Οι ΗΠΑ διαθέτουν το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού και συνεισφέρουν κατά 25% στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Είναι, με άλλα λόγια, το μικρότερο τμήμα του πληθυσμού στον πλανήτη, που συνεισφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό στην παγκόσμια μεταβολή του κλίματος, το οποίο τελικά θα καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη, ακόμη και εκείνους που επιμένουν σήμερα να αδιαφορούν, δηλαδή τους Αμερικανούς, σε βάρος όλων των μελλοντικών γενιών. Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» οφείλεται κυρίως στις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται από την καύση των πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα.
Το διοξείδιο του άνθρακα δεσμεύει την υπέρυθρη ακτινοβολία και θερμαίνει τη Γη, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μέση θερμοκρασία της. Το φυσιολογικό ποσοστό που υπάρχει σήμερα στην ατμόσφαιρα 0.03% είναι αυτό που κύρια συμβάλλει στη μέση θερμοκρασία της Γης, και αν αυτό αυξηθεί θα αυξηθεί αντίστοιχα και η θερμοκρασία της. Στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον το 1991 αναγνωρίστηκε, παρά τις πείσμονες προσπάθειες των ΗΠΑ, ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφειλόταν στις ανθρώπινες δραστηριότητες και έπρεπε να ληφθούν μέτρα περιορισμού του.
Περίπου 8 χρόνια αργότερα, παρά τις αρνητικές προσπάθειες των ΗΠΑ, συνήλθε στο Κιότο σημαντικός αριθμός χωρών και συνέταξαν το «Πρωτόκολλο του Κιότο», το οποίο προέβλεπε μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό, με άλλα λόγια, σημαίνει περιορισμό της χρήσης πετρελαίου και άνθρακα για παραγωγή ενέργειας και ενθάρρυνση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το «Πρωτόκολλο του Κιότο», που ουδέποτε υπέγραψαν οι ΗΠΑ, καθόριζε ότι κάθε χώρα, ανάλογα με τον πληθυσμό της, την έκτασή της και ορισμένες άλλες παραμέτρους μπορούσε να παράγει μόνο ένα ορισμένο ποσό διοξειδίου του άνθρακα και πάνω από αυτό να πληρώνει πρόστιμο. Οι ΗΠΑ, με την αλαζονική δήλωση του Προέδρου Μπους ότι «η ευημερία του αμερικανικού λαού είναι αδιαπραγμάτευτη», όχι μόνο απέρριψαν αυτό, αλλά προέτρεψαν και άλλες χώρες να μην το υπογράψουν, δίνοντάς τους όλων των ειδών τις υποσχέσεις και ανταλλάγματα. Πράγματι, πολλές από τις αναπτυσσόμενες χώρες δεν υπέγραψαν το «Πρωτόκολλο του Κιότο», είτε γιατί πείστηκαν από τις προσφορές των ΗΠΑ, είτε γιατί προέβαλαν το επιχείρημα ότι πρώτα έπρεπε να αναπτυχθούν και στη συνέχεια να συζητήσουν επιβολή περιορισμών των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, τον Αύγουστο του 2002, ο Πρόεδρος Μπους δεν παραβρέθηκε, η δε αμερικανική αντιπροσωπεία έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να μην ψηφιστεί με την αναγκαία πλειοψηφία το «Πρωτόκολλο του Κιότο» και έτσι να μην εφαρμοστεί. Υποβλήθηκαν και έγιναν δεκτές σωρεία εξευτελιστικών τροπολογιών όπως το εμπόριο διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή αν μια χώρα υπερβαίνει σε εκπομπές το διοξείδιο του άνθρακα που συμφωνήθηκε, θα μπορούσε να πουλάει διοξείδιο του άνθρακα σε άλλες χώρες, συνήθως αναπτυσσόμενες, έτσι ώστε συνολικά να μην υπερβαίνει το όριο. Μέχρι σήμερα το «Πρωτόκολλο του Κιότο», που προέβλεπε τον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά 8%, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2010 δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί, γιατί δεν έχει υπογραφεί από έναν αναγκαίο αριθμό χωρών. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει συμφωνηθεί η μείωση του παραπάνω ποσοστού μέχρι το 2010 και στη χώρα μας, που δεν είναι βιομηχανικά ανεπτυγμένη, δόθηκε η ευκαιρία αντί να μειώσει τις εκπομπές κατά 10%, να τις αυξήσει κατά 25% μέχρι το 2010.
Δυστυχώς, όμως, ούτε και αυτό φαίνεται ότι θα πετύχουμε, αφού μέχρι σήμερα (2003) έχουμε αυξήσει τις εκπομπές μας κατά 18% και υπολογίζεται ότι αν δε ληφθούν δραστικά μέτρα, θα ξεπεράσουμε το 35% και ίσως φτάσουμε και το 50% μέχρι το 2010. Αυτό σημαίνει ότι θα «πληρώσουμε» υπέρογκα ποσά σε δισεκατομμύρια ευρώ ή θα αναγκαστούμε στο εξευτελιστικό εμπόριο του αερίου αυτού που πάλι το κόστος θα είναι μεγάλο. Βέβαια, για τη χώρα μας, η αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακος δεν οφείλεται σε βιομηχανική ανάπτυξη, αλλά στην έλλειψη προγραμματισμού και σχεδιασμού εξοικονόμησης ενέργειας. Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» είναι μια βραδυφλεγής βόμβα μαζικής καταστροφής. Προβλέπεται ότι λόγω των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα η μέση θερμοκρασία στα επόμενα τριάντα χρόνια μπορεί να αυξηθεί μέχρι και πέντε βαθμούς. Αυτό σημαίνει ότι οι πάγοι στους πόλους θα λιώσουν σε μεγάλο ποσοστό και παραθαλάσσιες πόλεις, Αθήνα, Πειραιάς, Νέα Υόρκη κλπ. θα χάσουν μεγάλα τμήματα που θα καλυφθούν από νερό λόγω αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Ετσι, θα έχουμε μεγάλες μετακινήσεις του πληθυσμού από τα παράλια προς το εσωτερικό, με περιορισμό του διαθέσιμου χώρου για ανθρώπινες δραστηριότητες και ιδιαίτερα την παραγωγή τροφής. Συγχρόνως, οι έρημοι θα αυξηθούν σε μέγεθος, περιορίζοντας ακόμα τον κατοικήσιμο χώρο και την παραγωγή. Εκείνο, όμως, που θα είναι καταστροφικό θα είναι ότι η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας θα μεταβάλει το κλίμα: πολύ ζεστά και μακρά σε διάρκεια καλοκαίρια και βαρείς χειμώνες με κατακλυσμιαίες και συνεχείς βροχές χωρίς ουσιαστικά φθινόπωρο και άνοιξη. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα με περιόδους καύσωνα, με περιόδους υγρασίας εναλλασσόμενες με περιόδους καταιγίδων, κατακλυσμιαίων βροχών, πλημμυρών κλπ. θα τείνουν να γίνουν μόνιμα, φαινόμενα. Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, παθογόνα μικρόβια θα μολύνουν όλο και περισσότερο τους ανθρώπους και οι επιδημίες κάθε μορφής θα αποδεκατίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων και το κόστος ιατρικής περίθαλψης από μολυσματικές ασθένειες συνεχώς θα αυξάνεται. Η βιοποικιλότητα, τα διάφορα είδη φυτών και ζώων δε θα μείνουν ανεπηρέαστα. Πολλά είδη θα εξαφανιστούν από τις ακραίες κλιματολογικές συνθήκες.
Αυτή η νέου τύπου ατομική βόμβα, δηλαδή το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» που συστηματικά προωθείται από τις ΗΠΑ, έχει κοινά γνωρίσματα και χαρακτηριστικά με τα πυρηνικά όπλα. Με τα πυρηνικά όπλα προκαλείται ο θάνατος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, σε μικρό χρονικό από την πυρηνική έκρηξη διάστημα, με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» έχουμε θανάτους εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, αλλά σε βάθος χρόνου λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών, υψηλές θερμοκρασίες, πλημμύρες κλπ. Με τα πυρηνικά όπλα έχουμε μόλυνση των ανθρώπων, της τροφικής αλυσίδας και του περιβάλλοντος από τη ραδιενέργεια, με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» έχουμε μόλυνση των ανθρώπων και του περιβάλλοντος από τα παθογόνα μικρόβια. Με τα πυρηνικά όπλα μπορεί να συμβεί μεταβολή του κλίματος, ο λεγόμενος «πυρηνικός χειμώνας», μεγάλες περίοδοι ψύχους και σκότους από το ραδιενεργό νέφος, με το«φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα συμβεί μεταβολή του κλίματος λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας. Με τα πυρηνικά όπλα μεγάλες περιοχές του πλανήτη θα παραμείνουν ακατοίκητες, λόγω ραδιενέργειας με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» μεγάλες περιοχές θα παραμείνουν ακατοίκητες, λόγω υψηλών θερμοκρασιών, κάλυψης των παραθαλάσσιων περιοχών από θάλασσα και δημιουργία ερήμων. Με τα «πυρηνικά όπλα» θα μολυνθούν οι υδροφόροι ορίζοντες με ραδιενέργεια με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα μολυνθούν οι υδροφόροι ορίζοντες από την αλμύρα της θάλασσας. Με τα «πυρηνικά όπλα» από το ραδιενεργό νέφος και τη ραδιενέργεια θα γεννιούνται παιδιά παραμορφωμένα, από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα γεννιούνται παιδιά παραμορφωμένα από χημικούς ρύπους προερχόμενους από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Με τα «πυρηνικά όπλα» έχουμε λόγω ραδιενέργειας αρνητικές επιδράσεις στα ζώα, στα φυτά και τους θαλάσσιους οργανισμούς, με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα προέλθουν λόγω των ακραίων φαινομένων και ζωογόνων ή φυτογόνων μικροοργανισμών μεγάλες καταστροφές στο ζωικό και φυτικό βασίλειο. Αυτές είναι μόνο μερικές αλλά χαρακτηριστικές ομοιότητες ανάμεσα στα δυο όπλα μαζικής καταστροφής. Εχουμε μόνο μία διαφορά. Με τα πυρηνικά τα πρώτα καταστροφικά αποτελέσματα γίνονται αμέσως ορατά, ενώ με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» τα καταστροφικά αποτελέσματα εμφανίζονται πολύ αργότερα από την έναρξή του. Στην ατομική βόμβα έχουμε μια αλυσιδωτή αντίδραση που οδηγεί στην ατομική έκρηξη και είναι ακαριαία, ενώ στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου» η αλυσιδωτή αντίδραση είναι αργή αλλά με τα ίδια, ίσως και χειρότερα, αποτελέσματα. Βέβαια τις μακρόχρονες επιπτώσεις από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» δε θα αποφύγουν ούτε οι Αμερικανοί.
Οσο είναι καιρός, όσο παρατηρούμε ότι ο πλανήτης καταστρέφεται από το νέο αυτό όπλο μαζικής καταστροφής, ας αγνοήσουμε τους Αμερικανούς στην καλοπέρασή τους και ας συσπειρωθούμε για τη σωτηρία του πλανήτη.
Του
Νίκου ΚΑΤΣΑΡΟΥ*
*Ο Ν. Κατσαρός είναι αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών και Διευθυντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»