Μια πολυτελή πόλη 15.000 κατοίκων ετοιμάζεται να «φυτεύσει», αντί για πράσινο, η κυβέρνηση στο υποτιθέμενο Μητροπολιτικό Πάρκο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού. Η οικοπεδοποίηση αυτή ενός σημαντικού τμήματος του χώρου, που περιλαμβάνει ακόμη την κατασκευή ξενοδοχείου, κτιρίων γραφείων, εμπορικών κέντρων κ.ά., σε συνδυασμό με δεκάδες άλλα κτίρια διαφόρων χρήσεων, το Συνεδριακό Κέντρο, στο οποίο θα μετατραπούν οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις του Αεροδρομίου, αλλά και με τα αθλητικά κέντρα που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους θα παραμείνουν και μετά τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, μετατρέπει την περιοχή σε ένα απέραντο «πάρκο» ιδιωτικής εκμετάλλευσης.

Αυτό αποκαλύπτεται από την ίδια την εισήγηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) προς τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, που περιλαμβάνει τα συμπεράσματα και τις αποφάσεις της διυπουργικής σύσκεψης της 24 Οκτώβρη. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε συνοδευτική επιστολή που έστειλε ο πρωθυπουργός προς τους συναρμόδιους υπουργούς (Οικονομίας, Εθνικής Αμυνας, ΠΕΧΩΔΕ, Μεταφορών, Πολιτισμού και Τύπου) στις 3 Νοέμβρη δηλώνει ότι ο ίδιος συμφωνεί απολύτως με την εισήγηση αυτή και τους καλεί μέχρι τις 7 Νοέμβρη το αργότερο να υποβάλουν τις τυχόν παρατηρήσεις τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εισήγηση αυτή, που παρουσιάζει σήμερα κατ' αποκλειστικότητα ο «Ρ», δεν αναφέρει τίποτε για τις επιπτώσεις - κυκλοφοριακές, λειτουργικές, πολεοδομικές, περιβαλλοντικές και άλλες - που θα έχουν όλες αυτές οι δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή. Παραδέχεται όμως ότι για να επιτραπεί να αναπτυχθούν θα πρέπει - και μάλιστα μέχρι τις 31 Δεκέμβρη - να ψηφιστεί νέα νομοθετική ρύθμιση για τον αποχαρακτηρισμό της περιοχής, που σήμερα με βάση το νόμο 2338/85 καθορίζεται ότι «προορίζεται κυρίως για τη δημιουργία μητροπολιτικής ζώνης πρασίνου». Περιγράφει μάλιστα αναλυτικά τι θα πρέπει να περιέχει αυτή η ρύθμιση που θα προωθήσει το ΥΠΕΧΩΔΕ.

Πιο συγκεκριμένα για οικιστική ανάπτυξη (πολυτελούς και μέσης κατοικίας, όπως λέει), αλλά και κατασκευή ξενοδοχείου και άλλων εμπορικών κέντρων, θα παραχωρηθεί έκταση 1.000 στρεμμάτων από τη συνολική έκταση των 5.300 στρεμμάτων που αποτελούν το πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού και την πρώην αμερικάνικη βάση. Για την έκταση αυτή προβλέπεται να δοθεί ένας μέσος συντελεστής δόμησης 0,8 που σημαίνει - αν αφαιρεθεί ένα 25% για το οδικό δίκτυο και αν υπολογιστεί ένας μέσος όρος 40 τετραγωνικά μέτρα κατ' άτομο - ότι θα κτιστεί μια πόλη 15.000 κατοίκων τουλάχιστον!

Από τα υπόλοιπα 4.300 στρέμματα τα 480 θα καταλάβουν το συνεδριακό κέντρο, οι αθλητικές εγκαταστάσεις και άλλες εγκαταστάσεις αναψυχής και πολιτισμού. Αλλα 420 στρέμματα θα διατεθούν σε υπάρχουσες εγκαταστάσεις, όπως τα αμαξοστάσια του τραμ και των λεωφορείων, το FIR Αθηνών της ΥΠΑ, ο σταθμός της ΔΕΗ, η ΕΜΥ, ο σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων. Θα απομείνουν, δηλαδή, 3.400 στρέμματα πρασίνου, όπως υποστηρίζει ο ΟΡΣΑ και θα είναι αυτό ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα του κόσμου. Είναι έτσι, όμως;

Πρέπει να πούμε ότι εδώ γίνεται μια τεράστια λαθροχειρία, καθώς: Αφ' ενός, όπως σημειώνεται, υπάρχουν και άλλα αιτήματα από διάφορους φορείς για παραχώρηση χώρων για διάφορες χρήσεις, ενώ ήδη έχει αποδεχτεί τα αιτήματα για δύο σταθμούς του μετρό, γήπεδο κρίκετ, μουσείο Πολιτικής Αεροπορίας, κτίριο του Συλλόγου «Χαμόγελο του παιδιού», κέντρο περίθαλψης και συλλόγων ΑμΕΑ και αρκετές εγκαταστάσεις πρόνοιας (θεραπευτήρια κλπ.). Αφ' ετέρου δεν υπολογίζεται ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες θα χρειαστούν διάφορες υποστηρικτικές λειτουργίες (πάρκινγκ, δρόμους κλπ.) που θα καταλάβουν μεγάλο μέρος του πάρκου σε βάρος του πρασίνου. Μια ματιά να ρίξει κανείς γύρω από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στο Φάληρο θα καταλάβει... Τέλος, προφανώς για να υπάρξουν λιγότερες αντιδράσεις από το Δήμο Ελληνικού, εισηγείται την κατασκευή μέσα στο χώρο και του Δημαρχείου!

Την εκμετάλλευση των 1.000 στρεμμάτων οικιστικής ανάπτυξης θα αναλάβουν βέβαια οι ιδιώτες. Εδώ αναπτύσσονται μάλιστα τρία σενάρια: Είτε να δοθεί απευθείας σ' αυτούς - σε μεγάλη εταιρία - ύστερα από διαγωνισμό. Είτε με τη θεσμοθέτηση νέου φορέα ανάπτυξης με τη συμμετοχή των ιδιωτών. Είτε μέσω των ημιδημόσιων πια εταιριών, όπως η ΕΤΑ και η ΚΕΔ. Οποιος επιλεγεί θα καταβάλει κάποιες ετήσιες εισφορές (προτείνεται το ποσό των 10 εκατ. ευρώ) στο φορέα που θα δημιουργηθεί και θα έχει υποτίθεται τη διαχείριση του Πάρκου που θα απομείνει και το οποίο δε θα αποτελεί τίποτε άλλο από μία ασυνεχή «πρασιά» των διαφόρων δραστηριοτήτων. Ενα άλλο μέρος των εισφορών (προτείνεται 5 εκατ. ευρώ) θα πηγαίνει για τη συντήρηση άλλων πάρκων της Αθήνας.

Μην ξεχνάμε, πάντως, ότι το ξεπούλημα τμήματος της έκτασης του Ελληνικού σε ιδιώτες ήταν μία από τις περιβόητες προτάσεις Σπράου για τον περιορισμό των κρατικών ελλειμμάτων...

Το όλο σχέδιο αναμένεται ασφαλώς να βρει σύμφωνο και το κόμμα της ΝΔ. Αρκεί να θυμηθούμε ότι παρόμοια πρόταση υπήρχε στο πρόγραμμα της Ντ. Μπακογιάννη κατά τη διεκδίκηση του Δήμου της Αθήνας.

Στην Εισήγηση του ΟΡΣΑ αναφέρονται ένα προς ένα τα βήματα που θα πρέπει να γίνουν, με πρώτο την ανάθεση διεθνούς διαγωνισμού ιδεών ως τις 10 Δεκέμβρη για τον τρόπο ανάπτυξης του πάρκου και τις επιμέρους περιοχές που θα διατεθούν για οικοπεδοποίηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα αποτελέσματα του διαγωνισμού προβλέπεται να εκτεθούν στις 30 Μάρτη 2004 και τα βραβεία θα απονεμηθούν από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, προφανώς για να εγκαινιάσει άλλη μία μακέτα, βαδίζοντας στην τελική ευθεία των εκλογών...

Τα βασικά σημεία της Εισήγησης του Οργανισμού Αθήνας προς τον πρωθυπουργό, έχουν ως εξής:

1. Διεθνής διαγωνισμός - Πολεοδομικοί όροι

Εντός του α' 10ήμερου Δεκεμβρίου προκηρύσσεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ διεθνής διαγωνισμός ιδεών για την ανάπτυξη του πάρκου Ελληνικού. Ο διαγωνισμός αφορά: (α) στον τρόπο διαμόρφωσης του πάρκου και (β) σε έκταση «οροφής» 1.000 στρ. (100 Ha) προς οικιστική αξιοποίηση (επιχειρηματική αξιοποίηση με μεικτές χρήσεις).

Βασική οικονομική αρχή της ανάπτυξης είναι τα έσοδα από την αξιοποίηση να εξασφαλίζουν τουλάχιστον τους πόρους για την κατασκευή και συντήρηση του πάρκου και για την ανάπτυξη υποβαθμισμένων περιοχών της Αθήνας.

Παράλληλα, με την εξαγγελία του διαγωνισμού και έως το τέλος του έτους θα πρέπει να ψηφιστεί η νομοθετική ρύθμιση που κατοχυρώνει τη δημιουργία του πάρκου και τις διαδικασίες για τις επόμενες πολεοδομικές ρυθμίσεις (βλ. Πιν. 4).

Εως 10 Δεκεμβρίου 2003

- Επεξεργασία προκήρυξης διαγωνισμού / ΟΡΣΑ.

- Προεκτίμηση κόστους υλοποίησης του πάρκου / ΟΡΣΑ.

- Επεξεργασία τροπολογίας για τη δημιουργία του πάρκου / ΟΡΣΑ.

- Απόφαση για την ταυτότητα των φορέων / Πρωθυπουργός.

και ανάλογη επεξεργασία ΠΔ/των για τους φορείς / ΥΠΕΧΩΔΕ.

10 Δεκεμβρίου 2003

Εξαγγελία τρόπου δημιουργίας του πάρκου / Πρωθυπουργός (στόχοι, διαγωνισμός, χρονοδιάγραμμα, φορείς).

31 Δεκεμβρίου 2003

Κατάθεση - ψήφιση τροπολογίας για τη δημιουργία του πάρκου / ΥΠΕΧΩΔΕ.

30 Μαρτίου 2004

Εκθεση των συμμετοχών και παρουσίαση βραβείων διαγωνισμού /ΥΠΕΧΩΔΕ - Πρωθ.

1. Απομακρύνονται οι χρήσεις:

• Ολες οι εγκαταστάσεις της ΥΠΑ (συμπεριλαμβανομένων των γραφείων Διοίκησης) πλην του FIR (ΥΜΜΕ)
• ΚΤΕΟ (ΥΜΜΕ)
• Ολες οι εγκαταστάσεις της Πολεμικής Αεροπορίας (ΥΠΕΘΑ)
• Ολες οι συνοδευτικές εγκαταστάσεις των ολυμπιακών (overlays)
• Γραφεία των αθλητικών ομοσπονδιών (ΓΓΑ)
• Ολες οι εγκαταστάσεις στην τ.Αμερικανική Διευκόλυνση (πλην όσων έχουν εξαιρεθεί).

2. Προστίθενται οι χρήσεις:

2.1 Στην έκταση του Πάρκου Πρασίνου

• Αθλητικές εγκαταστάσεις
• Πολιτιστικές εγκαταστάσεις
• Εστιατόρια - αναψυκτήρια
• Περιορισμένες κοινωφελείς εγκαταστάσεις (κτίρια εκπαίδευσης, πρόνοιας)
• Χώροι στάθμευσης
• Εγκαταστάσεις τεχνικής και περιβαλλοντικής υποδομής

2.2. Στις εκτάσεις αναπτυξιακών δραστηριοτήτων

α) επιχειρηματικές δραστηριότητες

• Γραφεία
• Εμπορικά καταστήματα και εμπορικά κέντρα
• Επιχειρησιακό κέντρο σε συνδυασμό με το Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο
• Ξενοδοχείο σε συνδυασμό με το Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο
• Χώροι συνάθροισης κοινού
• Χώροι αναψυχής
• Κτίρια στάθμευσης

β) Κατοικία υψηλού και μέσου εισοδήματος

Προτείνεται η δημιουργία 2 φορέων

1. Φορέας Διοίκησης και Διαχείρισης του Πάρκου με βάση τους νόμους 2338/95 αρ. 9 (Μεταφορά αεροδρομίου) και 2742/99 αρ. 15 (Χωροταξικός Σχεδιασμός), με σκοπό την προστασία, τη διαχείριση και αξιοποίηση του χώρου του πάρκου (και των συμπεριλαμβανομένων κτιρίων και λειτουργιών).

2. Φορέας Ανάπτυξης της έκτασης προς αξιοποίηση.

2.1. Αντικείμενο

• Κατασκευάζει το πάρκο και την προς αξιοποίηση έκταση (υποδομές και κτίρια)
• Εκμεταλλεύεται την προς αξιοποίηση έκταση
• Καταβάλλει ετήσια royalties (δικαιώματα) προς τον Φορέα Διαχείρισης Πάρκου (10 εκ. ευρώ) και προς φορείς συντήρησης λοιπών πάρκων Αθήνας (5εκ. ευρώ).

2.2. Με δεδομένη την προκαταρκτική μελέτη, μπορεί:

(α) Να αναληφθεί το έργο, ύστερα από διαγωνισμό ανάδειξης μιας επιχείρησης εξειδικευμένη στην ανάπτυξη οικιστικών περιοχών (urban development).

(β) Να θεσμοθετηθεί νέος φορέας ανάπτυξης με συμμετοχή ιδιωτών.

(γ) Να επιλεγεί ένας από τους υφιστάμενους όπως η ΕΤΑ ή η ΚΕΔ.

Ο Ν. 2338/85 καθορίζει ότι ο χώρος του τ.Αεροδρομίου του Ελληνικού «προορίζεται κυρίως για τη δημιουργία μητροπολιτικής ζώνης πρασίνου». Η υπ' όψιν έκταση είναι εκτός Σχεδίου Πόλεως. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η διάθεση τμημάτων του τ.Αεροδρομίου για άλλες χρήσεις πλην πρασίνου, και να καθοριστεί η διαδικασία έγκρισης του γενικού Ολοκληρωμένου Σχεδιασμού όσο και των εξειδικευμένων Πολεοδομικών Σχεδίων (ρυμοτομικό, όροι δόμησης, χρήσεις) προτείνεται νομοθετική ρύθμιση.

Πιο συγκεκριμένα με τη νομοθετική ρύθμιση καθορίζονται:

1) Οι γενικές χρήσεις στο σύνολο του χώρου, η μέγιστη έκταση που θα διατεθεί για αναπτυξιακές δραστηριότητες, καθώς και η επιτρεπόμενη δόμηση τόσο συνολικά στο τ. Αεροδρόμιο, όσο και στις περιοχές με αναπτυξιακές δραστηριότητες.

2) Το περιεχόμενο και η διαδικασία έγκρισης με ΠΔ Ειδικού Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Ελληνικού.

3) Η έγκριση των επιμέρους πολεοδομικών Σχεδίων με ΚΥΑ συναρμόδιων Υπουργών.

Στο χώρο του τ. Αεροδρομίου Ελληνικού, συμπεριλαμβανομένης της έκτασης της Πολεμικής Αεροπορίας και της πρώην Αμερικανικής Διευκόλυνσης, έκτασης 5.300 περίπου, καθορίζονται οι εξής γενικές χρήσεις:

1. Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου στο οποίο εντάσσονται λειτουργίες αναψυχής - πολιτισμού - αθλητισμού και περιορισμένες κοινωνικές εξυπηρετήσεις και εγκαταστάσεις περιβαλλοντικής υποδομής.

2. Χώροι αναπτυξιακών δραστηριοτήτων (επιχειρηματικών και οικιστικών), η έκταση των οποίων δε δύναται να υπερβαίνει τα 1.000 στρ.

3. Λοιπές ειδικές χρήσεις:

Στο χώρο παραμένουν οι πιο κάτω λειτουργίες:

- FIR Αθηνών, ΕΘΕΛ, Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο Αθηνών, Σταθμός διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Ελληνικού (ΔΕΗ), ΕΜΥ, Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Αλίμου -Ελληνικού), Ολυμπιακές εγκαταστάσεις.

- Βασικό γήπεδο Hockey (Ολυμπιακό έργο) με μείωση των κερκίδων σε 3.000, προοριζόμενο για ποικίλες εκδηλώσεις.

- Τα πρώην υπόστεγα Ολυμπιακής Αεροπορίας με τις εσωτερικές εγκαταστάσεις Basketball χωρητικότητας 8.000 θεατών, για ποικίλες εκδηλώσεις.

- Τμήμα των ολυμπιακών εγκαταστάσεων Canoe-Slalom.

Στο σύνολο του χώρου ο ΣΔ δε δύναται να υπερβαίνει το 0,2.

2. Για τον ορθολογικό σχεδιασμό και την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του χώρου καταρτίζεται και εγκρίνεται κατ' αρχήν Ειδικό Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Ελληνικού (ΕΣΟ ΑΕΛ) σε κλ. 1:5.000 με το οποίο καθορίζονται ειδικότερα.

(α) Η κατανομή στον χώρο των εκτάσεων του Μητροπολιτικού Πάρκου, των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, και των λοιπών ειδικών χρήσεων.

(β) Οι προτεινόμενες χρήσεις γης γι' αυτές.

(γ) Οι όροι και περιορισμοί δόμησης στις περιοχές επιχειρηματικής εκμετάλλευσης. Ο μέσος ΣΔ στις περιοχές αυτές δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,8.

(δ) Τα δίκτυα υποδομής και ειδικότερα η κυκλοφοριακή οργάνωση.

Στο ξεπούλημα μεγάλου μέρους των ολυμπιακών εγκαταστάσεων που κατασκευάζονται με χρήματα του ελληνικού λαού, μέσω της Ανώνυμης Εταιρίας «Εταιρία Τουριστικά Ακίνητα», προχωρά η κυβέρνηση. Αυτό προβλέπεται στο νομοσχέδιο - «σκούπα» του υπουργείου Πολιτισμού που κατατέθηκε χτες στη Βουλή και με το οποίο ρυθμίζονται θέματα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.

Συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο προβλέπεται η δυνατότητα παραχώρησης της χρήσης και διαχείρισης των «περιουσιακών στοιχείων που προκύπτουν από την εκτέλεση Ολυμπιακών έργων», στην ΕΤΑ ΑΕ «υπό την προϋπόθεση ότι τα περιουσιακά αυτά στοιχεία εντάσσονται στους σκοπούς της». Επιπρόσθετα, με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου μπορεί να παραχωρηθεί και η κυριότητα αυτών των εγκαταστάσεων στην ΕΤΑ.

Προηγούμενες δηλώσεις υπουργών, τόσο του Α. Τσοχατζόπουλου, όσο και άλλων, περί «αθλητικού τουρισμού» και της αναγκαίας σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την «αξιοποίηση» αθλητικών εγκαταστάσεων που φτιάχνονται λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το ρόλο που θα κληθεί να παίξει η ΕΤΑ ΑΕ. Ακόμη περισσότερο, μετά την ένταξή της στο χρηματιστήριο, που αναμένεται μέχρι το τέλος του χρόνου, η μεταβίβαση της κυριότητας οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου στην ΕΤΑ, διακόπτει παντελώς τη σχέση του με το Δημόσιο και μπορεί να μεταβάλλει και τη χρήση του.

Αλλωστε, όπως έχουν δηλώσει στο παρελθόν κυβερνητικά στελέχη, το ξεπούλημα των ολυμπιακών εγκαταστάσεων είναι ο μόνος... ενδεδειγμένος τρόπος, ώστε να μπορέσουν οι εγκαταστάσεις να συντηρηθούν μετά το 2004.

Κατά τα άλλα, το νομοσχέδιο θεσπίζει γιγαντιαίους όρους δόμησης στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το Ολυμπιακό Στάδιο στο Μαρούσι (ΟΑΚΑ) που φτάνει ακόμα και το 1,9 (!). Γεγονός που σημαίνει ότι μετά τους αγώνες στις περιοχές αυτές θα κατασκευαστούν τεράστια εμπορικά μεγαθήρια, τα οποία θα τα εκμεταλλεύονται επιχειρηματίες. Κατά τη διάρκεια των αγώνων, εκεί, θα κατασκευαστεί δημοσιογραφικό χωριό.

Στο ίδιο μήκος κύματος, το νομοσχέδιο ορίζει ακόμα ότι στη μαρίνα του Φλοίσβου, επιτρέπονται μεταολυμπιακές χρήσεις εμπορικών δραστηριοτήτων, διοίκησης, που εξυπηρετούν τη λειτουργία του τουριστικού λιμένα...

Σε άλλα άρθρα του, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το προσωπικό της ΕΛΑΣ, του Λιμενικού, της Πυροσβεστικής και των Ενόπλων Δυνάμεων επιτρέπεται να διατίθεται στα μέτρα τάξης και ασφάλειας της Ολυμπιάδας, κατά παρέκκλιση των ρυθμίσεων περί ημερήσιας ανάπαυσης καθώς και του προβλεπόμενου κατά περίπτωση συνολικού αριθμού ωρών εργασίας και μέχρι 56 ώρες ανά βδομάδα. Στο προσωπικό αυτό θα καταβάλλεται ειδική αποζημίωση, ενώ θα υπάρξει η δυνατότητα αναστολής των κανονικών του αδειών.

Επίσης, στη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής θα συσταθεί ειδική υπηρεσία, επίπεδου υποδιεύθυνσης, με τίτλο «Θάλαμος Επιχειρήσεων Παρακολούθησης και Ελέγχου Κυκλοφορίας».