Σε δυο από τις δυσκολίες που υπάρχουν, για να «περάσει» η πρόταση για τον παραγωγικό συνεταιρισμό, αναφέρθηκε στην παρέμβασή του στη σύσκεψη, ο Γ. Σφυρής, υπεύθυνος του Αγροτικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η πρώτη αφορά στο γεγονός ότι ο αγρότης διαισθάνεται πως η σχέση με την ιδιοκτησία που θα έχει μέσα στο συνεταιρισμό θα είναι χαλαρή με προοπτική να χαλαρώσει ακόμα παραπέρα. «Αυτό το πρόβλημα -σημείωσε- δεν το 'χει ξεπεράσει σε επίπεδο συνείδησης. Οταν επί 50 χρόνια αγωνίστηκε για να έχει τη γη, σου λέει τώρα πώς θα τη βάλω μέσα σ' ένα συνεταιρισμό όπου βλέπει -κι εμείς το λέμε δεν του το κρύβουμε - ότι αρχίζει να χαλαρώνει η σχέση ιδιοκτησίας;».

Ως προς την απάντηση που μπορεί να δίνεται στον αγρότη που εκφράζει τέτοιους προβληματισμούς, ανέφερε ότι πρέπει να του εξηγείται, για να αντιμετωπιστεί το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας, που είναι ο μικρός και πολυτεμαχισμένος κλήρος. Εδώ υπάρχουν δύο λύσεις: Η μία να μαζευτεί η γη σε λίγους, οπότε θα τη χάσει έτσι κι αλλιώς ο αγρότης και η άλλη είναι η λύση του παραγωγικού συνεταιρισμού, οπότε συλλογικά θα μαζευτεί η γη, να καλλιεργηθεί. «Να λέμε στον αγρότη -είπε- ότι υπάρχει και η άλλη λύση να παραμείνεις, να δουλεύεις μέσα στον παραγωγικό συνεταιρισμό και να είσαι και αφέντης, γιατί αν μαζευτεί η γη και η παραγωγή σε λίγους καπιταλιστές, το πολύ να δουλεύεις σαν εργάτης, ενώ στο συνεταιρισμό, τουλάχιστον, θα έχεις κάτι δικό σου.»

Η δεύτερη δυσκολία στην οποία αναφέρθηκε, αφορά στο «μπέρδεμα» που γίνεται στα μυαλά πολλών ανάμεσα στο συνεταιρισμό που υπάρχει σήμερα και στον παραγωγικό συνεταιρισμό. Κι αφού υπογράμμισε ότι «το παραδοσιακό συνεταιριστικό κίνημα, που υποτίθεται πως περιόριζε την εκμετάλλευση του αγρότη από τα μονοπώλια κι όλα αυτά, έχει φάει τα ψωμιά του και δεν μπορεί να προχωρήσει», τόνισε πως «μπορούμε με επιχειρήματα να αποκαλύψουμε ότι η πρότασή μας δεν έχει καμία σχέση με το συνεταιριστικό κίνημα που υπήρχε και πολύ περισσότερο δεν έχει καμία σχέση μ' αυτό το συνεταιριστικό κίνημα που πάνε να "χτίσουν" τώρα, αξιοποιώντας και τη χρεοκοπία του συνεταιριστικού κινήματος που υπήρχε».

Αναφερόμενος, τέλος, σε αδυναμίες που παρουσιάζονται στη διάδοση των θέσεων του Κόμματος, είπε: «Πολλές φορές αφήνουμε μετέωρη την πρότασή μας, από πολιτικής πλευράς. Ακούγοντάς μας ο αγρότης κι έχοντας στο νου του ότι υπάρχει ένα πολιτικό "στάτους", ότι τα δύο κόμματα παίρνουν το 85%, έχει την εντύπωση ότι την πρότασή μας του την προτείνουμε σαν αίτημα διεκδίκησης να το ικανοποιήσει το ΠΑΣΟΚ, ή τη ΝΔ. Και σου λέει, αυτό είναι αδύνατο, δε γίνεται. Καλή η πρόταση η δική σου, αλλά δεν είναι ρεαλιστική. Κι αυτό γιατί δεν προχωράμε παραπέρα να πούμε ότι αυτό το πρόγραμμά μας δεν μπορεί να εφαρμοστεί απ' αυτά τα κόμματα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στα πλαίσια της ΕΕ.

Και συνέχισε: «Πρέπει να υπογραμμίζουμε ότι θέλει ένα άλλο πολιτικό σκηνικό, ένα άλλο πολιτικό συσχετισμό, για να εφαρμοστεί αυτό το πρόγραμμα και φυσικά απάντηση δίνει η πρότασή μας ότι χρειάζεται μια κυβέρνηση αντιμονοπωλιακή, αντιιμπεριαλιστική, δημοκρατική κυβέρνηση. Αλλά, να το πούμε ότι αυτή η κυβέρνηση, η αλλαγή του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων δε θα γίνει από μόνη της, εξηγώντας, γιατί πρέπει πάντα οι μικρομεσαίοι αγρότες να προσβλέπουν στη συμμαχία με την εργατική τάξη. Και να ξεκαθαρίζουμε πως κυρίαρχο ρόλο σ' αυτή την κυβέρνηση θα παίξει η εργατική τάξη, από το ρόλο τον οποίο έχει να παίξει, ενώ ρόλο θα παίξουν και οι μικρομεσαίοι αγρότες γιατί, εξ αντικειμένου, έχουν συμφέροντα και θέλουν και θα εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά τους σε μια τέτοια κυβέρνηση».

Καταλήγοντας σημείωσε: «Να πούμε στον αγρότη πως πρέπει κι εσύ να συμβάλεις στην αλλαγή του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων, πρέπει να ενισχύσεις τις δυνάμεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντά σου και, φυσικά, πρέπει να συμμαχήσεις και να δεχτείς την καθοδήγηση της εργατικής τάξης για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι».

Ο Γ. Μπαμπανίκος, από τη Λάρισα, σημείωσε ότι έχουν αλλάξει οι παραγωγικές σχέσεις μέσα στην αγροτιά κι αναφέρθηκε στη «νέα κατάσταση» που δημιουργήθηκε με την έλευση των οικονομικών μεταναστών στα χωριά. «Στους μετανάστες - είπε - και κατά κύριο λόγο στους Αλβανούς εργάτες γης, θα πρέπει να στραφεί η ιδεολογική μας παρέμβαση», ενώ μίλησε για «λανθάνουσες εκμεταλλευτικές σχέσεις», που υπάρχουν ανάμεσα στον Ελληνα αγρότη και στον αλλοδαπό εργάτη.

Επισήμανε ακόμα πως οι αντιλήψεις, που κυριαρχούν στον γηρασμένο αγροτικό πληθυσμό, είναι η μοιρολατρία σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των αγώνων και οι αυταπάτες για την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που στηρίζουν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ.

Ο Γ. Πατάκης, από τη Λάρισα, επισήμανε την ανάγκη ν' ασχολούνται όλα τα στελέχη του ΚΚΕ με το αγροτικό θέμα κι όχι μόνον τ' αγροτικά στελέχη, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στο πρόβλημα ενημέρωσης που δημιουργεί σε στελέχη, μέλη κι οπαδούς του Κόμματος η μη ανάγνωση, σε καθημερινή βάση, του «Ριζοσπάστη».

Στη συνέχεια υπογράμμισε την ανάγκη σύνδεσης των επιμέρους αγροτικών αιτημάτων με τους κοινωνικούς και πολιτικούς στόχους που θέτει το ΚΚΕ, τονίζοντας ότι η πάλη για τα άμεσα προβλήματα δεν μπορεί να ξεχωρίζεται απ' αυτούς. Είπε χαρακτηριστικά: «Βεβαίως, το άμεσο καλά κάνουμε και το διεκδικούμε. Εάν, όμως, σύντροφοι, κι αυτό εξαρτάται από μας, δεν περάσουμε σε μια άλλη ποιότητα των αγώνων θα είμαστε πάλι στα ίδια και θα περιστρεφόμαστε γύρω από τον άξονά μας».

Ο Β. Μπούτας, από την Καρδίτσα, επισήμανε ότι λόγω της μεγάλης καταπίεσης και του «ορυμαγδού της προπαγάνδας» που δέχονται οι αγρότες, κοιτούν πώς να τη «βολέψουν» και δυσκολεύονται να ξεφύγουν από τα άμεσα αιτήματα και να πάνε στα ουσιαστικά. Κάποιοι, μάλιστα, κοιτάνε μόνο τον εαυτό τους, σκεφτόμενοι - όπως είπε χαρακτηριστικά - ότι «αφού η δική μου μάνα πέθανε, καμία να μη μείνει», κι έτσι περνάει η τακτική του «διαίρει και βασίλευε».

Υπογράμμισε, όμως, ότι επειδή σήμερα ο αγρότης έχει φτάσει κοντά στο να πιστεύει ότι χάνει τα χωράφια του, υπάρχουν δυνατότητες να δει πιο καθαρά το «πώς» και το «γιατί» γίνεται η συγκέντρωση της γης και της παραγωγής και τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούνται γι' αυτό. «Αρα - τόνισε - υπάρχει έδαφος για να προωθήσουμε τις δικές μας θέσεις για τη Λαϊκή Οικονομία, για τον παραγωγικό συνεταιρισμό. Είναι σαν να ξεκινάμε από την αρχή, σύντροφοι, αλλά πρέπει να το τολμήσουμε. Πρέπει να μάθουμε όλοι, να διαβάσουμε, να συζητήσουμε. Να μάθουμε την πρότασή μας και να βγούμε μεθοδευμένα στον κόσμο. Πρέπει αυτό το αίτημα, όσο απλώνεται, να μπαίνει και στο μαζικό κίνημα κι από κει θα προωθείται».

Ανέφερε ότι στην επαρχία Τυρνάβου έχει δημιουργηθεί ένας πυρήνας συσπείρωσης νέων αγροτών που ανοίγουν κάποιο δρόμο, αλλά αναρωτήθηκε: «Θα μπορέσουμε να μπολιάσουμε τη διάθεσή τους για αγώνα με το στόχο που βάζουμε για την ανατροπή αυτής της πολιτικής; Είναι ένα ζήτημα κι εδώ, αν θέλετε, θα δώσουμε εξετάσεις στο επόμενο χρονικό διάστημα».

Η Κούλα Τσιτσιά, από τα Τρίκαλα, στάθηκε στο ζήτημα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και στις επιπτώσεις που έχουν στις αγρότισσες, στις γυναίκες της υπαίθρου.

Ο Θ. Σερδένης, από τη Λάρισα, αναφερόμενος στους αναπτυξιακούς στόχους που προβάλλει και προωθεί η Περιφέρεια Θεσσαλίας, στις προτεραιότητες που θέτει για τη δημιουργία ενός ισχυρού, αστικού, βιομηχανικού και κυρίως διοικητικού, διαχειριστικού και τεχνολογικού κέντρου, υπογράμμισε την ανάγκη προβολής της πρότασης του Κόμματος για μια «άλλη» ανάπτυξη.

Ο Σπ. Τσιοτινός, από τα Τρίκαλα, τόνισε ότι υπάρχουν πολλά επιχειρήματα με τα οποία θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι οι κομμουνιστές, ώστε να μπορούν να πείσουν τους αγρότες στα χωριά για την ορθότητα της πρότασης του Κόμματος. Επισήμανε, όμως, ότι υπάρχουν και δυσκολίες, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «μετά από 22 χρόνια από την ένταξη στην ΕΟΚ και παρά τις επιπτώσεις που είναι ολοφάνερες, είναι σαν ν' αρχίζουμε από την αρχή. Θα πρέπει οι σύντροφοι ομιλητές που βγαίνουν στα χωριά να είναι καλά ενημερωμένοι για τις προτάσεις μας, ότι δεν έχουν καμία σχέση με τις προτάσεις των άλλων κομμάτων. Ετσι η δυσαρέσκεια από την πολιτική του ΠΑΣΟΚ δε θα διοχετεύει ψήφους στη ΝΔ και το αντίθετο. Είμαστε το μοναδικό κόμμα που προβάλλουμε την άλλη πολιτική, την άλλη θέση για τον παραγωγικό συνεταιρισμό και για μια σειρά από άλλα ζητήματα».

Ο Β. Γάκης, από την Καρδίτσα, υποστήριξε ότι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ανησυχούν, φοβούμενα ότι οι θέσεις του ΚΚΕ, που τις ακούει με ενδιαφέρον ο απλός κόσμος, ακόμα και οι ψηφοφόροι τους, μπορούν να φέρουν τους αγρότες στους αγώνες και κοντά στο ΚΚΕ. «Γι' αυτό - τόνισε - δεν κάθονται με σταυρωμένα τα χέρια, αλλά προσπαθούν ν' αποπροσανατολίσουν τον κόσμο και βάζουν ζητήματα διαχειριστικά. Εμείς, μέχρι τώρα, δεν το "αντιπαλεύαμε" όσο πρέπει πολιτικά αυτό, αλλά στις τελευταίες κινητοποιήσεις κάτι κάναμε και διαπιστώνουμε ότι οι οπαδοί της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ μας ακούνε με ανοιχτό το στόμα. Περιμένουν από μας. Θέλει, όμως, "μαστοριά" από όλους μας στο πώς θέτουμε πολιτικά τα ζητήματα».

Ο Χρ. Τέγος, από την Καρδίτσα, υπογράμμισε ότι, όπως σε όλα τα επίπεδα της ελληνικής κοινωνίας συγκρούονται δύο γραμμές, έτσι συμβαίνει και στο αγροτικό κίνημα. Επισήμανε, δε, πως υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν τους αγροτικούς αγώνες και, κυρίως, τους κομμουνιστές που πρωτοπορούν σ' αυτούς μοχλό πίεσης για να λύσουν οι αγρότες τα εφήμερα προβλήματα, όπως, π.χ., για ν' αναπληρώσουν το χαμένο εισόδημά τους, «να περάσει η χρονιά και βλέπουμε». «Οταν - είπε - τα πράγματα τα προχωράμε βαθύτερα, στα ζητήματα της ουσίας της πολιτικής, εκεί τα δυσκολεύουνε πολύ. Αρα, λοιπόν, αν δεν κατορθώσουμε να πείσουμε για τα πολιτικά ζητήματα, το παιχνίδι, επιτρέψτε μου να σας πω, θα το 'χουμε χαμένο». Υπογράμμισε, όμως, ότι η πρόταση του Κόμματος για τον παραγωγικό συνεταιρισμό μπορεί να «περνάει» ευκολότερα όσο οι αγρότες θα βλέπουν ότι χάνουν τη γη τους.

Ο Ρ. Μαρούδας, από τη Λάρισα, σημείωσε, ότι στη Θεσσαλία αναπτύχθηκαν μεγάλοι αγροτικοί αγώνες κι έγιναν βήματα στη διαμόρφωση αγωνιστικής συνείδησης στους αγρότες, επισήμανε, όμως, πως «αδυναμία μας ήταν ότι, αν και το παλέψαμε, δεν μπορέσαμε να συνδέσουμε τα άμεσα ζητήματα, από τα οποία ξεκινάς για να κάνεις μια κινητοποίηση, ή, καλύτερα, αυτά που μπορούν να κινήσουν τους αγρότες για να βγουν στην κινητοποίηση, με τη γενικότερη προοπτική και τις θέσεις του Κόμματος, και πολιτικά και στο επίπεδο του κινήματος».

Εξηγώντας το «γιατί» υποστήριξε ότι «η θέση των αγροτών είναι μικροαστική στην παραγωγή, από την άλλη πλευρά είναι και πιο καθυστερημένη πολιτικά για αντικειμενικούς λόγους κι αυτό δυσκολεύει περισσότερο τη δουλιά μας. Αλλά και με τον τρόπο που, πολλές φορές, έχουμε βάλει τα ζητήματα, ενώ είναι σωστή η θέση μας, δεν μπορούμε να κερδίσουμε συνειδήσεις, να τις αλλάξουμε».

Ο Β. Παπαλίτσας, από την Καρδίτσα, είπε: «Θα χρειαστεί ν' ανασκουμπωθούμε για να μπορέσουμε να δώσουμε στον αγροτικό κόσμο να καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Κι όχι μόνο στον αγροτικό κόσμο, γιατί η υπόθεση της αγροτικής οικονομίας δεν αγγίζει μόνον τους αγρότες, αλλά ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Γιατί από κει εξαρτάται η διατροφή του λαού μας και η εθνική οικονομία, αν σκεφτούμε την "αιμορραγία" σε συνάλλαγμα που γίνεται από τη χώρα μας για την αγορά ζωοκομικών και άλλων προϊόντων, σπόρους, λιπάσματα, κλπ.».

Ο Γ. Τσιούτρας, από την Καρδίτσα, σημείωσε: «Πιστεύω ότι δεν έχουμε κατορθώσει ακόμα ν' αφομοιώσουμε τις θέσεις του Κόμματος, να τις επεξεργαστούμε και να τις μεταφέρουμε πειστικά στον κόσμο». Και συνέχισε: «Το ξέρουν όλοι οι αγρότες πως υπάρχει αγροτικό πρόβλημα. Την εναλλακτική πρόταση θέλουν ν' ακούσουν από μας και φυσικά συνδυασμένη και με τα συγκεκριμένα τοπικά ζητήματα, όπως το βαμβάκι, η ελιά, ο καπνός, η ανυπαρξία έργων υποδομής».