Μια νύχτα του 1655, ο Ολλανδός οπτικός Κρίστιαν Χόιγκενς έστρεψε το χειροποίητο τηλεσκόπιό του προς τον Κρόνο, ανακαλύπτοντας το δορυφόρο του Τιτάνα, ένα ουράνιο σώμα πλανητικών διαστάσεων, που στα 350 χρόνια που πέρασαν προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον στους αστρονόμους, παραμένοντας ωστόσο ένας κόσμος μυστηρίου.

Ο Τιτάνας περιβάλλεται από πυκνή ατμόσφαιρα που περιέχει κυρίως άζωτο και μεθάνιο και έχει ένα πορτοκαλόχρωμο - αργιλώδες χρώμα. Η ατμόσφαιρά του είναι 7 φορές πιο πυκνή από της Γης και αποκρύπτει τελείως την επιφάνειά του από τα τηλεσκόπια των αστρονόμων. Στο πέρασμά του από τον Τιτάνα το 1980, το διαστημόπλοιο «Βόγιατζερ 1» δεν έδωσε τίποτα περισσότερο από μια πιο κοντινή φωτογραφία αυτής της ομιχλώδους ατμόσφαιρας. Πρόσφατες εικόνες στο υπέρυθρο φάσμα έδειξαν την πιθανότητα ύπαρξης ενός πολύ παράξενου περιβάλλοντος, όπου ωκεανοί υγρού αιθανίου περιβάλλονται από λόφους διαβρωμένου πάγου και από τα σύννεφα πέφτει βροχή υγροποιημένων υδρογονανθράκων.

Βέβαια, αυτός ο απομονωμένος κόσμος 1,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη δεν είναι καθόλου παράδεισος. Το ανθρώπινο αυτί θα πονούσε στον Τιτάνα, καθώς η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνειά του είναι μιάμιση φορά όση στη Γη, όπως περίπου σε 5 μέτρα βάθος μέσα στη θάλασσα. Το ημερονύκτιο στον Τιτάνα διαρκεί 16 γήινα ημερονύκτια. Αλλά, το κυριότερο, πρόκειται για έναν κόσμο παγωμένο. Ακόμα και το μεσημέρι, ο μακρινός Ηλιος ζεσταίνει ελάχιστα, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία να είναι γύρω στους -150 βαθμούς Κελσίου. Παρ' όλα αυτά, εκείνο που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τον Τιτάνα στους επιστήμονες είναι τα πρόσφατα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία οι ασυνήθιστες χημικές διεργασίες που συμβαίνουν εκεί, μπορεί να μοιάζουν πολύ με εκείνες που συνέβαιναν στη Γη πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες απλές μορφές ζωής.

Οπως και η Γη, ο Τιτάνας έχει ατμόσφαιρα πλούσια σε άζωτο και είναι το μοναδικό ουράνιο σώμα στο ηλιακό μας σύστημα, πέρα από τη Γη, που φαίνεται να έχει παγκόσμιους μετεωρολογικούς κύκλους. Η ατμόσφαιρά του είναι επίσης πλούσια σε μεθάνιο, το πιο απλό σταθερό οργανικό μόριο. Χημικές αντιδράσεις που πυροδοτούνται από την ηλιακή ακτινοβολία μετατρέπουν το μεθάνιο του Τιτάνα σε πιο σύνθετους υδρογονάνθρακες, όπως το αιθάνιο, το προπάνιο και το υδροκυάνιο. Το φαινόμενο εξελίσσεται σαν σε αργή κίνηση, σε σχέση με την αρχέγονη Γη, γιατί ο Τιτάνας δέχεται μόλις το ένα εκατοστό της ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεται ο πλανήτης μας. Ολα αυτά κάνουν το δορυφόρο του Κρόνου σαν χρονομηχανή που ίσως μας δώσει στοιχεία για το πώς σχηματίστηκαν οι ενώσεις του άνθρακα, που οδήγησαν αργότερα στην εμφάνιση της ζωής στη Γη.

Για πρώτη φορά το ερώτημα τι συμβαίνει σε αυτού του είδους την αρχέγονη οργανική σούπα μπορεί να απαντηθεί, όχι μέσα σε κάποια εργαστηριακή συσκευή, αλλά σε ένα ουράνιο σώμα που μοιάζει ως ένα βαθμό με τη Γη. Ενα πανάκριβο διαστημόπλοιο, το «Κασίνι», αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κατευθύνεται ήδη προς τον Κρόνο και τον Τιτάνα, για να αποσπάσει τις απαντήσεις. Στην πλάτη του κουβαλάει ένα μικρότερο θαλαμίσκο που ονομάστηκε «Χόιγκενς», και προορίζεται ειδικά για τη μελέτη του Τιτάνα. Το ταξίδι του «Κασίνι - Χόιγκενς» ήταν ιδιαίτερα μακρύ. Εκτοξεύτηκε πριν από 5 χρόνια και έχει ήδη περάσει το Δία, διασχίζοντας τώρα 600 εκατομμύρια χιλιόμετρα ανοιχτού διαστήματος μέχρι να φτάσει στον Τιτάνα σε περίπου δύο χρόνια.

Τότε, το βάρους 3 τόνων «Κασίνι» θα απελευθερώσει το «Χόιγκενς», βάρους 400 κιλών. Ο κατασκευασμένος από την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία θαλαμίσκος θα βυθιστεί στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα (πάχους 500 χιλιομέτρων), πραγματοποιώντας μια πτώση διάρκειας δυόμισι ωρών. Περίπου 150 χιλιόμετρα από την επιφάνεια θα αναπτύξει το πρώτο από τα τρία αλεξίπτωτα που διαθέτει. Η ασπίδα προστασίας από τη θερμότητα θα αποσπαστεί και τα όργανα που καλύπτει θα αρχίσουν να παίρνουν μετρήσεις θερμοκρασίας, πίεσης, πυκνότητας, ταχύτητας των αερίων, ηλεκτρικών εκκενώσεων και χημικής σύνθεσης της ατμόσφαιρας. Το «Κασίνι» θα λειτουργεί σαν διαμεσολαβητής για την αποστολή των πληροφοριών στη Γη, ενώ θα τροποποιήσει την πορεία του για να κάνει 42 ακόμα κοντινά περάσματα από τον Τιτάνα.

Καθώς το «Χόιγκενς» θα πέφτει, τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του Τιτάνα θα αρχίσουν να φαίνονται όλο και πιο καθαρά. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν πολύ ψηλά βουνά καλυμμένα από χιόνι παγωμένων υδρογονανθράκων, λίμνες υγρού αιθανίου και άλλων βαρύτερων υδρογονανθράκων και περιοχές με ποικιλία χημικών ενώσεων. Ακόμα κι αν το διαστημόπλοιο προσθαλασσωθεί πάνω σε έναν ωκεανό ή μια λίμνη είναι σχεδιασμένο για να επιπλεύσει, να κάνει βυθοσκόπηση και να μελετήσει τη χημική σύσταση του υγρού που το περιβάλλει. Σε οποιαδήποτε περίπτωση είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρεθεί πάνω σε κάποιο οργανικό υλικό. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι ολόκληρος ο Τιτάνας περιβάλλεται από στρώμα οργανικών ενώσεων βάθους 800 μέτρων.

Η ζωή απαιτεί νερό, ενέργεια και ενώσεις άνθρακα - υδρογόνου, μεταξύ των οποίων τα αμινοξέα που μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότι έφτασαν στη Γη από αστεροειδείς. Αυτά τα συστατικά ίσως συνδυάζονται τώρα στον Τιτάνα. Ολα τα ζωντανά πλάσματα στη Γη έχουν προτίμηση στα στερεοϊσομερή που χρησιμοποιεί ο οργανισμός τους. Κάθε κύτταρο στο σώμα μας, κάθε βακτήριο στηρίζεται σε αριστερόστροφα αμινοξέα και δεξιόστροφα σάκχαρα. Είναι καθοριστικό για τον τρόπο που μπορούν να συνδυαστούν αυτές οι ουσίες. Αν διαπιστωθούν δείγματα μιας τέτοιας αναλογίας οργανικών ουσιών στον Τιτάνα, αυτό θα σημαίνει ότι μερικά από τα πιο δύσκολα βήματα που οδηγούν στην εμφάνιση της ζωής πραγματοποιούνται με ευκολία μέσα στην αρχέγονη σούπα.

Βέβαια, υπάρχει και η απόμακρη πιθανότητα η ζωή να έχει εμφανιστεί ήδη στον Τιτάνα, με μια μορφή εντελώς εξωτική για τα γήινα δεδομένα. Υπάρχει μακρόχρονη συζήτηση μεταξύ των επιστημόνων για το κατά πόσο θα μπορούσε να υπάρχει ζωή που δε θα βασιζόταν στο νερό, αλλά σε κάποιον άλλο διαλύτη. Το νερό οπωσδήποτε είναι η καλύτερη επιλογή, λόγω των ιδιοτήτων του, αλλά το ρόλο του ίσως θα μπορούσε να παίξει και το μεθάνιο. Φυσικά, η ζωή που θα βασιζόταν στο μεθάνιο θα ήταν πολύ διαφορετική από αυτή στη Γη.

Οι επιστήμονες θα θεωρήσουν πετυχημένη την αποστολή του «Κασίνι - Χόιγκενς», αν δώσει οποιαδήποτε στοιχεία για το τι μεσολάβησε ανάμεσα στην πρώιμη χημεία της Γης και την εμφάνιση των πρώτων ζωντανών όντων μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό του πλανήτη μας. Ο Τιτάνας ίσως είναι ένα τεράστιο ψυγείο που διατηρεί στην κατάψυξη αυτά τα στάδια, για τα οποία έχουν χαθεί όλες οι πληροφορίες στη σημερινή Γη.