Την Τετάρτη οι αμερικανικές αρχές εφαρμόζοντας τα μέτρα «ασφαλείας» που καθιέρωσαν για τις διεθνείς πτήσεις με προορισμό τις ΗΠΑ, καθήλωσαν ένα αεροπλάνο μετά την άφιξή του στην Ουάσιγκτον. Το αεροσκάφος προσγειώθηκε με τη συνοδεία καταδιωκτικών, όλοι οι επιβαίνοντες και το πλήρωμα ανακρίθηκαν από πράκτορες του FBI και οι αποσκευές τους ερευνήθηκαν. Αφέθηκαν να φύγουν πέντε ώρες αργότερα. Εξάλλου, οι αμερικανικές αρχές ανάγκασαν ένα αεροσκάφος που ερχόταν από το Μεξικό να γυρίσει πίσω, γιατί οι επιβάτες του δεν ελέγχθηκαν «επαρκώς» κατά την αναχώρησή τους. Ομως αυτό είναι το λιγότερο. Τώρα έρχονται τα χειρότερα...

Οι προαναφερόμενες ενέργειες αποτελούν μέρος τους νέου προγράμματος ηλεκτρονικού φακελώματος που θέτουν σε εφαρμογή οι ΗΠΑ. Στόχος τα εκατομμύρια των επισκεπτών που καταφτάνουν σε 115 αεροδρόμια και 14 λιμάνια τους, άνθρωποι που θέλουν - δε θέλουν θα υπόκεινται σε δακτυλοσκοπία και φωτογράφιση προσώπου. Αλλωστε το «oκ» για τέτοιες ενέργειες το έχει δώσει εδώ και καιρό - πρώτα στην πράξη, μετά και με επίσημη συμφωνία - ο έτερος «Μεγάλος Αδελφός», οι Βρυξέλλες. Ετοιμάζεται δε να κάνει το ίδιο. Απλά θα καθυστερήσει μερικούς μήνες.

Συγκεκριμένα, από τη Δευτέρα 5 Γενάρη 2004 θα εφαρμόζεται το αμερικανικό πρόγραμμα «US-VISIT». Οσοι αλλοδαποί εισέρχονται σε αμερικανικό έδαφος «υποχρεωτικά» θα υποβάλλονται σε έλεγχο δακτυλικών αποτυπωμάτων και θα φωτογραφίζονται, ώστε να διαπιστώνεται επιτόπου, μέσα από ηλεκτρονική τράπεζα πληροφοριών, αν έχουν ποινικό μητρώο, αν εμπλέκονται σε «τρομοκρατικές δραστηριότητες» κλπ. Η ίδια διαδικασία θα ακολουθείται κατά την αναχώρησή τους από τις ΗΠΑ.

Προσωρινά το πρόγραμμα εξαιρεί από την εξέταση τους υπηκόους 28 χωρών, κυρίως ευρωπαϊκών, που ήδη μπορούν να επισκέπτονται τις ΗΠΑ για 90 ημέρες χωρίς βίζα. Σ' αυτήν την κατηγορία δεν ανήκουν οι Ελληνες, που υποχρεούνται να αιτούνται βίζα. Υπολογίζεται ότι τα νέα μέτρα αφορούν 24 εκατομμύρια επισκέπτες των ΗΠΑ ετησίως.

Η Ουάσιγκτον έχει νομότυπα το δικαίωμα να προχωρεί σε αυτό το φακέλωμα. Μέσα Δεκέμβρη οι Βρυξέλλες συμφώνησαν στοιχεία ταξιδιωτών που κινούνται προς τις ΗΠΑ να παραδίδονται, πολύ πριν την άφιξή τους, στις Ομοσπονδιακές Αρχές του υπερατλαντικού «Μεγάλου Αδελφού». Η πρακτική της ανταλλαγής πληροφοριών και του ηλεκτρονικού φακελώματος των Ευρωπαίων ήταν γνωστή εδώ και καιρό. Απλά, απέκτησε και θεσμική κάλυψη μετά τη σχετική επίσημη συμφωνία μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσιγκτον.

Συγκεκριμένα, τα δυο κέντρα συμφώνησαν στις λεπτομέρειες της «διαχείρισης πληροφοριών» για τους επιβάτες που διασχίζουν αεροπορικώς τον Ατλαντικό, στη γενικότερη προσπάθεια δήθεν πρόληψης τρομοκρατικών ενεργειών. Τα στοιχεία των επιβατών, που ταξιδεύουν από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ, θα αποστέλλονται από τις αεροπορικές εταιρίες στις αρμόδιες αμερικανικές αρχές, με την απογείωση του αεροσκάφους από το ευρωπαϊκό έδαφος.

Η ΕΕ συμφώνησε να παρέχονται στην αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας των Συνόρων και Τελωνείου (κατά περίπτωση και σε άλλες αμερικανικές υπηρεσίες ασφάλειας) 34 στοιχεία προσωπικών δεδομένων των επιβατών που ταξιδεύουν προς τις ΗΠΑ ή εισέρχονται στον αμερικανικό εναέριο χώρο από τα 39 που ζητούσαν αρχικά οι Αμερικανοί.

Ανάμεσά τους είναι: Η ημερομηνία κράτησης της πτήσης, η ημερομηνία της πτήσης, το ονοματεπώνυμο, ο αριθμός της θέσης, η διεύθυνση του επιβάτη, τα τηλέφωνα και τα e-mail του, κάθε μορφής πληροφόρηση για τον τρόπο πληρωμής (αριθμός πιστωτικής κάρτας), πληροφορίες για τα «μίλια πτήσης» που έχει συγκεντρώσει, ο ταξιδιωτικός του πράκτορας, το αν πρόκειται για απλό ή μετ' επιστροφής εισιτήριο και η ημερομηνία έκδοσής του. Τα στοιχεία θα συλλέγονται μέσα από το σύστημα κράτησης θέσεων των αεροπορικών εταιριών.

Οι ΗΠΑ θα διατηρούν τα στοιχεία αυτά σε βάσεις δεδομένων για τριάμισι χρόνια. Αρχικά ζητούσαν πενήντα. Η συμφωνία θα έχει διάρκεια επίσης τριάμισι χρόνια. Δυόμισι χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της θα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την ανανέωσή της.

Σε ό,τι αφορά το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της, το θέμα αναμένεται να κλείσει το Μάρτη ή Απρίλη, μετά από σχετική πρόταση που θα υποβάλει τέλη Γενάρη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εφόσον προηγηθούν κάποιες τυπικές διαβουλεύσεις με τα κράτη - μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ θα «αξιολογούν» τα παρεχόμενα στοιχεία, στη διάρκεια της πτήσης από την Ευρώπη προς τη χώρα τους, ώστε να έχουν σχηματίσει «γνώμη» για τον κάθε επιβάτη, με την προσγείωση του αεροσκάφους σε αμερικανικό έδαφος.

Να σημειώσουμε ότι οι ορέξεις των Αμερικανών ουσιαστικά ικανοποιούνται εδώ και χρόνια. Βάσει του «Εξελιγμένου Συστήματος Πληροφοριών Επιβατών» που καθιέρωσαν οι ομοσπονδιακές αρχές των ΗΠΑ, από τις 31/12/2001, υποχρεωτικά όλες οι αεροπορικές εταιρίες που εκτελούν πτήσεις προς τις ΗΠΑ στέλνουν - το αργότερο 15 λεπτά μετά την απογείωση του αεροσκάφους - κατάλογο με τα στοιχεία των επιβατών. Τα στοιχεία του πληρώματος πρέπει να έχουν αποσταλεί νωρίτερα και ενώ το αεροσκάφος είναι ακόμη στο χώρο στάθμευσης. Για κάθε επιβάτη αναφέρονται τα στοιχεία ταυτότητας (ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, φύλο κλπ.), οι αριθμοί διαβατηρίου και βίζας, τα αεροδρόμια αναχώρησης και άφιξης και «κάθε άλλη πληροφορία που μπορεί να καθοριστεί ευλόγως απαραίτητη για την ασφάλεια των αερομεταφορών». Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί ζητούν ενημέρωση ακόμα και για τα γεύματα που έχει προπαραγγείλει ο κάθε επιβάτης. Η άρνηση χοιρινού τους οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μουσουλμάνο...

Αλλωστε, με αποφάσεις της Κομισιόν και των Ευρωπαίων ηγετών στις τελευταίες Συνόδους Κορυφής, το αργότερο μέχρι το 2005 καθιερώνεται (και επίσημα) το ηλεκτρονικό φακέλωμα των υπηκόων της ΕΕ και όσων άλλων ταξιδεύουν στο έδαφός της. Σε πρώτη φάση, στα ταξιδιωτικά τους έγγραφα (διαβατήρια και βίζες) θα ενσωματωθούν, σε μικροτσίπ, μια ψηφιακή φωτογραφία υψηλής ευκρίνειας και ποιότητας. Επίσης, δύο δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου, τα οποία θα περιέχουν ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες, τις λεγόμενες βιομετρικές.

Δηλαδή, το πολύ σε ένα χρόνο, οι αρχές της ΕΕ θα ζητούν ό,τι ζητούν από τώρα οι αρχές των ΗΠΑ. Τα επίμαχα στοιχεία θα ανταλλάσσονται μεταξύ των αρχών της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ, όχι πλέον από τις αεροπορικές εταιρίες, αλλά από τις ίδιες τις επίσημες αρχές της ΕΕ.