Από τις αρχές του 2000, μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ, αναζωπυρώθηκε το κύμα ακρίβειας και κερδοσκοπίας που λεηλατεί σταθερά τα λαϊκά εισοδήματα. Τα φαινόμενα κερδοσκοπίας βέβαια δεν είχαν σταματήσει σχεδόν ποτέ. Αρκεί να θυμηθούμε ότι μετά το Μάρτη του 1998, όταν και υποτιμήθηκε η δραχμή κατά 15%, σημειώθηκαν υψηλές ανατιμήσεις σε πολλά εισαγόμενα εμπορεύματα και στα υγρά καύσιμα, αν και μετά από μια βδομάδα μετά την υποτίμηση, και την εισροή ξένων κερδοσκοπικών κεφαλαίων, τα οποία θέλησαν να εκμεταλλευτούν φθηνές τοποθετήσεις στο Χρηματιστήριο και στην αγορά ομολόγων, η δραχμή ανατιμήθηκε κατά 7,5% ως προς τα κατώτερα επίπεδα της υποτίμησης. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους εισαγωγείς να προβούν σε υψηλότατες ανατιμήσεις. Τον επόμενο χρόνο, το 1999, είχαμε την έξαρση της κερδοσκοπίας σε βασικά καταναλωτικά αγαθά, με αφορμή τις μεγάλες ανατιμήσεις στα υγρά καύσιμα. Μόνο το 2000 είχαμε μια σχετική ύφεση των κερδοσκοπικών φαινομένων, προκειμένου να επιτευχθεί ο «εθνικός στόχος» της ένταξης της Ελλάδας στην ΟΝΕ, αλλά το 2001, με την εισαγωγή του ευρώ, οι κερδοσκόποι, εκμεταλλευόμενοι την άγνοια του κόσμου για τις νέες συναλλαγματικές συνθήκες, αποθρασύνθηκαν, καθώς σημειώθηκαν ανατιμήσεις - στρογγυλοποιήσεις τις αποκάλεσαν - 100% και 200%. Από τότε οι ανατιμήσεις βρίσκονται σε ημερήσια διάταξη, καθώς το κεφάλαιο, εκμεταλλευόμενο τους θεσμούς της «ελεύθερης αγοράς», βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να κερδοσκοπήσει. Δεν είναι τυχαίο ότι η ακρίβεια μαζί με την ανεργία είναι τα δύο μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, τα οποία καταλαμβάνουν σταθερά τις πρώτες θέσεις στις δημοσκοπήσεις των τελευταίων χρόνων.

Παρά το γεγονός ότι οι αιτίες της πυροδότησης του πληθωρισμού - ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με τον πληθωρισμό της Στατιστικής Υπηρεσίας - είναι ξεκάθαρες, υπάρχουν κέντρα που προσπαθούν να μας πείσουν ότι οι ευθύνες για την κατάσταση της αφόρητης ακρίβειας που βιώνουν τα λαϊκά στρώματα δε βρίσκονται στους επιχειρηματίες, αλλά στους ...μισθωτούς. Η Τράπεζα της Ελλάδας είχε το θράσος να ισχυριστεί, με την τελευταία έκθεση νομισματικής πολιτικής, ότι οι αιτίες του πληθωρισμού βρίσκονται στους ...υψηλούς μισθούς που απολαμβάνουν οι Ελληνες εργαζόμενοι. Ο κ. Γκαργκάνας, στη διάρκεια της συνέντευξης που παρέθεσε με αφορμή την παρουσίαση της έκθεσης, πλήρης οργής και διαρρηγνύοντας τα ιμάτιά του ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει άλλη χώρα στην ΕΕ στην οποία το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων να αυξάνεται κάθε χρόνο με ρυθμούς 2,5- 3% σε πραγματικές αποπληθωρισμένες τιμές. Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, οι πραγματικές αμοιβές των εργαζομένων στη χώρα μας αυξάνονται κάθε χρόνο με ρυθμούς υψηλότερους της αύξησης της παραγωγικότητας, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος... Κοντά σε αυτά επαναφέρουν τη θεωρία της πληθωριστικής σπείρας, σύμφωνα με την οποία οι υπερβολικές αυξήσεις των μισθών οδηγούν τους επιχειρηματίες, προκειμένου να προστατέψουν τα επίπεδα των κερδών τους, να μετακυλίουν το κόστος της αύξησης στην τιμή του προϊόντος, κάτι που οδηγεί σε άνοδο του πληθωρισμού. Αρα χρειάζονται λογικές αυξήσεις στους μισθούς, οι οποίες δε θα επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος παραγωγής, και άρα η ήπια αυτή διαδικασία θα οδηγήσει σε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Μάλιστα, η Τράπεζα της Ελλάδας βρήκε και τη φόρμουλα για να μειωθεί ο ελληνικός πληθωρισμός στα επίπεδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θα πρέπει για ένα χρονικό διάστημα οι αμοιβές των εργαζομένων να αυξάνονται λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση της παραγωγικότητας και το μέσο πληθωρισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο οποίος είναι χαμηλότερος κατά 1,5-1,6 μονάδες από το μέσο ελληνικό. Αρα, εργαζόμενοι, βολευτείτε με ονομαστικές ...αυξήσεις της τάξης του 4-4,5%, και όταν αποκλιμακωθεί ο πληθωρισμός το ελληνικό κράτος και οι ευγνωμονούντες επιχειρηματίες θα σας απονείμουν εύσημο μνεία...

Το εκπληκτικό της υπόθεσης είναι ότι άλλα καταμαρτυρεί η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για τις αιτίες του πληθωρισμού το 2003.

Στο κεφάλαιο 3, «Οι μακροοικονομικές εξελίξεις και προοπτικές στην Ελλάδα», σαφώς επισημαίνεται ότι στα καύσιμα, αλλά και σε μια σειρά εμπορευμάτων της μεταποιητικής παραγωγής και σε κλάδους των υπηρεσιών, σημειώθηκαν κερδοσκοπικά φαινόμενα. Αντίθετα - σημειώνει η έκθεση - ο ρυθμός αύξησης του κόστους εργασίας το 2003 σημείωσε υποχώρηση ως προς το 2002.

Ειδικότερα για την κερδοσκοπία στις τιμές των καυσίμων γίνονται οι ακόλουθες επισημάνσεις: «Η μέση τιμή του αργού πετρελαίου τύπου Brent στην παγκόσμια αγορά αυξήθηκε από 25 δολάρια ΗΠΑ το βαρέλι το 2002 σε 28,8 δολάρια το 2003 (αύξηση 15,3%). Λόγω όμως της ανατίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου με μέσο ετήσιο ρυθμό 19,6% το 2003 η τιμή του αργού πετρελαίου σε ευρώ μειώθηκε κατά 3,7% (το 2002 είχε μειωθεί κατά 4,7%). Ωστόσο, στην εγχώρια αγορά οι τιμές λιανικής πώλησης των καυσίμων αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 3,9% το 2003 (έναντι μείωσης κατά 1,7% το 2002)». Με λίγα λόγια και σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, το κύκλωμα διαμόρφωσης των τιμών των υγρών καυσίμων στη χώρα μας πωλούσε κατά 7,6% ακριβότερα απ' τα επίπεδα διαμόρφωσης του κόστους των διεθνών τιμών.

Η κερδοσκοπία που εκδηλώθηκε σε μια σειρά κλάδων της ελληνικής οικονομίας (μεταποίηση, υπηρεσίες) δικαιολογείται από την Τράπεζα της Ελλάδας σαν αποτέλεσμα μη ικανοποιητικών συνθηκών ανταγωνισμού σε ορισμένες αγορές, επιχείρημα βολικό για να καλύψει τον υψηλό βαθμό μονοπώλησης της παραγωγής, διακίνησης και εμπορίας από λίγες μεγάλες εταιρίες, οι οποίες και σε τελική ανάλυση διαμορφώνουν και τις τιμές. Ενδεικτικά παραθέτει στοιχεία για τις εισηγμένες εταιρίες στο Χρηματιστήριο για τα 2003, «τα οποία επιβεβαιώνουν ότι αυξήθηκαν σημαντικά τα κέρδη αλλά και το περιθώριο κέρδους (ο λόγος των κερδών προς τις πωλήσεις ή τον κύκλο εργασιών) στους κλάδους χονδρικού και λιανικού εμπορίου, ποτών, διυλιστηρίων, μη μεταλλικών ορυκτών, κατασκευών, εταιριών κινητής τηλεφωνίας, ελαστικών-πλαστικών, εστιατορίων και εκδόσεων-εκτυπώσεων». Σε όλες αυτές τις κατηγορίες επιχειρήσεων «σημειώθηκαν αυξήσεις τιμών μεγαλύτερες απ' ό,τι θα δικαιολογούσε η εξέλιξη των παραγόντων κόστους, με αποτέλεσμα να διευρυνθούν τα περιθώρια κέρδους που επηρεάζουν ιδιαίτερα τη διαμόρφωση των τιμών καταναλωτή».

Οσο για το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (ο λόγος αμοιβών προς παραγωγικότητα) στο σύνολο της οικονομίας αυξήθηκε κατά 2,6% το 2003 έναντι αύξησης 3,6% το 2002 αντανακλώντας τόσο τον βραδύτερο ρυθμό αύξησης της μισθολογικής δαπάνης, όσο και την ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας... Αν και η επισήμανση αυτή καταδεικνύει ότι οι μισθολογικές αυξήσεις το 2003 συνέβαλαν στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, ωστόσο η Τράπεζα της Ελλάδας πολλές φορές χρησιμοποιεί αυθαίρετα και κατά το δοκούν στοιχεία για τον προσδιορισμό του κόστους εργασίας. Ετσι αναγκάζεται να απολογηθεί για μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με θέμα τις διαφορές πληθωρισμού μεταξύ των οικονομιών της ζώνης του ευρώ, όπου αναφέρεται ότι η διαφορά των ρυθμών ανόδου του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μεταξύ Ελλάδας και ζώνης του ευρώ ήταν αρνητική (-0,35 της εκατοστιαίας μονάδας) στην τετραετία 1999-2002, ενώ, αντίθετα, ήταν θετική η συμβολή του «ακαθάριστου λειτουργικού πλεονάσματος», που αποτελείται από επιχειρηματικά κέρδη, προσόδους περιουσίας κλπ. Με λίγα λόγια, η ΕΚΤ καταμαρτυρούσε ότι στην Ελλάδα ο πληθωρισμός οφείλεται στην υψηλή κερδοφορία και όχι στους μισθούς. Η Τράπεζα της Ελλάδας όμως ...αποκαθιστά την αλήθεια επικαλούμενη νεότερα στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν τον ένοχο του προβλήματος. Σύμφωνα με αυτά, υπεύθυνοι για τον πληθωρισμό είναι οι μισθοί...