ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 16 Μάρτη 2003 - 1η έκδοση
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Η «σκιερή πηγή» του Νίκου Λεβέντη

Ο Νίκος Λεβέντης γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Πειραιά. Εζησε πολλά χρόνια στη Γαλλία και την Αμερική. Εδώ και τριάντα χρόνια ασχολείται με τη λογοτεχνία: Ποίηση, κριτικά κείμενα, μεταφράσεις. Εχει εκδώσει το συγκεντρωτικό τόμο ποιημάτων Κομιδή, την ποιητική συλλογή Αστυδε και έχει μεταφράσει Πιερ-Ζαν Ζουβ (Ποίηση). Η Σκιερή πηγή είναι το πρώτο του, αυτοβιογραφικό, πεζογράφημα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Εστία».

Είναι η νοσταλγία η πρώτη ύλη του βιβλίου σου;

Νόστος και άλγος, δηλαδή ταξίδι και επιστροφή, μαζί με πόνο για ό,τι αντιπροσωπεύει το πιο μύχιο, καταγωγικό και ανθρώπινο στοιχείο για τον καθένα μας. ιδιαίτερα για τον Ελληνα, που αναζήτησε και συνεχίζει, μέσα στον πλούτο της παράδοσής του, να βρει τον εαυτό του, την αυθεντικότητα. Αν είναι βέβαια κύριος του εαυτού του, ως αυτογνωσία, ένα σχετικά εκτενές ποίημά μου έφερε τον τίτλο «Νόστος». Και σε πολλά άλλα προσπάθησα να δω το παρελθόν δυναμικά: Μ' ένα τωρινό βλέμμα. Στο πρόσφατο βιβλίο, παρελθόν και παρόν κινούνται αμφότερα το ένα να πλημμυρίσει το άλλο, τα δύο να κατακλύσουν τον ενεστώτα χρόνο, ανοίγοντας μια μελλοντική ροή. Η εφηβεία μου, τα χρόνια της παραμονής μου στη Δύση, η αναζήτηση της γενιάς μου συνοδεύτηκαν με ανθρωπιστικές αξίες, που σήμερα νιώθω να χάνονται, αν δε Διασαλεύονται... Ας εμμείνουμε, λοιπόν, στη νοσταλγία, λέξη με πλούσια τύχη σε τόσες ξένες γλώσσες και αέναη επιστροφή στην ίδια τη ζωή.

Οι ήρωές σου είναι, ιστορικά καταδικασμένοι;

Η καταδίκη είναι μια έννοια ηθική, κοινωνική ως και θεολογική, θα έλεγα, και η Ιστορία βρίθει από την επανάληψη των ίδιων παθών, αδικιών στο όνομα των πιο βαρύγδουπων ιδεωδών. Ισως αυτή είναι η μεγαλύτερη καταδίκη της Ιστορίας, μας μαθαίνει ελάχιστα, αφού επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Αν, όμως, συγκρατήσουμε από την Ιστορία τον πολιτισμό, τη δημιουργικότητα του ανθρώπου, τότε δε νιώθουμε καμιά καταδίκη, κανέναν αποκλεισμό. Αυτό βιώνουν τα πρόσωπα που έζησα ή φαντάστηκα κινούμενα από τον αφηγητή, κύριο μοχλό αυτής της Ιστορίας, όσο βέβαια εμφανίζονται αληθοφανή, δηλαδή αυτόνομα και όχι κατ' επίφαση, γεννήματα νοησιαρχικά. Αναπνέουν τη δική τους ζωή, που, αν και απομακρυσμένη από τη δική μας, μας προσφέρει μέσω της γλώσσας, μια διηνεκή αλήθεια, αίσθημα και νόημα ικανό και ως προς την εποχή μας. Αν πάλι εννοείς πως απηχούν μια ζωή αλλοτινή με διαφορετικές αξίες, τότε αναπόφευκτα έρχονται σε αντίθεση, πιθανόν σύγκρουση.

Γι' αυτό, από την καταδίκη κι όποιες περιπλοκές της, προτιμώ, και ως άνθρωπος που γεννήθηκε δίπλα στη θάλασσα, την κατάδυση, μάλιστα όπως ωραία τη διαβάζουμε στην πλατωνική Πολιτεία: «Η μουσική τροφή καταδύεται εις το εντός της ψυχής ο τε ρυθμός και αρμονία», πρόσθεσα και την επίγεια τροφή, ακολουθώντας τον Ομηρο.

Τι αντιπροσωπεύει για σένα το βιβλίο;

Ενα κομμάτι της ζωής μου, αφού αυτοβιογραφούμαι, αλλά συνάμα και μια περιπέτεια σύνθεσης διαφορετικών ειδών λόγου, όπως αφήγηση, πεζά ποιήματα καθώς και δοκιμιακού χαρακτήρα παράγραφοι. Μια συνολική γραφή που διατηρεί ως επιδίωξη τη συνέχεια του τόνου, την υπέρβαση του προσώπου που γίνεται ύπαρξη κοινωνική, μετέχει μιας γλώσσας και μιας παράδοσης. Η συνέχεια προβλέπεται μορφοπλαστικά ανάλογα, στο δεύτερο μέρος που θα ονομάζεται «Ο Σκελετός και η Σάρκα» θα παρουσιάζει συνθήκες διαφορετικές, πρόσωπα σε δραματική και δημιουργική αναζήτηση, για να ολοκληρωθεί ως τριλογία με το «Ναό», όπου ο αρχικός αφηγητής επανέρχεται αναμειγνυόμενος με τα πλάσματα της φαντασίας του.


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


Μια έκθεση ... 2.000 τόνων

Μία μοναδική έκθεση αφιερωμένη στον άνθρωπο που μετέφερε το μεγαλύτερο βάρος στη γη, τον Ελληνα μηχανικό Μαρίνο Χαρμπούρη, φιλοξενείται στην «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100), με τη συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας. Η έκθεση παρουσιάζει το επίτευγμα του Κεφαλονίτη μηχανικού, ο οποίος κατάφερε να μεταφέρει το 1770, ολόσωμο βράχο βάρους 2.000 τόνων σε απόσταση 20 χιλιομέτρων, από έλος της Φινλανδίας στην Αγία Πετρούπολη, όπου τοποθετήθηκε το γιγαντιαίο άγαλμα του έφιππου Πέτρου. Στην έκθεση παρουσιάζονται ομοιώματα του τεράστιου βράχου και των μηχανισμών της μεταφοράς του, σχεδιαγράμματα του εγχειρήματος, καθώς και μια ταινία, στην οποία ζωντανεύει η υλοποίηση της πολύχρονης επιχείρησης. Τα εκθέματα βασίζονται στο πρωτότυπο λεύκωμα του Μ. Χαρμπούρη, που είχε κυκλοφορήσει το 1777, στο Παρίσι.

Το κατόρθωμα του Μ. Χαρμπούρη, να φέρει σε πέρας ένα έργο που ξεπερνούσε τις τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής, αψηφώντας τις γεωφυσικές (βάλτους, ποτάμια, θάλασσες και στεριές) και κλιματολογικές συνθήκες, θεωρήθηκε «τεχνικό θαύμα» και σήμερα χαρακτηρίζεται ως το μεγαλύτερο του είδους επίτευγμα Ελληνα, μετά το Βυζάντιο. Το κατόρθωμα του Ελληνα μηχανικού έγινε, τα αμέσως επόμενα χρόνια, θρύλος, έγινε βιβλία, μάθημα και διαλέξεις, με εκκίνηση από το Παρίσι του 1777. Στην Ελλάδα δεν έγινε τίποτα...

Ο Μαρίνος Χαρμπούρης γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1729 και σπούδασε μαθηματικά στην Μπολόνια. Το 1770 έγινε αξιωματικός στο Σώμα Μηχανικών της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας. Τότε, βρέθηκε και αντίκρυ στο μεγάλο άγαλμα του έφιππου Μέγα Πέτρου, έργο του Γάλλου γλύπτη Στέφανου Φαλκονέ, το οποίο, κατά το φιλόδοξο σχεδιασμό, έπρεπε να στηθεί πάνω σε ένα μεγάλο πέτρινο λόφο. Οι «λογικοί» σκέφτηκαν να μαζέψουν 6-10 τεμάχια βράχων και να τους συνθέσουν. Ο «παράλογος» και παράτολμος Κεφαλονίτης σκέφτηκε να μεταφέρει ένα συμπαγή βράχο 2.000 τόνων από τους βάλτους της Φινλανδίας στο κέντρο της Αγίας Πετρούπολης και να τον μετατρέψει σε βάση του αγάλματος.

Η φορτηγίδα «υποδέχτηκε» το τεράστιο φορτίο και με τη βοήθεια δύο μεγάλων πλοίων του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού έφτασε μέχρι την Πετρούπολη
Η φορτηγίδα «υποδέχτηκε» το τεράστιο φορτίο και με τη βοήθεια δύο μεγάλων πλοίων του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού έφτασε μέχρι την Πετρούπολη
Ο Μ. Χαρμπούρης πληροφορήθηκε από έναν χωρικό την ύπαρξη αυτού του τεράστιου μονόλιθου. Πήγε αυτοπροσώπως και τον μελέτησε. Απορρίπτοντας τους γνωστούς τύπους μηχανισμών κύλισης με κυλίνδρους, εφεύρε μία ιδιότυπη κατασκευή: Ενα είδος ρουλεμάν από μπρούντζινες σφαίρες, διαμέτρου 20 εκ., που κυλούσαν αβίαστα μέσα σε ένα «σάντουιτς». Η κατασκευή είχε δύο μέρη: Το κάτω μέρος αποτελούνταν από ζεύγη αυτόνομων ξύλινων στρωτήρων, στην επιφάνεια των οποίων είχαν ενσωματωθεί μπρούντζινα αυλάκια ειδικής διατομής, έτσι ώστε οι σφαίρες που κυλούσαν κατά μήκος των στρωτήρων να εφάπτονται σ' αυτούς μόνο σε δύο σημεία. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνονταν οι τριβές και οι σφαίρες μπορούσαν να κυλήσουν εύκολα. Το άνω μέρος της κατασκευής αποτελούνταν από παρόμοιους ξύλινους οδηγούς με μπρούντζινες τροχιές ενσωματωμένες στην κάτω επιφάνεια. Ολα αυτά τα ξύλα ήταν ενσωματωμένα σε μία βαριάς κατασκευής ξύλινη εσχάρα, η οποία έφερε το βράχο.

Το χειμώνα του 1768 - '69, ο Μ. Χαρμπούρης έστησε ένα χωριό για 400 εργάτες, τεχνίτες και υπαλλήλους. Γύρω από τον ξαπλωμένο βράχο έγινε μία εκτεταμένη εκσκαφή, έκτασης 3 στρεμμάτων και βάθους μεγαλύτερου των 5 μέτρων, ώστε να αποκαλυφθεί ολόκληρος. Στη μια μεριά της εκσκαφής στήθηκαν 12 γερανοί. Από αυτούς ξεκινούσαν 20μετροι μοχλοβραχίονες, οι οποίοι κατέληγαν κάτω από το βράχο. Με το σύνθημα ενός τυμπανιστή που καθοδηγούνταν από τον Μ. Χαρμπούρη, οι εργάτες στους γερανούς τράβαγαν προς τα κάτω τους μοχλούς, αναγκάζοντάς τους να ανασηκώσουν το βράχο, ενώ οι εργάτες στα βαρούλκα τέντωναν τα σχοινιά. Ετσι, τον Μάρτιο του 1769, ο βράχος ανατράπηκε και ακούμπησε στο χορταρένιο υπόστρωμα. Εκεί έμεινε έως το φθινόπωρο του 1769, διότι το έδαφος έπρεπε να είναι πολύ παγωμένο για να αντέξει τη μεταφορά αυτού του γρανιτένιου όγκου χωρίς να βουλιάξει.

Η μετακίνηση στο οριζόντιο έδαφος ξεκίνησε το χειμώνα του 1769-'70. Ο βράχος διήνυσε 6 χιλιόμετρα σε έξι εβδομάδες και έφθασε στο Νέβα το Φεβρουάριο του 1770. Εκεί, μία μεγάλων διαστάσεων φορτηγίδα «υποδέχτηκε» το τεράστιο φορτίο και με τη βοήθεια δύο μεγάλων πλοίων του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού έφτασε μέχρι την Πετρούπολη. Μετά από μήνες περιπετειών, στερήσεων, επιτυχιών και αποτυχιών, ο βράχος οδηγήθηκε στην πλατεία, όπου θα στηνόταν το άγαλμα.


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ