Σε τροχιά ενεργειακής έλλειψης φαίνεται να εισέρχεται μετά από 50 και πλέον χρόνια απρόσκοπτης ηλεκτροδότησης η χώρα. Και αν πρόπερσι τα φαινόμενα τύπου Καλιφόρνιας φαίνονταν τόσο μακρινά όσο και η χιλιομετρική απόσταση με την ομώνυμη πολιτεία των ΗΠΑ, σήμερα, εξαιτίας της κυβερνητικής πολιτικής, ο ελληνικός λαός, αρχίζει να νιώθει στο πετσί του, τι πραγματικά εστί απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ποιο τελικά θα είναι το τίμημα της εισόδου των ιδιωτών στην αγορά. Αλλωστε, πριν λίγες μέρες, ο «Ρ» αποκάλυψε, για το πώς η κυβέρνηση και η ΔΕΗ προτίθενται να αντιμετωπίσουν τον ελληνικό λαό, μπροστά στο διαφαινόμενο ενεργειακό έλλειμμα και μια ενδεχόμενη κρίση. Υπενθυμίζουμε ότι η ΔΕΗ, με εγκύκλιο προς τους αγρότες, τους προειδοποιεί ότι αν συνεχίσουν να ποτίζουν τα χωράφια τους από τις 11π.μ. έως τις 2 το μεσημέρι, θα τους κόβει το ρεύμα....

Βέβαια, η ΔΕΗ δικαίως επικαλείται ότι η επιβάρυνση του συστήματος κατά τις ώρες αιχμής μπορεί να επηρεάσει την ομαλή ηλεκτροδότηση των καταναλωτών, ωστόσο, για να φτάσουμε μέχρι αυτό το σημείο, έχουν συμβεί αρκετά πράγματα. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι απειλές της ΔΕΗ, έρχονται μόλις δύο χρόνια μετά από την ιδιωτικοποίησή της.

Η αύξηση της ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί να αποδοθεί σε τυχαίους παράγοντες, αλλά αντιθέτως, είναι σχεδόν απόλυτα προβλέψιμη. Συνεπώς, το να ισχυριστεί κάποιος ότι έπεσε έξω ο ενεργειακός σχεδιασμός, θα έλεγε ένα πολύ μεγάλο ψέμα. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με μια συνειδητή επιλογή της κυβέρνησης, που προωθεί την παράδοση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στους ιδιώτες. Θα μπορούσε να καταγγελθεί η εμμονή της κυβέρνησης να βάλει στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας ιδιώτες με εγγυήσεις και κάθε άλλου είδους κίνητρα. Εδώ όμως έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια ξετσιπωσιά, που υποτάσσει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην επιδίωξη αποκόμισης κερδών. Αν και στα γεννοφάσκια της, η απελευθέρωση της αγοράς, δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν υποστεί σημαντικές οικονομικές και άλλες βλάβες από τα μικρής εκτάσεως, πλην πολύωρα μπλακ άουτ. Βεβαίως, υπάρχουν και απρόβλεπτες ζημιές σε ένα δίκτυο εκατοντάδων χιλιάδων χιλιομέτρων, ωστόσο, το τελευταίο διάστημα το κακό παραέγινε...

Με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, εφαρμόστηκε το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της Επιχείρησης στην κατεύθυνση αύξηση της κερδοφορίας της. Στο πλαίσιο αυτό, περικόπηκαν οι επενδύσεις στην παραγωγή, στα δίκτυα, ενώ το προσωπικό μειώνεται με γεωμετρική πρόοδο. Συγκεκριμένα, για κάθε 10 αποχωρήσεις εργαζομένων της ΔΕΗ θα γίνεται μία μόνο πρόσληψη. Ετσι η ΔΕΗ έχει μπει σε μια τροχιά υποβάθμισης στα θέματα ποιότητας, αλλά αντιθέτως έχει δει τα κέρδη της να εκτοξεύονται.

Το άμεσο μέλλον, όμως, για τον ελληνικό λαό, διαγράφεται εξαιρετικά ζοφερό, τόσο για την επάρκεια σε ηλεκτροδότηση, όσο και για την τιμή που θα πληρώνει την κιλοβατώρα. Αυτά προκύπτουν από το νόμο που προωθεί η κυβέρνηση, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την είσοδο των ιδιωτών στην ηλεκτροπαραγωγή. Από αυτή την ιστορία, ο μόνος χαμένος είναι ο ελληνικός λαός, αφού τόσο η ΔΕΗ, όσο και οι μελλοντικοί ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί είναι εξασφαλισμένοι. Οι θρυλούμενες κόντρες ΔΕΗ και ιδιωτών για το μοντέλο απελευθέρωσης, ουσιαστικά δεν έχουν καμία σημασία, διότι ο καθένας επιδιώκει να εξασφαλίσει εκ των προτέρων τα μεγαλύτερα κέρδη.

Σύμφωνα με τις κυβερνητικές επιλογές όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο νομοθέτημα που εξετάστηκε τη βδομάδα που μας πέρασε στο Βουλή, ο Διαχειριστής του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ) θα προκηρύσσει διαγωνισμούς για την κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής. Η προκήρυξη των διαγωνισμών θα εξαρτάται από τις προβλεπόμενες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια για τις οποίες θα γνωμοδοτεί ο ΔΕΣΜΗΕ και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Οι επιτυχόντες των διαγωνισμών, θα υπογράφουν μακροχρόνιες συμβάσεις ισχύος με το ΔΕΣΜΗΕ και ο «παραγωγός υποχρεούται έναντι ανταλλάγματος να παρέχει σε μελλοντικό χρόνο διαθεσιμότητα ηλεκτρικής ισχύος νέων μονάδων για ορισμένο μέγεθος ισχύος και για ορισμένο χρονικό διάστημα». Προκύπτει πως ο ΔΕΣΜΗΕ θα χρηματοδοτεί εκ των προτέρων τους παραγωγούς, με τη δέσμευση των τελευταίων σε συγκεκριμένο χρόνο να διαθέτουν συγκεκριμένο μέγεθος ισχύος. Η πρόβλεψη αυτή, πέραν της διασφάλισης απορρόφησης της ηλεκτρικής ενέργειας, εξασφαλίζει σε ένα βαθμό και τη χρηματοδότηση των επενδύσεων, μέγα ζήτημα για τους ιδιώτες που δε διαθέτουν χρήμα για την κατασκευή μονάδων..

Στην πρώτη φάση, θα προκηρυχτεί διαγωνισμός για την κατασκευή μονάδων ισχύος 1.300MW κάτι που πρακτικά σημαίνει 3 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Σύμφωνα με το υπουργείο Ανάπτυξης, οι δύο μονάδες θα είναι αμιγώς ιδιωτικές, ενώ στην τρίτη θα μπορεί να συμμετάσχει και η ΔΕΗ με μειοψηφικό πακέτο. Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί στους διαγωνισμούς δεν είναι γνωστή, αφού όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο «οι όροι και οι προϋποθέσεις συμμετοχής, τα κριτήρια επιλογής για την ανάδειξη της πλέον συμφέρουσας από οικονομικής άποψης προσφοράς, το μέγιστο και το ελάχιστο των προσφορών και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια θα καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης, μετά από γνώμη της ΡΑΕ». Συνεπώς, κανείς από τώρα δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα, ποια θα είναι τα κριτήρια και πιθανόν οι μεθοδεύσεις για την κατακύρωση των διαγωνισμών και την πριμοδότηση συγκεκριμένων ιδιωτών.

Σύμφωνα, όμως, με το νομοσχέδιο που αναμένεται από μέρα σε μέρα να ψηφιστεί, η εγκατάσταση νέου δυναμικού ηλεκτροπαραγωγής από τη ΔΕΗ, πρέπει να συνδυάζεται με την απόσυρση παλαιών μονάδων ίδιας ισχύος. Κατά το νομοσχέδιο «οι εν λόγω παλαιές μονάδες παραμένουν σε ψυχρή εφεδρεία και η λειτουργία και η διαχείρισή τους περιέρχεται στο ΔΕΣΜΗΕ αποκλειστικά για την παροχή από τον ίδιο επικουρικών υπηρεσιών και εφεδρείας». Από αυτή τη ρύθμιση προκύπτουν αρκετά ερωτήματα, όπως ποιος θα αναλάβει το κόστος συντήρησης των μονάδων, το προσωπικό, με ποιους όρους θα λειτουργούν, αλλά και το αν οι μονάδες αυτές που θα βρίσκονται υπό ψυχρή εφεδρεία, δεν ξεπουληθούν σε ιδιώτες! Η αρχή θα γίνει με τη μονάδα στο Λαύριο, για την οποία η ΔΕΗ πήρε την άδεια με την προϋπόθεση όμως, ότι θα αποσύρει την ίδια ισχύ, δηλαδή θα πρέπει να σταματήσει τη λειτουργία μονάδων ίσης δυναμικότητας με αυτήν της νέας μονάδας στο Λαύριο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επάρκεια σε ηλεκτρική ενέργεια.