Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 και μετά επιταχύνεται η συγκέντρωση του τραπεζικού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις πήρε προς τα τέλη της δεκαετίας, ενόψει της ανασχεδιαζόμενης στρατηγικής της πλουτοκρατίας για την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Η όλη διαδικασία συντελέστηκε σχεδιασμένα στο πλαίσιο διαφόρων συμφωνιών και κρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων, ανάμεσα σε επιμέρους μερίδες του κεφαλαίου και τις κυβερνήσεις της περιόδου. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να πρωτοστατεί στην αναδιανομή της πίτας σε συμφωνίες με τους διάφορους τραπεζικούς ομίλους. Οπως και στο παρελθόν έτσι και σήμερα η «μαγιά» είναι έτοιμη στην υπάρχουσα τραπεζική δομή, τις πάλαι ποτέ λεγόμενες κρατικές τράπεζες. Στη συγκεκριμένη διαχείριση - και καταλήστευση - της περιουσίας των λαϊκών στρωμάτων από τη δράκα του τραπεζικού κεφαλαίου βασίστηκε τόσο η συγκεντροποίηση σε 5 ομίλους όσο και η επέκτασή τους σε νέες δουλιές και νέες αγορές. Με κρατικομονοπωλιακό σχεδιασμό πραγματώθηκε και η επέκταση των ντόπιων τραπεζών στα Βαλκάνια, όπου εδώ και μερικά χρόνια επιχειρούν πάνω στο χρυσοφόρο, γι' αυτούς, έδαφος των αντεπαναστατικών ανατροπών.

Πρόσφατα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην εξαμηνιαία έκθεση για την οικονομία αναφέρει ότι η «ελληνική οικονομία μπόρεσε να δραστηριοποιήσει» τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα σε 20 χώρες μέσω 26 θυγατρικών πιστωτικών ιδρυμάτων και 20 υποκαταστημάτων. Στην ίδια έκθεση προσθέτουν ότι οι ντόπιοι τραπεζικοί όμιλοι «ελέγχουν ποσοστό 10% -15% του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών σε κάθε χώρα της περιοχής των Βαλκανίων με εξαίρεση την ΠΓΔΜ όπου το ποσοστό είναι 28%».

Ο ελληνικός λαός, όπως και οι λαοί της περιοχής, τίποτα το καλό δεν έχουν να περιμένουν από το πλιάτσικο στα Βαλκάνια και την περιοχή. Φανερό είναι ότι η συγκεκριμένη δομή του τραπεζικού συστήματος, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, δεν εξυπηρετεί καμία απολύτως ανάγκη των λαϊκών τάξεων, μισθωτών, μικροεπαγγελματιών, αγροτών και συνταξιούχων. Ούτε στην Ελλάδα, ούτε στα κράτη των Βαλκανίων. Και βέβαια η εξυπηρέτηση των αναγκών και των προτεραιοτήτων της λαϊκής οικονομίας είναι υπόθεση αποκλειστικά των λαϊκών στρωμάτων, να έρθουν σε αντίθεση και σε συνολική ρήξη με τα μονοπώλια.

Από τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στην «Ιονική», πριν αυτό το «φιλέτο» εκποιηθεί στον όμιλο Κωστόπουλου

Από τις μέχρι τώρα εξελίξεις και τα δεδομένα προκύπτει ότι:

• Ο Ομιλος Λάτση πρωτοστάτησε στη διαδικασία συγκεντροποίησης του τραπεζικού κεφαλαίου στην Ελλάδα με την απορρόφηση άλλων τραπεζών και πάνω στο έδαφος που του εκχώρησαν οι διοικήσεις κρατικών τραπεζών και οι κυβερνήσεις. Το 1996 απορροφά την «Interbank» και ένα χρόνο αργότερα (1997) εξαγοράζει τα περισσότερα από τα υποκαταστήματα της «Credit Lyonais» (Hellas). Το 1998 αποκτά την «Τράπεζα Αθηνών» που τότε κατείχαν ο κορεατικός όμιλος HANWA και η Εθνική Τράπεζα. Ο όμιλος Λάτση αξιοποιεί το νέο απόκτημα χρησιμοποιώντας το σαν όχημα εισαγωγής στη Σοφοκλέους, απ' όπου αντλεί ζεστό δωρεάν χρήμα για τα περαιτέρω. Μάλιστα η σχέση ανταλλαγής των μετοχών είναι σαφώς υπέρ των μεγαλομετόχων του Λάτση και σε βάρος της «Τράπεζας Αθηνών». Την ίδια χρονιά (1998) αποκτά από την Τράπεζα της Ελλάδας και την «Τράπεζα Κρήτης» που διέθετε 88 καταστήματα. Από τότε επίσης αρχίζει να βάζει πόδι και στην «Τράπεζα Εργασίας» αγοράζοντας αρχικά πάνω από το 10% των μετοχών, ποσοστό που αυξάνει σε 20% με αγορές μετοχών μέσω του χρηματιστηρίου. Στη συνέχεια και σε συνεργασία με το στρατηγικό εταίρο τους, τη γερμανική «Deutsche Bank» προχωρά σε επιθετική εξαγορά της «Τράπεζας Εργασίας». Για την απόσπαση μεριδίων αγοράς διαγκωνίζονται με την Τράπεζα Πειραιώς, η οποία υπέβαλε αντιπροσφορά με καλύτερους όρους. Τελικός νικητής αποδείχτηκε ο Ομιλος Λάτση και η συγχώνευση ολοκληρώθηκε τον Ιούλη 2000. Η «νέα» τράπεζα μετονομάζεται σε «EFG Eurobank Ergasias». Την ίδια χρονιά (2000) ο όμιλος Λάτση αρχίζει να βάζει πόδι και στη ρουμανική αγορά με την εξαγορά μέρους του μετοχικού κεφαλαίου της «Bank Post». Πρόσφατα (Ιούλης 2003) και μετά από διαδοχικές αυξήσεις του ποσοστού της αποκτά το πλειοψηφικό πακέτο (53,25%) της τράπεζας που είναι η τρίτη σε μέγεθος για τη Ρουμανία. Φέτος (Μάρτης 2003) εξαγόρασαν και το 68% της (μικρής) γιουγκοσλαβικής τράπεζας «Postbanka». Στη Βουλγαρία ελέγχουν την «Bulgarian Post Bank» (ιδρύθηκε τo 1991) και είναι η πέμπτη σε μέγεθος. Στην ελληνική αγορά το 2001 περιέρχεται στην κατοχή τους η επενδυτική τράπεζα «Telesis», η οποία προηγουμένως είχε απορροφήσει τη «Δωρική Τράπεζα».
• Ο Ομιλος Εθνικής Τράπεζας ξεκινά τη διαδικασία μεγέθυνσης το 1997 με την ενοποίηση των δυο θυγατρικών της στεγαστικών τραπεζών, της Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας Ελλάδος (ΕΚΤΕ) και και της Εθνικής Στεγαστικής Τράπεζας. Η συγχώνευση των στεγαστικών τραπεζών με την Εθνική ολοκληρώνεται και τυπικά μέσα στο 1998. Επίσης, το 1997 ενοποιούνται και οι δυο υπάρχουσες ασφαλιστικές εταιρίες του Ομίλου («Εθνική Ασφαλιστική» και «Αστέρας»). Πέρυσι (2002) συγχωνεύτηκε με τη θυγατρική τράπεζα ΕΤΕΒΑ. Από το 1997 ξεκινά και η λεγόμενη διείσδυση στα Βαλκάνια. Στη Βουλγαρία κατέχει την «United Bulgarian Bank» (ήταν το αποτέλεσμα της συγχώνευσης 22 περιφερειακών βουλγαρικών τραπεζών μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές). Σύμφωνα με τα δικά τους στοιχεία η συγκεκριμένη τράπεζα είναι η δεύτερη σε μέγεθος στη Βουλγαρία. Στην ΠΓΔΜ κατέχει (από το 2000) την «Stopanska» (μεγαλύτερη στη χώρα). Ο όμιλος της Εθνικής έχει δίκτυο στη Γιουγκοσλαβία και στη Ρουμανία.
• Ο Ομιλος Εμπορικής Τράπεζας, κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση συρρίκνωσης και υποβάθμισης της παρουσίας καθώς από τα «σπλάχνα» της έφυγαν και πήγαν κατά καιρούς σε διάφορους ιδιώτες οι τράπεζες «Ιονική» και «Πειραιώς» καθώς επίσης και το 49,5% της «Αττικής» από το οποίο το 34,5% στο Ταμείο των μηχανικών ΤΣΜΕΔΕ (σήμερα κατέχει πάνω από 41%). Από το 2000 στο μετοχικό κεφάλαιο της Εμπορικής μπαίνει η γαλλική «Credit Agricole» (σήμερα περίπου 11%). Αγνωστες για την ώρα είναι οι προθέσεις των Γάλλων για το αν κάνουν χρήση του δικαιώματος προτίμησης στην αύξηση του ποσοστού τους. Από το 1998 ξεκινά τη διείσδυση στα Βαλκάνια, όπου διαθέτει τράπεζες στη Βουλγαρία (προσωπικό 60 άτομα), Αλβανία (39 εργαζόμενοι) και Ρουμανία (59 εργαζόμενοι). Μικρό δίκτυο έχει έχει στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Γεωργίας (25 εργαζόμενοι) και Αρμενίας (34).
• Ο Ομιλος «Alpha Bank» (Κωστόπουλος) ισχυροποιήθηκε το 1999 που ήταν χρονιά σταθμός στην πορεία της, καθώς με τις ευλογίες της κυβέρνησης, η διοίκηση της Εμπορικής Τράπεζας πούλησε το πλειοψηφικό πακέτο (51%) του Ομίλου της «Ιονικής Τράπεζας». Τυπικά η συγχώνευση της «Alpha Bank» με την «Ιονική» (με την απορρόφηση της δεύτερης από την πρώτη) ολοκληρώθηκε το 2000. Δίκτυο στα Βαλκάνια έχει στη Βουλγαρία (από το υποκατάστημα της πρώην «Ιονικής») στην Αλβανία, στα Σκόπια και το μεγαλύτερο στη Ρουμανία. Το 1999 εξαγόρασε το 65% της «Kreditna Banka» στα Σκόπια.
• Ο Ομιλος «Πειραιώς» πέρασε το 1992 κάτω από τον έλεγχο «γαλαζοπράσινων» επιχειρηματιών υπό τη διοίκηση του Μιχ. Σάλλα, όταν η Εμπορική Τράπεζα του πούλησε το πλειοψηφικό πακέτο (67%) των μετοχών. Το 1998 ο όμιλος Σάλλα βάζει πόδι και στη «Μακεδονίας - Θράκης» αγοράζοντας μετοχές από την Εθνική Τράπεζα και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Την ίδια χρονιά (1998) ξεκινούν συνεργασία με την «XIOSBANK» (συμφερόντων Βαρδινογιάννη), ενώ το 2000 οι τράπεζες «Μακεδονίας - Θράκης» και «XIOS» συγχωνεύτηκαν στην «Πειραιώς». Το 2002 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τους ξεπούλησε το πλειοψηφικό πακέτο (57,8%) της πρώην κρατικής Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Ανάπτυξης (ΕΤΒΑ), η οποία έλεγχε και τις Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ). Με βάση τις συμφωνίες που υπέγραψε η κυβέρνηση, οι ΒΙΠΕ θα αποσχιστούν από τον Ομιλο και θα μετατραπούν σε ΑΕ. Χαρακτηριστικό των μεθοδεύσεών τους είναι το γεγονός ότι στο δημόσιο απομένει το 35% των ΒΙΠΕ και στον όμιλο Σάλλα θα περάσει το 65%, σύνθεση που τους επιτρέπει την ευκολότερη πρόσβαση σε διάφορα κρατικά κονδύλια. Στα Βαλκάνια η «Πειραιώς» έχει μικρή παρουσία στη Ρουμανία και την Αλβανία.

Για τον όμιλο Λάτση, η αρχή ήταν η Τράπεζα Αθηνών

Και στον όμιλο της «Πειραιώς» - που ελέγχεται από τον Βαρδινογιάννη και άλλους γαλαζοπράσινους επιχειρηματίες - πουλήθηκε η «Μακεδονίας - Θράκης»

Είναι απόλυτα βέβαιο ότι η διαδικασία συγκέντρωσης του τραπεζικού κεφαλαίου δε σταματάει στα παραπάνω. Εκτός από τα θνησιγενή σχέδια συγχώνευσης της Εθνικής Τράπεζας με την Alpha Bank, που προωθούσε η κυβέρνηση - και τελικά ναυάγησαν - βρίσκονται σε εξέλιξη (στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο) διεργασίες για νέους «γάμους» μεταξύ τραπεζών ή τραπεζών και ειδικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Σε αυτή τη φάση η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να ανακατέψει την τράπουλα με κύριο στόχο το ξεπούλημα - με τον έναν ή τον άλλον τρόπο - του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (ΤΤ). Πρόκειται για το «φιλέτο» που συγκεντρώνει τη μεγάλη μάζα των λαϊκών αποταμιεύσεων - πάνω από 3 τρισ. δρχ.

Σε αυτή τη φάση και αφού προηγουμένως το μετέτρεψαν σε ΑΕ δρομολογούν πλέον την εισαγωγή του στο χρηματιστήριο, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα για τα περαιτέρω... Πρόκειται, δηλαδή, για μια ακόμη κρατικομονοπωλιακή ρύθμιση, που έρχεται να ανατρέψει το σημερινό τοπίο της τραπεζικής αγοράς: Ο όποιος τραπεζικός όμιλος μαζί με το ΤΤ θα βάλει στο χέρι και τη μεγάλη μάζα των λαϊκών αποταμιεύσεων εξασφαλίζοντας ζεστό και δωρεάν χρήμα τόσο για την επέκτασή του στη χρυσοφόρα φλέβα των δανείων προς τα νοικοκυριά όσο και για άλλες δουλιές... Σε πρώτη φάση η κυβέρνηση κάνει λόγο για συγχώνευση ή συνεργασία με την Τράπεζα Αττικής (βασικός μέτοχος είναι το Ταμείο των μηχανικών, ΤΣΜΕΔΕ). Τίποτα δεν είναι ακόμη βέβαιο. Η εμπειρία δείχνει επίσης ότι αργά ή γρήγορα θα υπάρξουν και άλλες εξελίξεις. Αλλωστε, το ΤΤ το εποφθαλμιούν πολλοί.

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ διαμηνύει στις διάφορες μερίδες του τραπεζικού κεφαλαίου την απόφασή της να διαδραματίσει το ρόλο της στις ανακατατάξεις. Ταυτόχρονα, να κάνει παιχνίδι με τις πομφόλυγες και τους μεγαλορεντιέρηδες της Σοφοκλέους στην κατεύθυνση δημιουργίας κλίματος ενόψει και των ερχόμενων εκλογών: Δηλαδή, «μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια». Και όλα αυτά με τις τραπεζικές μετοχές που έχουν ακόμη απομείνει στο δημόσιο. Ορθά-κοφτά ο υπουργός Οικονομίας, Ν. Χριστοδουλάκης, αναφερόμενος στην τύχη των τραπεζών Εθνικής και Εμπορικής, μίλησε για «στρατηγικές επιλογές του δημοσίου σε συνεργασία με τις διοικήσεις των τραπεζών για την περαιτέρω ισχυροποίησή τους». Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από επιμέρους διαφορές και συμφέροντα, η σύμφυση κράτους και μονοπωλίων είναι παρούσα και καθορίζει τις εξελίξεις. Στην Εθνική το παιχνίδι αφορά σ' ένα κομμάτι περί το 20% που κατέχει το δημόσιο. Στην Εμπορική λόγος γίνεται για το 10%, που προορίζεται κατ' αρχήν για τη γαλλική Credit Agricole. Ζητούμενο είναι η εξεύρεση «στρατηγικών επενδυτών». Την ίδια στιγμή ξεδιπλώνουν διάφορα σενάρια για την τύχη των μικρότερων τραπεζών Αττικής και Γενικής. Λόγος επίσης γίνεται (χωρίς να επιβεβαιώνεται) και για επανέναρξη του «διαλόγου» ανάμεσα στον όμιλο Κωστόπουλου και στη γαλλική BNP Paribas.

Το τραπεζικό κεφάλαιο, από τη φύση και τη λειτουργία του, ακολουθεί κατά πόδας τις μεγάλες μονοπωλιακές επιχειρήσεις στους τόπους και στις χώρες που επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι το ξεπούλημα του μετοχικού πακέτου της ΕΥΔΑΠ σε «στρατηγικό εταίρο» (οι πληροφορίες κάνουν λόγο για κοιναγορίτικες εταιρίες ύδρευσης) ανοίγει το δρόμο της ντόπιας αγοράς και σε κάποιο τραπεζικό όμιλο, ίδιας «εθνικότητας»...