πολύ σοβαρές για τις γυναίκες.

Αυξάνονται τα όρια συνταξιοδότησης μέχρι και 67 χρόνια και βλέπουμε... Ιδιωτικοποιείται η Υγεία κι αυτό είναι πλήγμα για τις γυναίκες που έχουν ανάγκη δημόσιας και δωρεάν Υγείας, με ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη και ιδιαίτερη φροντίδα της εγκύου και του παιδιού.

- Αιμ. Αγκαβανάκη: Η κυβέρνηση, έχοντας βέβαια τις πλάτες των συμβιβασμένων συνδικαλιστών, προτείνει τα ίδια αντεργατικά μέτρα σε ελκυστικότερη συσκευασία. Βέβαια, λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο. Και εδώ οι ξενοδόχοι είναι πολλοί, όλες και όλοι που μοχθούν καθημερινά και αντί να απολαμβάνουν, σύμφωνα με όσα παράγουν, χάνουν κατακτήσεις για να πλουτίζουν ακόμη περισσότερο κάποιοι. Οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις είχαν σοβαρές επιπτώσεις σε όλους τους εργαζόμενους. Πρώτα όμως εφαρμόστηκαν στις γυναίκες και τους νέους. Είναι η πιο φτηνή και «απασχολήσιμη» εργατική δύναμη. Τώρα προσαρμόζουν την Ασφάλιση στην ευέλικτη και ελαστική εργασία. Σήμερα, η αιτία που γεννά προβλήματα και χειροτερεύει την ανισότιμη θέση της γυναίκας είναι οι εργασιακές σχέσεις.

Γι' αυτό και εμείς επιμένουμε ότι η διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων ξεκινά από τον τομέα της εργασίας. Εκεί νιώθεις την καταπίεση και την εκμετάλλευση σε όλο της το μεγαλείο.

Η Καλλιόπη Μπουντούρογλου και η Αιμιλία Αγκαβανάκη συζητούν με τον συντάκτη του «Ρ»

- Κ. Μπουντούρογλου: Η κυβέρνηση, μπροστά στον κυρίαρχο στόχο της να μην αφήσει τίποτα όρθιο στον κοινωνικό χαρακτήρα της Ασφάλισης, καταφεύγει και σε τέτοια φτηνά επικοινωνιακά τρικ, ιδιαίτερα όταν απευθύνεται στις γυναίκες, που ξέρουν ότι αποτελούν την πιο πολυπληθή, αλλά και την πιο ευάλωτη κοινωνική ομάδα.

Η 5ετής διαφορά στη συντάξιμη ηλικία μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν μια κατάκτηση του γυναικείου και εργατικού κινήματος, μετά από μακροχρόνιους αγώνες.

Μήπως έλειψαν οι αποχρώντες κοινωνικοί λόγοι γι' αυτήν την 5ετή διαφορά και δεν το αντιληφθήκαμε;

Δεκαπέντε γυναικείες οργανώσεις, στην κοινή καταγγελία που συνυπέγραψαν τον Απρίλη του 2002, καταδικάζουν και αυτήν την ανατροπή, με κατηγορηματικό τρόπο.

- Αιμ. Αγκαβανάκη: Αυτή η θετική ρύθμιση είναι το ελάχιστο που μπορεί να έχει μια εργαζόμενη, που από το πρωί έως το βράδυ τρέχει για να προλάβει τους διπλούς και τριπλούς ρόλους που τις έχουν χρεώσει. Εχει καμιά ελάφρυνση από την κοινωνία αυτό το τρεχαλητό της;

Αυτή δεν αντικαθιστά την έλλειψη των κοινωνικών παροχών; Την υποβάθμιση και εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών Υγείας; Αυτή δε φροντίζει τους ηλικιωμένους και άρρωστους της οικογένειας; Αυτή, κατά κύριο λόγο, δεν παρακολουθεί την πορεία των παιδιών στο σχολείο και το διάβασμά τους; Πόσο μπορεί να αντέξει ο οργανισμός της γυναίκας όσο και δυνατός να είναι για να δουλεύει με την ίδια ένταση (γιατί αυτό απαιτεί το κεφάλαιο) μέχρι τα 65 χρόνια; Αν απολυθεί μια γυναίκα στα 50 ή 55 της χρόνια, ποιος εργοδότης θα την προσλάβει; Πώς θα συγκεντρώσει 37 χρόνια για να βγει σε σύνταξη χωρίς όρια ηλικίας με τη γενικευμένη μερική και ευέλικτη εργασία που κυριαρχεί στις γυναίκες; Θα πρέπει να δουλεύει όχι μέχρι τα 65, αλλά και πάνω από τα 70 χρόνια της. Κι αν κατορθώσει να πάρει σύνταξη, θα είναι σημαντικά μειωμένη, αφού και ο υπολογισμός θα γίνεται με μικρότερη βάση και το ποσοστό θα είναι μικρότερο (το 70% του μέσου όρου της πενταετίας). Οποιες, δηλαδή, αντεργατικές ρυθμίσεις έκανε η ΝΔ το 1992, το ΠΑΣΟΚ τις διατηρεί κατά γράμμα. Για μας, δεν είναι έκπληξη αυτό, αφού και οι δύο ακολουθούν την ίδια αντιλαϊκή, δεξιά πολιτική.

Είναι απόλυτα ρεαλιστικό το αίτημα του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος και της ΟΓΕ για 30 χρόνια σύνταξη, χωρίς όριο ηλικίας και σύνδεση των κατώτερων συντάξεων με τα 20 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη, ή το 80% του μισθού του υπάλληλου.

Οσο για το λογικοφανές, αλλά εντελώς παράλογο επιχείρημα των ίσων ευκαιριών και την εξίσωση των δικαιωμάτων των δύο φύλων, χρησιμοποιείται ως βασικός άξονας για να περάσουν τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις στις εργασιακές σχέσεις και στην Κοινωνική Ασφάλιση, ενισχύοντας παραπέρα το μεγάλο κεφάλαιο. Και η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας για τις γυναίκες, θετική γι' αυτές κατάκτηση, καταργήθηκε στο όνομα της ισοτιμίας. Σ' ένα σύστημα που στηρίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δεν υπάρχουν ίσες ευκαιρίες, ούτε ίσα δικαιώματα. Και δεν μπορεί να υπάρχουν ούτε ανάμεσα στα δύο φύλα, γιατί ο καπιταλισμός κερδίζει από τις φυλετικές και άλλες ανισότητες.

- Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το νομοσχέδιο για την Κοινωνική Ασφάλιση περιέχει μέτρα προστασίας της μητρότητας. Εσείς τι λέτε γι' αυτό;

- Κ. Μπουντούρογλου: Η αναγνώριση της κοινωνικής αξίας της μητρότητας αποτελεί και το κομβικό σημείο της ανισότιμης θέσης της γυναίκας, στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες.

Αυτό, βέβαια, το γνωρίζουν οι αρχιτέκτονες των αντιλαϊκών πολιτικών που εδρεύουν στις Βρυξέλλες και έχουν αφαιρέσει και τη λέξη ακόμη από τις ντιρεκτίβες και τις αποφάσεις τους.

Το νομοσχέδιο - «καρμανιόλα» για τις γυναίκες, που έφερε προς ψήφιση στη Βουλή η κυβέρνηση, διώκει τη μητρότητα, αφού την αφήνει στην ατομική ευθύνη της γυναίκας, χαρίζοντας το οικονομικό φιλέτο της αναπαραγωγής στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Πολιτική για την προστασία της μητρότητας σημαίνει: Προστασία και φροντίδα της γυναίκας σε όλη την αναπαραγωγική ηλικία, μέσα από δημόσιο δωρεάν σύστημα Υγείας. Σημαίνει κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού, επιδόματα και άδειες, πλήρη εργασία και ασφαλιστικά δικαιώματα. Δωρεάν κρατικοί βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών, λαϊκή στέγη, πρόληψη από τα ναρκωτικά κ.ά.

- Αιμ. Αγκαβανάκη: Διατηρούν τα χρόνια συνταξιοδότησης στα 65 χρόνια και για τα δύο φύλα και δίνουν πλασματικό χρόνο ασφάλισης 1 χρόνο για το πρώτο παιδί, 1^1/2 χρόνο για δύο παιδιά και 2 χρόνια για τα 3 παιδιά, δηλαδή αντί στα 55 χρόνια να συνταξιοδοτείται η γυναίκα, έτσι όπως ζητά το εργατικό και γυναικείο κίνημα, θα παίρνει σύνταξη, αν τα καταφέρει, στα 63 ή 64! Και αυτό ονομάζεται προστασία της μητρότητας, όταν έχουν ήδη ιδιωτικοποιηθεί και εμπορευματοποιηθεί υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας, που έχει ανάγκη η μάνα και το παιδί. Οταν δεν υπάρχουν επαρκείς βρεφονηπιακοί σταθμοί, όταν επιδόματα και άδειες περικόπτονται. Αλλά να πούμε και το εξής: Ο ιδιωτικός τομέας είναι ανεξέλεγκτος και συχνά η εργατική νομοθεσία δεν εφαρμόζεται. Πόσο, λοιπόν, θα ανακουφιστεί η εργαζόμενη γυναίκα από τέτοια ρύθμιση;

- Λένε ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια και φεύγουν νωρίτερα στη σύνταξη. Συνεπώς δημιουργούνται προβλήματα στα Ταμεία. Πόσο είναι σωστό αυτό;

- Κ. Μπουντούρογλου: Δεν έχει ακουστεί φασιστικότερη άποψη από αυτήν.

Δηλαδή, την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας πρέπει να τη χρησιμοποιούν μόνο για την αύξηση της παραγωγικότητας και για τη μεγαλύτερη κερδοφορία του κεφαλαίου;

Αυτή η ανάπτυξη δημιουργεί τις προϋποθέσεις να ζει ο άνθρωπος - γυναίκα όλο και περισσότερο, να βγαίνει στη σύνταξη όλο και νωρίτερα με αξιοπρεπή σύνταξη για να χαρεί στη ζωή της, ό,τι της στέρησαν στα χρόνια της δουλιάς (διακοπές, ταξίδια, πολιτιστικά αγαθά, κοινωνική και πολιτική δράση).

Οι γυναίκες είναι οι τελευταίες που ευθύνονται για τα προβλήματα των Ταμείων.

Πλήρωσαν τις εισφορές τους σε ολόκληρο τον ασφαλιστικό τους βίο. Ενώ ταυτόχρονα μεγάλος αριθμός γυναικών αυγάτισε τα οικονομικά των Ταμείων με εκατομμύρια ασφαλιστικές εισφορές, διότι εργάστηκαν για ορισμένα χρόνια και αποχώρησαν από την παραγωγή, εξαιτίας κυρίως των οικογενειακών υποχρεώσεων.

Μέσα στα 25 τρισεκατομμύρια δραχμές που καταληστεύτηκαν από τα Ταμεία, υπάρχει πολύς γυναικείος ιδρώτας.

- Αιμ. Αγκαβανάκη: Εμείς υποστηρίζουμε ότι τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών πρέπει να μειωθούν. Υπάρχουν οι προϋποθέσεις και αυτές τις προϋποθέσεις τις έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι οι εργαζόμενοι με τη δουλιά τους και την πρόοδο και εξέλιξη της επιστήμης. Λέμε ότι πρέπει και μπορούν οι εργαζόμενοι να απολαύσουν τη ζωή μετά τη δουλιά. Να μη βγαίνουν στη σύνταξη λίγο πριν πεθάνουν. Εχουν προσφέρει πολλά, έχουν δημιουργήσει ό,τι υπάρχει γύρω μας, έχουν δικαίωμα να ξεκουραστούν. Η μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 για τους άντρες και στα 55 για τις γυναίκες, είναι ρεαλιστικότατος στόχος σήμερα. Οπως ρεαλιστικός στόχος είναι και η μείωση του εργάσιμου χρόνου με το γνήσιο 35ωρο.

Για τα ελλείμματα στα Ταμεία, οι μόνοι, που δεν ευθύνονται, είναι οι εργαζόμενοι. Το κράτος και η εργοδοσία που δεν πληρώνουν έχουν την αποκλειστική ευθύνη και αυτοί πρέπει να πληρώσουν. Εχουν ευθύνη και για την καταλήστευση των χρημάτων των εργαζομένων ολόκληρες δεκαετίες και για την παραγραφή χρεών της εργοδοσίας και γιατί παίχτηκαν τα λεφτά μας στο Χρηματιστήριο. Είναι, νομίζουμε, καιρός να σκεφτούμε ότι δεν μπορεί συνεχώς να καρπώνεται το κεφάλαιο όλο και μεγαλύτερο κομμάτι από την κλεμμένη υπεραξία των εργαζομένων ανδρών και γυναικών. Συνεπώς, πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες, ώστε οι εργαζόμενοι να απαιτήσουν την απαλλαγή τους από τις ασφαλιστικές εισφορές.

- Τι σχεδιάζει η ΟΓΕ από δω και πέρα;

- Κ. Μπουντούρογλου: Με την ιστορική ευθύνη που μας επιβάλλουν τα 26 χρόνια της συνεχούς και μαχητικής μας πορείας μέσα στο λαϊκό κίνημα, με κάθε μέσο και μορφή δράσης, θα συναντήσουμε και θα κουβεντιάσουμε με τις γυναίκες που συνθλίβονται από την καταπάτηση κάθε έννοιας δικαίου, κάθε ατομικού και συλλογικού δικαιώματος, με στόχο να τις συστρατεύσουμε στους αγώνες μας.

Αν τους επιτρέψουμε σήμερα να υλοποιήσουν τα βάρβαρα σχέδιά τους, θα γίνουμε συνένοχες στην υποθήκευση των δικαιωμάτων των παιδιών μας, σε βάθος χρόνου.

Το πανό της ΟΓΕ σε όλες τις απεργιακές κινητοποιήσεις, σε όλες τις λαϊκές διαδηλώσεις, θα καταγγέλλει το κοινωνικό έγκλημα της κυβέρνησης να ανατρέψει την Κοινωνική Ασφάλιση, τη μεγαλύτερη κατάκτηση των εργαζομένων του περασμένου αιώνα και μια από τις κυρίαρχες προϋποθέσεις για να προχωρήσει η ισοτιμία, για την οποία αγωνιζόμαστε.

- Αιμ. Αγκαβανάκη: Η ΟΓΕ έχει δώσει και μπορεί να δώσει πολλά ακόμη στις γυναίκες. Αποκαλύπτει τις πραγματικές αιτίες της ανισότιμης θέσης της γυναίκας στην καπιταλιστική κοινωνία, βαθαίνει τη συνείδησή τους μέσα από τη διεκδίκηση και τον αγώνα. Με μια βασική προϋπόθεση βέβαια, ότι η μαζική συμμετοχή των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων πρέπει να είναι δεδομένη. Το ότι σήμερα έχουν παρθεί πίσω κατακτήσεις και η θέση της γυναίκας συνεχώς χειροτερεύει, είναι αποτέλεσμα και άλλων παραγόντων, με κυρίαρχο τη συμβιβαστική τακτική του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος της χώρας μας. Το ΠΑΜΕ, όμως, ανοίγει το δρόμο και ο κοινός μας αγώνας μέσα από ένα ισχυρό λαϊκό μέτωπο θα αποκτήσει την προοπτική για την ανατροπή της αντεργατικής πολιτικής.

Για να το κατορθώσουμε, έχουμε πολύ δρόμο να κάνουμε. Για παράδειγμα: Η Πανελλαδική Πανεργατική Απεργία, που αποφασίστηκε στις 18 Ιούνη, είναι ένα μόνο βήμα. Να μη λείψει καμιά και κανένας.