Με πρωτοβουλία του Παραρτήματος Λακωνίας της ΠΕΑΕΑ και με τη συμμετοχή αγωνιστών από την Αθήνα και το Μοριά, τιμήθηκε και φέτος η μνήμη των 118 πατριωτών, που υποδείχτηκαν από τους προδότες και εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, στο Μονοδένδρι στις 26-11-1943.

Στις 23 Οκτώβρη 1943, Γερμανοί και Ελληνες κουκουλοφόροι, γνωστοί στη Σπάρτη σαν ομάδες Βρεττάκου, συνέλαβαν τον κοινωνικό αφρό της πόλης που ήταν και ΕΑΜικά στελέχη, επιστήμονες, γιατρούς, δικηγόρους, εκπαιδευτικούς, φαρμακοποιούς, επαγγελματίες, εργάτες, αγρότες, 450 το σύνολο και τους μετέφεραν στις φυλακές της Τρίπολης.

Στις 26 Νοέμβρη, επέλεξαν 118 και τους εκτέλεσαν στο λοφίσκο, κοντά στην Τρίπολη, στο Μονοδένδρι, σε αντίποινα για το σκοτωμό, σε ενέδρα, πολυάριθμων Γερμανών, από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ομαδικής εκτέλεσης είναι: Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο γιατρός κλινικάρχης Χρήστος Καρβούνης. Είχε σπουδάσει στη Γερμανία και στην κλινική του εύποροι και άποροι έβρισκαν την πρέπουσα ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ακόμα και Γερμανούς εγιάτρευε...

Ο Γερμανός επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος είχε γνώση της προσωπικότητας και της κοινωνικής προβολής του γιατρού, γνώριζε ότι είχε σπουδάσει στη Γερμανία και του πρότεινε να τον εξαιρέσει από την εκτέλεση.

Ομως, ο γιατρός υπέροχα απάντησε: «`Η όλοι ή και εγώ μαζί τους»! Ούτε που άκουσε τις προτροπές των συντρόφων του που του φώναζαν: «Φύγε γιατρέ, φύγε γιατρέ». Στο διάλογο που έγινε μεταξύ Γερμανού και γιατρού, ο Καρβούνης, σε έντονο ύφος, του τόνισε ότι η εκτέλεση αθώων για αντίποινα είναι πράξη βάρβαρη, αντίθετη στο Διεθνές Δίκαιο και τους κανόνες του πολέμου. Τους αποκάλεσε Ούνους, προειδοποιώντας ότι τέτοια εγκλήματα δε θα μείνουν ατιμώρητα. «Μένεα πνέων» ο Γερμανός απ' αυτήν την περιφρόνηση προς το θάνατο, την πατριωτική γιγάντωση και το δριμύ «κατηγορώ» του ήρωα γιατρού, τον εκτέλεσε με το περίστροφό του.

Αυτή η αυτοθυσία του Χρήστου Καρβούνη, ισάξια αυτής του Σουκατζίδη, πρέπει να μνημονεύεται. Ισως και κάτι παραπάνω. Ο γιατρός δε θα ανταλλασσόταν με άλλον, αλλά, επιπρόσθετα, αυτός ζήτησε τη μη εκτέλεση όλων για να δεχτεί να του χαρίσουν τη δική του ζωή.

Δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του ομαδικού γερμανοταγματασφαλίτικου εγκλήματος είναι ότι τουφεκίστηκαν 19 αδέλφια και δυο πατεράδες τους... Συγκεκριμένα, τα 4 αδέλφια Δημοσθένης, Ιωάννης, Σωκράτης, Παρασκευάς Τζιβανόπουλοι. Τα 3 αδέλφια Δημήτρης, Ζαχαρίας, Ιωάννης Αλεμαγγίδης, ο πατέρας Ευάγγελος και οι δυο γιοι του Νικόλαος και Εμμανουήλ Παπαστάθης, τα 2 αδέλφια Παναγιώτης και Γεώργιος Μπλάθρας, ο πατέρας Κεχαγιάς Νικόλαος και τα δυο του παιδιά Ηλίας και Ευάγγελος, τα 2 αδέλφια Γεώργιος και Δημήτριος Σταυράκος, τα 2 αδέλφια Παναγιώτης και Σαράντος Ανδριτσάκης, τα 2 αδέλφια Λεωνίδας και Αντώνιος Τριήρης.

Για την τραγική ηρωική μάνα την Τζιβανοπουλίνα, θα γράψει το 1969 ο εξόριστος στο Παρθένι Λέρου ποιητής Σταύρος Ψιμογέρακας:

«Τους έπεσα γονατιστή, τους φίλησα τα πόδια, από τα 4 παιδιά να αφήσουνε το ένα, και οι προδότες μου 'πανε, έμπα και διάλεξέ το.

- Ποια σκύλα μάνα είναι αυτή που τα παιδιά διαλέγει/ να κάμει βήμα στο σωρό/ να μπει και να διαλέξει;/ Ποιόνε να αφήσω στο σωρό/ και ποιο να διαφεντέψω;/ το πρωτοπαίδι ή το στερνό; το δεύτερο ή το τρίτο; εγώ δεν ξεδιαλέγω/ πάρτε τους και τους τέσσερις/ χαλάλι της πατρίδας/ της Λευτεριάς της ακριβής να γίνουν ηλιαχτίδα».

Κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση ήταν ο Λευτέρης Αναστασάκος, πρόεδρος του Παραρτήματος Λακωνίας, ο οποίος ιστόρησε το γεγονός, αναφέρθηκε στη σύσταση του ΕΑΜ, στη συγκρότηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ σε Λακωνία και Αρκαδία, καθώς και του ΔΣΕ και στα καθήκοντα που μπαίνουν σήμερα στους αντιστασιακούς, στους φίλους και στους απογόνους τους, γι' αυτά που συμβαίνουν, τόσο στον εθνικό χώρο μας, όσο και στο διεθνή, που σχέση έχουν με την παγκοσμιοποίηση των ΗΠΑ, τον κίνδυνο της παγκόσμιας ειρήνης από τις τυχοδιωκτικές ενέργειες του ΝΑΤΟ, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που δεκανίκι τους είναι το δικομματικό κατεστημένο της χώρας μας.

Ποίημα για τον Καρβούνη απήγγειλε η παλιά ΕΠΟΝίτισσα Αθηνά Τσιγκάρη, η οποία κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους των Αρκάδων κομμουνιστών Αθήνας. Ακόμη παραβρέθηκαν και κατέθεσαν στεφάνια, ο δήμαρχος Ινούντος Βαγγέλης Βαλιώτης, εκπρόσωποι τοπικών Οργανώσεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, από τα κεντρικά γραφεία της ΠΕΑΕΑ, μαζικές οργανώσεις και συγγενείς των εκτελεσμένων. Η εκδήλωση έκλεισε με το πένθιμο εμβατήριο, αντάρτικα τραγούδια και τον Εθνικό Υμνο.

«... Κι οι 603/πιάστηκαν παρευθύς/και τράβα στο Ζουμπάνι/να τους δεις...».

Είναι ένα μικρό απόσπασμα από τραγούδι γραμμένο μετά τη νικηφόρα μάχη που έδωσε στις αρχές Μάρτη 1943 ο ΕΛΑΣ, ενάντια στους Ιταλούς φασίστες κατακτητές, στο Φαρδύκαμπο, 4 χιλ. ΝΔ των Γρεβενών. Πιάστηκαν τότε 603 Ιταλοί αξιωματικοί και στρατιώτες και μεταφέρθηκαν στο Ζουμπάνι (σήμερα Πεντάλοφο).

Η στρατιωτική αυτή νίκη του ΕΛΑΣ υποχρέωσε τους Ιταλούς να αποχωρήσουν απ' τις περιοχές Γρεβενών - Βοΐου και να ματαιωθεί το σχέδιό τους να κάμψουν τη Σιάτιστα, ενώ παράλληλα αναπτέρωσε το ηθικό του λαού. Σ' ολόκληρη την περιοχή, που περικλειόταν στο τρίγωνο Κόνιτσα - Καστοριά - Καλαμπάκα, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή των θεσμών του λαϊκού κράτους, τόσο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στην ασφάλεια, όσο και στη Λαϊκή Δικαιοσύνη, στον Πολιτισμό, στην Παιδεία. Και το σημαντικότερο, αποφεύχτηκε ο κίνδυνος της δημιουργίας του «Κράτους της Πίνδου» που προωθούσαν οι κατακτητές με τη συνεργασία των ντόπιων αντιδραστικών παραγόντων.

Μετά τέσσερα χρόνια, στις 25 Ιούλη 1947, η στρατιωτικοκοπολιτική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην περίοδο αυτή στο χώρο Βοΐου - Γράμμου, ευνοούσε και επέβαλε τη μαζική επιθετική ενέργεια των τμημάτων του ΔΣΕ στα κέντρα που ο κυβερνητικός στρατός χρησιμοποιούσε για τον εφοδιασμό του και για βάσεις εξόρμησης, όπως ήταν και η πόλη των Γρεβενών.

Ο αγώνας ήταν άνισος. Ομως ανεξάρτητα της έκβασης και του αποτελέσματος της μάχης, στην πλάστιγγα του ΔΣΕ βαραίνει η ανώτερη επαναστατική ορμή, η πίστη στο δίκαιο αγώνα του, η φλόγα της λευτεριάς, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία των μαχητών και στελεχών του.

Τη θυσία των αγωνιστών που έπεσαν στις μάχες αυτές, τίμησε η ΠΕΑΤΑΘ - ΔΣΕ, με κατάθεση στεφάνου στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στο Αμύνταιο και στα Γρεβενά, με ομιλητή τον αντιπρόεδρο του τοπικού παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Παν. Μαγιάννη.

ΔΗΜ. ΣΕΡΒΟΣ

• Το ΔΣ του Κέντρου Μελέτης Ιστορίας Εθνικής Αντίστασης (ΚΜΙΕΑ) καλεί τα μέλη του σε τακτική εκλογοαπολογιστική συνέλευση σήμερα, στις 10.30 π.μ., στην αίθουσα της ΠΟΑΟ (Πειραιώς 6, 4ος όροφος). Σε περίπτωση μη απαρτίας, η συνέλευση θα πραγματοποιηθεί οριστικά το Σάββατο 7-12-02, στην ίδια ώρα και τόπο.
• Το ΔΣ του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αγωνιστών Μέσης Ανατολής (ΠΣΑΜΑ) καλεί τα μέλη του να πάρουν μέρος στη Γενική Συνέλευση, η οποία θα γίνει οριστικά τη Δευτέρα 2-12-02 στις 10 π.μ. στην αίθουσα της ΠΟΑΟ (Πειραιώς 6, 4ος όροφος).
• Το ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου (ΠΕΚΑΜ) καλεί τα μέλη της έγκαιρα να τακτοποιήσουν τις οικονομικές τους εκκρεμότητες, ώστε μαζικά να πάρουν μέρος στη Γενική Συνέλευση, που οριστικά θα γίνει την Τετάρτη 4-12-02 στις 5 μ.μ., στην αίθουσα του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας(Βερανζέρου 1 2ος όροφος, πλ. Κάνιγγος).