Από τους «δεινόσαυρους» των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, ως τις συσκευές μεγέθους παλάμης του σήμερα, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές διαθέτουν ήδη μια ενδιαφέρουσα και άξια μελέτης ιστορία
Μόνο 200 κομμάτια κατασκευάστηκαν από τον προσωπικό υπολογιστή «Apple I» (1975). Ο αγοραστής έπρεπε να αγοράσει χωριστά πληκτρολόγιο και οθόνη και να κατασκευάσει ένα κουτί (συνήθως ξύλινο) για να τοποθετήσει την πλακέτα του υπολογιστή και να κάνει τις συνδέσεις απευθείας πάνω σ' αυτή. Σήμερα υπάρχουν μόνο 50 «Apple I», που ο καθένας πωλείται σαν αντίκα προς 40.000 δολάρια!
Κάποτε ήταν τεράστιοι, βραδυκίνητοι, ιδιόρρυθμοι, αναξιόπιστοι και απαιτούσαν συνεχή φροντίδα. Τελευταία έγιναν λεπτοκαμωμένοι, σχεδόν «αιθέριοι», καθώς συρρικνώθηκαν σε λιλιπούτειους μικροεπεξεργαστές και απλώθηκαν μέσα σε ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα. Σ' αυτή τη διαδρομή δεν έχασαν την ικανότητά τους να προκαλούν άλλοτε δέος, άλλοτε απελπισία και άλλοτε ικανοποίηση στους ανθρώπους που τους χρησιμοποιούν. Διανύοντας την έβδομη δεκαετία ύπαρξής τους οδεύουν τώρα προς την ενσωμάτωση στην καθημερινότητα μέσα από τις πιο διαφορετικές χρήσεις και εφαρμογές. Εφαρμογές που ήταν κυριολεκτικά ασύλληπτες για τους σχεδιαστές των πρώτων θηριωδών ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Σήμερα υπάρχουν έφηβοι, αλλά και πολλοί μεγαλύτεροι σε ηλικία, που δεν μπορούν να φανταστούν τι σήμαινε ηλεκτρονικός υπολογιστής πριν από τριάντα ή περισσότερα χρόνια. Παρότι η πορεία εξέλιξης των υπολογιστών δε μετριέται σε αιώνες, όπως των μηχανών (που αποτελούν προέκταση της δύναμης των χεριών του ανθρώπου), αλλά σε δεκαετίες, η επισκόπηση της διαδρομής τους μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση τόσο της προοπτικής, όσο και της επίδρασης που έχουν ήδη ασκήσει στην παραγωγή και γενικότερα στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Πρόσφατα στις ΗΠΑ έκανε την εμφάνισή του το πρώτο μουσείο Ιστορίας των Υπολογιστών, με χιλιάδες εκθέματα, που ξεκινούν από τη μηχανή - πρόδρομο των Η/Υ, τη μηχανή απογραφής του Χόλεριθ (1890) και φτάνουν ως τους υπερυπολογιστές που ψύχονται από υγρό άζωτο.
Σήμερα ίσως φαίνεται απίστευτο, αλλά ο άνθρωπος πήγε στο φεγγάρι με αυτόν ακριβώς τον υπολογιστή (1968). Η είσοδος των δεδομένων γινόταν με χρήση κωδικών δύο ψηφίων, που οι αστροναύτες έπρεπε να πληκτρολογούν ακολουθώντας ένα βιβλιαράκι οδηγιών. Μπορούσε να κάνει μόνο σχετικά απλούς υπολογισμούς τηλεμετρίας και τύπωνε τα αποτελέσματα σε χαρτί...
Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, το υλικό (hardware), είναι η μισή εικόνα. Η άλλη μισή είναι το λογισμικό (software), τα προγράμματα που ενσωματώνουν τις οδηγίες, με βάση τις οποίες το υλικό μετατρέπεται σε κάτι περισσότερο από κουτί που καταναλώνει ηλεκτρικό ρεύμα (στην πραγματικότητα ο απόλυτος διαχωρισμός υλικού - λογισμικού είναι πολύ συζητήσιμος). Η εξέλιξη στον τομέα αυτό δεν είναι λιγότερο θαυμαστή, όσο κι αν έχουμε όλοι δικαιολογημένα παράπονα για τα συχνά «κολλήματα» και τα άλλα - πολλές φορές οδυνηρά - προβλήματα που οφείλονται στο λογισμικό. Η μετεξέλιξη της κατασκευής λογισμικού από τέχνη σε επιστήμη θα είναι με βεβαιότητα αντικείμενο μελλοντικών παραρτημάτων των μουσείων Ιστορίας των Υπολογιστών.
Ο υπερυπολογιστής «Κρέι-2» (1985) παρήγαγε τόση πολλή θερμότητα, που για να μη λιώσει έπρεπε η κεντρική μονάδα επεξεργασίας του και η σχετική καλωδίωση να είναι βυθισμένη σε ένα μη αγώγιμο υγρό σε διαρκή κυκλοφορία(υγρόψυξη). Οι κατασκευαστές του μηχανήματος έπρεπε να είναι και καλοί... υδραυλικοί
Ο υπολογιστής «Τζόνιακ» (1954), ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του πρωτοπόρου της αρχιτεκτονικής των υπολογιστών Τζον φον Νόιμαν. Στις μικρές φωτογραφίες η κονσόλα συντήρησης και το αριθμητικό πληκτρολόγιο. Οταν άναβε το πράσινο φωτάκι μπορούσες να τον προγραμματίσεις. Οταν άναβε το κόκκινο χάνονταν όλα τα δεδομένα...