Γρηγοριάδης Κώστας

H Ενωση Κινηματογραφικών Εταιριών των ΗΠΑ - δηλαδή το «μαγαζί» των μεγάλων στούντιο του Χόλιγουντ - υπολογίζει ότι τα κέρδη των μελών της αυξήθηκαν κατά 5% πέρυσι, σε σχέση με το 2002, γεγονός που αποδίδουν στην αύξηση της τιμής των εισιτηρίων, αν και όπως θα δούμε παρακάτω αυτός δεν είναι ο μοναδικός και κυριότερος λόγος. Θυμίζουμε πως πρόκειται για την ίδια Ενωση που λίγους μήνες πριν τη φετινή απονομή των «Οσκαρ» απαγόρευσε την αποστολή βιντεοκασετών και DVD στα μέλη της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, με το «φόβο» της πειρατείας... Κίνηση που προκάλεσε μεγάλο κύμα διαμαρτυριών από ηθοποιούς και σκηνοθέτες σε Ευρώπη και ΗΠΑ, αφού επρόκειτο για ένα έμμεσο χτύπημα στην ανεξάρτητη παραγωγή.

Ακόμη όμως και μετά την ανακοίνωση της κερδοφορίας τους, οι αμερικανικές κινηματογραφικές εταιρίες εξέφρασαν «ανησυχίες» για το πρόβλημα της πειρατείας, αν και ο πρόεδρος της Ενωσης, Τζακ Βαλέντι, είπε ότι μέσα σε δύο ή τρία χρόνια από τώρα θα καταστεί δυνατό να τεθεί κι αυτό το πρόβλημα υπό κάποιο έλεγχο σε ολόκληρο τον κόσμο. Πώς; «Με τη μαγεία της τεχνολογίας, με τις παρεμβάσεις των κυβερνήσεων σε ολόκληρο τον κόσμο, με εκπαιδευτικά και άλλα προγράμματα». Βέβαια, όπως δείχνουν τα στοιχεία, η πειρατεία ουδόλως «ενόχλησε» τις τσέπες των επιχειρήσεων.

Ενώ λοιπόν οι εταιρίες του Χόλιγουντ μαζεύουν χρήμα από όλο τον πλανήτη, μέσα στις ΗΠΑ και για το 2002, το ποσοστό ανεργίας επί του συνολικού εργατικού δυναμικού όσων ασχολούνται σε όλους τους καλλιτεχνικούς κλάδους έφτασε το 5,5%, από 3,5% που ήταν το 2000, φτάνοντας τους 116.000 ανέργους. Από το 2000 έως το 2002 προστέθηκαν συνολικά 42.000 άνεργοι στον καλλιτεχνικό τομέα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της «Εθνικής Επιχορήγησης για τους καλλιτέχνες» (κυβερνητικός φορέας) ο ρυθμός ανεργίας των καλλιτεχνών ήταν κατά 2,5% μεγαλύτερος από το μέσο ρυθμό στο σύνολο της ανεργίας στις ΗΠΑ κατά το παραπάνω διάστημα.

Το 2002, το 30,4% των ηθοποιών και το 11,1% των χορευτών και των χορογράφων ήταν άνεργοι. Το 2002 υπήρχαν 14.000 άνεργοι ηθοποιοί, από 6.000 το 2000 και 11.000 άνεργοι σκηνοθέτες και παραγωγοί από 7.000 το 2000. Αν και η κατηγοριοποίηση που κάνει ο φορέας κατά κλάδο δε βοηθά στην εξαγωγή συμπερασμάτων για την ανεργία και σε άλλες ειδικότητες που σχετίζονται άμεσα με την κινηματογραφική παραγωγή, εκτός των ηθοποιών, των σκηνοθετών και των παραγωγών που είδαμε παραπάνω, ωστόσο μπορούμε να υποθέσουμε την κατάσταση εξετάζοντας κλάδους όπως οι «καλλιτεχνικοί διευθυντές, καλλιτέχνες και δημιουργοί κινουμένων σχεδίων». Το ποσοστό των ανέργων σε αυτή την κατηγορία υπερδιπλασιάστηκε το 2002 σε σχέση με το 2000 και από 2,2% έφτασε το 5,1%. Στην κατηγορία των «σχεδιαστών» (designers), όπου σίγουρα περιλαμβάνονται και κλάδοι που έχουν σχέση με την οπτικοακουστική παραγωγή, το ποσοστό της ανεργίας το 2002 έφτασε στο 5,1% από 3,2% το 2000. Η κατάσταση φαίνεται πως είναι τόσο τραγική, που χιλιάδες είναι οι καλλιτέχνες οι οποίοι εγκαταλείπουν τη συγκεκριμένη αγορά προσπαθώντας να βγάλουν αλλιώς το ψωμί τους. Ετσι, μεταξύ του 2000 και του 2002, 22.000 καλλιτεχνικοί διευθυντές, ζωγράφοι, γλύπτες και δημιουργοί κινουμένων σχεδίων, καθώς και 31.000 αρχιτέκτονες «βγήκαν» εντελώς εκτός αγοράς εργασίας. Αυτό όμως σε τίποτα δεν «ανακούφισε» το ποσοστό της ανεργίας σε αυτούς τους κλάδους.

Είναι οφθαλμοφανής, νομίζουμε, η σχέση μεταξύ της συνεχιζόμενης αύξησης της ανεργίας των ηθοποιών και άλλων κλάδων σχετικών με την κινηματογραφική παραγωγή και της αυξανόμενης κερδοφορίας των μεγάλων χολιγουντιανών εταιριών. Οι τεράστιες αμοιβές μια χούφτας κινηματογραφικών «σταρ» κρύβουν πίσω τους χιλιάδες συναδέλφους τους που αναζητούν δουλιά και αμείβονται δυσανάλογα αν βρουν. Το ίδιο συμβαίνει με τους τεχνικούς, τους σκηνοθέτες κλπ. Ωστόσο, τα οπτικοακουστικά «τραστ» έχουν και άλλες «δεξαμενές» φθηνού εργατικού δυναμικού: τους μη συνδικαλισμένους εργάτες.

Πρόσφατα, το γνωστό κανάλι «MTV», σε μια ακόμη προσπάθεια να εφαρμόσει τη γνωστή τακτική της «εξοικονόμησης» κόστους των παραγωγών του μέσω της χρησιμοποίησης εργατών που δεν ανήκουν στα συνδικάτα - συνεπώς η «διαπραγμάτευση» των αμοιβών τους είναι «ελεύθερη»... προς τα κάτω - «σκόνταψε» στην πόλη της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ. Εκεί το κανάλι προγραμμάτιζε τα γυρίσματα μιας εκπομπής με τίτλο «Ο πραγματικός κόσμος»... αδιαφορώντας για την πραγματικότητα. Το συνδικάτο των οικοδόμων της Φιλαδέλφειας, μαζί με τους καλλιτέχνες, τους ξυλουργούς, τους ηλεκτρολόγους και τους άλλους τεχνικούς περικύκλωσαν επί δύο εβδομάδες τις εγκαταστάσεις του «Πραγματικού κόσμου» και απαγόρευαν την είσοδο στο προσωπικό του «MTV». Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραγωγή του «Πραγματικού κόσμου» είχε... «παραβλέψει» την εργασία μέσω συλλογικών συμβάσεων σε 13 άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων της Νέας Υόρκης, του Σικάγου και της Βοστόνης.