«Ο,τι ήταν να δώσει το κράτος το έδωσε. Οποιες διαρθρωτικές αλλαγές ήταν να γίνουν έγιναν, τώρα είναι καιρός να αναλάβει απόλυτα τις ευθύνες της και το κόστος η "κοινωνία των πολιτών"».

Αυτές οι τρεις διαπιστώσεις-διαταγές διαπερνούν - σχεδόν διατυπώνονται αυτολεξεί - το κείμενο με τις κατευθύνσεις της κυβέρνησης για το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2003-2005», που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα, ενόψει της συνεδρίασης της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας η οποία θα γίνει στο Ζάππειο την Πέμπτη 17 του Ιούλη.

Οι κατευθύνσεις ομολογείται ότι είναι υλοποίηση των αποφάσεων του Συμβουλίου της ΕΕ που έγινε στη Λισαβόνα και αφορούν στο συνολικότερο σχεδιασμό για μια ανταγωνιστικότερη ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό ακόμα και το σοσιαλδημοκρατικής έμπνευσης «κοινωνικό κράτος» που έχει ήδη πεταχτεί στα σκουπίδια, εμφανίζεται σαν εμπόδιο και στη θέση του αξιώνεται να εδραιωθεί, τώρα, άμεσα, αυτό που το κεφάλαιο στην Ευρωπαϊκή Ενωση ονομάζει «πραγματική σύγκλιση»: Η ισοπέδωση όλων των δικαιωμάτων και κατακτήσεων προς τα κάτω.

Στην εκδοχή που παρουσιάζει ως ελληνικό σχέδιο η κυβέρνηση Σημίτη οι κατευθύνσεις, όπως από μια πρώτη ανάγνωση προκύπτει, βάζουν στόχο: Να μειωθεί με όρους στατιστικής στα χαρτιά ο αριθμός του πληθυσμού που κινείται γύρω και κάτω από το όριο της επίσημης φτώχειας, να καταργηθούν οι επιδοτήσεις που δίνονται ομαδικά σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού επιβάλλοντας εξατομικευμένα κριτήρια για το ποιος ατομικά θα χαρακτηρίζεται φτωχός και κοινωνικά αποκλεισμένος, να μετακυλιστεί όλο το κόστος της όποιας κοινωνικής πολιτικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, να προωθηθούν παραπέρα μορφές της λεγόμενης κοινωνικής οικονομίας, μέσα από την οποία η κάθε προνοιακή δραστηριότητα αντιμετωπίζεται ως επιχείρηση που οφείλει να παράγει κέρδη για να μπορεί ανταποδοτικά να παρέχει υπηρεσίες.

Πιο συγκεκριμένα, από την ανάγνωση του κειμένου προκύπτουν:

Η ανάπτυξη και η ποιοτική αναβάθμιση του λεγόμενου κοινωνικού κράτους περνά μέσα από την επίτευξη και διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην εισαγωγή. Ετσι, στη βάση της λογικής ότι ένα εθνικό σχέδιο δράσης οφείλει να υπακούει σε ένα «ευρύτερο σύνολο επιδιώξεων», ολόκληρη η κοινωνική πολιτική οφείλει να υπακούσει στις οικονομικές επιλογές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της κυβέρνησης υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου!

Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται και στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής η εφαρμογή ενός αντιδραστικού μοντέλου σκέψης που έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον εναντίον των εργατικών διεκδικήσεων και δικαιωμάτων: Για την οικονομική ευημερία των εργαζομένων απαιτείται ανάπτυξη. Για την ανάπτυξη απαιτείται ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Για την ανταγωνιστικότητα απαιτείται ευελιξία των εργασιακών σχέσεων, χαμηλοί μισθοί, λιγότερα και ακριβότερα ασφαλιστικά δικαιώματα, ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης.

Εδώ, αξίζει υπενθύμισης το γεγονός ότι σε κάθε φάση της ασκούμενης πολιτικής, όταν νέα σκληρά μέτρα ετοιμάζονται σε βάρος των εργαζομένων, αξιοποιείται πάντα ένας ψευδεπίγραφος κεντρικός στόχος. Αυτή τη φορά πρόκειται για την «πραγματική σύγκλιση». Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Εργασίας προβάλλει ως αναγκαίο και χρήσιμο εργαλείο τη «διακυβέρνηση» έναντι της «διαχείρισης». Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε δράση που έχει κοινωνικό περιεχόμενο, ανεξάρτητα από ποιο φορέα υλοποιείται και με ποια μέσα, πρέπει να ελεγχθεί, να γίνει «συμβατή» με τους συνολικότερους στόχους, να μην έρχεται σε καμία περίπτωση σε αντίθεση με τα όσα ορίζουν ΕΕ και κυβέρνηση για το τι σημαίνει «κοινωνική πολιτική», τι προσφέρει και με ποιο αντάλλαγμα.

Ειδικότερα, από τις κυβερνητικές κατευθύνσεις προβλέπεται:

-- Η κοινωνική πολιτική πρέπει να δημιουργεί πλεόνασμα και να μην εξαρτάται η άσκησή της από την αναδιανομή πλεονάσματος που δημιουργείται αλλού. Ενδεχομένως αυτός ο στόχος σχετίζεται με την «κεφαλαιοποιητική» λειτουργία των κοινωνικών φορέων, το τζογάρισμα στο χρηματιστήριο και την κατάργηση της κρατικής οικονομικής ενίσχυσης.

-- Η αλληλεγγύη να είναι κοινωνικό αγαθό. Το κεφάλαιο όποτε μιλά μέσα από τους πολιτικούς εκπροσώπους του για αλληλεγγύη εννοεί ότι ο ένας εργαζόμενος πρέπει να στηρίζεται στο υστέρημα του άλλου, αντί να έχει όλο και περισσότερες απαιτήσεις για μείωση της εκμετάλλευσής του και για δικαιότερη αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου.

-- Η κυβέρνηση θεωρεί ότι έχει επιτευχθεί η επαρκής χρηματοδότηση του συστήματος και ότι υπήρξε αύξηση των κοινωνικών δαπανών κάθε χρόνο από το 1996 και έπειτα. Η αύξηση είχε να κάνει κυρίως με την ωρίμανση των μεγεθών, π.χ., την αύξηση του ποσού των ασφαλιστικών εισφορών οι οποίες μεταξύ άλλων συνυπολογίζονται στον «κοινωνικό προϋπολογισμό». Αντίθετα, όμως, υπήρχε μείωση σε τομείς κυρίως της Πρόνοιας, αλλά και στις επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίες πολλές φορές δε δίνονταν παρά την επίσημη καταγραφή τους στους προϋπολογισμούς του κράτους και των Ταμείων!

-- Θεωρεί, επίσης, ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές άνοιξαν το δρόμο για τη βελτίωση της κοινωνικής πολιτικής. Μία από αυτές είναι η τελευταία αντιασφαλιστική επίθεση με τον κατάπτυστο νόμο και τις σημαντικές αρνητικές συνέπειές του σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους!

-- Θέτει ως στόχο προς επίτευξη τη βελτίωση της ποιότητας των κοινωνικών υπηρεσιών. Ο στόχος αυτός στη δημόσια διοίκηση συνδέεται με ακριβότερες υπηρεσίες που λειτουργούν με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια!!! Ετσι, ενώ το κύριο είναι η άσκηση κοινωνικής πολιτικής με τις αναγκαίες παροχές προς τους εργαζόμενους και όλο το λαό με το λιγότερο δυνατό κόστος και την καλύτερη ποιότητα, η κυβέρνηση προβάλλει σαν όραμα τα νοσοκομεία- ξενοδοχεία με το ανάλογο αντίτιμο, που όμως δεν μπορεί να καταβάλλει ο περισσότερος κόσμος!

Οι αντιλαϊκές αλλαγές δε σταματούν εδώ. Η κυβέρνηση θέτει με τις συγκεκριμένες κατευθύνσεις υπό συνεχή «μεταρρύθμιση» το σύστημα κοινωνικής προστασίας! Το βάρος των αλλαγών θα το επωμιστεί ξεκάθαρα ο λαός καθώς αναφέρεται ρητά ότι «οργανωμένες παρεμβάσεις εκ μέρους του κοινωνικού συνόλου θα καλούνται να επωμιστούν μεγαλύτερο βάρος της ευθύνης κοινωνικής προστασίας», ενώ «δε θα επαρκούν αποσπασματικές κρατικές πρωτοβουλίες».

Γενική κατεύθυνση είναι το «μαχαίρι». Το εισόδημα δε θα είναι το μοναδικό κριτήριο για την κοινωνική υποστήριξη. Θα προσμετρούνται και άλλοι παράγοντες, όπως η ιδιοκτησία κατοικίας. Αρα μεγάλα τμήματα θα αποκλείονται από τις κοινωνικές παροχές μέσα από την εφαρμογή πολλαπλών κριτηρίων! Αντίστοιχα, θα επιδιωχτεί η κατάργηση επιδομάτων και άλλων ανάλογων βοηθημάτων, μέσα από τις παροχές σε είδος προς τις υπηρεσίες!!!

Ταυτόχρονα, θα επιδιωχτεί η αλλοίωση των στατιστικών στοιχείων, όπως της φτώχειας, με την ανάλυση της ποιοτικής διάστασής τους. Λόγου χάρη, όπως προκύπτει από παράδειγμα που χρησιμοποιεί στο σχετικό κείμενο η κυβέρνηση, εάν το εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες κατατάσσει μια οικογένεια ή έναν εργαζόμενο κάτω από το όριο φτώχειας και τον καθιστά οικονομικά επισφαλή, παρ' όλα αυτά θα διαγράφεται από τις σχετικές στατιστικές εάν έχει δικό του σπίτι, κι ας μην μπορεί να πληρώσει το ηλεκτρικό ρεύμα!

Ακόμη και το ζήτημα της Υγείας και της περίθαλψης, όπου δηλώνεται ότι όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση ανεξάρτητα από τοποθεσία ή οικονομική κατάσταση, το συνδέουν με ζητήματα παραοικονομίας και υγιούς ανταγωνισμού!!!

Εν κατακλείδι: Το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2003-2005» πέρα από τις άμεσα αξιοποιήσιμες εκλογικές στοχεύσεις του (διακρίνονται σ' αυτό εμφανέστατα τάσεις αξιοποίησης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των αγροτών, των οικογενειών στις οποίες δουλεύει μόνον το ένα μέλος, όπως επίσης και υποσχέσεις για χρηματοδότηση της δράσης διαφόρων «Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων» που πουλάνε «κοινωνική προστασία» κ.ά.) αποκαλύπτει μια σε βάθος χρόνου στόχευση του κεφαλαίου να μειώσει την τιμή της εργατικής δύναμης, όχι μόνο στο άμεσο εργασιακό πεδίο, αλλά στο σύνολο του κύκλου των διαδικασιών αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, αναγκάζοντας σ' αυτή τη φάση την εργατική τάξη να πληρώνει η ίδια άμεσα το κόστος της Πρόνοιας και στο τμήμα που έχει κατακτηθεί να πληρώνεται από το κρατικό ταμείο.