Στο πλαίσιο του 44ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ετοιμάζονται αφιερώματα σε τέσσερις δημιουργούς: Παναγιωτόπουλος, Ιοσελιάνι, Μοντέιρο, Καρ Βάι. Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, τα αφιερώματα επικεντρώνονται σε σκηνοθέτες του νεότερου και σύγχρονου παγκόσμιου κινηματογράφου. Από τη δεκαετία του '60 μέχρι σήμερα και από το Χονγκ Κονγκ μέχρι τη Γεωργία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία, τα πρόσωπα που φωτίζονται από την 44η διοργάνωση καλύπτουν την ευρεία και σύνθετη γεωγραφία του αποκαλούμενου «σινεμά των δημιουργών». Τα αφιερώματα συνοδεύονται από εκδόσεις για το έργο των σκηνοθετών, συνεχίζοντας έτσι την παράδοση των μονογραφιών του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Ο Οτάρ Ιοσελιάνι γεννήθηκε στο Τμπίλιζι της Γεωργίας το 1934. Αποφοίτησε από Κρατικό Ωδείο της Σοβιετικής Ενωσης το 1952, για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Μόσχας και στο Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, το ιστορικό VGIK, όπου μαθήτευσε δίπλα σε θρυλικές μορφές του σοβιετικού σινεμά, όπως τον Alexander Dovzhenko.

Από το 1984 ζει και εργάζεται στη Γαλλία, έχοντας αποσπάσει βραβεία από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου και έχοντας αποκτήσει επάξια μια θέση ανάμεσα στους μετρ του ευρωπαϊκού σινεμά. Ο κινηματογράφος του Iosseliani διακρίνεται από το λεπτό χιούμορ, που φέρει επιρροές από το σινεμά του Jacques Tatie, το έμμεσο κοινωνικό σχόλιο και έναν ιδιότυπο, τελείως προσωπικό, λυρισμό. Απολαυστικά ειρωνικός και διακριτικά αλληγορικός, ο Otar Iosseliani είναι ο σκηνοθέτης του κομψού, αλλά αιχμηρού υπαινιγμού. Η τελευταία του ταινία, «Δευτέρα Πρωί» (2002) προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Βερολίνου, αποσπώντας τα βραβεία Σκηνοθεσίας και Fipresci. Στο 44ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθεί το σύνολο του έργου του.

Ο Γουόνγκ Καρ Βάι γεννήθηκε το 1958 στη Σαγκάη. Στα πέντε του χρόνια, η οικογένειά του μετακόμισε στο, βρετανικό τότε, Χονγκ Κονγκ, όπου ζει και εργάζεται μέχρι σήμερα. Ξεκινώντας την καριέρα του στο Χονγκ Κονγκ της δεκαετίας του '80, ο Kar Wai δεν άργησε να εισέλθει στο χώρο του κινηματογράφου. Είναι από τους πιο δημοφιλείς Ασιάτες σκηνοθέτες, από εκείνους που μπορούν με ταινίες τους να δημιουργήσουν νέες τάσεις και στιλ σε χώρους μέσα και έξω από τον κινηματογραφικό. Αισθητικά, ο κινηματογράφος του Γουόνγκ Καρ Βάι μπορεί να είναι πληθωρικός, εστιάζοντας ταυτόχρονα στην ελάχιστη λεπτομέρεια μέσα από εικαστικές συνθέσεις εξαιρετικής κομψότητας. Οι ήρωές του ενσωματώνουν τη μοναξιά και τον ανεκπλήρωτο έρωτα, αγαπημένα θέματα του σκηνοθέτη.

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε το 1941 στην Αθήνα. Το 1961 εγκαταλείπει την Ελλάδα για το Παρίσι, όπου διαμένει πάνω από μια δεκαετία. Η έλευσή του στη γαλλική πρωτεύουσα συμπίπτει με μια από τις πλέον ιστορικές περιόδους στην ιστορία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Στη δεκαετία του '60, το γαλλικό νέο κύμα, η γνωστή nouvelle vague, βρίσκεται στο απόγειό της. Σκηνοθέτες όπως ο Francois Truffaut, Jean Luc Godard και ο Eric Rhomer φέρνουν με κάθε τους νέα ταινία τη ρήξη με το κλασικό παραδοσιακό σινεμά, δημιουργώντας τις βάσεις για το σύγχρονο ευρωπαϊκό - αν όχι παγκόσμιο - κινηματογράφο. Στο κλίμα αυτό, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος περνάει το χρόνο του στις αίθουσες της γαλλικής ταινιοθήκης και διαμορφώνει την κινηματογραφική του ταυτότητα, που θα έφερνε με τη σειρά της μια μικρή ρήξη με τον «παλαιό» ελληνικό κινηματογράφο.

Ο Ζοάο Σεζάρ Μοντέιρο γεννήθηκε στη Φιγουέιρα ντα Φοζ το 1939 και πέθανε στη Λισαβόνα το Φλεβάρη του 2003. Σπούδασε κινηματογράφο στο Λονδίνο, όπου ξεκινάει την πρώτη του μικρού μήκους ταινία με τίτλο «Silvestre». Η ταινία ολοκληρώθηκε το 1965 και προβλήθηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας, το φεστιβάλ που, έπειτα από χρόνια, θα τον βράβευε δύο φορές με τον Αργυρό Λέοντα για το Recodacoes de Casa Amarela (1989) και το Μεγάλο Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής για το Comedia de Deus (1995). Ο Ζοάο Σεζάρ Μοντέιρο είναι ένας γνήσιος αναρχικός του σινεμά. Υποδυόμενος τον εαυτό του στις ταινίες (συχνά με το ψευδώνυμο Joao de Deus - ο Ζοάο του Θεού), ο Monteiro είναι από τους δημιουργούς που μπόρεσαν να ταυτίσουν πλήρως την κινηματογραφική τους περσόνα με τη ζωή τους. Στο εικονοκλαστικό του σινεμά, ο Monteiro θίγει με θράσος κοινωνικούς θεσμούς, όπως η θρησκεία, και ταμπού, όπως το σεξ στην καθολική πορτογαλική κοινωνία. Το έργο του, άκρως διασκεδαστικό και ανατρεπτικό, παραμένει άγνωστο στο ελληνικό - και όχι μόνο - κοινό. Ετσι, το 44ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζει μια ανθολογία με πέντε από τις μόλις επτά μεγάλου μήκους ταινίες, αφιερωμένες στη μνήμη του μεγάλου αυτού αιρετικού του σινεμά.

Την ελάχιστα γνωστή - στους ξένους, αλλά και στους Ελληνες - Αθήνα των βυζαντινών χρόνων επέλεξε να προβάλει το 2004 το Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας, όπως ανακοίνωσαν σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο διευθυντής του Μουσείου, Δημήτριος Κωνστάντιος και η καθηγήτρια και πρόεδρος των «Φίλων του Βυζαντινού Μουσείου», Σοφία Αυγερινού. Η προβολή της βυζαντινής Αθήνας θα γίνει με το ομότιτλο ημερολόγιο και με το «γούρι» του 2004, τα οποία εμμέσως παραπέμπουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ιδού πώς:

Στο εξώφυλλο του ημερολογίου εικονίζεται δάφνινο στεφάνι νίκης, το οποίο περιέχεται μαζί με άλλα διακοσμητικά στοιχεία σε τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου της Βασιλικής στον Ιλισό ποταμό. Το ημερολόγιο προλογίζουν ο Δ. Κωνστάντιος, η αναπληρώτριά του Ευγενία Χαλκιά και ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Χαράλαμπος Μπούρας, του οποίου το κείμενο παρουσιάζει τα βασικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των βυζαντινών μνημείων της Αθήνας. Τα σύντομα κείμενα και οι λεζάντες που συνοδεύουν τις φωτογραφίες αναδεικνύουν κατεστραμμένα, περιφρονημένα, ελάχιστα, αλλά και πολύ γνωστά μνημεία και κειμήλια της Αθήνας, η οποία αν και δεν ήταν μεγάλη και δυνατή βυζαντινή πόλη ανέδειξε βυζαντινούς αυτοκράτορες. Το ημερολόγιο συνοδεύεται και με αφισέτα, η οποία εικονίζει βυζαντινή Αθηναία.

Το «γούρι του 2004», που κυκλοφόρησε με τη φροντίδα των «Φίλων» του Μουσείου, είναι ασημένιο αντίγραφο χάλκινης λαβής λύχνου, με χυτό διάκοσμο: Στο κέντρο του απεικονίζεται φοίνικας, συμβολίζοντας τη νίκη και παραπλεύρως αυτού δυο άλογα που νίκησαν σε ιππικούς αγώνες. Ο λύχνος, ο οποίος χρονολογείται στο τέλος του 4ου μ.Χ. - αρχές του 5ου και βρέθηκε στην Ολυμπία.