Associated Press

Κούρδοι ένοπλοι στη Σουλεϊμανίγια

Ο δεδηλωμένος στόχος των ενόπλων κουρδικών οργανώσεων του Ιράκ - η ένταξη Κιρκούκ και Μοσούλης στη δική τους συνομόσπονδη, αυτόνομη ή ακόμη κι ανεξάρτητη κρατική οντότητα - επιδιώκεται εμφανώς και διά των όπλων. Ο δημοσιογράφος Kim Sengupta σε ανταπόκρισή του για την εφημερίδα «Independent» από το Κιρκούκ έγραψε (23.4) ότι εναντίον των Κούρδων εκτοξεύεται η κατηγορία ότι πραγματοποιούν «εθνικές εκκαθαρίσεις», κι εναντίον των Αμερικανών ότι «το ανέχονται». Πολιτικοί εκπρόσωποι των Τουρκομάνων αξιώνουν «προστασία» βρετανικών και ευρωπαϊκών στρατευμάτων. Η πόλη, που γειτνιάζει με μερικές από τις πολυτιμότερες πετρελαιοπηγές του πλανήτη, είναι γεμάτη οπλισμένους άνδρες: μαχητές πεσμέργκα («αυτός που αντιμετωπίζει τον θάνατο» στα κουρδικά) της Πατριωτικής Ενωσης Κουρδιστάν του Τζαλάλ Ταλαμπάνι, πολεμιστές του Δημοκρατικού Κόμματος Κουρδιστάν του Μασούντ Μπαρζάνι, ένοπλοι Αραβες, μέλη ένοπλων οργανώσεων των Τουρκομάνων, Αμερικανοί στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων και μερικοί Βρετανοί. Ποιες δυνάμεις ευθύνονται για τους 11 νεκρούς και τους τουλάχιστον 50 τραυματίες των τελευταίων 10 ημερών; Ουδείς παραδέχεται πως ξέρει.

Οι Αμερικανοί ήδη έστειλαν 5.000 άνδρες στη Μοσούλη (22.3), για να αποτρέψουν την κλιμάκωση των συγκρούσεων των εθνοτικών ομάδων - τουλάχιστον αυτή δηλώνουν ότι είναι η πρόθεσή τους, κάτι που μένει να αποδειχθεί - παρά το γεγονός ότι, όπως έγραφε στην εφημερίδα «Observer» ο δημοσιογράφος Jason Burk, δεν έχουν δείξει καμία πρόθεση να το κάνουν μέχρι στιγμής. Στο μεταξύ ο Τζέι Γκάρνερ, ο απόστρατος Αμερικανός στρατηγός ο οποίος στον προηγούμενο Πόλεμο του Κόλπου είχε επιχειρήσει ως «σύνδεσμος» Αμερικανών Κούρδων και σήμερα (αφού μεσολάβησαν 12 χρόνια και μερικά ισραηλινά σεμινάρια) ανέλαβε την «πολιτική διοίκηση» του υπό την κατοχή των ΗΠΑ Ιράκ, στη συνάντησή του με τους Κούρδους ηγέτες υποσχόταν μια κυβέρνηση «μωσαϊκό», η οποία θα είναι «αντιπροσωπευτική όλων των εθνοτικών ομάδων του Ιράκ» στη Βαγδάτη. Πράγμα, πάντως, το οποίο δεν είναι και τόσο βέβαιο, ούτε ως προοπτική ούτε καν ως πρόθεση των Κούρδων -τουλάχιστον. Ταλαμπάνι και Μπαρζάνι θα προτιμούσαν συνομοσπονδία, αντιπροσωπευτική της ισχύος...

Η πρόθεση των Κούρδων «είναι να μας ταπεινώσουν και να μας σφαγιάσουν», λέει ο Μοχάμεντ Κεμάλ Γιαϊλιτζί, του Μετώπου των Τουρκομάνων. «Θέλουν να μας διώξουν», συμπληρώνει. «Αφού μας απομακρύνουν ώστε να μην είμαστε πλέον η πλειοψηφία, θα αλληλοσφαχτούν όπως πάντα». Οι Κούρδοι - αν μη τι άλλο -παραδέχονται ότι κάποιοι Τουρκομάνοι σκοτώθηκαν, καθώς οι «επιστρέφοντες στις εστίες τους» Κούρδοι, που έδιωξε ο Σαντάμ στην καμπάνια «αραβοποίησης» της περιοχής, τους έδιωξαν βίαια. «Αλλά να ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα. Οι Κούρδοι πλειοψηφούν εδώ. Οχι οι Τουρκομάνοι», λέει ο Μοχάμεντ Καμάλ Σαλάχ, στέλεχος του Δημοκρατικού Κόμματος Κουρδιστάν. Πρακτικά είναι αδύνατον να βγει άκρη. Οι Τουρκομάνοι ισχυρίζονται ότι το 65% των 600.000 κατοίκων στο ευρύτερο Κιρκούκ ανήκουν στη δική τους εθνότητα, οι Αραβες είναι το 25% και οι Κούρδοι και οι Ασσύριοι διαμοιράζονται στις υπόλοιπες περιοχές. Οι Κούρδοι υποστηρίζουν τ' αντίθετα. Οι Αμερικανοί αποφάσισαν να συγκροτήσουν ειδική επιτροπή μαζί με τους Κούρδους για «λυθεί» (;) το θέμα.

Τουρκία, Ιράν και Συρία παρακολουθούν πάντοτε ανήσυχα τα συμβαίνοντα στο Βόρειο Ιράκ. Τούρκοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες πιστεύουν ότι στόχος των Μπαρζάνι και Ταλαμπάνι είναι να διαμελίσουν το Ιράκ, να το «Λιβανοποιήσουν», όπως λένε επί λέξει. Διαβλέπουν έναν παρατεταμένο εμφύλιο, καγχάζοντας ότι σε μια τέτοια περίπτωση «οι Αμερικανοί θα νοσταλγούν τον Σαντάμ Χουσεΐν» και την πολιτική διατήρησης ενός συνεκτικού κράτους διά της σιδηράς χειρός του Μπά'αθ. Ωστόσο, είναι εμφανής μια προσπάθεια του Γκάρνερ να πειθαναγκάσει τους Κούρδους να συμμορφωθούν προς τις αμερικανικές επιταγές: να εγκαταλείψουν τις μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις τους όσον αφορά το διαμοιρασμό των κερδών από το πετρέλαιο, αρκούμενοι στο ποσοστό που θα (ευαρεστηθούν να) τους παραχωρήσουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις που θα εκμεταλλευτούν τα κοιτάσματα. Στο στρατηγικό επίπεδο, πάντως, οι ΗΠΑ έχουν ένα δίλημμα, έγραψε ο Andrew Borowiec στην εφημερίδα «The Washington Times» αυτήν την εβδομάδα. Να επιτρέψουν την ικανοποίηση του κουρδικού αλυτρωτισμού - ή τελικά όχι;

Στελέχη αμερικανικών διπλωματικών αποστολών στη Μέση Ανατολή βλέπουν το κουρδικό όνειρο ως αμερικανικό εφιάλτη. Ωστόσο, πολλοί διερωτώνται. «Υπάρχει ένα τίμημα για την κουρδική βοήθεια εναντίον του Σαντάμ», λέει ο Πίτερ Γκαλμπρέιθ, πρώην πρεσβευτής και ειδικός σε ζητήματα Μέσης Ανατολής. «Θα παραπλανήσουμε τους Κούρδους ξανά;» ρωτά. Ενα ερώτημα, για το οποίο, αντίθετα με τον Χένρι Κίσινγκερ τη δεκαετία του '70, ουδείς μοιάζει να έχει ξεκάθαρη απάντηση στην Ουάσιγκτον. Πολύ περισσότερο, επειδή οι κάπου 16 εκατομμύρια Κούρδοι της Τουρκίας βλέπουν όσα συμβαίνουν στο Ιράκ σε άμεση συνάρτηση με το δικό τους μέλλον, πράγμα που ισχύει και για τα περίπου 4 εκατομμύρια Ιρανούς Κούρδους. Το ενδεχόμενο της ενίσχυσης αυτού που μετατράπηκε σε κουρδικό κρατικό μόρφωμα στο Βόρειο Ιράκ από το 1991 κι εδώ ναρκοθετεί ολόκληρη την περιοχή. Το θέλουν αυτό στην Ουάσιγκτον; Ισως, ίσως όχι. Ενας Αμερικανός διπλωμάτης είπε στην «Washington Times» πως οι Κούρδοι «δεν πρέπει να θεωρούνται οπωσδήποτε σύμμαχοι» των Αμερικανών.

Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει την κοινή γνώμη ότι το πρόβλημα της επανένωσης θα λυθεί με το ειδικό βάρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη βάση του σχεδίου του ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν. Στην προσπάθειά του να υπεραμυνθεί του ευρωενωσιακού ρόλου, ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης σε ομιλία του στην Κύπρο μετέφερε την επίλυση του Κυπριακού στο πλαίσιο του λεγόμενου κοινοτικού κεκτημένου. Το ασαφές και διασταλτικό αυτό πλαίσιο είναι ένα πρώτο βήμα στο συνταίριασμά του με το ΝΑΤΟικό πλαίσιο, που αποτελεί τον έτερο πυλώνα της ευρωατλαντικής συμμαχίας.

Αυτή τη στιγμή της ενσωμάτωσης της Κύπρου στην υπαρκτή Ευρωπαϊκή Ενωση, στο προσκήνιο βρίσκεται ο ευρωενωσιακός της δρόμος. Αυτό μαζί με την έκδηλη διαφορά συμφερόντων του γαλλο-γερμανικού άξονα από τις ΗΠΑ συσκοτίζεται στο βάθος της σκηνής ο χώρος που συναντιούνται απρόσκοπτα τα ευρύτερα ευρωατλαντικά συμφέροντα δηλαδή το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, είναι υπαρκτή, αποδεκτή κι υπογεγραμμένη απ' όλους τους εταίρους της συμμαχίας η συμφωνία ενίσχυσης της αγγλο-αμερικανικής επίθεσης στο Ιράκ από το ΝΑΤΟ. Στις τωρινές συνθήκες της αγγλο-αμερικανικής κατοχής του Ιράκ και στη διελκυστίνδα των ενδοσυμμαχικών συμφερόντων, δείχνει αναγκαία η προώθηση του ΝΑΤΟ στο προσκήνιο.

Το πιθανολογούμενο αυτό θα περιπλέξει περισσότερο το ήδη περιπλεγμένο κυπριακό πρόβλημα. Εάν η Σούδα της Κρήτης αποτέλεσε το κύριο στρατηγικό ορμητήριο των ΗΠΑ κατά του Ιράκ, η Κύπρος θα είναι ο κορυφαίος στρατηγικός χώρος για τις μιλιταριστικές ενέργειες της Δυτικής Συμμαχίας στην περιοχή, είτε επιμεριστικά είτε στο σύνολό της. Εδώ οφείλεται η κραυγή του Ελληνα πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη ότι το «σχέδιο Ανάν» είναι «ιστορική ευκαιρία». Εδώ οφείλεται κι η κραυγή του προέδρου της ΝΔ Κώστα Καραμανλή «περί εθνικού συμφέροντος».