Την ξεχωριστή θέση που θα έχει το έργο «Μακρόνησος - Ιστορικός Τόπος», στην ιστορία του ΚΚΕ, επισήμανε η ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος, Αλέκα Παπαρήγα, στη σύντομη παρέμβασή της, στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της ΚΕ του Κόμματος στον Περισσό, στις 12 Ιούνη. Ο «Ρ» δημοσιεύει σήμερα εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα, σ' εκείνη την εκδήλωση.

«Αυτή η έκδοση, που αναφέρεται στην Ιστορία της Μακρονήσου, θα πάρει τη δική της ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις εκδόσεις του Κόμματος», τόνισε εξαρχής η Αλ. Παπαρήγα, για να συνεχίσει: «Αυτό θα συμβεί για δύο βασικούς λόγους: Αφ' ενός, γιατί αποτελεί μέρος της Ιστορίας του ΚΚΕ και, αφ' ετέρου, γιατί γράφτηκε από εσάς, που τα ζήσατε από πρώτο χέρι. Οι ανθρώπινες μαρτυρίες, που υπάρχουν στο βιβλίο, είναι πολύ σημαντικές, διότι εμπεριέχουν, όχι μόνον ιστορικά στοιχεία, αλλά και το συναίσθημα του ανθρώπου που αγωνίστηκε για το καλό του τόπου του».

Η Αλέκα Παπαρήγα σημείωσε πως η σεμνότητα των αγωνιστών της Μακρονήσου, μαζί με τη συλλογικότητα που αναπτύχθηκε σε εκείνες τις δύσκολες στιγμές, είναι στοιχεία ιδιαίτερα διαπαιδαγωγητικά για τη νέα γενιά. «Το έργο αυτό», τόνισε, «πρέπει να διαβαστεί από όλους τους νέους».

«Το συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει διπλή χρησιμότητα», επισήμανε, κατόπιν, η Αλ. Παπαρήγα, μιας και, πρώτον, «έχει ιδιαίτερη σημασία να γυρίσεις στο παρελθόν» για να εξεταστεί η Ιστορία του Κόμματος και του κινήματος και, δεύτερον, γιατί «χωρίς να είναι ένα αμιγώς ιστορικό βιβλίο, γίνεται αφορμή για σκέψεις. Πώς, για παράδειγμα», σημείωσε χαρακτηριστικά, «ένας απλός άνθρωπος και αγωνιστής, βρίσκει τη δύναμη να αντέξει τέτοια και τόσα βασανιστήρια; Από πού αντλεί αυτήν τη δύναμη;».

Στη συνέχεια, τόνισε ένα ακόμη ξεχωριστό σημείο, που αναδεικνύεται από το έργο αυτό: «Ρισκάρεις τη ζωή σου και τολμάς εν γνώσει σου. Γνωρίζεις όλους τους κινδύνους που αντιμετωπίζεις, προκειμένου να υπερασπιστείς την ίδια την ιδεολογία σου. Ο πραγματικός ήρωας - τόνισε - είναι αυτός που ξέρει τον κίνδυνο. Αυτός που λέει ότι αξίζει να πεθάνει για το καλό του λαού και του τόπου».

«Το διάβασμα του βιβλίου αυτού», είπε χαρακτηριστικά η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «μπορεί να μας δώσει πάρα πολλά». Καταλήγοντας, σημείωσε: «Στην καρδιά και το νου του λαού μας, υπάρχουν εν γένει τα στοιχεία αυτά που μπορούν να τον αναδείξουν σε ήρωα. Αρκεί μια σπίθα για να βγει όλη αυτή η αγωνιστική παράδοση στην επιφάνεια».

Το βιβλίο «Μακρόνησος - Ιστορικός Τόπος», είναι ένα έργο που δίνει, όχι μόνο τέτοιες ιστορικές πληροφορίες τις οποίες κανένα άλλο ιστορικό έργο θα μπορούσε, αλλά μεταλαμπαδεύει την ουσία της αγωνιστικής κληρονομιάς στη νέα γενιά, μέσα από τις μαρτυρίες των αγωνιστών. Αυτό είναι και το κεντρικό νόημα των δηλώσεων που παραχώρησαν στο «Ρ» αγωνιστές και παιδιά αγωνιστών, στο περιθώριο της εκδήλωσης στα γραφεία της ΚΕ του ΚΚΕ στο Περισσό, πριν από περίπου ένα μήνα. Αναλυτικά, οι δηλώσεις των αγωνιστών έχουν ως εξής:

Ο Ευάγγελος Μαχαίρας, πρόεδρος της ΕΕΔΥΕ και επίτιμος πρόεδρος του ΔΣΑ, σε δήλωσή του στο «Ρ», μας είπε με ποιο τρόπο έγινε γνωστή στον κόσμο η ιστορία της Μακρονήσου: «Στη Μακρόνησο ήμουν μόνο τρεις μήνες, δηλαδή τους τρεις μήνες του 1949. Μετά με μεταφέρανε στην Τρίπολη για να περάσω από στρατοδικείο. Αργότερα ασχολήθηκα με τη Μακρόνησο από την εφημερίδα "Μάχη", δημοσιεύοντας ό,τι ήταν δυνατόν να πάρουμε από τους κρατούμενους στο κολαστήρι. Τέτοια ήταν υπομνήματα, καταγγελίες κλπ., τα οποία και δημοσιεύαμε τότε με τον τίτλο "τι γίνεται πίσω από το γαλανόλευκο παραπέτασμα". Ητανε μια ιστορική καμπάνια που κράτησε περίπου ένα χρόνο, από το Φεβρουάριο του '50 μέχρι το τέλος του ίδιου χρόνου, για τη Μακρόνησο, τη Γιούρα και τα άλλα κάτεργα της εποχής εκείνης. Και έτσι πληροφορήθηκε ο ελληνικός λαός τι συμβαίνει στη Μακρόνησο - δεν ήξερε κανείς, ήταν φοβερή η λογοκρισία, απομονωμένο το στρατόπεδο κλπ. Και όχι μόνο ο ελληνικός λαός, αλλά κυρίως πληροφορήθηκε η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινή γνώμη τι συνέβαινε. Εγινε λοιπόν, μια μεγάλη εξέγερση στην Ευρώπη: Πώς είναι δυνατόν ένα - δύο χρόνια μετά τη λήξη του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου, μετά την αποκάλυψη του Νταχάου να έχουμε ένα νέο Νταχάου, εξήντα χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα. Υστερα από τη διεθνή αυτή κατακραυγή, αναγκάστηκε τότε η κυβέρνηση Πλαστήρα να σταματήσει την περίφημη "αναμόρφωση των πολιτών - εξορίστων", να αντικαταστήσει τον Μπαϊρακτάρη και τους άλλους διοικητές της Στρατιωτικής Μονάδας Μακρονήσου και να απαγορεύσει, πλέον, τα βασανιστήρια. Τότε, ακόμα και οι υπουργοί της κυβερνήσεως του Πλαστήρα αμφισβητούσαν αυτά τα φοβερά πράγματα που γίνονταν».

Η Μάχη Κούκουρα, κόρη του εκτελεσθέντος αντισυνταγματάρχη ΠΖ Δημητρίου Κούκουρα - είχε καταδικαστεί σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο της Λαμίας - μίλησε στο «Ρ» για τα παιδιά των αγωνιστών: «Ο πατέρας μου είχε καταδικαστεί γιατί είχε εξοριστεί και με την ομάδα των 12 αξιωματικών δραπέτευσαν από τη Νάξο όπου ήταν και ο τόπος εξορίας και στην πορεία συνελήφθη και πέρασε από έκτακτο στρατοδικείο και εξετελέσθη. Εχουν περάσει από τότε 55 χρόνια. Η εκτέλεσή του έγινε στις 13 Ιούνη του 1947. Τότε ήμουν 13 ετών. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τα παιδιά των αγωνιστών πιστεύουν πως το έργο των γονιών τους ήταν ένα έργο ζωής. Πιστεύουν ότι οι αγώνες των γονιών τους, οι εξορίες, οι ποινές, δεν είναι ατιμωτικές πράξεις, αλλά είναι μέσα στη διαδικασία και στην προσπάθειά τους να προσφέρουνε στους συνανθρώπους τους αυτές τις αξίες που κάνουν τους ανθρώπους να είναι αγαπημένους, ειρηνικούς. Στην προσπάθειά τους να μεταλαμπαδεύσουν όλα αυτά τα υψηλά ιδανικά. Εχω την αίσθηση, ότι για τα παιδιά των αγωνιστών ισχύει αυτό που λέει η παροιμία: "Το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει". Αλλά όμως πρέπει να προσπαθούν να κλείνουν τα αυτιά τους στις σύγχρονες σειρήνες και να αποφεύγουν τον εγκλωβισμό τους στους κήπους των εσπερίδων που φυλάνε οι σύγχρονοι δράκοντες και να προσφέρονται σαν δώρα στα απέραντα στάδια και στ' αλώνια των λαϊκών αγώνων».

Ο Νίκος Κυριακίδης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου του ΚΚΕ, έκανε λόγο για την προσφορά στις επερχόμενες γενιές, αυτού του έργου: «Το έργο αυτό είναι μια προσπάθεια παρουσίασης όλων των γεγονότων που συνέβησαν στο Μακρονήσι αλλά και πέραν αυτού. Ολοι όσοι πήραν μέρος έχει ο καθένας τους μια ξεχωριστή συμβολή. Αυτός, η οικογένειά του, τα παιδιά του, όλοι. Συνεπώς, αυτή η δουλιά, είναι μια δουλιά που περισσότερο τους νέους, φωτίζει, ενδιαφέρει. Και αυτό γιατί, είναι αυτοί που θα πάρουν τη φλόγα του αγώνα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, για να εκπληρώσουν τα οράματά τους».

Ο Σταμάτης Καββαδίας, επίτιμος δικηγόρος, μίλησε στο «Ρ» για το βιβλίο: «Το βιβλίο αυτό είναι ένα ομαδικό έργο από τους ανθρώπους που έζησαν στη Μακρόνησο, σ' εκείνον τον Αρμαγεδδώνα της εποχής εκείνης και δίνει ζωντανά με τραγικό τρόπο την όλη ζωή που πέρασαν στα χέρια της παράταξης εκείνης, η οποία, μακριά από την Αντίσταση, δοσιλογική όπως ήταν, προσπάθησε να εξαφανίσει τους ανθρώπους εκείνους που είχαν δώσει το παν στην Αντίσταση».

Ο «Ρ» δημοσιεύει σήμερα, ως ελάχιστο φόρο τιμής, τα ονόματα των έντεκα συντρόφων, Μακρονησιωτών - εξορίστων, οι οποίοι αν και έγραψαν κείμενα για το δίτομο αυτό έργο, εντούτοις, πέθαναν στη διάρκεια της προετοιμασίας του, πριν το δουν ολοκληρωμένο. Οι σύντροφοι αυτοί είναι:

Στέφανος Παπαγιάννης, Ντίνος Ζήκος, Τάκης Παπανικολάου, Γεράσιμος Κοτροκόης, Αχιλλέας Μπλάνας, Αριστείδης Λαμπρούλης, Βαγγέλης Τσακίρης, Γιάννης Γιάνναρης, Κώστας Παλαιολόγος, Τάκης Παπάς και Γιάννης Παλαβός.