Στη δίνη ριζικών και αλλεπάλληλων αλλαγών βρίσκεται τα τελευταία τρία χρόνια η Σερβία, με πλέον χαρακτηριστική την προσχηματική επιβολή στρατιωτικού νόμου που ήρθη προ βδομάδων μόνον επιφανειακώς.... Ο Βλαντιμίρ Κρίσνιανικ, σύμβουλος Διεθνών Σχέσεων του προέδρου του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και μέλος της επιτροπής «ΣΛΟΜΠΟΝΤΑ», για την απελευθέρωση του πρώην Προέδρου της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας, μιλά στο «Ρ», όχι μόνο για τα απτά αποτελέσματα της επιβολής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στη Σερβία, αλλά τις ιδιωτικοποιήσεις, το μπαράζ κατασταλτικών μέτρων έναντι της αντιπολίτευσης, την επιδείνωση της ζωής των εργαζομένων, την κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο και την αντίσταση του πρώην Προέδρου της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας στη Χάγη.

-- Ποια είναι η τρέχουσα πολιτική κατάσταση στη χώρα μετά τη δολοφονία Τζίντζιτς και την επακόλουθη επιβολή στρατιωτικού νόμου στη Σερβία;

-- Ο στρατιωτικός νόμος ήρθη πριν λίγες βδομάδες, αλλά μπορούμε έως και σήμερα να δούμε την επίδρασή του στην παρούσα κατάσταση, καθώς δεν έχουν αλλάξει και πολλά απ' την άρση του καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης. Επί παραδείγματι, και σήμερα η κράτηση υπόπτων απ' την αστυνομία μπορεί να διαρκέσει βδομάδες ή και μερικούς μήνες δίχως την απαγγελία κατηγοριών... Και εδώ αποκαλύπτεται η υποκρισία διάφορων διεθνών οργανισμών και μικρότερων οργανώσεων που ασχολούνται με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων... Κανείς απ' αυτούς δεν κατήγγειλε τη σωρεία παραβιάσεων πολιτικών και προσωπικών ελευθεριών, που έγιναν στη Σερβία από εκείνο το διάστημα και έπειτα... Είναι επίσης ενδεικτικό πως η Ενωση Σερβίας - Μαυροβουνίου έγινε δεκτή στο Συμβούλιο της Ευρώπης ενώ ίσχυε ακόμη ο στρατιωτικός νόμος και η έκτακτη κατάσταση και ενώ υποτίθεται πως οι όροι ένταξης είναι η δημοκρατία και η τήρηση της έννομης τάξης και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα σε μία χώρα... Και όμως, όλα αυτά είχαν καταπατηθεί...

Επιπλέον, υπό το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης ανεστάλησαν όλες οι συνδικαλιστικές ελευθερίες και δραστηριότητες. Είναι ενδεικτικό πως η κατάσταση αυτή που επιβλήθηκε μόλις λίγες ώρες απ' τη δολοφονία Τζίντζιτς έγινε υπό την ακόλουθη συγκυρία: το διάστημα που διάφορες ομάδες εργαζομένων σε ποικίλους κλάδους είχαν εξαγγείλει απεργίες ενάντια στην ανεργία, στη συρρίκνωση των έως πρότινος κεκτημένων εργατικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων κλπ., αλλά και για πολλά άλλα υπαρκτά προβλήματα για το μέσο Σέρβο εργαζόμενο, που σε έναν μεγάλο αριθμό δεν ξέρει πώς να εξασφαλίσει τα προς το ζην για τον ίδιο και την οικογένειά του... Αυτή την άνοιξη, προ της δολοφονίας Τζίνζτιτς, όλοι ανέμεναν μεγάλες εργατικές, απεργιακές κινητοποιήσεις...

-- Η κυβέρνηση Ζίβκοβιτς φαίνεται πως εκμεταλλεύτηκε την επιβολή στρατιωτικού νόμου για να εξαπολύσει ένα μπαράζ διώξεων κατά πρώην και νυν αξιωματούχων στον δικαστικό τομέα, στο στρατό, στις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας κλπ.; Μήπως ο απώτερος στόχος της κυβέρνησης Ζίβκοβιτς είναι η δημιουργία νέων δομών εξουσίας σε κάθε φάσμα των θεσμών;

-- Εχετε απόλυτο δίκαιο! Δεν είναι μόνον πως επιχειρεί να στήσει τις δικές της δομές αλλά και να αποδυναμώσει άλλες νευραλγικές υποδομές του κράτους. Ολοι οι πολιτικοί στη Σέρβια γνωρίζουν πως δεν είναι η Νατάσα Μίτσιτς (πρόεδρος του Κοινοβουλίου και ασκούσα χρέη προσωρινού Προέδρου της Σερβίας) πίσω από όλα αυτά, ούτε ακόμη και ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζίβκοβιτς. Ο πραγματικός «διοικητής» της Σερβίας είναι σήμερα ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Βελιγράδι, Γουίλιαμ Μοντγκόμερι! Τίποτε δεν μπορεί να γίνει στη Σερβία δίχως τη συναίνεσή του. Ετσι, θεωρούμε πως η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης δε σχεδιάστηκε από τα μέλη της σημερινής κυβέρνησης αλλά από εκείνον...

-- Αυτό πιστεύετε;

-- Οχι απλώς το πιστεύω... Είμαι βέβαιος!

-- Σας ρωτώ, γιατί όσον τουλάχιστον αφορά στην επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, προς τα έξω δεν ακούστηκαν οι αντιδράσεις σερβικών αντιπολιτευόμενων κομμάτων, εκτός κάποιων ψιθύρων διαμαρτυρίας από τον Βόισλαβ Κοστούνιτσα...

-- Το πρόβλημα είναι πως η ηγεσία των περισσότερων πολιτικών κομμάτων είναι είτε διεφθαρμένη, είτε δρα υπό το καθεστώς εκβιασμών. Οταν όλοι δίχως κατηγορίες συλλαμβάνονται είναι φυσικό οι άνθρωποι να φοβούνται... Το άλλο είναι πως απαγορεύτηκε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να κάνουν οιοδήποτε επικριτικό σχόλιο αναφορικά με την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, πλην ίσως της προστασίας που απολάμβανε μία μερίδα του Τύπου όταν δημοσιοποιούσε τις απόψεις και επικρίσεις του Κοστούνιτσα και του κόμματός του (Δημοκρατικό Κόμμα Σερβίας).

Ετσι, μου φαίνεται, πως αυτή η κυβέρνηση είναι προσωρινή με την έννοια πως έχουν σκοπό να κάνουν όλη τη βρώμικη δουλειά: να καταπνίξουν την αντιπολίτευση όσο περισσότερο δυνατόν, να κάνουν μια σειρά από «μεταρρυθμίσεις» και να κηρύξουν εκλογές ώστε κάποιες δυνάμεις, εντός και εκτός κυβέρνησης, όπως ο Β. Κοστούνιτσα, ο αντιπρόεδρος (της σερβικής κυβέρνησης) Νεμπόισα Τσόβιτς ή ο Μίρολιουμπ Λάμπους (της ομάδας των 17+ οικονομολόγων) να φανούν ηπιότεροι και πιο ελκυστικοί σε μια μεγάλη μερίδα πολιτών - ψηφοφόρων και να αναδειχτούν στην εξουσία. Είμαστε βέβαιοι πως παρά τις προσπάθειές τους, οι λογικοί πολίτες και αυτοί που ξέρουν έστω και κάποια απ' τα αληθινά γεγονότα δε θα παρασυρθούν και θα αντιδράσουν... Κυρίως, επειδή ολοένα και περισσότεροι συνειδητοποιούν πως η κατάσταση σήμερα είναι πολύ χειρότερη από εκείνη που επικρατούσε έως το 2000 και δη κατά τη διάρκεια των πολέμων...

-- Λέτε ότι οι πολίτες τα γνωρίζουν αυτά. Μιλούσατε νωρίτερα για τα πραγματικά προβλήματα των Σέρβων εργαζομένων, για την ανεργία, την ανέχεια. Πώς λοιπόν οι Σέρβοι εργαζόμενοι αντιδρούν σ' αυτή την κατάσταση;

-- Είναι σύνθετο ζήτημα. Πρώτα απ' όλα, η ηγεσία των δύο κυριότερων συνδικαλιστικών ενώσεων είναι διεφθαρμένη, όπως και πολλά κόμματα. Γι' αυτό και είναι έτοιμοι να κάνουν συμφωνίες με την κυβέρνηση.

-- Μα έχουν ήδη κάνει...

-- Ναι. Αλλά η κατάσταση των εργαζομένων είναι τόσο κακή ώστε πολλοί να είναι αποφασισμένοι να πραγματοποιήσουν απεργίες και άλλες κινητοποιήσεις δίχως τη συγκατάθεση των συνδικαλιστών ηγετών. Γιατί οι εργάτες δεν αντέχουν άλλο... Εχουμε αυθόρμητα κινήματα εργαζόμενων. Υπάρχει αγωνιστικό δυναμικό... Απ' την άλλη πλευρά, έγκειται στις προοδευτικές δυνάμεις πώς θα οικοδομήσουν εμπιστοσύνη με τις εργατικές δυνάμεις και τις συνδικαλιστικές ενώσεις προκειμένου να παλέψουν... Ομως αυτή δεν είναι μία γρήγορη διαδικασία, αλλά είμαι πεπεισμένος πως σε κάποιους μήνες θα έχουμε αποτελέσματα σ' αυτό τον τομέα.

-- Οι κυβερνήσεις των τελευταίων τριών χρόνων στη Σερβία μιλούν για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα. Κυρίως εφαρμόζουν μπαράζ ιδιωτικοποιήσεων. Τι δεν έχει ιδιωτικοποιηθεί σήμερα στη Σερβία;

-- Στην πραγματικότητα, πολύ λίγα σημαντικά πράγματα δεν έχουν ιδιωτικοποιηθεί με την τακτική των δημοπρασιών. Κυρίως, έχουν ιδιωτικοποιηθεί - δημοπρατηθεί πολλές επιχειρήσεις με ευθύνη της αρμόδιας κρατικής υπηρεσίας.

-- Ποιοι τις αγοράζουν;

-- Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που είναι πολύ φθηνές, δεν αγοράζονται ως επί το πλείστον από το ξένο κεφάλαιο. Υπάρχουν ορισμένα λόμπι στη Σερβία που παίρνουν πολλές φορές προμήθεια απ' τους υποψήφιους αγοραστές προκειμένου αυτοί να αγοράσουν μία εταιρία. Σε κάποιες περιπτώσεις δε δημοσιοποιούνται τα ονόματα των νέων, πραγματικών ιδιοκτητών. Αυτά τα λόμπι έτσι δουλεύουν και κερδίζουν. Οπως πάει το πράγμα, οι περισσότερες επιχειρήσεις πέφτουν στα χέρια μερικών οικογενειών, μίας νέας τάξης ντόπιου κεφαλαίου. Υπάρχουν αλλαγές επίσης σε θεσμικό ή άλλο πλαίσιο προκειμένου να προσελκυθούν όχι απλώς οι ξένοι επενδυτές, αλλά οι Αμερικανοί επενδυτές. Τώρα, για παράδειγμα, οι Αμερικανοί αγόρασαν τη μεγαλύτερη σερβική εταιρία χάλυβα, παρά το γεγονός πως οι Γερμανοί είχαν εξίσου εκδηλώσει ενδιαφέρον και η σερβική εταιρία, χρόνια πριν, είχε αναπτύξει πολυετή συνεργασία με ανάλογες γερμανικές εταιρίες...

-- Ας δούμε τώρα την κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο. Ο εκεί διοικητής του ΟΗΕ Μ. Στάινερ δήλωσε πως έως το τέλος του 2003 θα μεταβιβάσει όλες τις εξουσίες του στους λεγόμενους κοσσοβάρικους θεσμούς. Εάν το πετύχει, θα είναι αυτό ένα ακόμη βήμα προς την ανεξαρτητοποίηση και τη διατήρηση της αστάθειας στην περιοχή;

-- Αυτό εξαρτάται, πρώτον, από τις εξελίξεις στη Σερβία. Εάν πετύχουμε να αλλάξουμε το σημερινό καθεστώς, ίσως μπορέσει να σταματήσει η διαδικασία ανεξαρτητοποίησης για το Κοσσυφοπέδιο με την εφαρμογή νέων πολιτικών στην περιοχή και με τη συνεργασία και άλλων βαλκανικών χωρών. Είχαμε βέβαια προσφάτως τη συνάντηση βαλκανικών χωρών στο Βελιγράδι που έγινε μεσούσης της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης. Ομως, και εκεί δεν έγιναν σπουδαία πράγματα... μιας που πολλές από τις κυβερνήσεις των βαλκανικών χωρών χειραγωγούνται ή ενδίδουν στα συμφέροντα ξένων δυνάμεων, όπως οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ... Στην πραγματικότητα, όμως, τα πράγματα εξαρτώνται από τους λαούς της Βαλκανικής. Πρέπει όλοι να αναρωτηθούμε: Θα αφήσουμε την περιοχή μας να μεταβληθεί σε ένα πεδίο της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς; Να μετατραπεί σε στρατιωτικές βάσεις ή πεδία δοκιμών διαφόρων όπλων; Είναι προς συμφέρον όλων μας να συνεργαστούμε και περιφερειακά και να βρούμε μία λύση ακόμη και για το Κοσσυφοπέδιο με τρόπο που να τιμά την εθνική κυριαρχία των Σέρβων αλλά και τα συμφέροντα, τις διαθέσεις και τις προσδοκίες της αλβανικής πλειοψηφίας. Ομως μια διαδικασία που κινείται στις ατραπούς της ξένης κυριαρχίας, δε θα είναι παρά μία ακόμη βόμβα αποσταθεροποίησης στα Βαλκάνια...

-- Ας δούμε τώρα και ένα άλλο κεφάλαιο της σερβικής πολιτικής ζωής: τη δίκη του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στη Χάγη. Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις γύρω απ' αυτή τη δίκη με πρωταγωνιστή τον πρώην Πρόεδρο, που κατά κάποιο τρόπο υπέστη και αυτός τις συνέπειες της επιβολής στρατιωτικού νόμου στη Σερβία;

-- Ο Πρόεδρος έστειλε το δικό του μήνυμα από τη Χάγη, αμέσως μόλις η κυβέρνηση στο Βελιγράδι άρχισε - σε συντονισμό με την Εισαγγελία της Χάγης - να διασπείρει ψεύδη αναφορικά με τη δήθεν ανάμειξή του σε εγκλήματα του παρελθόντος, ακόμη και για τη δολοφονία του Τζίντζιτς... Οπως είπε δεν είναι δυνατόν να έχει ο ίδιος ή πρώην αξιωματούχοι ανάμειξη σε μία τέτοια ενέργεια, που σημειωτέον έγινε ενώ ο Τζίντζιτς σε συνεργασία με τον αντιπρόεδρο Τσόβιτς - επιθυμώντας ακόμη μία φορά να αυξήσουν τη χαμηλή δημοτικότητά τους - πίεζαν για τη διευθέτηση του τελικού «στάτους κβο» στο Κοσσυφοπέδιο έως και την επιστροφή σερβικών δυνάμεων στην περιοχή...

Σε άλλο σημείο, ο Πρόεδρος Μιλόσεβιτς στο τελευταίο δημόσιο μήνυμα που απέστειλε στο γιουγκοσλαβικό λαό και στη διεθνή κοινή γνώμη στα τέλη του περασμένου μήνα, κατήγγειλε όχι μόνο το συνεχιζόμενο δικαστικό φιάσκο εναντίον του, αλλά και τη χρήση όλων των ατελέσφορων, έως τώρα, ψυχολογικών, πολιτικών, επικοινωνιακών μέσων εναντίον του αλλά και εναντίον μελών της οικογένειάς του, εκ των οποίων κάποια, όπως η σύζυγός του Μιριάνα Μάρκοβιτς, διώκονται και ποινικά με κατασκευασμένες κατηγορίες. Κατήγγειλε επιπλέον πως πίσω από τη δολοφονία Τζίντζιτς ήταν και εκείνοι που το σημερινό καθεστώς επαίνεσε για τη «συμβολή τους» στο πραξικόπημα της 5ης Οκτώβρη 2000. Οι ίδιοι που με τα πρόσωπα καλυμμένα εισέβαλαν πάνοπλοι για να τον συλλάβουν, να τον απαγάγουν και να τον εκδώσουν στη Χάγη!

-- Τι θα συμβεί στη Χάγη στις 28 του Ιούνη;

-- Είναι γνωστός σε όλες τις προοδευτικές δυνάμεις ο παράνομος χαρακτήρας του δικαστηρίου του ΟΗΕ για την πρώην Γιουγκοσλαβία. Επίσης, το γεγονός πως ο σκοπός του δεν είναι ούτε η δικαιοσύνη, ούτε τα Ηνωμένα Εθνη. Εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εγκληματιών πολέμου που διέλυσαν και βομβάρδισαν τη χώρα μας. Δεν υπάρχει κανένας άλλος θεσμός στον κόσμο που να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια περισσότερο απ' αυτό. Στις 28 του Ιούνη, λοιπόν, καλούμε όλους τους Σέρβους της διασποράς και πολύ περισσότερο τους Ελληνες κομμουνιστές, τους Ευρωπαίους, αλλά και κάθε έντιμο πολίτη, να διαδηλώσουν μαζί μας στη Χάγη και να δείξουν την αλληλεγγύη τους όχι μόνον στον Πρόεδρο Μιλόσεβιτς που αγωνίζεται για την υπεράσπιση όχι του εαυτού του αλλά του λαού του. Αλλά και για να εκφράσουν την υποστήριξή τους για την αλήθεια και τη δημοκρατία όλων των λαών. Στη Χάγη λοιπόν, τον Ιούνη θα συγκεντρωθούμε έξω από το Δικαστήριο της Χάγης απαιτώντας την απελευθέρωση του Μιλόσεβιτς και την κατάργηση ενός «δικαστηρίου» που δεν είναι παρά ένα ακόμη όργανο συνέχισης της επίθεσης κατά των λαών...