Μετά από 40 ολόκληρα χρόνια το «Ατελιέ της Καλλιθέας» (1962 - 1967), ξαναζωντανεύει στην Ανδρο. Εως τις 30 του Σεπτέμβρη, στο Ιδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως και στο πλαίσιο του εικαστικού θεσμού «Πλόες VIII», φιλοξενείται ένα επετειακό αφιέρωμα στους Βασίλη Σπεράντζα, Νίκο Στεφάνου και Αλέκο Φασιανό, οι οποίοι αποτέλεσαν τον πυρήνα του «Ατελιέ». Ηταν στις αρχές της δεκαετίας του '60, όταν οι παραπάνω ζωγράφοι συναντήθηκαν στο μεγάλο σπίτι της Καλλιθέας με τον τεράστιο κήπο, τα φοινικόδεντρα και τους κάκτους. Από το 1962 έως το 1967 το «Ατελιέ της Καλλιθέας» έγινε μια νησίδα ελευθερίας, αποδεσμεύσεων κι αντισυμβιβασμών, για τους τρεις πρωταγωνιστές του ζωγράφους, που έζησαν και εργάστηκαν μαζί, χωρίς ανταγωνισμούς, με έμπνευση και περισσή φαντασία.

Στην έκθεση της Ανδρου παρουσιάζονται, για πρώτη φορά, έργα και των τριών ζωγράφων από εκείνη την περίοδο του ξεκινήματός τους, μαζί με άλλα, στα οποία διακρίνονται οι εκλεκτικές τους συγγένειες και το διαφορετικό ιδίωμα του καθενός. Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από έργα της πορείας των ζωγράφων στα χρόνια που ακολούθησαν. Οπως σημειώνει στον κατάλογο η διευθύντρια του Ιδρύματος, κριτικός και ιστορικός τέχνης, Αθηνά Σχινά, η οποία επιμελείται την έκθεση, επιθυμία τους ήταν «να διαπεράσουν ρηξικέλευθα τη ζελατίνα της επιδερμικής τότε ανανέωσης, προσεγγίζοντας μια ελληνικότητα με οικουμενικό παρονομαστή, χωρίς ταμπέλες ιδεολογικής διεκδίκησης, χρονικές καθηλώσεις, γραφικότητες και πατριδοκαπηλίες. Ζωγράφιζαν τις πτυχές και τις όψεις μιας μετασχηματιστικά εσωτερικευμένης και αναζωογονητικά παλλόμενης πραγματικότητας που τη βίωναν ενσωματώνοντας το παρελθόν στο παρόν...».

Ο Β. Σπεράντζας γράφει στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση: «Πιστεύω ότι αυτό που ένωσε τους τρεις μας, εκτός απ' τη συνύπαρξη στον κοινό αυτό χώρο, ήταν η αγάπη και το δέσιμό μας με την Ελλάδα και την ελληνικότητα στην τέχνη. Οχι βέβαια την κακώς εννοούμενη ελληνικότητα της γραφικότητας, αλλά αυτήν του Παπαδιαμάντη, του Θεόφιλου, του Τσαρούχη και του Τσιτσάνη, που μας συγκινούσε βαθιά και πέρναγε στα ζωγραφικά μας έργα με διάφορους τρόπους. Η περίοδος της δημιουργικότητας και της ευφορίας κράτησε περίπου 5 χρόνια, ώσπου ήρθε η δικτατορία για να ρίξει μια βαριά σκιά, ακόμα και πάνω από το σπίτι αυτό, που είχε αρχίσει να ρημάζει, λόγω εγκατάλειψης. Η σκιά απλώθηκε και στον ονειρεμένο κήπο με τους φοίνικες και τους κάκτους. Σκορπίσαμε και εμείς. Εγώ, έφυγα σχεδόν αμέσως, για το Παρίσι, γιατί κάτω από τις τότε συνθήκες, η Ελλάδα έγινε ασφυκτική... Τώρα που έχει περάσει τόσος καιρός, η ανάμνηση του σπιτιού της Καλλιθέας μού ξυπνά, ακόμη, μιαν ανείπωτη νοσταλγία. Ο καθένας από εμάς έχει ακολουθήσει το δικό του δρόμο. Κανείς όμως δεν απομακρύνθηκε εντελώς από εκείνο που στη ζωγραφική μας έκφραση μας έφερε κοντά εκείνη την εποχή, στο σπίτι της Καλλιθέας, και που μας έσπρωξε και τώρα να ξαναβρεθούμε, για να κάνουμε μαζί αυτήν την έκθεση».

Για τη δημιουργία του Ν. Στεφάνου, η Αθ. Σχινά αναφέρει ότι «ζωγραφίζει με χρώματα τεφρά, χαλκόχροες ανταύγειες και αντιστικτικές φωτεινές τονικότητες, τα δικά του βιομηχανικά τοπία ή εκείνα της υπαρξιακής αγωνίας, της ομιλητικής εγκατάλειψης και των μισοθαμμένων ονείρων...».

«Μόλις κλείναμε πίσω μας τη βαριά καγκελένια πόρτα και μπαίναμε μέσα», σημειώνει ο Ν. Στεφάνου «αισθανόμαστε, περνώντας το κατώφλι, σα να ξεχυθήκαμε στον Παράδεισο, στην απόλυτη ελευθερία, φυλακίζοντας τους άλλους απ' έξω... Είχαμε φέρει τα υπάρχοντά μας και οι τρεις, τ' αδειάσαμε κι από κει διάλεξε ο καθένας ό,τι προτιμούσε. Ο Βασίλης πήρε τα μελιτζανιά χρώματα, τα τρυφερά σάπια, τα χάλκινα. Ο Αλέκος τα βαθιά μπλε, τα σαρκώδη κόκκινα και τα δυνατά κίτρινα. Εγώ, τα μαύρα, τα σταχτιά και τις καφετιές ώχρες. Τότε έγινε και το πρώτο μεγάλο έργο, σε κάμπο και φιγούρες, όλα άσπρα με γραμμές γκριζωπές, απαλές. Ηταν ένας άδειος τόπος, όπου κατοικούσαν δυο πελώριες άσπρες καμινάδες κι ένα ελαφρό σταχτί σαν σπιτάκι, σιδεροδεμένο, με ένα μικρό φουγαράκι να καπνίζει. Οταν τελείωσε, ήταν σαν ένα μυστικό που μπόρεσα να εξομολογηθώ κι ελευθερώθηκα. Επιτέλους, το κείμενο της "παράστασης" που με ταλάνιζε, βρήκε την ερμηνεία του».

«Το Ατελιέ της Καλλιθέας» σημειώνει η Α. Σχινά «ήταν το λίκνο, μέσα απ' όπου αναδύθηκαν οι ποδηλάτες - αναχωρητές του Αλ. Φασιανού και κοντά τους οι αιθεροβάμονες με τα αστικά καπέλα, τις ιπτάμενες γραβάτες και τα δοξαστικά κλαδιά της φοινικιάς, δίπλα στις μέλισσες που στροβιλίζονταν, βομβίζοντας τη χαρά της ατελείωτης άνοιξης».

Ο Αλέκος Φασιανός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Εκεί αναπτυχθήκαμε με έμπνευση και ενθουσιασμό, για μια ζωγραφική που βγαίνει από την αίσθηση της πραγματικότητας. Σ' αυτό το ατελιέ, μας επισκέπτονταν πολλοί φίλοι ποιητές, ζωγράφοι, φιλότεχνοι και περίεργοι. Ερχόταν συχνά ο Ταχτσής, ο Τσαρούχης, ο Εμπειρίκος, η Βακαλό, ο Σινόπουλος, ο Καρούζος, ο Αναλις και πολλοί άλλοι. Ετσι, με την ηθική υποστήριξή τους και τις συμβουλές τους, παίρναμε πολύ θάρρος. Γιατί, δεν είναι εύκολο, όταν κανείς αρχίζει, να είναι σίγουρος για το έργο του.... Με τον Σπεράντζα μέναμε στο επάνω πάτωμα και ο Στεφάνου στο κάτω.... Εκεί, σ' αυτό το σπίτι της Καλλιθέας, γεννήθηκε ο πρώτος ποδηλάτης καπνίζων. Ξαφνικά μια μέρα, ενώ στεκόμουν στο παράθυρο και κοιτούσα τον ουρανό, μου ήλθε η έμπνευση, σαν επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, να κάνω έναν ποδηλατιστή με τσιγάρο και καπνό και με τα μαλλιά του να ανεμίζουν. Οταν το ζωγράφισα, γέμισε το δωμάτιο με φούμες. Κατόπιν έκανα ένα άλλο, μπλε, και ύστερα ένα κόκκινο. Μέχρι τώρα, έχω ζωγραφίσει αρκετούς, για ποδηλατικούς αγώνες».

Σημειώνουμε ότι παράλληλα με την έκθεση κυκλοφορεί κατάλογος, ο οποίος έγινε με ειδικές προδιαγραφές και με τη συνεργασία των ζωγράφων. Εκτός από το βασικό κείμενο της Α. Σχινά, υπάρχουν και κείμενα των τριών δημιουργών που αναφέρονται σε εκείνη την περίοδο. Ο κατάλογος περιλαμβάνει ακόμη αδημοσίευτα έργα των καλλιτεχνών από το «Ατελιέ της Καλλιθέας», μαζί με ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό της εποχής, ενώ συμπληρώνεται και από επιλεγμένα έργα όλης της καλλιτεχνικής τους διαδρομής μέχρι σήμερα.